מאטי אילאוויטש'ס "אידישע תאוות": אידישער חוזק אדער גוי'פאביע

[קטלא קניא]

[justify]אין זיין אנומלטן אלבום "רעיונות" האט מאטי אילאוויטש א ליד מיטן נאמען "אידישע תאוות", וואו אויף גראמען זינגט ער אויס מצבים, מאמענטן און געפילן פון אונזער אידישן לעבן. אמאל איז עס דער חולה וואס וויל פאסטן יו"כ, אמאל אונזערע טרויבן־זאפט אנגסטן, און צומאל מער שעדליכע מנהגים ווי ענדיגן חתונות אין די משוגע'נע שעה'ן פארטאגס. אט אזוי נעמט דאס ליד א שפאציר ארום אונזער הילוך החיים און זינגט אויס פיקאנטישע אומשטענדן און רייצונגען, אדער ווי ער רופט זיי "תאוות".

מיט די תאוות טוט דאס ליד צוויי זאכן. ערשטנס, לשעבד בזה תאוות ומחשבות לבנו לעבודתו יתברך שמו, כאילו די תאוות זענען נישט בלויז שטריכן פון דעם אידישן לעבן, נאר גאר א חלק פון עבודת השם. און צווייטנס, אז די תאוות ווייזן אויף אונזערס א העכערקייט פון אנדערע. כלומר, זיי זענען נישט בלויז א חלק פון אשרינו מה טוב חלקינו, נאר גויים זענען נידעריגער טאקע דערפאר ווייל זייערע תאוות זענען פון א נידעריגער ניווא.

די טעמעס קומען שטארק ארויס אין דעם רעפרען וואס איז מחזק דעם מעסעדזש פון דעם ליד אז וויבאלד אונזערע תאוות זענען הויכע און הייליגע און א חלק פון אתה בחרתנו מכל העמים, ממילא קען דאס פארשטיין נאר א איד און נישט א גוי.

אזוי צי אזוי
וואס פארשטייט א גוי?
ס'איז דאך תאוות ומחשבות לבנו
לעבודתו יתברך שמו.

למעשה, נאך מען הערט אויס דאס ליד שטעלט זיך אויס אז ראשית־כל זענען אסאך פון די אידישע תאוות בכלל נישט "תאוות" ווי מען פארשטייט אלגעמיין דאס ווארט, דאס הייסט גלוסטונגען אדער חשק. און נאכמער, וואס די תאוות זאלן נישט זיין, זענען זיי נישט שטענדיג אזוי לויבבאר פאר די אידן וואס טראגן זיך מיט זיי ארום, און זיכער נישט לעבודתו יתברך שמו. דער חולה אויף יו"כ איז טאקע אזוינס, נאר רוב פון די עקזעמפּלארן זענען צום בעסטן אידיאסינקראזיעס און באזונדערקייטן פון אונזער לעבן. למשל וועמען צו זאגן שלום־עליכם ביי קידוש־לבנה, דער געפיל פון זיך אויסלופטערן מיט אפשאקלען דעם טלית פון קאפ נאך א לאנגן "ממקומך" אדער די הנאה פון געוואויר ווערן א פרעמדנ'ס נאמען דורך א זייטוועגס־בליק אויף זיין טלית־בייטל. די זענען טאקע אן אומבאזונדערטער חלק פון אונזער סארט אידישקייט, אבער פארדעם ווערן זיי נאכנישט קיין תאוות און אוודאי נישט עבודת־השם. זיי זענען פשוט א פועל־יוצא פון אונזער קולטור און לעבנסשטייגער.

די זענען אבער די בעסערע דוגמאות. אין דעם ליד רעכנט ער אויך אויס אנדערע מצבים וואס זענען ווייניגער ליבלעכערע כאראקטעריסטן פון אונזער געזעלשאפט, און פון זיי זענען דא אזוינע וואס מען קען אנרופן השחתה פון מדות. צום ביישפיל, טרעפן א בלאט־פלעק אויף א חבר'ס אתרוג, וואס לפי דעם ליד, "די שמחה פארשטייט נאר א איד", איז זיכער נישט א זאך זיך צו רימען, גאר ווייט פון עבודת־השם און נאך ווייניגער דורכדעם אראפצולייגן א גוי.

אין אנדערע פעלער זענען די אומשטענדן מער אומערוואקסנקייט אדער נארישע אטענשן־זוכעריי מיט וואס אונזער אויפציעכץ טוט אונז שטארק באלוינען. אויפזוכן א גרויסן מנין צו בענטשן גומל, שטאלצירן וואוהין מען פארט אויף יו"ט, חלש'ן נאך א שישי און אן אויבנאן, פארשווענדן אויף מפטיר־יונה און אנדערע ענליכע זאכן. מען קען פון זיי שפעטן, סאציאלאגן און פסיכאלאגן קענען דעבאטירן פארוואס ס'איז ביי אונז אזא מכת־מדינה, בעלי־דרשנים קענען מוסר'ן איבער זיי און, ווי מאטי צייגט אונז אויף, קענען זינגער פון זיי מאכן לידער. און אפשר זענען די טאקע יא א תאווה אבער נישט פון דעם סארט וואס דאס ליד האט אינזינען.

דאס ליד שוינט אויך נישט אריינצורעכענען די פגעים און סעלפישע חברה מיט וואס מיר זענען געבענטשט אויף נישט א קליינעם מאס. ווי א שטייגער די וואס מוטשען אויפן עראפלאן פאר א מנין, גייען צו צום עמוד און גארגלען זיך אויס אויפן חשבון פון דעם עולם און נאך אזוינע. דערצו איז דא איין דוגמא וואס האט בכלל נישט מיט אידישקייט צו טון: אנרירן פארב צו זען אויב ס'איז שוין טרוקן. אין בעסטן איז עס קינדעריש און נאך א סארט פגע, און צום ערגסטן סתם א מזיק.

אפילו נישט געקוקט אויף דאס אלעס, אז מאטי אילאוויטש וויל דאס פרעזענטירן ווי אידישע תאוות און א חלק פון עבודת־השם, זאל זיין אזוי. איך בין נישט אויסן אים איינצוטיילן סארא גראמען זענען מער געראטן אדער די גרעניצן פון הומאר, און זיכער נישט צו פסל'ען זיין שעפערישקייט. זאל ער טון וואס ער טוט אמבעסטן און דעם וואס געפעלט נישט מוז נישט הערן.

אסאך פון די דוגמאות זענען הומאריסטיש, נישקשהדיג געגראמט און מיט בא'טעמ'טער מוזיק, און אט אזוי מאלן זיי אפ אספעקטן פון אונזער לעבן פון עטוואס א שארפערן קוקווינקל. אין אן אנדער ליד אויף דעם זעלבן אלבום, "יעדער קיינער", קריטיקירט טאקע מאטי אומדירעקט אסאך פון די זעלבע שטריכן. אין יענעם ליד באזינגט ער דעם "יעדער" און דעם "קיינער" וועם מיר געבן אפ אן א שיעור דרך־ארץ און וואס טרייבן אונזער לעבן און טאקע אויך אונזערע "תאוות". מען איז דאך אבער נישט מחוייב שטענדיג צו קריטיקירן און אז דא וויל מאטי זען דערין א חלק א חלק אלו-ה ממעל, ווער בין איך זיך צו קריגן? זמן שירה לחוד וזמן קריטיק לחוד.

די פראבלעם איז נאר אז נישט בלויז דרייט ער אויס וואס איז בעצם א הומאריסטישע קריטיק צו א שבח און כאילו מען דינט מיט דעם גאר דעם באשעפער, נאר ער נוצט עס אויך אויס צו באליידיגן און דערנידערן גויים. דאס חזר'ט זיך כסדר איבער אין דעם רעפרען פון "וואס פארשטייט א גוי?" אויסגעגראמט מיט "לעבודתו יתברך שמו". כאטש למעשה ליגט אין דעם ליד כמעט נישט קיין שום מוסטער פון העכערקייט אדער איידלקייט דאך מאכט עס אונז כלומרשט שטייען העכער ווי גויים מיט זייערע "נידעריגע" תאוות. אויף אזא מסקנא איז נישטא קיין תירוץ פון שעפערישקייט אדער קיין מצוה פון לימוד־זכות און פארדעם באקומט מען נישט קיין ארטיסטישן היתר.

אט דער "מוסר־השכל" איז נישט באהאלטן אין געהיימע קאודס און סובטילע אקראסטישע ראשי־תיבות וואס מען קען פארטייטשן לכאן ולכאן, נאר מאטי זאגט עס ארויס בפירוש. באלד ביים אריינפיר פון דעם ליד אין אן אקדמות־מילין פון נישט־געזונגענע גראמען, רעציטירט ער דעם טעזיס פון וואס ער גייט דא זינגען.

ער דערציילט פון א איד וואס יישוב'ט זיך שבועות ביינאכט צי ס'איז כדאי זיך צו פארפליישיגן ווייל ער וויל האבן א קאווע פאר זיין וותיקין שחרית וואס איז וויינגיער ווי זעקס שעה ווייט. לכאורה קען א גוי מאכן אן ענליכער חשבון, לאמיר זאגן ארום א דיעטע, צי ער זאל אויסנוצן זיינע ערלויבטע קאלאריעס לכאן או לכאן, אבער זעט אויס אז דאס פאלט מאטי'ן נישט איין. אים איז אויך נישט גענוג אז דער גוי פארשטייט דאס פשוט נישט, נאר ער מוז מאכן א קאנטראסט מיט דעם גוי'ס תאוות וואס ער זאגט בפירוש ארויס אז זיי זענען, "נידעריג, מיאוס און טרייף" - פארשטייט זיך אן צו זאגן מיט וואס זיי זענען אזוי נידעריג. זענען דעם גוי'ס תאוות נידעריג ווייל ס'גלוסט זיך אים נישט אנצורירן נאסע פארב? אדער מיאוס ווייל ער מוטשעט נישט אין דעם עירפארט איבער א מנחה?

די סיבה פארוואס מאטי מוז צוקומען צו א גוי'ס טריפה'נע תאוות איז וויבאלד דער גוי איז נישטא סתם אויף א פארגלייך, נאר אויף דעקונג. אדער ווי א חבר האט מיר געזאגט, אויף צו כשר'ן. נישט צו כשר'ן דעם איד נאר א מיטל צו כשר'ן דעם זינגער, דהיינו מאטי און זיין ליד.

זיין ליד וויל ארויסברענגען אסאך פון אונזערע אבסעסיעס און משוגעת'ן, נאר ער איז חושש אז מיט דעם אליין וואס ער איז זיי מהפך צו עבודת השם וועט ער זיי אפשר נאכאלץ נישט קענען דורכשווערצן אונזערע שטארקע באוואכטע גרעניצן. א פליישיגע יו"ט סעודה ביינאכט קעגן א מילכיגער קאווע פארטאגס איז טאקע יש לישב בדוחק אז ס'ליגט דערין א לימוד־זכות, אבער וואס וועט מען זאגן פאר "ראבערנעקן" ארום א הצלה־אמבולאנס? אדער דער יאט וואס נעמט צוויי האנטיכער אין מקוה? וואו איז דארט דער עבודת־השם? דעריבער ברענגט דאס ליד אריין דעם גוי מיט זיינע "מיאוסע" תאוות, און אזוי ארום ווערן אונזערע כלומרשטע תאוות נישט נאר בדיעבד גע'כשר'ט נאר זיי ווערן נתהפך צו א למהדרינ'דיגע שיעבוד לעבודתו יתברך שמו.

דאס איז אבער נאכנישט אלעס און עס ווערט אסאך ערגער. פאר דעם סוף פון דעם ליד ווערט די מוזיק מער פאמעלעך, מאטי'ס קול ווערט ערנסטער און טיפער און ער גייט אריין אין א טרערן־קוועטשעריי. אין די שורות באזינגט ער די "תאווה" פון עלטערן וואס טוען פאר זייערע קינדער מער ווי פאר זיך אליין און די "תאווה" פון א קינד צו ברענגען נחת פאר די עלטערן ווען דאס קינד וויל אז מען זאל אים אדער איר פארשטיין. דאס געזאנג איז ווארעם און הערצליך, כאטש צו סענטימענטאל פאר מיין טעם, און אז ער וויל זאגן אז אין אזוינע געפילן ליגן אויך א באזונדערערן אידישן טעם, הרשות בידו.

נאר דווקא נאך אזא שטאטער און עמאציאנעלער סטראפע קומען די שורות וואס במושכל ראשון זעען זיי אויס די כשר'סטע אבער למעשה זענען זיי די געמיינסטע פון דעם ליד. "איך דאנק דעם קל חי \ שלא עשני גוי". נאך די הערצער זענען אנגעווארעמט און אויסגעווייכט און מען האט ארויסגעקוועטשט פון די אויגן א טרער, דווקא דארט גנב'ט מען אריין אביסל גיפטיגע שנאה פארשטעלט מיט א מאסקע פון א ברכה.

דער פשוט'ער פשט פון שלא עשני גוי איז אז א גוי איז נישט א בר מצוות און פונקט אזויווי שלא עשני אשה (ועיין ב"ח או"ח סי' מו למה אין מברכין שעשני ישראל), נאר סייווי בין איך נישט אויסן זיך דינגען איבער דעם. ווען ער זאל ברענגען זאכליכע דוגמאות פון דער שיינקייט פון אונזער לעבן און א שטאלצקייט פון זיין א איד, ווי שבת, יו"ט, אונזערע נביאים און ספרי קודש, מסירת־נפש, צדק צדק תרדוף און ער זאל דארט אריינווארפן "שלא עשני גוי", מהיכי תיתי. און אז ער וויל דאנקן דעם אייבערשטן איבער באציאונגען צווישן עלטערן און קינדער און דערמאנען דערביי וויאזוי משפחה־לעבן שפילט ביי אונז א צענטראלע ראלע, גאו אהעד. און אז דאס מאכט אים זינגען, אדרבה ואדרבה. נאר וויאזוי קומט פונקט ביי דעם אריין שלא עשני גוי? גויים האבן נישט קיין קינדער? גויים האבן נישט ליב זייערע קינדער? גוי'ישע קינדער האבן נישט ליב זייערע עלטערן?

איך בעט נישט מחילה ווען איך זאג אז דאס איז א מיאוסע, ראסיסטישע און קסענאפאבישע ליד וואס איז נישט בלויז מהפך די יוצרות נאר ווארצלט איין שנאה. און ווען מען שמוגלט דאס אריין באלד נאכן אויפמאכן א טיר פון כלומרשטער ליבשאפט איז עס נאך מער מסוכן. און ווען דער ציל איז ריינצואוואשן דעם זינגער איז עס ציניש און אפגענארט.

אידן וואשט מען ריין אפילו ווען ס'קומט זיך זיי נישט, און מען נעמט ענינים וואס צריכים תיקון און מען מאכט פון זיי כאילו מ'דינט גאר דעם באשעפער. אבער ווען ס'קומט צו גויים פארגינט מען זיי נישט אפילו פשוטע אוניווערסאלע ליבשאפטן פון עלטערן צו קינדער און קינדער אויף צוריק. דאס איז נישט בלויז א געמיינער ליגן און הוצאת שם רע, נאר א חילול־השם און א לייקענונג פון זייער צלם־אלקים. און דער חילול־השם פון וואס דאס דערציילט איבער אונז איז נאך דאס ערגסטע פון אלעס. ווייל אך־און־וויי אז כדי צו זאגן אשרינו מה טוב חלקנו מוזן מיר ערשט אויסטראכטן בייזע בלבולים אויף אנדערע.

עס זענען דא אן א שיעור אופנים אויף איבערצוגעבן אתה בחרתנו און א שטאלץ פון אידישקייט אן צו פארדרייען יעדעס משוגעת אונזערס פאר עבודת־השם. הומאר איז פיין און וואויל, אביסל שפעט פון אונז אליין שאדט אויך נישט, און ווען מען דערקענט זיך זעלבסט אין דעם הומאר קען עס העלפן צו פאררעכטן. אבער הומאר איז נישט געמאכט אויף זיך צו פאפן און זיכער נישט אויף יענעמ'ס חשבון גורם צו זיין האס און שנאה צו אונזערע שכינים און לאנדסלייט. דאס איז א פעלטשונג סיי אין אידישקייט און סיי אין זיין שעפערישקייט, און בעיקר א בגידה אין זיינע פילע צוהערער.

איידער מען באשולדיגט מיך מיט "בטל'ען־קולטור", ווי דער מנהג איז געווארן משתיק צו זיין אירע מיט נישט אויסגעהאלטענע השקפות - ביי אונז נישט ווייניגער ווי ביי זיי - לאמיך קלאר זאגן אז איך הער מאטי, איך וועל אים ווייטער הערן, און זאל ער אנגיין מיט מהנה זיין דעם עולם. דאס איז אבער נישט קיין תירוץ, און פארקערט עס פארגרעסערט נאר זיין אחריות. אלץ איינער פון די גרויסע אינטערנאציאנאלע אידישע זינגער, האט מאטי אילאוויטש א שטארקע השפעה, און איבערהויפט אז די לידער ווערן אסאך געהערט דורך קינדער און צענערלינגען וואס זיי ווערן לייכטער באאיינפלוסט. דערפאר ליגט ערשט אויף אים אן אחריות אזוי גרויס ווי זיין נאמען. חכמים הזהרו בדבריכם.[/justify]

[פארוואס?]

ווען איך האב געהערט דעם ניגון, האב איך אויך געהאט ענליכע מחשבות, איך בין נוטה צו מסכים זיין מיט'ן חבר אז א חלק פון די ווערטער איז נישט מער ווי א מיטל צו כשר'ן די איבעריגע תוכן.

למעשה, די סך הכל פונעם ניגון איז אביסל נישט אראפצושלינגען און נישט צו אויסשפייען. איך פארשטיי אז עס איז מסוכן צו פאבליצירן א ניגון וואס איז לויטער קריטיק אדער זעלבסט-הומאר. אבער עס איז גלייבט זיך שווער אז מאטי דאנקט דעם קל חי שלא עשהו גוי פארן תאווה פון זיך גארגלען ביים ברעטל בשעת דער עולם קראכט, אזוי אז די מעסעדזש איז זייער נישט קלאר.

אן אנדערע נקודה וואס באדערט מיר, ניינציג פראצענט פון די תאוות וואס ער רעכנט אויס ציהלט ער ניטאמאל דעם ארטאדאקסישן איד, אדער דעם אלגעמיינעם חסידישער איד, נאר דער אמעריקאנער חסידישער איד און אפשר טאקע נאר דער סאטמערער איד.

[יואליש]

א דאנק, קטלא.

*

וואס פארשטייט א חסיד די געשמאק פון זיך אריינזעצן אין קאר און אראפרייסן פון פנים די קאוויד מאסק און שפירן די פלייץ פון אקסיגאן אופן פיסק? אה, ער האט דאך ענליך מיטן טלית אויפן פלייצע נאך ממקומך און די פלייץ פון לופט אויפן אויסגעראכענע קאפ.

אבער מער פון די גשמיות'דיגע געשמאק אין אראפרייסן א מאסק, קומט מיט א דערהויבענע געפיל פון האבן אוועקגעבן די אייגנע באקוומעליכקייט כדי צו שיצן אנדערע מענטשן, באקאנטע ווי פרעמדע. די גייסטליכע שפיר פון אחריות און אחדות מיט ס'גאנצע מענטשהייט ממש. פונקט ווי די מגיפה אין א זעלטענע ערשינונג האט אנגעגריפן דאס גאנצע וועלט, קומט מיט די זעלטענע געפיל פון סאלידאריטעיט און קבלות עול און תיקון כל העולם, ווי חז"ל לערנען אונז "וכל המצער עצמו עם הצבור זוכה ורואה בנחמת צבור."

שוין, מ'קען זאגן אויפן מאסק, לעבודתו יתברך שמו.

[רביה''ק זי''ע]

[left]Xenophobia

Xenophobia is the fear or dislike of strangers or unknown things. Xenophobia can also mean the fear of trying new things, but it is usually the fear of differences between people. Xenophobia may be about foreign things or people, or just the attitudes of a group towards other groups[/left]

וואס אנבאלאנגט דעם עצם ליד האב איך אויף דעם גע'דרש'נט "ווען דאס ווערימל עסט זיך אריין אין דאס כריין מיינט עס אז קיין בעסערס איז פארהאן." און אויף דעם שטייט אין משלי שלמה "יהללוך זר ולא פיך", ווייל וואס דו מיינסט איז א מעלה וואס איז ווערד זיך צו לויבן דערמיט קען צומאל באמת זיין א חסרון, אז די מענטשן ארום לויבן דיך אויס ווייסטו אז ס'איז טאקע א מעלה, אבער ווען אלע ארומיגע קוקן דיך אראפ דערפאר זאלסטו וואוסן אז ס'איז גארנישט קיין מעלה.

[yn.NY]

איך קען נאכנישט כאפן וואס מאטי וויל ארויסברענגן מיט די תאווה פון צאמלייגן די טלית מוצאי שבת...
ס'איז נישט קיין תאווה, ס'איז נישט קיין זעלבסט-קריטיק, ס'איז גארנישט.

אוועראל איז עס א שיינע ניגון מיט א גוטע הומאר, ס"ה לייגט ער עס אראפ "הייליג" כדי זיך צוצושטעלן

[אישתישבי]

איך קען נאכנישט כאפן וואס מאטי וויל ארויסברענגן מיט די תאווה פון צאמלייגן די טלית מוצאי שבת...
ס'איז נישט קיין תאווה, ס'איז נישט קיין זעלבסט-קריטיק, ס'איז גארנישט.

אוועראל איז עס א שיינע ניגון מיט א גוטע הומאר, ס"ה לייגט ער עס אראפ "הייליג" כדי זיך צוצושטעלן

מיר איז אויך שווער געווען. ואפשר ליישב בדוחק, אז מען טוט גארנישט פאר שלום בית, חוץ צוזאמען לייגען דער טלית, און מיט דעם איז מען יוצא.

[אישתישבי]

לנושא האשכול

קטלא קניא שרייבט

ער דערציילט פון א איד וואס יישוב'ט זיך שבועות ביינאכט צי ס'איז כדאי זיך צו פארפליישיגן ווייל ער וויל האבן א קאווע פאר זיין וותיקין שחרית וואס איז וויינגיער ווי זעקס שעה ווייט. לכאורה קען א גוי מאכן אן ענליכער חשבון, לאמיר זאגן ארום א דיעטע, צי ער זאל אויסנוצן זיינע ערלויבטע קאלאריעס לכאן או לכאן, אבער זעט אויס אז דאס פאלט מאטי'ן נישט איין.

אבער מאטי איז דאך גערעכט אז אונז האבן אסאך תאוות וואס זענען אנגעהאנגען אין מצוות און דאס מאכט עס עבודת השם. א גוי האט דאס נישט. אוודאי קען א גוי מאכן חשבונות פון א דיעטע אבער וואס האט ער מיט מצוות?

און בכלל לייגט קטלא אראפ כאילו מאטי זאגט אז אלע תאוות פין אידן זענען עבודת השם. ממילא האט קטלא קשיות פין פגע'נען פאר מנחה און נאך דוגמאות וואס מאטי דערמאנט נישט, און לדעת קטלא וואלט ער נישט געקענט זיי אויסרעכענען, ווייל זיי האבן גארנישט מיט עבודת השם. און דער אמת איז, אז אוודאי איז דא היבשע מיאוסע תאוות וואס אונז האבן, וואס זענען סתם משוגעתן און האבן גארנישט מיט אידישקייט, אבער דאך איז דא אסאך וואס האבן דירעקט יא מיט עבודת השם. און דאס זאגט מאטי. און ממילא איז שלא עשני גוי וואס האט דאס נישט.

און אפילו דאס וואס ער זאגט צום סוף וועגן ליב האבן קינדער, און קינדער וואס האבן ליב, איז אויך דער פשט אז א איד טוט עס לשם מצוה, ווייל אין אמת אויב נישט לשם מצוה זעה איך נישט קיין סיבה אויף האבן צען קינדער.

און ער מאכט נישט אוועק א גוי, א גוי האט א תאווה איז עס חזיר טרייף, ווייל ער האט נישט דער ברירה פין אין זין האבן לשם מצוה.

פארשטייט זיך אז דאס איז אלעס לאו דווקא מיין בליק אויף די ענינים, אבער עס דער אנגענומענער בליק פין חרדים.

[טאמבל סאס]

איינער זאל זיך מרחם זיין און באפריינדן מאטי מיט אפאר גוים. אפשר פעלט אים די בעיסיק נאלידזש איבער זייער לעבן? מ'קען אנפאנגן ביי די קלינער פון שוהל און די געז פאמפ סערוויס מען..

כאטש וואלט ער זיך געדארפט דורכרעדן מיט אזא איינעם בעפאר ער האט געמאכט די סאנג. דזשאן, טעלל מי, דו יו אלסא העוו לייק פעמילי מערידזשעס? דו יו אלסא הייער עי סינגער [לייק מי הע הע] ענד עי שפילער?

[yn.NY]

איך קען נאכנישט כאפן וואס מאטי וויל ארויסברענגן מיט די תאווה פון צאמלייגן די טלית מוצאי שבת...
ס'איז נישט קיין תאווה, ס'איז נישט קיין זעלבסט-קריטיק, ס'איז גארנישט.

אוועראל איז עס א שיינע ניגון מיט א גוטע הומאר, ס"ה לייגט ער עס אראפ "הייליג" כדי זיך צוצושטעלן

מיר איז אויך שווער געווען. ואפשר ליישב בדוחק, אז מען טוט גארנישט פאר שלום בית, חוץ צוזאמען לייגען דער טלית, און מיט דעם איז מען יוצא.

[רביה''ק זי''ע]

כ׳האב פונקט היינט געהערט דעם ליד צו ערשטן מאל, די סוף איז זייער שיין, די אנפאנג רעדט פשוט פונעם תאוה פון זיך ווייקן אין די אייגענעם comfort zone און מיטנעמען די שווערע באגאזשן פון נאראטיווס וואו אימער מ׳שטייט און גייט. מ׳קען פונקט אזוי רעדן פון די אמעריקאנע גוי׳אישע(?) תאוות פון מארשירן ביי א פראגרעסיוו (ויש גורסין רעגרעסיוו והוא יותר נכון) ראלי איבער צער בעלי חיים צו להט״ב רעכטן, טראגן א מאסק אינעם קאר, אדער זיך מפלפל זיין אין ראש לימבאו׳ס בויכוויי ביי א רעכטע ראלי, די פוינט איז פונקט דער זעלבער.

[דערהויבענע איד]

אן אנדערע נקודה וואס באדערט מיר, ניינציג פראצענט פון די תאוות וואס ער רעכנט אויס ציהלט ער ניטאמאל דעם ארטאדאקסישן איד, אדער דעם אלגעמיינעם חסידישער איד, נאר דער אמעריקאנער חסידישער איד און אפשר טאקע נאר דער סאטמערער איד.

ווען איך בין ווען א סאטמערער זאג איך דיר אז דאס איז אידישקייט, היות איך בין נישט, העל איך דיר זאגן אז ס'איז גארנישט אנדערש פון אלע אידישע ליין מאטריאל און פודקעסטס - קול מבשר - וואס איז געקעיטערט נאר פאר סאטמער. אנגעהויבן פון די בלאט ביז אפילו די מאמענט, וואס זיי גייען נישט למשל קעווערען געהעריג איזרעילי נייעס און פאליטיק, א זאך וואס אלע ארדאדאקסישע צייטונגען טוען.

[געדאנקן]

אן אנדערע נקודה וואס באדערט מיר, ניינציג פראצענט פון די תאוות וואס ער רעכנט אויס ציהלט ער ניטאמאל דעם ארטאדאקסישן איד, אדער דעם אלגעמיינעם חסידישער איד, נאר דער אמעריקאנער חסידישער איד און אפשר טאקע נאר דער סאטמערער איד.

ווען איך בין ווען א סאטמערער זאג איך דיר אז דאס איז אידישקייט, היות איך בין נישט, העל איך דיר זאגן אז ס'איז גארנישט אנדערש פון אלע אידישע ליין מאטריאל און פודקעסטס - קול מבשר - וואס איז געקעיטערט נאר פאר סאטמער. אנגעהויבן פון די בלאט ביז אפילו די מאמענט, וואס זיי גייען נישט למשל קעווערען געהעריג איזרעילי נייעס און פאליטיק, א זאך וואס אלע ארדאדאקסישע צייטונגען טוען.

פארוואס טאקע איז אזוי? זענען אזא גרויסע רוב אידיש ליינערס סאטמארע?

[קהל'ס נער]

אן אנדערע נקודה וואס באדערט מיר, ניינציג פראצענט פון די תאוות וואס ער רעכנט אויס ציהלט ער ניטאמאל דעם ארטאדאקסישן איד, אדער דעם אלגעמיינעם חסידישער איד, נאר דער אמעריקאנער חסידישער איד און אפשר טאקע נאר דער סאטמערער איד.

ווען איך בין ווען א סאטמערער זאג איך דיר אז דאס איז אידישקייט, היות איך בין נישט, העל איך דיר זאגן אז ס'איז גארנישט אנדערש פון אלע אידישע ליין מאטריאל און פודקעסטס - קול מבשר - וואס איז געקעיטערט נאר פאר סאטמער. אנגעהויבן פון די בלאט ביז אפילו די מאמענט, וואס זיי גייען נישט למשל קעווערען געהעריג איזרעילי נייעס און פאליטיק, א זאך וואס אלע ארדאדאקסישע צייטונגען טוען.

פארוואס טאקע איז אזוי? זענען אזא גרויסע רוב אידיש ליינערס סאטמארע?

אויף ענגלי"ש (פוי....) איז דא א אויסדריק follow the money, ד.מ. זייער אסאך קשיות קענען פארענטפערט ווערן דורכן קוקן אויף די געלד חלק פון א געשעיניש.
זאג די מיר ווי ליגט די חסידישע געלט באהאלטן? אין סאטמאר, זיי זענען סיי די בעסטע קאסטומערס, (און מן הסתם צאלן זיי די מערסטע לא יחרץ געלד), ווייניג פון זיי קויפן די גויאישע ציונישע משפחה אדער עמי, צי וועים דען זאלן זיי זיך צי שטעלן צי גור וואס זיי קענען קוים יודיש, אדער צי קרעטשניף סיגוט (סיגעיט ) וואס קען זיל נעבעך נישט ערלויבן צי אפקויפן אפאר פעידזשעס פון צייטונג ריעל עסטעיט כדי להרבות הפראפאגאנדע.

[צקון לחש]

אויף ענגלי"ש (פוי....) איז דא א אויסדריק follow the money, ד.מ. זייער אסאך קשיות קענען פארענטפערט ווערן דורכן קוקן אויף די געלד חלק פון א געשעיניש.

דאס איז א דרש, נישט פשט פונעם אויסדרוק.

[געדאנקן]

אן אנדערע נקודה וואס באדערט מיר, ניינציג פראצענט פון די תאוות וואס ער רעכנט אויס ציהלט ער ניטאמאל דעם ארטאדאקסישן איד, אדער דעם אלגעמיינעם חסידישער איד, נאר דער אמעריקאנער חסידישער איד און אפשר טאקע נאר דער ס

אטמערער איד.

ווען איך בין ווען א סאטמערער זאג איך דיר אז דאס איז אידישקייט, היות איך בין נישט, העל איך דיר זאגן אז ס'איז גארנישט אנדערש פון אלע אידישע ליין מאטריאל און פודקעסטס - קול מבשר - וואס איז געקעיטערט נאר פאר סאטמער. אנגעהויבן פון די בלאט ביז אפילו די מאמענט, וואס זיי גייען נישט למשל קעווערען געהעריג איזרעילי נייעס און פאליטיק, א זאך וואס אלע ארדאדאקסישע צייטונגען טוען.

פארוואס טאקע איז אזוי? זענען אזא גרויסע רוב אידיש ליינערס סאטמארע?

אויף ענגלי"ש (פוי....) איז דא א אויסדריק follow the money, ד.מ. זייער אסאך קשיות קענען פארענטפערט ווערן דורכן קוקן אויף די געלד חלק פון א געשעיניש.
זאג די מיר ווי ליגט די חסידישע געלט באהאלטן? אין סאטמאר, זיי זענען סיי די בעסטע קאסטומערס, (און מן הסתם צאלן זיי די מערסטע לא יחרץ געלד), ווייניג פון זיי קויפן די גויאישע ציונישע משפחה אדער עמי, צי וועים דען זאלן זיי זיך צי שטעלן צי גור וואס זיי קענען קוים יודיש, אדער צי קרעטשניף סיגוט (סיגעיט ) וואס קען זיל נעבעך נישט ערלויבן צי אפקויפן אפאר פעידזשעס פון צייטונג ריעל עסטעיט כדי להרבות הפראפאגאנדע.

לגבי גור און קרעטשניף ביסטו גערעכט... אבער וואס טוט זיך מיט באבוב, סקווירא, פאפא, וויזניץ, וכו' ?

[צפור בודד]

אן אנדערע נקודה וואס באדערט מיר, ניינציג פראצענט פון די תאוות וואס ער רעכנט אויס ציהלט ער ניטאמאל דעם ארטאדאקסישן איד, אדער דעם אלגעמיינעם חסידישער איד, נאר דער אמעריקאנער חסידישער איד און אפשר טאקע נאר דער סאטמערער איד.

ווען איך בין ווען א סאטמערער זאג איך דיר אז דאס איז אידישקייט, היות איך בין נישט, העל איך דיר זאגן אז ס'איז גארנישט אנדערש פון אלע אידישע ליין מאטריאל און פודקעסטס - קול מבשר - וואס איז געקעיטערט נאר פאר סאטמער. אנגעהויבן פון די בלאט ביז אפילו די מאמענט, וואס זיי גייען נישט למשל קעווערען געהעריג איזרעילי נייעס און פאליטיק, א זאך וואס אלע ארדאדאקסישע צייטונגען טוען.

א שטארקער פוינט. מ'זעט עס אויך דא אינעם שטיבל מיט כסדר'דיגע פוינטס אוו רעפרענץ צו ראדני און משה גבאי און סאכדעס און איצו ווייס איך ווער, כאילו אלעס דרייט זיך ארום זיי. זיי האבן טאקע א גרויסער עולם אבער סאמהאו איז אויך איינגעבאקן ביי זיי אז טיף טיף האלט די וועלט מיט זיי און מ'קען עס נאר נישט מודה זיין.

Sent from my SM-G981B using Tapatalk