די פאראדאקס אין די שיטה פונעם רמב"ן.

[chosen people]

דא שטעלט זיך די קשיא אויפ'ן רמב"ן:
אויב איז נישט דא קיין שום חיוב מן התורה צו פאלגן די גזירות פון חז"ל ווער דעמאלטס איז עס מחייב און מהיכי תיתי אז איך דארף זיי פאלגן?
און וועלכע סיבה דו וועסט מיר טרעפן צו מחייב זיין גייט מאכן די רמב"ן שווער פונקט ווי די רמב"ם, ווייל לאמיר זאגן אז איך דארף זיי פאלגן מסברא, איז דאך ווייטער שווער, ממ"נ, איז א סברא א דאורייתא, איז עס ווייטער א דאורייתא און וויאזוי זענען חז"ל מקיל וכו' כקושיית הרמב"ן, ווידער אויב איז א סברא נאר א דרבנן, דעמאלטס ווייטער, מהיכי תיתי איך דארף עס פאלגן? און אזוי איז לכאורה מיט יעדע סיבה וואס דו גייסט זאגן - איז אונז מחייב, אויב איז די סיבה עפעס וואס מ'קען זאגן אז די תורה איז צוליב איהם מחייב צו פאלגן די חכמים, איז עס דאך צוריק א דאורייתא, און אויב נישט פ"וו דארף איך פאלגן?
ווי עס שיינט לכאורה איז נישטא קיין איין תירוץ וואס קען אונז ארויסנעמען פון דעם פאראדאקס.
דער אמת איז אז דו קשיא פרעגט שוין ר' אלחנן אין קונטרוס דברי סופרים (אות טו - יח) אבער זיין תירוץ פארשטיי איך נישט, אדרבה ווער עס קען מסביר זיין איז מכובד.

ברכות דף י''ט ע''ב

ת"ש גדול כבוד הבריות שדוחה [את] לא תעשה שבתורה ואמאי לימא אין חכמה ואין תבונה ואין עצה לנגד ה' תרגמה רב בר שבא קמיה דרב כהנא בלאו (דברים יז יא) °דלא תסור אחיכו עליה לאו דלא תסור דאורייתא היא אמר רב כהנא גברא רבה אמר מילתא לא תחיכו עליה כל מילי דרבנן אסמכינהו על לאו דלא תסור ומשום כבודו שרו רבנן
רש''י ד''ה כל מילי דרבנן וכו'. והכי קאמר להו דבר שהוא מדברי סופרים נדחה מפני כבוד הבריות וקרי ליה ל"ת משום דכתיב לא תסור. ודקא קשיא לכו דאורייתא הוא. רבנן אחלוה ליקרייהו לעבור על דבריהם היכא דאיכא כבוד הבריות כגון לטלטל בשבת אבנים של בית הכסא לקנוח (שבת דף פא:) או מי שנפסקה ציצית טליתו בכרמלית לא הצריכו להניח טליתו שם וליכנס לביתו ערום.

באדערט נישט די גמרא דא, די נושא פון די אשכול?

[אישתישבי]

דער רמב"ן ברענגט דער גמרא אין ספר המצות.

אויך דער גמרא אין שבת פין והיכן צוונו? איז א מחלוקת לא תסור אדער שאל אביך.

דער רמב"ם האלט אז עס איז מער א דאורייתא, און דער רמב"ן אז עס איז בלויז אסמכתא.

אביסל קען מען אריינקוועטשען אין רמב"ן אז דאס איז די מחלוקת אין די גמרא, און דער מאן דאמר וואס האלט אז מען לערנט פין שאל אביך ויגדך האלט ווי דער רמב"ן, און עס האט נישט קיין תוקף דין דאורייתא, נאר עס איז דא א ענין פין שאל אביך אז מען דארף פאלגען וואס די זקנים זאגן. און עס האט נישט קיין תוקף דאורייתא, ווייל מען דארף נוצן שכל, מען קען נישט פאלגען יעדער עלטערע איד מיט אלעס וואס ער זאגט, ממילא איז עס מער בדרך עצה טובה, און ווען מען טוט עס האט מען א מצוה, אבער א חיוב קען עס נישט זיין.

דוגמה, איינער זאגט פאר זיין זוהן, פאלג וואס דער רבי הייסט, פארשטייט יעדער אז עס איז דא עקסעפשענס. און פאלגען דער רבי איז נישט ממש אזוי ווי פאלגען דער טאטע. אבער ווען ער פאלגט דער רבי האט דער טאטע הנאה.

[אישתישבי]

עכ"פ נישט יעדע "רצון השם" איז א דאורייתא כלומר אז עס שטייט ארויס אין ספעציפיש ארויס די גזירה אין די תורה זעלבסט. וצ"ע וואס גענוי איז זיין כוונה.

דער רמב"ן זאגט שוין אין ספר המצות אז נישט יעדער זאך וואס שטייט אז עס איז מן התורה איז מדאורייתא. (ווערטער שפיל).

[אישתישבי]

ביסט גערעכט מיט כמעט אלעס,

נאכקוקענדיג דער רמב"ן, איז דא א חרם און א נידוי נישט צו פאלגען דרבנן'ס, און א קללה פין פורץ גדר ישכנו נחש.

יעצט קענסטו אנהייבן פרעגן צו חרם איז א דאורייתא. דער רמב"ן האלט אז עס איז דברי קבלה.

ו

חרמים און נידויים זענען נישט קיין דאורייתא'ס לכו"ע, אויב אזוי איז הדרא קשיא לדוכתא.

דא קענט איר זעהן פלענטי שיטות וואס האלטען אז חרם איז יא א דאורייתא.

http://olamot.net/shiur/%D7%9E%D7%A9%D7 ... 7%A8%D7%9D

[בן חכמוני]

די געדאנק אז רצון השם אפי׳ עס שטייט נישט קלאר ארויס הייסט אויך מן התורה ווערט אויך געברענגט אין אור שמח הלכות קרי״ש אויף מזכירין יציאת מצרים בלילות.

אן ענליכע קשיא ווי דעם פותח האב איך אויף די גמרא קידושין לז וואס לערנט ארויס אז חובת הגוף גייט אן אין חוץ לארץ מיט א דרש פון א פסוק (וואס זאגט פשוט פשט דעם ריינעם היפך). הלא פארן דרש איז מען דאך נישט מחיוב טא וויזוי קען א דרש מחייב זיין? ודו״ק.

[מצפצף]

איך מיין אז קושיא מעיקרא ליתא, וויבאלד איה"נ קיינער איז דיר גארנישט מחייב,
אז דו ווילסט אויסטייטשן די תורה וויאזוי דו ווילסט הרשות בידך, אדער קענסטו
קלויבן א אנדערע פראקציע אנגעהויבן פון די שומרונים און געענדיגט ביי די
רעפארמער.
אבער אז דו ווילסט זיך רופן א ארטאדאקס, ארטאדאקסישע אידנטום איז משורש
הפרושים שהכתירו חז"ל פאר זייער מורה דרך.

[רביה''ק זי''ע]

אז דו ווילסט אויסטייטשן די תורה וויאזוי דו ווילסט הרשות בידך

יישר כח פאר'ן מיך געבן רשות, יעצט דארף איך נאר אז מיין ווייב זאל אויך מסכים זיין צו דיר. אויך איז ממש א שאד אז כ'האב געדארפט ווארטן ביז די פערציג אז איינער זאל מיר דאס זאגן, ווען איך ווייס דאס ווען מיט דרייסיג יאר פריער וואלט איך מיך פיל פראבלעמען געשפארט. פערציג יאר קלאפ איך מיך שוין על חטא יעדן יום כיפור אויף די אלע מאל וואס כ'האב בטעות גערוקט מוקצה, בטעות געגעסן מילכיגס אין די זעקס שעה, און נאך אזעלכע עברות, מיטאמאל ווער איך געוואר אז די גאנצע על חטא קלאפן און הארץ עסענישן איז געווען אומזינסט, פארוואס האסטו מיר דאס נישט פריער געזאגט?

[הקטן]

טאמער איז דער פאלגען חכמים צוליב פורץ גדר ישכנו נחש, איז עס א סכנה, און חמירא סכנתא מאיסורא אפילו אויף א ספק. (פורים תורה).

איז חמירא סכנתא א דאורייתא? אויב יא איז הדרא קשיא. איז עס נישט? מהכי תיתי כ'דארף פאלגן.
אין אנדערע ווערטער, אונז גייען דא ארום ווי א גלגל החוזר און דערווייל זעה איך נישט א וועג ארויס!

אפשר האסטו נישט באמערקט וואס איך האב געשריבן אבער ר' אלחנן אליין פרעגט וואס דו פרעגסט, און ער ברענגט ר' חיים'ס תירוץ און מיט דעם איז ער יא ציפרידען
אויב דאס שטימט דיר אויך נישט זיי מסביר פארוואס נישט, נישט זיי דיך מתעלם דערפין

[אישתישבי]

וויבאלט עס איז גאר א שיינע אשכול, איז גוט א סך הכל ווי מען האלט.

לייבל פרעגט, וואס האלט דער רמב"ן, דרבנן'ס זענען נישט קיין דאורייתא בכלל? אױב אזוי פארוואס דארף איך פאלגען. זענען זיי יא שטיקעל דאורייתא, מיט וואס איז דער רמב"ן בעסער ווי דער רמב"ם.

ר' לייבל ברענגט אז ר' אלחנן פרעגט די קשיא.

תירוץ א. ר' אלחנן אליין, אז עס איז דא א רצון השם וואס מען זעהט פין די תורה כאטש עס שטײט נישט בפירוש.
פראבלעם: ווייטער שווער, איז דער רצון מחייב? איז עס מן התורה. אױב נישט? איז עס גארנישט.

תירוץ ב. ר' חיים. דרבנן'ס זענען יא דאורייתא אפילו לויט דער רמב"ן, אבער זענען נישט קיין ספעציפישע איסורים, נאר איין גרויסע איסור כללי, למשל חמץ דרבנן האט גארנישט מיט די מצוה פין חמץ, נאר מיט לא תסור.
פראבלעם: טוט ממש גארנישט אויף פאר די קשיא, עס העלפט נאר אז מען ווערט נישט קיין זקן ממרא.

תירוץ ג. איש תשבי. דרבנן'ס זענען נישט דאורייתא, דער תורה האט קיינמאל נישט געהייסן פאלגען. אבער, די רבנן האבן א כח צו מאכען חרמות און טיילען קללות אױב מען פאלגט זיי נישט (דער רמב"ן אליין זאגט דאס). מוזט טאקע נישט פאלגען, אבער די טוסט ריסקען זייערע קללות.

פראבלעם: אױב איז דא א חיוב פין ונשמרתם, און חמירא סכנתא, ווערט עס אויך א דאורייתא. (און מען קען זאגען נאך חילוקים).

[נהורא נפישא]

וויבאלט עס איז גאר א שיינע אשכול, איז גוט א סך הכל ווי מען האלט.

לייבל פרעגט, וואס האלט דער רמב"ן, דרבנן'ס זענען נישט קיין דאורייתא בכלל? אױב אזוי פארוואס דארף איך פאלגען. זענען זיי יא שטיקעל דאורייתא, מיט וואס איז דער רמב"ן בעסער ווי דער רמב"ם.
די עצם קשיא וואס די רמב"ן פרעגט איז סך הכל א שיקול הדעת פון רמב"ן אז עס איז לא יתכן אריינצולייגן אלע דרבנן'ס אין לא תסור ווייל לא תסור איז א לאו און אויב איז באמת די לאו כולל אלע סארט מצוות וגזירות חכמים דאן וואלטן אלע דרבנן'ס געווען די פרטי המצוה פון די לאו פון לא תסור און דאן וואלט עס געדארפט האבן אלע חומרות פון א דאורייתא לגבי ספיקות וכדומה פונקט ווי אלע פרטי המצוה ווי ס'דא אין יעדע לאו. די רמב"ם וועט אבער האלטן אז עס איז דא א יסודותדיגע חילוק צעווישן פרטי המצוה וואס זענען געלערנט במפורש אדער בי"ג מידות און צעווישן פרטי המצוה וואס ווערט נישט ארויסגעלערנט אין פסוק נאר ווערט נתחדש דורך די חכמים. לויטן רמב"ן פעלט זיך אבער אויס א מער באדייטענטן חילוק. אבער אפילו לויטן רמב"ן מוז בהכרח זיין די מינימום אז דאס איז די רצון השם. ווייל די רגע אז עס איז נישט דוקא די רצון השם, ווער דען איז את מחייב. ממילא דארף מען סך הכל געפונען פון ווי די רצון השם שטאמט. די רמב"ן זאגט קלאר ארויס אז לגבי מצוות דרבנן איז דער מקור פון שאל אביך ויגדך זקניך ויאמרו לך, וואס דער פסוק איז מגלה די רצון השם אז מזאל נאכגיין די מסורה פון די מקבלי ומוסרי התורה בכלליות. לגבי גזירות למיגדר מילתא פאר דעם דארף מען טאקע נישט קיין פסוק ווייל גזירות איז ס"ה א גילוי מילתא וואס זענען די זאכן וואס ברענגן צו נכשל צו ווערן באיסורי תורה ממילא זענען זיי פונקט ווי אלע אנדערע השתדלות ווי למשל בויען א סוכה וואס איז בעצם נישט קיין מצוה אבער איז דא א חיוב השתדלות. די חכמים האבן דאס דערפאר נאר מסמיך געווען אויף לא תסור.

ר' לייבל ברענגט אז ר' אלחנן פרעגט די קשיא.

תירוץ א. ר' אלחנן אליין, אז עס איז דא א רצון השם וואס מען זעהט פין די תורה כאטש עס שטײט נישט בפירוש.
פראבלעם: ווייטער שווער, איז דער רצון מחייב? איז עס מן התורה. אױב נישט? איז עס גארנישט.

תירוץ ב. ר' חיים. דרבנן'ס זענען יא דאורייתא אפילו לויט דער רמב"ן, אבער זענען נישט קיין ספעציפישע איסורים, נאר איין גרויסע איסור כללי, למשל חמץ דרבנן האט גארנישט מיט די מצוה פין חמץ, נאר מיט לא תסור.
פראבלעם: טוט ממש גארנישט אויף פאר די קשיא, עס העלפט נאר אז מען ווערט נישט קיין זקן ממרא.

תירוץ ג. איש תשבי. דרבנן'ס זענען נישט דאורייתא, דער תורה האט קיינמאל נישט געהייסן פאלגען. אבער, די רבנן האבן א כח צו מאכען חרמות און טיילען קללות אױב מען פאלגט זיי נישט (דער רמב"ן אליין זאגט דאס). מוזט טאקע נישט פאלגען, אבער די טוסט ריסקען זייערע קללות.
פון וואו נעמט זיך זייער סמכות און כח מער פון אנדערע אויב זיי צו פאלגן איז לאו דוקא די רצון השם

פראבלעם: אױב איז דא א חיוב פין ונשמרתם, און חמירא סכנתא, ווערט עס אויך א דאורייתא. (און מען קען זאגען נאך חילוקים).

[הקטן]

תירוץ ב. ר' חיים. דרבנן'ס זענען יא דאורייתא אפילו לויט דער רמב"ן, אבער זענען נישט קיין ספעציפישע איסורים, נאר איין גרויסע איסור כללי, למשל חמץ דרבנן האט גארנישט מיט די מצוה פין חמץ, נאר מיט לא תסור.
פראבלעם: טוט ממש גארנישט אויף פאר די קשיא, עס העלפט נאר אז מען ווערט נישט קיין זקן ממרא.

לעטס געט בעק טא בעסיקס:
>> ספקא דאורייתא לחומרא
>> ספקא דרבנן לקולא


די רבנן האבן געסרט עפעס אלס "חמץ"
די תורה האט געזאגט איך וויל מען זאל פאלגן די רבנן
ווען איינער וועט עסען א ספק פין די חמץ האט ער נישט עובר געווען אויף קיין דרבנן ע"כ האט ער אויך נישט עובר געווען אויף קיין דאורייתא, ושלם על ישראל

סא פאר סא גאד
גיי מיר ווייטער

וואו וועט אבער זיין אז די רגע וואס די רבנן אסרט עפעס אלס "חמץ" ווערט די "חמץ" טרענספארמט צי א דאורייתא?
דארף די חמץ ארויפאלען פין די ירעסטריקשען פין די רבנן און אריינפאלן צי גדרים פין א דאורייתא און זיין ספק דארף זיין אסר!

די רמב"ם לדעת הרמבן האלט אז דו חמץ זעלבבט ווערט א דאורייתא (דנעשה זקן ממרא באיסור חמץ דרבנן) פרעגט אויף דעם רמב"ן פארוואס איז ספקו מותר

[לייבל שטילער]

תירוץ ב. ר' חיים. דרבנן'ס זענען יא דאורייתא אפילו לויט דער רמב"ן, אבער זענען נישט קיין ספעציפישע איסורים, נאר איין גרויסע איסור כללי, למשל חמץ דרבנן האט גארנישט מיט די מצוה פין חמץ, נאר מיט לא תסור.
פראבלעם: טוט ממש גארנישט אויף פאר די קשיא, עס העלפט נאר אז מען ווערט נישט קיין זקן ממרא.

לעטס געט בעק טא בעסיקס:
>> ספקא דאורייתא לחומרא
>> ספקא דרבנן לקולא


די רבנן האבן געסרט עפעס אלס "חמץ"
די תורה האט געזאגט איך וויל מען זאל פאלגן די רבנן
ווען איינער וועט עסען א ספק פין די חמץ האט ער נישט עובר געווען אויף קיין דרבנן ע"כ האט ער אויך נישט עובר געווען אויף קיין דאורייתא, ושלם על ישראל

סא פאר סא גאד
גיי מיר ווייטער

וואו וועט אבער זיין אז די רגע וואס די רבנן אסרט עפעס אלס "חמץ" ווערט די "חמץ" טרענספארמט צי א דאורייתא?
דארף די חמץ ארויפאלען פין די ירעסטריקשען פין די רבנן און אריינפאלן צי גדרים פין א דאורייתא און זיין ספק דארף זיין אסר!

די רמב"ם לדעת הרמבן האלט אז דו חמץ זעלבבט ווערט א דאורייתא (דנעשה זקן ממרא באיסור חמץ דרבנן) פרעגט אויף דעם רמב"ן פארוואס איז ספקו מותר

כ'זעה נישט פ"וו מ'קען נישט זאגן אזוי אינעם רמב"ם אויך. די חכמים זאגן ספק לקולא, האט ער נישט עובר געווען אויף לא תסור.
סא פאר סא גאד.
ער ווערט א זקן ממרא פארן זיך קריגן מיט די חכמים, וואס איז אסור אלץ לא תסור. אבער ספקו האבן די חכמים אליין מתיר געווען.
נאכמער, די רמב"ן אליין פארשטייט אינעם רמב"ם אז ער ווערט א זקן ממרא מכח לא תסור, וז"ל: נתחייב עוד לפי זאת השיטה לומר שנעשה זקן ממרא על הגזרות והתקנות, לפי שכל העובר על "לא תסור", אם הורה בזדון נעשה זקן ממרא וחייב מיתה וכו', עכ"ל, נישט ווייל ס'ווערט 'חמץ' וכו'.
ועוד והיא העיקר, ס'איז ווייט נישט משמע אזוי אינעם רמב"ן ווייל לויט דיר איז זי אלע אטאקעס אויפ'ן רמב"ם געבויט אויף די דקות'דיגע חילוק פון 'טרענספארמעישן' וכו' אבער בעצם האלט ער אויך אז ס'איז א דאורייתא, והעיקר חסר מן הספר.

[נהורא נפישא]

כ'זעה נישט פ"וו מ'קען נישט זאגן אזוי אינעם רמב"ם אויך. די חכמים זאגן ספק לקולא, האט ער נישט עובר געווען אויף לא תסור
סא פאר סא גאד.
די סברא פון רמב"ן איז אז עס איז לא יתכן צו לערנען אז לא תסור גייט אפילו ארויף אויף מצוות וגזירות חכמים עד כדי כך אז ווער ס'חולק אויף זיי האט דעם דין פון זקן ממרא אבער אין די זעלבע צייט האבן די דרבנן'ס א שוואכערען תוקף לגבי ספיקות וכו' פארוואס זאל דאס זיין אנדרעש פון אלע לאוין אין די תורה אז מ'דארף מחמיר זיין אפילו מספק ווען דאס איז למעשה פונקט אזא דאורייתא, ולהעיר אז די רמב"ם האלט אז ספיקא דאורייתא לחומרא איז א דין דרבנן. בכל אופן האט נישט קיין פשט מחלק צו זיין
ער ווערט א זקן ממרא פארן זיך קריגן מיט די חכמים, וואס איז אסור אלץ לא תסור. אבער ספקו האבן די חכמים אליין מתיר געווען.
פארוואס זאלן די חכמים מתיר זיין א ספק אבער צו די זעלבע צייט לאזן זייערע מצוות ותקנות האבן דעם חומר פון א דאורייתא לגבי זקן ממרא. די קשיא איז מיר בעצם טאקע נישט שווער אבער פאר'ן רמב"ן האט דאס קענטליך יא געשטערט.
נאכמער, די רמב"ן אליין פארשטייט אינעם רמב"ם אז ער ווערט א זקן ממרא מכח לא תסור, וז"ל: נתחייב עוד לפי זאת השיטה לומר שנעשה זקן ממרא על הגזרות והתקנות, לפי שכל העובר על "לא תסור", אם הורה בזדון נעשה זקן ממרא וחייב מיתה וכו', עכ"ל, נישט ווייל ס'ווערט 'חמץ' וכו'.
ועוד והיא העיקר, ס'איז ווייט נישט משמע אזוי אינעם רמב"ן ווייל לויט דיר איז זי אלע אטאקעס אויפ'ן רמב"ם געבויט אויף די דקות'דיגע חילוק פון 'טרענספארמעישן' וכו' אבער בעצם האלט ער אויך אז ס'איז א דאורייתא, והעיקר חסר מן הספר.
ניין לויטן רמב"ן איז עס טאקע נישט קיין דאורייתא, עכ"פ נישט די סוג דאורייתא'ס וואס זענען בכלל מנין המצוות אדער פרטים און די מנין המצוות, פונקט ווי למשל שקר, עס איז נישטא קיין איסור דאורייתא צו זאגן שקר בדברים של מה בכך, נאר אין עניני ממונות וואס זיין שקר איז א היכי תמצי פון נזיקין. און די חכמים וואלטן ווען נישט געקענט מתיר זיין שקר צוליב זיין מעורב בין הבריות, פונדעסטוועגן ווייסן מיר די רוח התורה אויסגעשפראכן קעגן שקר פונעם פסוק מדבר שקר תרחק כאטש עס איז נישט קיין לאו. די זעלבע האלט דער רמב"ן קען מען ארויסלערנען פונעם פסוק שאל אביך ויגדל אז די רצון השם איז פאלגן די מקבלי ומוסרי התורה כאטש ווער ס'פאלגט זיי נישט איז נישט עובר קיין לאו נאר אויפן רצון השם.

[חסידישער_ספקן]

א קשיא וואס עגבערט מיר שוין א לאנגע צייט :
ס'איז ידוע די מחלוקת פון די רמב"ם און די רמב"ן אויב יעדע איסור\גזירה דרבנן ווערט א דאורייתא, בעוד וואס די רמב"ם שרייבט (ספה"מ עשה קע"ד):

לעשות כדברי השופטים באותו דור - היא שצונו לשמוע לבית דין הגדול ולעשות כל מה שיצוו מאיסור והיתר. ואין הבדל בזה בין הדבר שיסברוהו או דבר שיוציאוהו מן ההיקשים שהתורה נדרשת בהן או הדבר שיסכימו עליו שהוא איסור תורה או לפי ענין מן הענינים שיהיה דעתם שהוא ישר ושבו חזוק לתורה. הכל אנחנו חייבין לשמוע ולעשות ולעמוד על פיהם לא נעבור ממנו.
והוא אמרו יתברך על פי התורה אשר יורוך. ולשון ספרי כל המצוה אשר יאמרו לך תעשה זו מצות עשה.

און אזוי אויך אין (הל' ממרים א, ד):

הרי הוא אומר "על פי התורה אשר יורוך" (דברים יז,יא), אלו הגזירות והתקנות והמנהגות שיורו בהם לרבים כדי לחזק הדת ולתקן העולם;

דינגט זיך אבער די רמב"ן (השגות על ספה"מ שרש א) און פרעגט, אויב אזוי, פארוואס זאגן מיר ספק דרבנן לקולא? ס'איז דאך פונקט אזא דאורייתא! ווי אויך זעהן מיר אז חז"ל האבן מקיל געווען ביי דרבנן'ס במקום צער בעלי חיים אדער במקום הפסד אזוי אויך במקום כבוד הבריות וכדומה, וואס די אלע זאכען ווייזן דאך קלאר אז ס'איז נישט קיין דאורייתא, איי לא תסור? דאס גייט נאר ארויף אויף די י"ג מדות וכדומה וואס די בי"ד לערנט פשט אין די תורה אבער נישט אויף גזירות ( וראה עוד שם באריכות).
ממילא פיהרט אויס די רמב"ן:

אבל הגזרות והתקנות שעשו חכמים למשמרת התורה ולגדר שלה, אין להם בלאו הזה (ד.מ. "לא תסור") אלא סמך בעלמא, ואין להם דין המראה כלל וכו'.

דא שטעלט זיך די קשיא אויפ'ן רמב"ן:
אויב איז נישט דא קיין שום חיוב מן התורה צו פאלגן די גזירות פון חז"ל ווער דעמאלטס איז עס מחייב און מהיכי תיתי אז איך דארף זיי פאלגן?
און וועלכע סיבה דו וועסט מיר טרעפן צו מחייב זיין גייט מאכן די רמב"ן שווער פונקט ווי די רמב"ם, ווייל לאמיר זאגן אז איך דארף זיי פאלגן מסברא, איז דאך ווייטער שווער, ממ"נ, איז א סברא א דאורייתא, איז עס ווייטער א דאורייתא און וויאזוי זענען חז"ל מקיל וכו' כקושיית הרמב"ן, ווידער אויב איז א סברא נאר א דרבנן, דעמאלטס ווייטער, מהיכי תיתי איך דארף עס פאלגן? און אזוי איז לכאורה מיט יעדע סיבה וואס דו גייסט זאגן - איז אונז מחייב, אויב איז די סיבה עפעס וואס מ'קען זאגן אז די תורה איז צוליב איהם מחייב צו פאלגן די חכמים, איז עס דאך צוריק א דאורייתא, און אויב נישט פ"וו דארף איך פאלגן?
ווי עס שיינט לכאורה איז נישטא קיין איין תירוץ וואס קען אונז ארויסנעמען פון דעם פאראדאקס.
דער אמת איז אז דו קשיא פרעגט שוין ר' אלחנן אין קונטרוס דברי סופרים (אות טו - יח) אבער זיין תירוץ פארשטיי איך נישט, אדרבה ווער עס קען מסביר זיין איז מכובד.

לדעתי העניה איז דער פשט אזוי:
די אלע דרבנן'ס דארף מען מסברא אז דאס איז די רצון ה', ווי דער רמבן ריפט דאס אן אסמכתא. (וכדעת הרמב"ם במקומות אחרים במורה שהשכל הוא המחייב העליון).
אבער עס איז דא א גרויסע חילוק צווישן א זאך וואס גאט האט קלאר געשריבן, און א זאך וואס די סברא איז מחייב.
א זאך וואס גאט האט געשריבן איז "קלאר" אז איך דארף דאס טוהן. במילא אויב איך האב א ספק, מוז איך דאס מקיים זיין ווייל אפשר האט גאט דאס פארלאנגט אין זיין געשריבענע תורה.
א זאך וואס די סברא איז מחייב, דארף א מענטש אויך טוהן. אבער כדי א סברא זאל מחייב זיין דארף איך זיין וודאי. א ספק סברא איז נישט קיין מחייב. ודוק.

[הקטן]

תירוץ ב. ר' חיים. דרבנן'ס זענען יא דאורייתא אפילו לויט דער רמב"ן, אבער זענען נישט קיין ספעציפישע איסורים, נאר איין גרויסע איסור כללי, למשל חמץ דרבנן האט גארנישט מיט די מצוה פין חמץ, נאר מיט לא תסור.
פראבלעם: טוט ממש גארנישט אויף פאר די קשיא, עס העלפט נאר אז מען ווערט נישט קיין זקן ממרא.

לעטס געט בעק טא בעסיקס:
>> ספקא דאורייתא לחומרא
>> ספקא דרבנן לקולא


די רבנן האבן געסרט עפעס אלס "חמץ"
די תורה האט געזאגט איך וויל מען זאל פאלגן די רבנן
ווען איינער וועט עסען א ספק פין די חמץ האט ער נישט עובר געווען אויף קיין דרבנן ע"כ האט ער אויך נישט עובר געווען אויף קיין דאורייתא, ושלם על ישראל

סא פאר סא גאד
גיי מיר ווייטער

וואו וועט אבער זיין אז די רגע וואס די רבנן אסרט עפעס אלס "חמץ" ווערט די "חמץ" טרענספארמט צי א דאורייתא?
דארף די חמץ ארויפאלען פין די ירעסטריקשען פין די רבנן און אריינפאלן צי גדרים פין א דאורייתא און זיין ספק דארף זיין אסר!

די רמב"ם לדעת הרמבן האלט אז דו חמץ זעלבבט ווערט א דאורייתא (דנעשה זקן ממרא באיסור חמץ דרבנן) פרעגט אויף דעם רמב"ן פארוואס איז ספקו מותר

כ'זעה נישט פ"וו מ'קען נישט זאגן אזוי אינעם רמב"ם אויך. די חכמים זאגן ספק לקולא, האט ער נישט עובר געווען אויף לא תסור.
סא פאר סא גאד.
ער ווערט א זקן ממרא פארן זיך קריגן מיט די חכמים, וואס איז אסור אלץ לא תסור. אבער ספקו האבן די חכמים אליין מתיר געווען.
נאכמער, די רמב"ן אליין פארשטייט אינעם רמב"ם אז ער ווערט א זקן ממרא מכח לא תסור, וז"ל: נתחייב עוד לפי זאת השיטה לומר שנעשה זקן ממרא על הגזרות והתקנות, לפי שכל העובר על "לא תסור", אם הורה בזדון נעשה זקן ממרא וחייב מיתה וכו', עכ"ל, נישט ווייל ס'ווערט 'חמץ' וכו'.
ועוד והיא העיקר, ס'איז ווייט נישט משמע אזוי אינעם רמב"ן ווייל לויט דיר איז זי אלע אטאקעס אויפ'ן רמב"ם געבויט אויף די דקות'דיגע חילוק פון 'טרענספארמעישן' וכו' אבער בעצם האלט ער אויך אז ס'איז א דאורייתא, והעיקר חסר מן הספר.

כדי צי ווערן א זקן ממרא דארף דאס זיין אויף א דבר שיש בו כרת
די רמב"ם האלט אז מען ווערט א זקן ממרא אויף די חמץ דרבנן - דאס, וואו געשמיסט, קען ארבעטן נאר מיט טרענסעפרמעשען
אויף דעם פרעגט דער רמב"ן אויב ווערט דער "חמץ" טרענפארמט צי א דאורייתא פארוואס איז ספיקו לקילא?!?

די רמב"ן ווידער האלט ווען איינער עסט די חמץ איז ער עובר אויף א דרבנן, אבער די איסר האט מיט "חמץ" גארנישט אייגעשטויסען - ע"כ איז נישט דא קיין זקן ממרא און ספיקו איז פשוט לקילא

[חתן בחור]

קוויק קוועסטשן: איך בין נישט קיין גרויסע חכם און נישט קיין קליינע עם הארץ. אבער ס׳פאלט מיר עפעס איין.

לאמיר זאגן אז די גזירות פון די חכמים איז טאקע א דאורייתא, ווי ס׳שטייט ״על פי התורה אשר יורוך״, אבער וויבאלד די חכמים האבן די כוח אין האנט צו מאכן גזירות, האבן זיי דעם זעלבען כוח צו אפמאכן אז ספק רבנן לקולא! הפה שאסיר הוא הפה שהיתר! זיי זאגן אז ווען ס׳קומט צו ספיקות אויף די זאכן וואס אונז זענען גוזר מעגסטו מיקל זיין. אונז האבן עס אדעתא דהכי גוזר געווען!

קאמענטארן זענען וועלקאם.

[בן חכמוני]

שוין געווארן אויסגעשמועסט. דער רמב״ן אליין ברענגט דעם געדאנק אין זיינע השגות מיט א לשון ואולי תתעקש צו פארענטפערן רמבם...


Sent from my iPhone using Tapatalk

[מאטי]

איז דא א חיוב דאורייתא זיך אויסצוהיטן מדינא דגיהנום?

[אישתישבי]

צוצילייגן צו דער שיינע שמועס, דריי גדולים אחרונים זאגן דער זעלבער נקודה וואס ר' לייבל זאגט.

סומא איז פטור פין אלע מצוות לויט ר' יהודה (נישט להלכה לויט דער רמב"ם), זאגט דער נודה ביהודה רעק"א און דער פרי מגדים, אז נאר פין עשה'ס איז ער פטור, ווייל וויבאלד די ראשונים זאגן אז מדרבנן איז א סומא חייב, און אויב וואלט ער געווען פטור אפילו פין לאווין, וואלט ער דאך געוועהן פטור פין לא תסור, וואלט נישט געקענט זיין א חיוב דרבנן. ע"כ דבריהם.

[רביה''ק זי''ע]

און איך האב א בעסערע תירוץ, יענע ראשונים האבן טאקע געלערנט פשט ווי די גמרא אין ברכות יט: און ווי דער רמב״ן אז לא תסור איז נאר אן אסמכתא, און לויט׳ן רמב״ם וועט טאקע אויסקומען אז א בלינדער איז פטור פון לא תעשה׳ס אויך לויט רבי יהודה, און דערפאר קען זיין האט דער רמב״ם טאקע נישט אנגענומען די שיטה פון רבי יהודה... (ס׳הייסט אזוי, פארוואס טאקע האבן די רבנים פארבאטן א בלינדער פון טוהן עבירות ווייל מ׳קען דאך נישט לאזן ס׳זאל זיין א הפקר וועלט, ווייל דו ביזט בלינד האסטו א get out of jail free card און מ׳וועט דיר לאזן לעבן?! היה לא תהיה! דער רמב״ם אבער איז געווען אין א פארלעגנהייט, אויב נעמט ער אן די שיטה פון רבי יהודה האט ער שוין נישט קיין שום תירוץ איינצוטיילן פאר׳ן בלינדער וואס צו טוהן, אז ער איז פטור מכל המצוות איז ער דאך אויך פטור פון די ״מצוה״ צו פאלגן די רבנים, איז די איינציגסטע אויסוועג זיינער געווען צו באזייטיגן רבי יהודה.)

[אישתישבי]

בקיצור, די זאגסט אז ר' יהודה'ס שיטה איז באזייטיגט צוליב הפקר וועלט סינדראם. דאס איז קרוב לאמת. אבער לויט דיר וואלט דער רמב"ן געברויכט קריגען און פסק'נען ווי ר' יהודה.

[רביה''ק זי''ע]

דער רמב״ם איז אין יד החזקה וואו ס׳נישט דא קיין השגות הרמב״ן.

און אז מ׳האט שוין יא אויפגעשטויבט דעם אשכול האב איך מיר דערמאנט אז אין יענע תקופה האב איך נאכאמאל געפרעגט מיין זיידע דערוועגן, און כ׳האב איהם געפרעגט אז דער רמב״ם איז אפגעפרעגט פון די גמרא אין ברכות דף יט:, פארשטייט זיך אז ער האט גלייך אפירגעברענגט דעם רבי אלחנן אז מ׳פארשטייט פון די תורה אז די רצון השם איז אז מ׳זאל פאלגן די רבנים (פארוואס האט ער עס מיר נישט געקענט זאגן מיט פופצן יאר צוריק ווען אונז האבן גערעדט דערפון דאס ערשטע מאל? ווייל פאר קינדער קען מען נישט אויסזאגן דעם מיליטערישן סוד אז אידישקייט שטייט אויף הינערישע סברות, וכמבואר לקמן), האב איך איהם צוריקגעפרעגט אז אויב אזוי זענען מיר גארנישט בעסער פון די רעפארמער, אונז האבן מבטל געווען שופר און לולב שחל בשבת מסברא און זיי האבן מבטל געווען אנדערע זאכן מסברא. דער רעפארם ראביי פארשטייט מסברא אז די רצון השם איז אז מ׳זאל מקיל זיין און מאכן גרינגער פאר מענטשן וואו מ׳קען נאר, ער פארשטייט מסברא אז די רצון השם איז אז פרויען זאלן האבן גלייכע רעכטן אין גיטין וקידושין, האסט א וועג איהם אפצופרעגן? כ׳מיין רבינו הקדוש השלישי גייט נאך ווייטער, ער פארשטייט מסברא אז דער רצון השם איז אז מ׳זאל נישט פאלגן די רבנים נאר מ׳זאל פאלגן דשארדש קארלין און קריסטאפער היטשענס, פרעג מיך אפ. הייסט עס אז יעדער שמויגער קען זיך אפמאכן וואס ער וויל איז דער רצון השם און מ׳קען איהם נישט פארהאלטן פאר גארנישט ווייל ס׳איז דער רצון השם? ס׳דאך אין לדבר סוף.

און די תירוץ איז אז די סברא איז טאקע אט דאס אז ווען איינער האט אן אנדערע סברא ווי מיר דארף מען איהם אויסראטן. אויב פארשטיי איך מסברא אז די רצון השם איז אז פרויען זאלן נישט האבן קיין האר אויפ׳ן קאפ איז אויך דערין אריינגערעכנט אז פאר די מענטשן וואס פארשטיין נישט די גאוניש׳ע סברא דארף מען ארומבולשיטן מיט פורים תורות, און איינע וואס פאלגט ווייטער נישט ווייל זי זעהט דורך די [שרייב נישט קיין אומאיידעלע ווערטער. מנהל] דארף מען ארויסווארפן אירע קינדער פון די מוסודות, חס ושלום נישט צו געבן קיין מקום פאר די מהרסי הדת.

די זעלבע זאך לגבי די רעפארמער, אויב איך פארשטיי מסברא אז די רצון השם איז אז מ׳זאל יא מאכן פאר מענטשן ווי שווערער און כסדר צולייגן נאך און נאך חומרות, שנאמר תכבד העבודה על האנשים ואל ישעו בדברי שקר, איז אין דעם אריינגערעכנט אז איך דארף אטאקירן די רעפארמער וואס פארשטייען אן אנדערע סברא. איי ווער זאגט אז מיין סברא איז גערעכט, אפשר איז די רעפארמער׳ס סברא גערעכט? איך האלט דאך אבער יא אז איך בין גערעכט (עכ״פ ווילאנג איך האב נישט אויסגעהערט און פרובירט פארשטיין דעם אנדער צד קען איך האלטן אז איך בין גערעכט), און אז איך האלט אז איך בין גערעכט מעג איך בלאפן און איינרעדן מיינע אונטערטאנען אז איך זאג נישט זאכן פון מיין אייגענע סברא ווייל אנדערש וועט מען דאך מיר נישט פאלגן.

און דאס איז אויך די תירוץ אויפ׳ן רמב״ם, דער רמב״ם האט אויך געוואוסט פון די גמרא אין ברכות יט: אז לא תסור איז נאר אן אסמכתא, נאר וויבאלד ער האט דאך געוואוסט אז אויב ער וועט זאגן דעםד אמת אז ס׳איז נאר אן אסמכתא און ס׳איז נאר א סברא וועלן דאך זיין מענטשן וואס וועלן טענה׳ן אז זיי האבן אן אנדערע סברא האט ער זיך געמאכט תמ׳יש כאילו ער מיינט טאקע אז ס׳איז ממש א דאורייתא. און יעצט איינמאל ס׳איז אריינגעקראכן פאר׳ן מענטש דעם שיטת הרמב״ם אין קאפ אז לא תסור איז א דאורייתא איז אפילו ער קומט צום מסקנא אז דער רמב״ם איז נישט גערעכט וועט ער אבער נאכאלץ האבן א ספק אין הארץ וואס וועט איהם נישט לאזן עס אינגאנצן אפצואווארפן, כ׳מיין א רמב״ם קען מען דאך נישט סתם אזוי אוועקמאכן! און אזוי האט ער דיר געכאפט האסטעדש לעולם דויד.

[אישתישבי]

דעם רבי אלחנן אז מ׳פארשטייט פון די תורה אז די רצון השם איז אז מ׳זאל פאלגן די רבנים

ר' אלחנן זאגט עס לגבי רבנים אויך? אדער פאר סנהדרין דוקא.

אין דברי חיים שטייט אז רבנים זענען נאר דא אויב איינער האט א ספק אין א דין מדיני התורה, פרעגט ער א רב איינער וואס קען בעסער. אבער נישט אז א רב האט עפעס א כח.