ציפערן פון אידן אין פוילן און די אידן פראגע אין אמעריקע

[פארשטאנד]

ליינענדיג דעם בוך "יענקל'ס קרעטשמע" איבער אידישע קרעטשמעס אין פוילן, האב איך געלעהזט וואס ער שרייבט אין די הקדמה (הערה 18), אז די דורכשניטליכע גרויס פון א אידישע פאמיליע אין תקע"ה (1814) איז געווען 4.5! צו א טאטאל פון 212,944 אידן אין פוילן.

דאס אליין איז מיר געוועהן א חידוש, איך האב אלס געטראכט אז אידן האבן געהאט גרעסערע משפחות (אריינגערעכנט די געשטארבענע קינדער ל"ע). איך וואלט געוואלט הערן צו איינער האט עפעס צוציגעבן דערויף? (אגב אינעם זעלבן בוך, אז א פויליש גוי'איש פאמיליע האט געהאט 2.5 קינדער דאן, אויך מיר געווען א חידוש).

למעשה, הונדערט פופציג יאהר שפעטער האט מען אומגעבראכט א דריי מיליאן פוילישע אידן. וואס ברענגט מיר צו טראכן, ווי האלט מיר יעצט אין אמעריקע נומערן-ווייז, און צו וועט באחד מין הימים זיין א ברייטפארצווייגטע 'אידישע פראגע' אין אמעריקע?

ווי אימער אין די וועלט א מיניאריטעט שטייט ארויס צו שטארק, ווערן זיי אן אישו, וועט די אידישע באפעלקערונג אין אמעריקע - אדער ניו יארק - זיין א דיסקוסירטע אישו?

[פארשטאנד]

איך ווייס נישט. די נומערן קומט פון רפאל מאהלער.
אויב איז עס אקוראט, וועל איך צוטרעפן אז מ'רעדט פון קינדער.

אגב, די לינק אויבן איז אפדעטעד צו א פרייע ווערסיע פון די בוך.

[תרמב]

מ’פלעגט מפיל זיין מער און כמעט יעדע משפחה האט געהאט אפאר פארשטארבענע קינדער, ס’איז פשוט נישט שייך געווען צו האבן מער, איך גלייב נישט אז ס’איז געווען במכוון

[תרמב]

פארוואס דארף ווערן א אידן פראגע רח’’ל? סאיז עפעס דא אן אראבער פראגע דא אין אמעריקע? זיי וואקסן פונקט אזוי, אויב נישט שנעלער.