הודיעני נא את דרכיך - די לעבנסלאנגע פלאג פונעם מענטש

[מי אני]

אגב, דער רס"ג אין האמונות והדעות (מאמר ג' פ"ב) טענה'ט אז אויב מ'נעמט אן העדאניזם (אן אן עטישע, יוטעליטעריען, אדער קאנסעקווענטעליסט קאמפאנענט), אז "(אייגענע) גוטס" = "תענוג", פירט דאס צו א לאגישע סעלף-קאנטרעדיקשאן. דהיינו, אז וואס איז, למשל, א תענוג פאר'ן רוצח ווען ער הרג'עט זיין שונא איז א צער פאר'ן נרצח. און אפילו פאר'ן מענטש אליין קען עס זיין א סעלף-קאנטרעדיקשאן ווען, למשל, ער עסט פאר'סמ'טע האניג - ער האט תענוג אבער למעשה ברענגט דאס אים אויך צער צום סוף.

אין מאמר ה' (פ"ג, ווי אויך אביסל אין מאמר ו' סופ"ד) רעדט ער ארום איבער דעם פראבלעם פון שלעכטס בכלל. זיינע מהלכים אין דעם זענען די באקאנטע, אדער אפצוקומען די עבירות אויף די וועלט, אדער יסורין של אהבה, אדער אלס נסיון עיי"ש. (פארשטייט זיך אז בנוגע נסיון דארף מען צוצייכענען צו דעם מו"נ (ח"ג פכ"ד) אז דאס איז נישט פאר דעם מענטש אליין, נאר אויף כדי אויסצולערנען וכדומה עפעס פאר אנדערע אדער אויף אים אויסצולערנען עפעס עיי"ש). ועיין ג"כ בפתיחתו למאמר ג' וואו ער זאגט (די באקאנטע טעזע) אז ס'איז בעסער צו באקומען שכר וטוב מאת הקב"ה נאכ'ן האבן געארבעט דערפאר, עיי"ש. ‏אין מאמר ט' פ"א נוצט ער א מהלך בנוגע צער אויף די וועלט צו טענה'ן פאר גמול ועונש בעוה"ב מכח ראציאנאל (איינמאל מ'נעמט אן מציאת הבורא, אזוי ווי ער האט גע'טענה'ט אין מאמר א' וכו'). ‏(ועכ"כ, זאגט ער דארט ווייטער אין פ"ב, אז דעריבער שטייט נישט יעודי עוה"ב אין די תורה ווייל מ'קען צוקומען דערצו דורך ראציאנאל אליין הגם אז אין זיין הקדמה איז זיין מהלך בעצם אז מ'דארף יא נבואה וכו' אפילו פאר ראציאנאלע זאכן. (ואפשר ליישב קצת בדוחק אז דאס איז נאר ווען עס איז נוגע למעשה, ועיין במאמר ג' פ"ג)).

[מי אני]

viewtopic.php?f=4&t=13609

[מי אני]

ס׳איז אינטרעסאנט אנצומערקן אבער אין די פילאזאפישע סוגיא/חקירה פון וואס פונקטליך איז ״תענוג״ איז דא א סארט ״פראבלעם פון גוטס״. דהיינו, אויב טיילט מען אפ תענוג כשלעצמו און מען זאגט אז דאס איז בעצם אומאפהענגיג פון די מאטיוועישאן אנצוקומען דערצו, דעמאלטס קען מען טאקע פארשטיין פארוואס בע״ח פיהלן תענוג בשעת בשעת זיי זענען זיך מתענג אבער נישט אזוי ווייט פארוואס זיי יאגן דאס נאך מעיקרא און זוכן דאס. אין אנדערע ווערטער, טאמער זאגט מען נישט אז תענוג איז אט דאס וואס א בע״ח איז נאטורליך גענויגט [מאָטיוועיטעד] צו זוכן ווערט נולד די ״פראבלעם״ אז פארוואס זוכן זיי דאס מעיקרא. (דאס קען אויך פארמאלירט ווערן (ביי מענטשן) אלס ״וואס קומט ערשט? די [העדאניסטישע] וועליוּ פון די תענוג אדער די מאָטיוועישאן דערצו?״)

[הקטן]

איז נישט דא קיין בע"ח וואס [זעט אויס וואו] זיי לויפן נאך צער אדער גאר טויט?
פארשטייט זיך אלס פאר-די-גרעטער-גאד
check it out


וואס איז מיט די בינען

[מי אני]

אין דעם שמועס. כוזרי (מאמר ג אות יא):
‏

וִייַשֵּׁב בְּלִבּוֹ צִדּוּק הַדִּין יִשּׁוּב שֶׁיִּהְיֶה לוֹ לְמָגֵן וּלְמִסְתּוֹר מֵהַפְּגָעִים וְהַצָּרוֹת הַהֹווֹת בָּעוֹלָם, כְּשֶׁיִּתְיַשֵּׁב בְּנַפְשׁוֹ צֶדֶק בּוֹרֵא הַחַיִּים וּמַטְרִיפָם וּמַנְהִיגָם בְּחָכְמָתוֹ, וְשֶׁאֵין הַדֵּעוֹת מַשִּׂיגוֹת פְּרָטֶיהָ אֲבָל מַשִּׂיגוֹת כְּלָלֶיהָ, בְּמַה שֶּׁהֵם רוֹאוֹת מִתִּקּוּן הַבְּרִיאָה בָהֶם, וּמַה שֶּׁכּוֹלֵל מֵהַפְּלִיאוֹת הַמּוֹרוֹת עַל כַּוָּנַת חָכָם וְחָפֵץ יוֹדֵעַ וְיָכוֹל, בַּאֲשֶׁר שָׂם לְקָטֹן וְגָדוֹל מֵהֶם מַה שֶּׁהוּא צָרִיךְ לוֹ מֵחוּשִׁים נִסְתָּרִים וְנִרְאִים וְרוּחוֹת וְאֵבָרִים, וְשָׂם הַכֵּלִים מְפִיקִים רְאוּיִים לָרוּחוֹת, וְשָׂם לַצְּבוֹעִים מִדַּת הַגְּבוּרָה וּכְלֵי הַדְּרִיסָה וְהַטֶּרֶף, וְשָׂם לָאַרְנֶבֶת וְלָאַיָּל כְּלֵי הַבְּרִיחָה וּמִדַּת הַמֹּרֶךְ. וּמִי שֶׁמְּחַשֵּׁב בִּבְרִיאַת הָאֵבָרִים וְתוֹעֲלוֹתֵיהֶם וְעֶרְכָּם מִן הָרוּחוֹת, יִרְאֶה בָזֶה מֵהַצֶּדֶק וְהַסִּדּוּר הַחָכְמִי, מַה שֶּׁלֹּא יַשְׁאִיר בְּלִבּוֹ סָפֵק בְּצֶדֶק הַבּוֹרֵא. וְאִם יָבוֹא שְׂטַן הַמַּחֲשָׁבָה לְהַרְאוֹת לוֹ הָעָוֶל עַל הָאַרְנֶבֶת בַּאֲשֶׁר הִיא מַאֲכָל לַצְּבוֹעִים, וְהַזְּבוּב לָעַכָּבִישׁ, יָשִׁיב עָלָיו הַשֵּׂכֶל וְיִגְעַר בּוֹ, לוֹמַר: אֵיךְ אֲיַחֵס הָעָוֶל אֶל חָכָם שֶׁנִּתְבָּרֵר לִי צִדְקוֹ וְשֶׁאֵינֶנּוּ צָרִיךְ אֶל הָעָוֶל, וְאִלּוּ הָיָה צִידַת הַצְּבוֹעִים לָאַרְנֶבֶת וְצִידַת הָעַכָּבִישׁ לַזְּבוּב בְּמִקְרֶה, הָיִיתִי אוֹמֵר בְּטַעֲנַת 'הַמִּקְרֶה', אַךְ אֲנִי רוֹאֶה הֶחָכָם הַהוּא הַמַּנְהִיג הַצַּדִּיק, הוּא אֲשֶׁר שָׂם כְּלֵי הַצַּיִד לָאַרְיֵה: מִגְּבוּרָה וִיכֹלֶת וְשִׁנַּיִם וְצִפָּרְנַיִם, וְשָׂם הָעַכָּבִישׁ נֻכָּר לְתַחְבּוּלָה, וְשָׂם לוֹ הָאֲרִיגָה לְבוּשׁ מִבְּלִי לְמִידָה, יֶאֱרֹג הַשְּׂבָכִים לַזְּבוּב, וְשָׂם לוֹ כֵלִים רְאוּיִים לַמְּלָאכָה הַזֹּאת, וְזִמֵּן לוֹ הַזְּבוּב לְמִחְיָה וּלְמָזוֹן, כַּאֲשֶׁר זִמֵּן לְהַרְבֵּה מִדְּגֵי הַיָּם מָזוֹן דָּגִים אֲחֵרִים, הַאֹמַר עַל זֶה, שֶׁיִּהְיֶה, אֶלָּא לְחָכְמָה שֶׁאֵינֶנִּי מַשִּׂיגָהּ, וְאַצְדִּיק מִי שֶׁנִּקְרָא 'הַצּוּר תָּמִים פָּעֳלוֹ'.

[מי אני]

ולהלן שם באות מג:
‏

כְּשֶׁיִּתְבָּרְרוּ הַכְּלָלוֹת אַל תִּתֵּן לִבְּךָ לַחֲלָקִים, כִּי הַרְבֵּה שֶׁיִּכָּנֵס בָּהֶם הַטָּעוּת, וְעוֹד – שֶׁאֵין לָהֶם תַּכְלִית, מִפְּנֵי שֶׁהֵם מִסְתַּבְּכִים וְלֹא יִמָּלְטוּ הַמְדַבְּרִים מִבִּלְבּוּלָם. וְזֶה כְּמִי שֶׁנִּתְבָּרֵר אֶצְלוֹ צֶדֶק הַבּוֹרֵא, וְשֶׁחָכְמָתוֹ כוֹלֶלֶת, – אֵינֶנּוּ מַבִּיט לְמַה שֶּׁהוּא נִרְאֶה בָעוֹלָם מִן הָעָוֶל, וּכְמוֹ שֶׁאָמַר: אִם־עֹשֶׁק רָשׁ וְגֵזֶל מִשְׁפָּט וָצֶדֶק תִּרְאֶה בַמְּדִינָה אַל־תִּתְמַהּ עַל־הַחֵפֶץ.

[רביה''ק זי''ע]

די מיטאס פון סיסיפוס - די גאנצע אשכול אין פיר מינוט.

[מי אני]

IMG_6820.jpg

לאור האמור כאן, איז דאס אויך געווען שׁאָפּענהאוער׳ס (כמו) טעאדיסי. הגם מ׳קען נאך אלס פרעגן אז פארוואס איז הא גופא אז דורכ׳ן פּערסיווען אין אלגעמיין טוהט מען מאכן פרטים פונ׳ם כלל וממילא שלעכטס? אבער ער האט דאס נישט געזאגט פון א רעליגיעזן פערספעקטיוו בנוגע ג-ט.

[מי אני]

אגב, ניטשע האט גע׳טענה׳ט קעגן העדאניזם (און די חלק לגבי מאראליטעט וואס קומט מיט מיט דעם) אז תענוג האט נישט בעצם קיין וועליוּ לשלעצמו [עס מאכט נישט דעם מענטש אנקומען צום שלימות וכו׳] וההיפך בהיפך. און דאס איז להדיא נישט פון א רעליגיעזן שטאנדפונקט.

***

די שיר איז לענ״ד עמוק עמוק. איך גלייב ער ברענגט זייער פאעטיש ארויס דאס אז ג-ט׳ס גוטסקייט דארף צו פארשפרייט און אנערקענט ווערן דורך דאס מענטש, וואס דייקא ער איז א שורש פון רע ווי אויך איז ער דער וואס קען אנערקענען אט די פאראדאקס. ווי אויך ברענגט ער ארויס אין א מעטא אופן אז רעליגיע אליינס איז דאס וואס קען צוברענגן שלעכטס, וואס גיבט צו צו די פאראדאקס מיט וואס רעליגיע טוהט זיך מוטשענען מיט. ער באנוצט זיך א משהו מיט א סטייל וואס ענדעלט און דערמאנט אביסל פון ליטוּרדזשי און טשענטס, וואס דערמאנט איבער דאווענען און רעדן בין אדם לקונו.
די איינציגסטע וועג ארויס פון די פראבלעם איז צו ״הרג׳ענען״ דעם ניצוץ פון לעבן און גלויבונג, וואס דאס קען זיין נאך ערגער/״טונקלער״.

[מי אני]

‏3). רע הבא מן האדם לעצמו, צו ווייל ער שאדט דורך זיינע מעשים (לכאורה ביודעים ובלא יודעים) צום גוף אדער/און צו זיין פסייקי/נפש. די דריטע מין איז די מערסטע סארט רע וואס איז דא, און איז די מערסטע ביד האדם עצמו צו זיך אפהיטן/טוישן/פארעכטען.


*

בנוגע (אן ענליכקייט) צו הקטן׳ס טענה אז בעצם איז שלעכטס אן אילוזיע, טענה׳ט דער אויבן-דערמאנטער דר. דזשאן העלדעין אז דאס פארענטפערט נישט די פראבלעם: עס וועט אויסקומען אז אונז זענען מיר איגנארענט פון די אמת (לגבי שלעכטס), אונז זענען מיר אין אן אילוזיע (לגבי דעם), וואס דאס אליין איז אליין א שלעכטס.

מ׳קען אפשר זעהן להבדיל אביסל פאראלעלן צווישן דעם בפרט און די ערשטע דריי פון בודהא סעדארטא גאטמא׳ס פיר נאבעלע וואָרהייטן (לויט טייל מפרשים). דהיינו:

1). אז די ״דיִפאָלט״ סעטינג פונעם מענטש אליין איז צו זיין אומצופרידן; צער איז דעם מענטש׳נס דיִפאָלט פסיכאלאגיע מעיקרא (וידועים דבריו של פרויד אז ״פסיכאטעראפי ברענגט ארויס דעם מענטש פון געוואלדיגע מעלאנכאלי צו פשוט׳ע אלגעמיינע אומצופרידענהייט״)

2). דעם מענטש׳נס צער קומט אפיר מחמת זיין סעלף׳ס דראנג פאר זאכן. דאס איז אדער ווייל מ׳״קלעבט״ זיך צו צו א זאך גלייבענדיג אז ״דאס״ איז וואס וועט ברענגן צופרידענהייט, אדער ווייל מ׳״איבער״פאקוסירט אויף א מעורה ווייל מ׳האט עקספּעקטעד מער צו וואס, אדער אן אומוויסענדהייט פון וואס א ״גוטע״ זאך איז אדער א ״שלעכטע״ זאך איז [אינעם קאנטעקסט וכו׳].

3). זיך ארויסצוזעהן פון צער און צו עלימינרען דאס דראנג איז דארף מען איינזעהן און דערגרייכן דאס ביטול היש והזעלבסט און זיך זעהן מער ווי א חלק פון דעם אוניווערס עז עי האָל.

(נומער 4). איז די וועג ווי אזוי צוצוקומען צו דעם ביטול היש, וואס איז אליין צאמגעשטעלט פון אכט וועגן; די באקאנטע נירוואנא.)

[הקטן]

... אז די ״דיִפאָלט״ סעטינג פונעם מענטש אליין איז צו זיין אומצופרידן

קלאר אזוי?!? דאס איז די ״דיִפאָלט״?!?

אפשר האסטו אויפגעפיקט דיין דערביטערקייט פין דיין סביבה?
אפשר האסטו דאס באקימען מיט דיין מאמעס מילך?
גאגעל innate health

געהערט האב איך ווען איך בין געווען א קליין קינד האב איך אסך מער געלאכט און געווען מער ציפרידען
והמה בקשו חשבנות רבים..

[מי אני]

אפשר קען מען צושטעלן דערצו די געדאנק פון די מאמר שמטין משמו של ר׳ ישראל סאלאנטער זצ״ל. דהיינו לענינינו, אז א קינד איז אויך אומצופרידן/בצער וכו׳ אויף זיין מדריגה, נאר איז אויך פרייליכער אויף זיין מדריגה (מכח חסרון הכרה וכו׳, וואס דאס ברענגט אים דאך זיין צער אויך אויף שטותים לפי ערכינו). אפשר.

***

די שיר איז לענ״ד עמוק עמוק. איך גלייב ער ברענגט זייער פאעטיש ארויס דאס אז ג-ט׳ס גוטסקייט דארף צו פארשפרייט און אנערקענט ווערן דורך דאס מענטש, וואס דייקא ער איז א שורש פון רע ווי אויך איז ער דער וואס קען אנערקענען אט די פאראדאקס. ווי אויך ברענגט ער ארויס אין א מעטא אופן אז רעליגיע אליינס איז דאס וואס קען צוברענגן שלעכטס, וואס גיבט צו צו די פאראדאקס מיט וואס רעליגיע טוהט זיך מוטשענען מיט. ער באנוצט זיך א משהו מיט א סטייל וואס ענדעלט און דערמאנט אביסל פון ליטוּרדזשי און טשענטס, וואס דערמאנט איבער דאווענען און רעדן בין אדם לקונו.
די איינציגסטע וועג ארויס פון די פראבלעם איז צו ״הרג׳ענען״ דעם ניצוץ פון לעבן און גלויבונג, וואס דאס קען זיין נאך ערגער/״טונקלער״.

F209A542-A5A5-4526-9D0B-2AB403413624.jpeg

דר. סוסען ניימאן בנוגע ספר איוב.

***

אביסל ענליך צו בענאטאר׳ס געדאנק פון די אסימעטרי פון תענוג, האט אפלטון געהאט געפרעגט בשם סקראט, אין זיין גארגיאס, אז דאס וואס מ׳האט תענוג איז צו ערגענצן א צער וואס מ׳האט געהאט פון פאר דעם בהעדרו, למשל דאס תענוג פון טרינקען וואסער אויף צו שטילן דאס צער פונעם דורשט. וכן לכל דראנג ודראנג. איז אויב אזוי די מערסטע וואס תענוג קען טוהן איז אויף צו ברענגען א באלאנס, אבער עס וועט אלס בלייבן א נעט פון 0 ווייל דערנאך בויט זיך ווידער אויף די צער וחוזר חלילה. טא, ווי אזוי קען דאס, עפ״י דוגלי העדאניזם, זיין תכלית הטוב?

אויף דעם האט אפיקורוס געענטפערט מכח זיין חילוק במיני תענוג, דערמאנט דא. דהיינו, אזא סארט תענוג וואס מ׳דארף ממש טוהן א מעשה וכדומה, קינעטישע תענוג, דאס איז אויף צו ערגענצן דעם צער און דראנג און דאס ברענגט טאקע א השוואה און נעט פון 0. דערנאך אבער איז דא סטאטישע/קאטעסטעמאטישע תענוג, וואס דאס איז לאחר מזה וואס די עצם תענוג איז אוועקגעגאנגען אבער די צער איז ווייט נישט בתוקפו (הגם ער בויט זיך צוביסלעך צוריק אויף), וואס דאס אליין איז (א בעסערע) תענוג און פראפארציאנאל מער ווי די צער וואס הייבט זיך ווידער אן. דאס הייסט ווען מ׳פיהלט אז מ׳דארף נישט קיין זאך/תענוג. און צו דעם דארף א מענטש סתם אזוי שטרעבן אויף צו אנקומען; די סארט [ריכטיגע] תענוג. (סיסערא האט זיך געדינגען אויף זיין חילוק אין דעם.)

[מי אני]

ס׳איז אינטרעסאנט צוצומערקן אז דער ענגלישער פילאזאף און טעאלאג דזשאן ווייקליף האט געהאלטן אז ס׳דא אן אסימעטרי בבחירת האדם בין טוב לרע בכלל (בתוך דעם קריסטליכן דאקטרין פון פּרידעסטינעישאן). דהיינו, אז צו שלעכטס קען דער מענטש אליין צוקומען אבער צו גוטס מוז ער האבן סיוע פון הקב״ה; להבדיל, אלמלא הקב״ה עוזרו אין יכול לו (קידושין ל:).

***

דער מיטל-אלטער פילאזאף ראַמאָן לוּל האט געוואלט אויפווייזן פון דאס אז עס איז דא שלעכטס בעולם קעגן קדמות (בתוך זיין אייגענע פרעימווארק פון לאגיק; זיין אַרטס). ער האט גע׳טענה׳ט אז עפעס וואס איז בלי תכלית איז דאס מקסימאלסטענע גרויס באיכות [greatness] וואס דאס איז דאס מקסימאלסטענע גוטס, וואס אין דעם קען זיך קיין שלעכטס נישט געפונען. און אז עס איז למעשה יא דא שלעכטס איז דאס א ראיה קעגן קדמות העולם ואי תכליתו (מקודם).

[מי אני]

לגבי די אנטינעטעליזם טענה פון בּענאטאר אין זיין אסימעטרי אז דאס העדר פון צער איז א תענוג/טוב (ווי איידער דאס פארקערטע ווי די העדר התענוג איז ל״ד צער/רע), האט דער סירענעיק פילאזאף אניסעריס געהאט גע׳טענה׳ט אז דאס העדר פון צער קען נישט זיין א תענוג/טוב ווייל דעמאלטס וואלט דאך דאס טויט געדארפט זיין א תענוג. ואולי בזה הוא הרמז (ב״ר ט ה) דבתורתו של ר״מ מצאו כתוב והנה טוב מאד והנה טוב מות.

[רביה''ק זי''ע]

למעשה טוט שטארבן וויי, ווען מ'קען ווען מאכן אז שטארבן זאל נישט זיין קיין ווייטאגליכע עקספיריענס (פארן שטארבער אליינס און פאר די ארומיגע) וואלט עס טאקע געווען א גוטע זאך, דערפאר איז דאקטער בענעטאר אויך א promortalist (פרא-שטארבן).

[מי אני]

ער אליין, בעיקר צום סוף פון זיין בוך (pp. 211-221), טענה׳ט פשוט אז די געדאנק פון אנטי-נאטאליזם איז נישט מכריח פּרא-מארטעליזם. ער נעמט להדיא נישט אן אפיקורוס׳נס מהלך אז דאס טויט, אפילו פּער סע, איז ל״ד א שלעכטע זאך. זיין שיטה איז אז צומאל איז דאס גוט און צומאל שלעכט. דאס איז אויך מיוסד אויף א חילוק וואס ער מאכט אז דאס אפשאצן ״שלעכט״ פאר׳ן געבוירן מעיקרא איז א קלענערע טרעשהאָלד ווי דאס אפשאצן ״שלעכט״ ווען מ׳לעבט שוין יא. ער ענדיגט צו (מער בדרך אגב) אז דאס טויט איז אויך פיינפול פאר אים אין זיינע ארומיגע.

אנדערע (צב״ש דר. רעיף מקרעגאר און דר. עמאַ סאָליווען-בּיסעט) טענה׳ן קעגן אים אז זיינע טענות פאר אנטי-נאטאליזם זענען יא מכריח פּרא-מארטעליזם פּער סע.

נ.ב. ס׳איז אינטרעסאנט ווי אזוי דר. בּענאטאר הייבט אן זיין בוך מיט אט די דעדיקעישאן :

B1B84104-7C4C-40B1-AD0D-48D0FDAD5520.jpeg

*
ומענין לענין באותו ענין:

27738688-3016-4390-A048-948744B173FF.jpeg

[מי אני]

כידוע איז די טעאדיסי פון לייבניץ געווען אז דאס איז למעשה די בעסטע מעגליכע וועלט פון אלע וועלטן שייך בוחר צו זיין צו באשאפען. אויף דעם האט דער אמעריקאנער שרייבער דזשעימס ברענטש קעבעל געזאגט א (ביטערע?) וויץ:
דער אַפּטימיסט זאגט אז מיר לעבן אין די בעסטע פון אלע מעגליכע וועלטן און דער פּעסימיסט האט מורא אז דאס איז אמת.

[עגלה ערופה]

דער אַפּטימיסט זאגט אז מיר לעבן אין די בעסטע פון אלע מעגליכע וועלטן און דער פּעסימיסט האט מורא אז דאס איז אמת.

ס'האט מיר גענומען א רגע צו כאפן די וויץ, אבער איך מוז מודה זיין, אויב איז דאס די בעסטע מעגליכע וועלט איז עס א לאסט קעיס...

[רביה''ק זי''ע]

אין באצוג צום שמועס/טענה׳ריי אנפאנג אשכול:

אפיקורוס.jpg

אבער דער אמת איז ווי [tag]הדסים[/tag] האט שוין אויבן געזאגט אז א פאראדאקס איז געווענליך נאר א פאראדאקס אויב מ׳האט עס נישט עכט ארויס, די געדאנק פון ״גאט האט דיך ליעב״ מיינט טאקע נישט צו זאגן אז ער וויל דו זאלסט זיין אין א גוטע גוסטע, ס׳איז סתם א לופטיגע פראזע וואס דארף צו מאכן פילן גוט און גארנישט מער.

[מי אני]

454B5FD2-E2A4-4CEC-83DE-0BF5342961F2.jpeg

ישעיה בּערלין לגבי ניקאלאס מאלעבּראנך׳ס מהלך (וואס בּערלין האט אנגענומען בנוגע זיין אייגענע מהלך פון פּלורעליזם) אז דאס מושג פון ״גוט״ מיט דאס מושג פון ״פשטות״ גייען נישט צוזאם.

[מי אני]

לגבי אנטינעטעליזם:
The multiplication of our kind borders on the obscene; the duty to love them, on the preposterous

Emil Cioran

[עוקר הרים]

איז אויב ס'איז נישט דא א זאך וואס איז בעצם שלעכט ווייל שלעכטס איז נאר רעליטיוו.... איז לכאורה אויך נישט דא אזא זאך ווי גוטס ווייל ס'איז דאך נאר רעליטיוו.. איז וואס איז פשט פון דאנקען און האבען הכרת הטוב פאר גאט אויף גוטס?..

[מי אני]

אפילו אויב נעמט מען אָן אז עס איז ״טוב״ נאר מכח דאס׳ן זיין רעלאטיוו, קען מען זאגן דערויף אזוי ווי מ׳האט געזאגט דא אז די סיבה פאר דאס דאנקען דערויף איז פשוט אן עטישע מצד המקבל: אז האסט באקומען עפעס וואס איז א טוב פאר דיר (טאקע אלס׳ן זיין רעלאטיוו) איז עטיש מכיר טובה צו זיין דערפאר (דאס איז בפרט טאמער וויל מען זאגן אז דער נותן׳ס אינטענט איז געווען להטיב).