דער רוסישער שרייבער אלעקסאנדער סאלזשעניצען האט געהאט געזאגט ווען ער האט באקומען זיין נאבעל פּרייז ״פאלשקייט קען ביישטיין קעגן אסאך זאכן אין די וועלט אבער נישט קעגן אַרט״.מי אני האט געשריבן:און דאס קען אפשר מסביר זיין די מימרא פון דזשאן קיטס:
“Truth is beauty and beauty is truth.”
איז art א אידישע זאך?
- מי אני
- שריפטשטעלער
- הודעות: 5784
- זיך רעגיסטרירט: פרייטאג אקטאבער 05, 2018 4:32 pm
- האט שוין געלייקט: 12391 מאל
- האט שוין באקומען לייקס: 8057 מאל
Re: איז art א אידישע זאך?
- berlbalaguleh
- שריפטשטעלער
- הודעות: 20420
- זיך רעגיסטרירט: דינסטאג יולי 17, 2012 12:57 pm
- האט שוין געלייקט: 25361 מאל
- האט שוין באקומען לייקס: 15512 מאל
- קאנטאקט:
מי אני:אז דו האסט שוין דערמאנט דעם וויסטן אנטיסעמיט סאלזשעניצין, מוז איך דיר זאגן וואס מיין פערזענליכער איינדרוק פון איהם איז געווען. אין אנהייב ווען ער איז געקומען קיין אמעריקע האט ער באקומען א סאך סימפאטיע און פאבליסיטי. אפילו ביי ערליכע אידן. צוערשט ווייל ער האטציך ארויסגעראטעוועט פון די מלכות הרשעה, קאמוניזם. וואס איז דאך געווען אונזער גרעסטער שונא. און א פאר פראצענט וועגן זיין (לאנגע) בארד. אבער ווען ער האט אנגעהויבן צו רעדן אקעגן אידן. אז די אידן /קאמוניסטן זענען שולדיג פאר די גולאגס. איז ער דאך א קלאסישער רוסישער אנטיסעמיט. האט ער פארלוירן די סימפאטיע פון די אלגעמיינע אמעריקאנער מידיא. און דאס איז געווען דער אנהייב פונ'ם סוף פון זיין הצלחה אין אמעריקע. און ער האט געהויבן פיס און צריקגעגאנגען קיין רוסלאנד...!
דאס איז דאך ליידער דער גורל פון אונז אידן. אז מ'באשולדיגט די אידן אינ'ם קאמוניזם. און די נישט גוטע נאכפאלגן פון דעם גרויסן מערדער סטאלין, ימ"ש. סאלזשעניצין און די אנדערע אנטיסעמיטן טענה'ן אז די אידן אין די קאמוניסטישע פארטיי האבן געגעבן פאר סטאלין די מאכט אויסצוהרג'ענען די מיליאנען מענטשן. און אויפבויען און אנפיהרן מיט די גולאגס. וואס איז בפירוש אן אנטיסעמיטישער בילבול. ווייל די קאמוניסטישע מיטגלידער פון אידישן אפשטאם האבן פונקט אזוי שטארק געליטן פון זיינע רציחות און מערדערייען. גלייך מיט די איבעריגע טייל פון די באפעלקערומג. דער איינציגער וועם מ'קען טאקע באשולדיגן אין ערלויבן און צו לאזן סטאלין'ס רציחות און פייניגונגען איז געווען לאזאר קאגאנאוויטש. פון אידישן אפשטאם. ר'איז געווען א כהן. און א זון פון איינעם פון די גרעסטע חסידים פון די ליובאוויטשער רבי'ס. נאר דאס איז א באזונדערע פרשה. ער איז געווען א מיטגליד אין די פאליטביורא. און ער וואלט געקענט איינצוימען דעם גרויסן מערדער סטאלין. און ער האט עס נישט געטון. ווייל ער איז געווען א פארברענטער קאמוניסט. ער האט געפייניגט דעם ליובאוויטשער רבי'ן אויך. דעם מהריי"צ.
אבער צו באשולדיגן אלע אידן אזוי ווי סאלזשעניצן, ימ"ש האט געטון ווייזט אויף זיין איינגעבאקענעם אנטיסעמיטיזם. און דערפאר האט ער פארלוירן די סימפאטיע אין אמעריקע. ווייל ווען נישט דאס. וואלט ער געווארן זייער שטארק פאפולער אין אמעריקע. און אנדערע לענדער אויך...!
דאס איז דאך ליידער דער גורל פון אונז אידן. אז מ'באשולדיגט די אידן אינ'ם קאמוניזם. און די נישט גוטע נאכפאלגן פון דעם גרויסן מערדער סטאלין, ימ"ש. סאלזשעניצין און די אנדערע אנטיסעמיטן טענה'ן אז די אידן אין די קאמוניסטישע פארטיי האבן געגעבן פאר סטאלין די מאכט אויסצוהרג'ענען די מיליאנען מענטשן. און אויפבויען און אנפיהרן מיט די גולאגס. וואס איז בפירוש אן אנטיסעמיטישער בילבול. ווייל די קאמוניסטישע מיטגלידער פון אידישן אפשטאם האבן פונקט אזוי שטארק געליטן פון זיינע רציחות און מערדערייען. גלייך מיט די איבעריגע טייל פון די באפעלקערומג. דער איינציגער וועם מ'קען טאקע באשולדיגן אין ערלויבן און צו לאזן סטאלין'ס רציחות און פייניגונגען איז געווען לאזאר קאגאנאוויטש. פון אידישן אפשטאם. ר'איז געווען א כהן. און א זון פון איינעם פון די גרעסטע חסידים פון די ליובאוויטשער רבי'ס. נאר דאס איז א באזונדערע פרשה. ער איז געווען א מיטגליד אין די פאליטביורא. און ער וואלט געקענט איינצוימען דעם גרויסן מערדער סטאלין. און ער האט עס נישט געטון. ווייל ער איז געווען א פארברענטער קאמוניסט. ער האט געפייניגט דעם ליובאוויטשער רבי'ן אויך. דעם מהריי"צ.
אבער צו באשולדיגן אלע אידן אזוי ווי סאלזשעניצן, ימ"ש האט געטון ווייזט אויף זיין איינגעבאקענעם אנטיסעמיטיזם. און דערפאר האט ער פארלוירן די סימפאטיע אין אמעריקע. ווייל ווען נישט דאס. וואלט ער געווארן זייער שטארק פאפולער אין אמעריקע. און אנדערע לענדער אויך...!
- פאליטיקאנט
- שריפטשטעלער
- הודעות: 1413
- זיך רעגיסטרירט: פרייטאג יאנואר 19, 2018 4:53 pm
- געפינט זיך: אין דמיון
- האט שוין געלייקט: 765 מאל
- האט שוין באקומען לייקס: 2068 מאל
Re: איז art א אידישע זאך?
Genrikh Yagoda
איז אויך געווען א איד מיט אסאך מאכט, און האט זאגאר געהאלפן סטאלין.
דערנאך האט עם סטאלין אליין געפארטיגט....
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Genrikh_Yagoda
איז אויך געווען א איד מיט אסאך מאכט, און האט זאגאר געהאלפן סטאלין.
דערנאך האט עם סטאלין אליין געפארטיגט....
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Genrikh_Yagoda
- berlbalaguleh
- שריפטשטעלער
- הודעות: 20420
- זיך רעגיסטרירט: דינסטאג יולי 17, 2012 12:57 pm
- האט שוין געלייקט: 25361 מאל
- האט שוין באקומען לייקס: 15512 מאל
- קאנטאקט:
פאליטיקאנט: וואס ס'איז אינטרעסאנט איז אז יאגאדא'ס נאכפאלגער, יעזשאוו איז אויך געווען א איד. זיין ווייב האט געהאט אן עכט יודישן נאמען. זי האט געהייסן חנה פייגנבוים. אפגעזעהן פון דעם פאקט אז ער איז געווען א גרויסער רוצח. ער אליינס האט געהרג'עט 100'טער מענטשן מיט זיינע אייגענע הענט. ס'איז אפילו דא א מעשה (עטליכע אזעלכע מעשה'לעך) אז די אידן (חב"ד'סקער חסידים) האבן געבאקן באהאלטענערהייט שמורה מצה. און די מרס. יעזשאוו/פייגענבוים איז געקומען עטליכע טעג פאר פסח און איינגעקויפט מצה פאר פסח. און דער נאכפאלגנדער הויפט פון די נ.ק.וו.ד. לאוורענטי בעריא איז אויך געווען א האלבער איד. ס'נישט אז ער איז געווען א קלענערער רוצח. זיי אלע האבן נאר געטון סטאלינ'ס שליחות...!
דער סאבזשעקט איבער קאמוניזם. און די ראלע וואס די אידן האבן געשפיעלט אין דעם. סיי אלס אנפיהרערס. און סיי אלס קרבנות איז זייער שטארק אינטרעסאנט. ס'וואלט כדאי געווען אויפצומאכן אן אשכול איבער דעם...!
דער סאבזשעקט איבער קאמוניזם. און די ראלע וואס די אידן האבן געשפיעלט אין דעם. סיי אלס אנפיהרערס. און סיי אלס קרבנות איז זייער שטארק אינטרעסאנט. ס'וואלט כדאי געווען אויפצומאכן אן אשכול איבער דעם...!
- berlbalaguleh
- שריפטשטעלער
- הודעות: 20420
- זיך רעגיסטרירט: דינסטאג יולי 17, 2012 12:57 pm
- האט שוין געלייקט: 25361 מאל
- האט שוין באקומען לייקס: 15512 מאל
- קאנטאקט:
כ'האב מיך דערמאנט נאך אן אינטרעסאנטן פאקט איבער יאגאדא. וואס ס'ווייזט אז זיי אליינס זענען געווען אויב מ'קען זאגן קאנפיוזד. אדער אז זייער נפש איז געווען צושפאלטן...!
דער זעלבער הויפט פון די נקוו"ד יאגאדא וועלכער האט פארשיקט צום טויט צענדליגער טויזנטער מענטשן האט אויפגעמאכט יתומים הייזער פאר די קינדער פון די עלטערן וואס ער האט פארשיקט צום טויט. וואו מ'האט זייער גוט באהאנדלט די קינדער. מ'האט זיי געגעבן זייער גוט צו עסן. און שיינע קליידער. מיט טאויס. און טריפס. פארשטייצעך אז מ'האט זיי אויפגעצויגן אלס קאמוניסטן...!
דער זעלבער הויפט פון די נקוו"ד יאגאדא וועלכער האט פארשיקט צום טויט צענדליגער טויזנטער מענטשן האט אויפגעמאכט יתומים הייזער פאר די קינדער פון די עלטערן וואס ער האט פארשיקט צום טויט. וואו מ'האט זייער גוט באהאנדלט די קינדער. מ'האט זיי געגעבן זייער גוט צו עסן. און שיינע קליידער. מיט טאויס. און טריפס. פארשטייצעך אז מ'האט זיי אויפגעצויגן אלס קאמוניסטן...!
- מי אני
- שריפטשטעלער
- הודעות: 5784
- זיך רעגיסטרירט: פרייטאג אקטאבער 05, 2018 4:32 pm
- האט שוין געלייקט: 12391 מאל
- האט שוין באקומען לייקס: 8057 מאל
Re: איז art א אידישע זאך?
דער בארימטער מאטעמאטיקער דר. הערמאן ווײַל האט געהאט געזאגט בנוגע זיין ארבעט אין מאטעמאטיקס, ״מיין ארבעט האט אלס פרובירט צאמצושטעלן דאס אמת מיט דאס שיינקייט. און ווען איך האב געדארפט בוחר זיין צווישן זיי צוויי, האב איך בדרך כלל בוחר געווען אין דאס שיינקייט״.מי אני האט געשריבן:און דאס קען אפשר מסביר זיין די מימרא פון דזשאן קיטס:
“Truth is beauty and beauty is truth.”
- מי אני
- שריפטשטעלער
- הודעות: 5784
- זיך רעגיסטרירט: פרייטאג אקטאבער 05, 2018 4:32 pm
- האט שוין געלייקט: 12391 מאל
- האט שוין באקומען לייקס: 8057 מאל
איז art א אידישע זאך?
ולאידך גיסא קצת לכל זה עיין בתענית ז. בתוד״ה אי, אם היו שונאים היופי הוו תלמידי חכמים ביותר ע״כ. הגם עס איז אינעם קאנטעקסט פון שיין-אויסזעהנדע מענטשן.
***
פון די בוך.
***
פון די בוך.
- מי אני
- שריפטשטעלער
- הודעות: 5784
- זיך רעגיסטרירט: פרייטאג אקטאבער 05, 2018 4:32 pm
- האט שוין געלייקט: 12391 מאל
- האט שוין באקומען לייקס: 8057 מאל
מי אני האט געשריבן:דער בארימטער מאטעמאטיקער דר. הערמאן ווײַל האט געהאט געזאגט בנוגע זיין ארבעט אין מאטעמאטיקס, ״מיין ארבעט האט אלס פרובירט צאמצושטעלן דאס אמת מיט דאס שיינקייט. און ווען איך האב געדארפט בוחר זיין צווישן זיי צוויי, האב איך בדרך כלל בוחר געווען אין דאס שיינקייט״.מי אני האט געשריבן:און דאס קען אפשר מסביר זיין די מימרא פון דזשאן קיטס:
“Truth is beauty and beauty is truth.”
דער (אידישער) פיזיקער דר. לעאנערד זוסקינד דינגט זיך אין א וועג דערויף (לגבי נאטור והמציאות).
ולפי״ז קען דאס אפשר זיין נאך א רמז אין וואס [tag]אדנירם[/tag] זאגט דא אז ״שקר החן והבל היופי, א בפירוש'ע אסמכתא ליב צו האבן שיינקייט אין דעם עולם השקר״. והיינו, אז דאס אנצונעמען אז די ״עולם״, די אוניווערס/יקום און אירע געזעצן, איז למעשה ביסודם באזירט אויף שיינקייט איז א חלק פון די שקר וואס איז אין דעם ״עולם השקר״.
- מי אני
- שריפטשטעלער
- הודעות: 5784
- זיך רעגיסטרירט: פרייטאג אקטאבער 05, 2018 4:32 pm
- האט שוין געלייקט: 12391 מאל
- האט שוין באקומען לייקס: 8057 מאל
במשנתו של הפייטן ופילוסוף פרידריך שילער.
ער האט פונאנדערגעטיילט צווישן צוויי סארטן ריִזען: טעארעטיש און פראקטיש (ועיין מכאן ולהלן). ער האט דעפינירט טעארעטישע ריִזען מיט׳ן באהעפטן א רעפּרעזענטאציע אין קאפ צו אן אנדערן רעפּרעזענטאציע אין קאפ צו באקומען ווייטערדיגע וויסן; א כעין מבין דבר מתוך דבר. משא״כ פראקטישע ריִזען איז ווען מען באהעפט א רעפּרעזענטאציע אין קאפ צום ווילן אויף כדי צוצוקומען צו א מעשה. ווען דאס ווערט געאייגענט פאר ״פרייע״ מעשים איז דאדורך קומט ארויס פונעם מענטש א מאראלישע הכרעה, און אויב עס ווערט דירעקטערט צו אן ״אומפרייע״ אביעקט איז קומט דאדורך ארויס אן אעסטעטישע אפשאצונג.
- מי אני
- שריפטשטעלער
- הודעות: 5784
- זיך רעגיסטרירט: פרייטאג אקטאבער 05, 2018 4:32 pm
- האט שוין געלייקט: 12391 מאל
- האט שוין באקומען לייקס: 8057 מאל
דוד הום האט געהאלטן אז בעצם איז ריכטיג אז אַרט איז סאָבּיעקטיוו און עס איז שווער צו שאצן וועלכעס אַרט איז ״בעצם״ בעסער ווי אן אנדערס, ווייל א שאצונג פון אַרט גייט מיט געפיל ווי איידער מחשבה. פונדענסטוועגן דאך קען מען אבער יא שאצן דער וואס טוהט אפשאצן די אַרט [די טעמים ער טוהט אנגיבן דערפאר אא״וו]. הגם אז ער האט אבער יא געהאלטן אז אַרט פאר זיך דארף בעצם פארמאגן דריי כאראקטעריסטיקס:
1). דאס וואס עס צייגט מוז זיין באקאנט אדער עכ״פ אז עס שטימט.
2). עס דארף פארמאגן א קאהערענס און צאמהאלט אין די רילעישאנס בתוכה.
3). ווי ״פשוט׳ער״ אלס בעסער.
ער האט געהאלטן אז צו קענען גוט קריטיקירן און פארשטיין צו אַרט פעהלט אויס 5 קרייטעריע:
1). שטארק אין זיינע/אירע חושים בכלל.
2). א דעליקאטע סענטימענט/געפיל. דהיינו, צו קענען בּאַאָבּאַכטן און שאצן דאס גאנצע ווערק מיט אירע פרטים און ניואסן, און ווי אזוי דאס צוזאמען גיבט צו ביחס צום פולן ווערק עז עי האָל.
3). געבילדעט בכלל אין דעם געביט דורך פּרעקטיס און עקספּיריענס.
4). פּערפעקטעד דורכ׳ן מדמה זיין די ווערק צו אנדערע.
5). פריי פון בּייעס.
ער זאגט אז ווייניג זענען קוואליפיצירט דערפאר.
מ׳טענה׳ט אז דאס קען ראטעווען אעסטעטיקס פון זיין סירקולער: א גוטע קריטיקער איז דער וואס קען גוט אפשאצן אמת׳ע אַרט, און אמת׳ע אַרט איז דאס וואס ווערט אזוי אפגעשאצט דורכ׳ן גוטן קריטיקער. מ׳דרייט זיך ארויס דערפון דורכ׳ן מעיקרא פעסט שטעלן וואס א קריטיקער דארף צו זיין אינדרויסן פון סתם אזוי ״ער שאצט אפ דאס וואס איז אמת׳דיג גוט/שיין״.
***
העגעל האט געהאלטן אז עס איז דא א חילוק צווישן ״קלאסישע״ אַרט, וואס איז אַרט וואס צייגט די אקטועלע שיינקייט אינעם בריאה, און ״ראמאנטישע״ אַרט וואס זוכט צו צייגן דאס אינערליכע סאָבּיעקטיווע שיינקייט וואס דאס מענטש ״איז״. די יוונים זענען געליגן מער אין ״קלאסישע״ אַרט ווייל זיי זענען געווען ״אינדערהיים״ מיט׳ן נאטור (ער דערמאנט טאקע דאס ווארט [וואו דער מענטש איז] ״היימיש״ ביחס צו ״אמת׳ע״ אַרט...). ווי מער רעליגיע׳ס רעפארמירונג וכו׳ איז באפעסטיגט געווארן ביים מענטשהייט האט זיך אַרט מער און מער גערוקט צו א ״ראמאנטישע״ אַרט סארט מהלך, וויבאלד דאס גאנצע געדאנק פון רעליגיע איז געווארן דאס מענטש׳נס סאָבּיעקטיווע צוגאנג צום וועלט. אלס א תוצאה דערפון אבער ווייזט שוין די סארט אַרט נישט, און עס ברענגט נישט אזוי ווייט ארויס, דאס ״אמת״. דאס האט איבערגענומען דאס שטודירן פילאזאפיע בתוך און אין איינקלאנג מיט רעליגיע; והא ראיה אז מ׳נוצט פילאזאפיע אויף צו שטודירן און אפלערנען דאס געביט פון אעסטעטיקס און אַרט אליין.
דאס גייט צוזאמען מיט זיין אלגעמיינעם ברייטערן פילאזאפיע אז דאס ״זיין״ איז דאס זעלבסט דעטערמינינג ריִזען און ראציאנאל פון די קאסמאס וואס ווערט מאניפיסטירט אינעם חומר. דאס העכסטע מדריגה דערפון איז ״רוח״ וואס ווערט מאניפיסטירט אינעם מענטש. מיינענדיג, אז דאס מענטש איז ריִזען אליין/זעלבסט. אַרט, אליביה, איז דאס ״רוח״׳ס פארשטאנד פון זיך זעלבסט און איר אידעאל פון פרייהייט וואס איז איר אמת. דאס האט ער געהאלטן ווערט פארווירקליכט דורך אַרט ווען עס צייגט דאס אידעאלן שטאנד פון נאטור ובפרט דאס מענטש. (דאס איז פארוואס ער האט געגיבן פּראמינענס פאר די יוונישע פסלים פון זייערע אפגעטער.)
ובתוך זה דאס איז וואס ער האט געהאלטן אין זיין פילאזאפיע איבער אידישקייט אַרט:
1). דאס וואס עס צייגט מוז זיין באקאנט אדער עכ״פ אז עס שטימט.
2). עס דארף פארמאגן א קאהערענס און צאמהאלט אין די רילעישאנס בתוכה.
3). ווי ״פשוט׳ער״ אלס בעסער.
ער האט געהאלטן אז צו קענען גוט קריטיקירן און פארשטיין צו אַרט פעהלט אויס 5 קרייטעריע:
1). שטארק אין זיינע/אירע חושים בכלל.
2). א דעליקאטע סענטימענט/געפיל. דהיינו, צו קענען בּאַאָבּאַכטן און שאצן דאס גאנצע ווערק מיט אירע פרטים און ניואסן, און ווי אזוי דאס צוזאמען גיבט צו ביחס צום פולן ווערק עז עי האָל.
3). געבילדעט בכלל אין דעם געביט דורך פּרעקטיס און עקספּיריענס.
4). פּערפעקטעד דורכ׳ן מדמה זיין די ווערק צו אנדערע.
5). פריי פון בּייעס.
ער זאגט אז ווייניג זענען קוואליפיצירט דערפאר.
מ׳טענה׳ט אז דאס קען ראטעווען אעסטעטיקס פון זיין סירקולער: א גוטע קריטיקער איז דער וואס קען גוט אפשאצן אמת׳ע אַרט, און אמת׳ע אַרט איז דאס וואס ווערט אזוי אפגעשאצט דורכ׳ן גוטן קריטיקער. מ׳דרייט זיך ארויס דערפון דורכ׳ן מעיקרא פעסט שטעלן וואס א קריטיקער דארף צו זיין אינדרויסן פון סתם אזוי ״ער שאצט אפ דאס וואס איז אמת׳דיג גוט/שיין״.
***
העגעל האט געהאלטן אז עס איז דא א חילוק צווישן ״קלאסישע״ אַרט, וואס איז אַרט וואס צייגט די אקטועלע שיינקייט אינעם בריאה, און ״ראמאנטישע״ אַרט וואס זוכט צו צייגן דאס אינערליכע סאָבּיעקטיווע שיינקייט וואס דאס מענטש ״איז״. די יוונים זענען געליגן מער אין ״קלאסישע״ אַרט ווייל זיי זענען געווען ״אינדערהיים״ מיט׳ן נאטור (ער דערמאנט טאקע דאס ווארט [וואו דער מענטש איז] ״היימיש״ ביחס צו ״אמת׳ע״ אַרט...). ווי מער רעליגיע׳ס רעפארמירונג וכו׳ איז באפעסטיגט געווארן ביים מענטשהייט האט זיך אַרט מער און מער גערוקט צו א ״ראמאנטישע״ אַרט סארט מהלך, וויבאלד דאס גאנצע געדאנק פון רעליגיע איז געווארן דאס מענטש׳נס סאָבּיעקטיווע צוגאנג צום וועלט. אלס א תוצאה דערפון אבער ווייזט שוין די סארט אַרט נישט, און עס ברענגט נישט אזוי ווייט ארויס, דאס ״אמת״. דאס האט איבערגענומען דאס שטודירן פילאזאפיע בתוך און אין איינקלאנג מיט רעליגיע; והא ראיה אז מ׳נוצט פילאזאפיע אויף צו שטודירן און אפלערנען דאס געביט פון אעסטעטיקס און אַרט אליין.
דאס גייט צוזאמען מיט זיין אלגעמיינעם ברייטערן פילאזאפיע אז דאס ״זיין״ איז דאס זעלבסט דעטערמינינג ריִזען און ראציאנאל פון די קאסמאס וואס ווערט מאניפיסטירט אינעם חומר. דאס העכסטע מדריגה דערפון איז ״רוח״ וואס ווערט מאניפיסטירט אינעם מענטש. מיינענדיג, אז דאס מענטש איז ריִזען אליין/זעלבסט. אַרט, אליביה, איז דאס ״רוח״׳ס פארשטאנד פון זיך זעלבסט און איר אידעאל פון פרייהייט וואס איז איר אמת. דאס האט ער געהאלטן ווערט פארווירקליכט דורך אַרט ווען עס צייגט דאס אידעאלן שטאנד פון נאטור ובפרט דאס מענטש. (דאס איז פארוואס ער האט געגיבן פּראמינענס פאר די יוונישע פסלים פון זייערע אפגעטער.)
ובתוך זה דאס איז וואס ער האט געהאלטן אין זיין פילאזאפיע איבער אידישקייט אַרט:
- berlbalaguleh
- שריפטשטעלער
- הודעות: 20420
- זיך רעגיסטרירט: דינסטאג יולי 17, 2012 12:57 pm
- האט שוין געלייקט: 25361 מאל
- האט שוין באקומען לייקס: 15512 מאל
- קאנטאקט:
- מי אני
- שריפטשטעלער
- הודעות: 5784
- זיך רעגיסטרירט: פרייטאג אקטאבער 05, 2018 4:32 pm
- האט שוין געלייקט: 12391 מאל
- האט שוין באקומען לייקס: 8057 מאל
דאס איז וואס דר. סטיִווען שווארצטשיילד שרייבט:
ער ברענגט דארט אויך אראפ פון דר. הערמאן כהן:
[left]
ער ברענגט אויך אראפ פון דעם אַרט היסטאריקער ווערנער האפטמאן:[left]
[left]It has been noted that, however creative Jews have been in such fields as religion, law, literature, science, and economics, until recent times - that is, until large numbers of Jews, and with them their artistic traditions, were assimilated into non-Jewish cultures - no Jewish art was produced, nor were there Jewish artists of any great significance. There can thus be no surprise that there has never been any body of Jewish literature on art or aesthetics. How then Jewish aesthetics - that is, a Jewish theory of art?[/left]
ער ברענגט דארט אויך אראפ פון דר. הערמאן כהן:
[left]
[/left]Or as Hermann Cohen had put it, art depicts the Messiah; that is,
art is man's anticipatory construction of the world as it ought to be, as God
wants it to be.
ער ברענגט אויך אראפ פון דעם אַרט היסטאריקער ווערנער האפטמאן:[left]
[/left]The amazing fact should become clear to historians ... that
judaism, which for 2,000 years remained 'imageless,' has found in our century - with the help of the meditative process of modern art - a pictorial
expression of its own, a jewish art of its own
- מי אני
- שריפטשטעלער
- הודעות: 5784
- זיך רעגיסטרירט: פרייטאג אקטאבער 05, 2018 4:32 pm
- האט שוין געלייקט: 12391 מאל
- האט שוין באקומען לייקס: 8057 מאל
[left]Ahuva Weiss, a fourth-year art student and mother of eight, suggested that Jewish art has not developed in the same ways as Christian art for reasons that are historical, rather than religious. “The Jewish diaspora focused on surviving” and had few resources to devote to art, said Weiss. “At that time, we were only able to strengthen our legs, to run. But now it’s possible to create.”[/left]
https://www.washingtonpost.com/world/20 ... edi-women/
https://www.washingtonpost.com/world/20 ... edi-women/
- מי אני
- שריפטשטעלער
- הודעות: 5784
- זיך רעגיסטרירט: פרייטאג אקטאבער 05, 2018 4:32 pm
- האט שוין געלייקט: 12391 מאל
- האט שוין באקומען לייקס: 8057 מאל
- מי אני
- שריפטשטעלער
- הודעות: 5784
- זיך רעגיסטרירט: פרייטאג אקטאבער 05, 2018 4:32 pm
- האט שוין געלייקט: 12391 מאל
- האט שוין באקומען לייקס: 8057 מאל
אַסקער וויילד האט געשריבן אז די מטרה פון אַרט איז:
* עס טוהט נישט ארויסברענגען גארנישט חוץ איר אליין
* אז מ׳מאכט אַרט וואס גייט צוריק נאר צום לעבן און נאטור איז דאס שלעכטע אַרט
* ס׳איז נישט אז אין אַרט מאכט מען נאך דאס וואס מ׳זעהט אין נאטור וכו׳, ווי אריסטו האט געהאלטן [מימעסיס], נאר פארקערט: אַרט און ארטיסטן באאיינפלוסט דעם מענטש ווי אזוי צו באטראכטן און פּערסיִוון נאטור און לעבן
* די מטרה פון אַרט איז דאס זאגן ״שיינע אומ׳אמת׳דיגע זאכן״
* עס טוהט נישט ארויסברענגען גארנישט חוץ איר אליין
* אז מ׳מאכט אַרט וואס גייט צוריק נאר צום לעבן און נאטור איז דאס שלעכטע אַרט
* ס׳איז נישט אז אין אַרט מאכט מען נאך דאס וואס מ׳זעהט אין נאטור וכו׳, ווי אריסטו האט געהאלטן [מימעסיס], נאר פארקערט: אַרט און ארטיסטן באאיינפלוסט דעם מענטש ווי אזוי צו באטראכטן און פּערסיִוון נאטור און לעבן
* די מטרה פון אַרט איז דאס זאגן ״שיינע אומ׳אמת׳דיגע זאכן״
- אלפא
- שריפטשטעלער
- הודעות: 836
- זיך רעגיסטרירט: מאנטאג מאי 22, 2023 11:25 am
- האט שוין געלייקט: 3900 מאל
- האט שוין באקומען לייקס: 2648 מאל
Re: איז art א אידישע זאך?
איך האף ס'נישט צו שפעט זיך צו באציען צום נושא האשכול זעלבסט (נאך וואס @מי אני האט געמאכט פילאזאפישע צימעס פון די ארטיסטישע ווערק..).
מ'קען באמת פארשטיין די שאלה אויף צוויי וועגן. איינס, צו אידישקייט ביסודו האט וואס צו זאגן אויף ארט. און צוויי, צו עס איז היינט צוטאגס - מיט די היינטיגע אידישקייט - קאמפעטיבל צו זיין א פולע איד - עובד השם - מיט אן ארטיסט ביינזאם.
די תשובה אויף די צווייטע כמובן ווענד זיך אין די אינדיווידואלע פערספעקטיוו וואס אידישקייט מיינט - וואס עס לאזט און וואס נישט - כהיום, און בפשטות איז די אנגענומענע מהלך א גרויסן 'לא' מיט אן ארטיסטישן 'אלפ'א.. ווייל אידישקייט איז געווארן א דאגמאטישע סיסטעם געדרייט (אדער צודרייט..) ארום לערנען יומם ולילה, אדער די חסידישע קאנטער-פארט פון זיין אן עובד השם יומם ולילה, און נישט זיך אפגעבן מיט די גוף (#יוונים - מתיוונים) אדער פאקטן/חכמה (#השכלה).
בנוגע אידישקייט ביסודו, דארף מען נישט מער ווי קוקן אויף די פילצאליגע ראשונים וועלכע האבן זיך אסאך אפגעגעבן מיט פיוטים וכדו'.
אבער מער ווי דעם, אידישקייט איז קיינמאל נישט געווען (-מתחילתו) קיין קאמפריהענסיוו לעבנסגאנג צו איינטיילן איבער דאס גאנצע הלוך ילך פונעם מענטש בכלל (-עס איז באמת א לענגערע נושא פאר זיך),
און ווי באקאנט טענה'ט מיכאל אברהם אז אידישקייט איז בעצם נאר דא פאר די חלק פון דת - ניטאמאל מוסר, וואס דאס אליין איז גראדע נישט ממש מוסכם לכל ווייל מ'זעט יא זייער אסאך ענייני מוסר שוין אין די תורה אליין, (שוין אפגערעדט אין חז"ל. אבער איבער דעם קען מען שוין דן זיין וואס רעכנט זיך בכלל 'אידישקייט' לכתחילה ווען מ'איז דן אזא נושא..), וואס מ'זעט אבער קלאר איז אז עס איז געווען אזא קאמפלימענטרי טייל צו דעם נארמאלן - מענטשליכן - הלוך ילך, ס"ה צולייגענדיג מצות און עניינים צו פארהייליגערן און פארבעסערן דעם לעבן (אייזיק הירש ווייס בספרו דור דור ודורשיו כידוע טענה'ט אז מתחילה זענען אפי' די מצוות געווארן אנגעקוקט מער אפציאנאל און נישט אזוי מחייב ווי בזמן חז"ל..) .
אן אריינגיין אין די פרטים פון די עוואלוציע וואס אידישקייט איז אריבער, איז אבער קלאר אז אפי' בימי חז"ל - און אייגענטליך ביז נישט אזוי לאנג צוריק - איז אידישקייט געווען מער ווייניגער איינגעטיילט אין צוויי, עס איז געווען די קבוצה פון תלמידי חכמים וועלכע האבן בוחר געווען צו זיין פון די 'שבתי בבית השם' חברה, זיי האבן געלערנט אגאנצן טאג, זיי האבן פארשטייט זיך גע'פסק'נט אלע שאלות און געפירט דאס פאלק וכו'. און פון די אנדערע זייט זענען געווען די טויזענטער עמי הארץ / בורים/ עם שבשדה (וועלכע זענען ניטאמאל געקומען צו תקיעת שופר אין ביהמ"ד, עי" גמ' ר"ה) וועלכע האבן מיט אידישקייט ווייניג געהאט צוטון חוץ פון די פאר הלכות וואס זיי האבן געקענט און געוואוסט צו זאגן...
די גאנצע מושג אז 'יעדער איז מחויב צו לערנען' אייביג און אלעמאל, און אז נאר דאס איז די עיקר אידישקייט וכדו', איז בהחלט א צוגעקומענע נושא (והא ראי' עזרא האט בכלל מתקן געווען צו ליינען דריי מאל א וואך - וואס פארדעם האט מען ניטאמאל אזוי פיל געלערנט...), און ווי עס שיינט איז עס געווארן מער און מער דאגמאטיש מיט די יארן און דורות, ביז ווי מיר שטייען היינט אז גארנישט פון א 'נארמאל לעבן' ציילט זיך ביי אונז חוץ פון 'תורה, יראת שמים, ועבודת השם', וועלכע איז אלעמאל געווען - אבער נישט מער ווי א צוגעלייגטע שטיקל צו דאס זיין א נארמאלע, באזעצענע, צופרידענע מענטש, וועלכע ארבייט פאר זיין פרנסה, האט הנאה פון די וועלט, און גיבט זיך אויס זיינע טאלאנטען...
צוריק צו ארט, איז לכאו' די תשובה אז 'אידישקייט' האט נישט קיין סאך צו זאגן איבער דעם, (אזוי ווי עס זאגט נישט קיין סאך איבער טעכענאלאגיע אדער אפי' סייענס..) אבער אין טראדיציאנאלע אידישקייט איז דאס פונקט ווי יעדע אנדערע נושא וואס א מענטש וועלכע פילט זיך מחובר דערצו (און איז נישט אויסן זיך אוועק צו געבן כולו פארן באשעפער..) האט די פולע מעגליכקייט דאס אויסצופירן כאות נפשו הטובה עליו...
מ'קען באמת פארשטיין די שאלה אויף צוויי וועגן. איינס, צו אידישקייט ביסודו האט וואס צו זאגן אויף ארט. און צוויי, צו עס איז היינט צוטאגס - מיט די היינטיגע אידישקייט - קאמפעטיבל צו זיין א פולע איד - עובד השם - מיט אן ארטיסט ביינזאם.
די תשובה אויף די צווייטע כמובן ווענד זיך אין די אינדיווידואלע פערספעקטיוו וואס אידישקייט מיינט - וואס עס לאזט און וואס נישט - כהיום, און בפשטות איז די אנגענומענע מהלך א גרויסן 'לא' מיט אן ארטיסטישן 'אלפ'א.. ווייל אידישקייט איז געווארן א דאגמאטישע סיסטעם געדרייט (אדער צודרייט..) ארום לערנען יומם ולילה, אדער די חסידישע קאנטער-פארט פון זיין אן עובד השם יומם ולילה, און נישט זיך אפגעבן מיט די גוף (#יוונים - מתיוונים) אדער פאקטן/חכמה (#השכלה).
בנוגע אידישקייט ביסודו, דארף מען נישט מער ווי קוקן אויף די פילצאליגע ראשונים וועלכע האבן זיך אסאך אפגעגעבן מיט פיוטים וכדו'.
אבער מער ווי דעם, אידישקייט איז קיינמאל נישט געווען (-מתחילתו) קיין קאמפריהענסיוו לעבנסגאנג צו איינטיילן איבער דאס גאנצע הלוך ילך פונעם מענטש בכלל (-עס איז באמת א לענגערע נושא פאר זיך),
און ווי באקאנט טענה'ט מיכאל אברהם אז אידישקייט איז בעצם נאר דא פאר די חלק פון דת - ניטאמאל מוסר, וואס דאס אליין איז גראדע נישט ממש מוסכם לכל ווייל מ'זעט יא זייער אסאך ענייני מוסר שוין אין די תורה אליין, (שוין אפגערעדט אין חז"ל. אבער איבער דעם קען מען שוין דן זיין וואס רעכנט זיך בכלל 'אידישקייט' לכתחילה ווען מ'איז דן אזא נושא..), וואס מ'זעט אבער קלאר איז אז עס איז געווען אזא קאמפלימענטרי טייל צו דעם נארמאלן - מענטשליכן - הלוך ילך, ס"ה צולייגענדיג מצות און עניינים צו פארהייליגערן און פארבעסערן דעם לעבן (אייזיק הירש ווייס בספרו דור דור ודורשיו כידוע טענה'ט אז מתחילה זענען אפי' די מצוות געווארן אנגעקוקט מער אפציאנאל און נישט אזוי מחייב ווי בזמן חז"ל..) .
אן אריינגיין אין די פרטים פון די עוואלוציע וואס אידישקייט איז אריבער, איז אבער קלאר אז אפי' בימי חז"ל - און אייגענטליך ביז נישט אזוי לאנג צוריק - איז אידישקייט געווען מער ווייניגער איינגעטיילט אין צוויי, עס איז געווען די קבוצה פון תלמידי חכמים וועלכע האבן בוחר געווען צו זיין פון די 'שבתי בבית השם' חברה, זיי האבן געלערנט אגאנצן טאג, זיי האבן פארשטייט זיך גע'פסק'נט אלע שאלות און געפירט דאס פאלק וכו'. און פון די אנדערע זייט זענען געווען די טויזענטער עמי הארץ / בורים/ עם שבשדה (וועלכע זענען ניטאמאל געקומען צו תקיעת שופר אין ביהמ"ד, עי" גמ' ר"ה) וועלכע האבן מיט אידישקייט ווייניג געהאט צוטון חוץ פון די פאר הלכות וואס זיי האבן געקענט און געוואוסט צו זאגן...
די גאנצע מושג אז 'יעדער איז מחויב צו לערנען' אייביג און אלעמאל, און אז נאר דאס איז די עיקר אידישקייט וכדו', איז בהחלט א צוגעקומענע נושא (והא ראי' עזרא האט בכלל מתקן געווען צו ליינען דריי מאל א וואך - וואס פארדעם האט מען ניטאמאל אזוי פיל געלערנט...), און ווי עס שיינט איז עס געווארן מער און מער דאגמאטיש מיט די יארן און דורות, ביז ווי מיר שטייען היינט אז גארנישט פון א 'נארמאל לעבן' ציילט זיך ביי אונז חוץ פון 'תורה, יראת שמים, ועבודת השם', וועלכע איז אלעמאל געווען - אבער נישט מער ווי א צוגעלייגטע שטיקל צו דאס זיין א נארמאלע, באזעצענע, צופרידענע מענטש, וועלכע ארבייט פאר זיין פרנסה, האט הנאה פון די וועלט, און גיבט זיך אויס זיינע טאלאנטען...
צוריק צו ארט, איז לכאו' די תשובה אז 'אידישקייט' האט נישט קיין סאך צו זאגן איבער דעם, (אזוי ווי עס זאגט נישט קיין סאך איבער טעכענאלאגיע אדער אפי' סייענס..) אבער אין טראדיציאנאלע אידישקייט איז דאס פונקט ווי יעדע אנדערע נושא וואס א מענטש וועלכע פילט זיך מחובר דערצו (און איז נישט אויסן זיך אוועק צו געבן כולו פארן באשעפער..) האט די פולע מעגליכקייט דאס אויסצופירן כאות נפשו הטובה עליו...
וַאֲאַלֶּפְךָ חָכְמָה (איוב לג לג.)
- די מעלה און חסרון פון חכמה איז אז מען דערזעט זיך אלס צוריק ביי אלף!
- די מעלה און חסרון פון חכמה איז אז מען דערזעט זיך אלס צוריק ביי אלף!
- מי אני
- שריפטשטעלער
- הודעות: 5784
- זיך רעגיסטרירט: פרייטאג אקטאבער 05, 2018 4:32 pm
- האט שוין געלייקט: 12391 מאל
- האט שוין באקומען לייקס: 8057 מאל
דר. לואיס פעלדמאן ברענגט צו:
Goodenough has propounded the thesis that paganism deeply influenced Judaism during the Hellenistic period, that the rabbis had much less control over the people than Moore had postulated, and that, in fact, there was a “popular” Judaism with a mystic bent, as indicated by the symbolism of Hellenistic Jewish art, which cannot be regarded as merely decorative and which corresponds on the artistic plane to Philo on the literary and philosophical level; Goodenough further suggests that the literature that accompanied this artistic expression was proscribed by the rabbis at the time (ca 500) when the Talmud was completed. That this art, indeed, reflects a Hellenization that was already deep-seated may be deduced from the haphazard, rather than careful, character, in many cases, of the drawings of pagan symbols, as, for example, in the synagogue at Beth Shearim
Though, the archaeological evidence indicates that during the Hasmonean-Herodian period (150 B.C.E.–70 C.E.) the Jews were so completely under the spiritual domination of the Pharisees, who were so careful in the observance of both the written and the oral law (Josephus, Ant. 18.12), that they refrained from any attempt at painting and sculpture, religious or secular, whereas after that date rabbinical control ceased to be as effective both in the Diaspora and in Palestine
Alternatively, we may suggest, as does Smith, that the lack of decoration before 70 stems from the influence wielded by the Sadducean aristocracy, which, in the absence of concrete evidence, we may speculate, interpreted the prohibition of all artistic representation (Exod 20:4) literally. In that case, the increase after 70 may reflect the heightened influence of the Pharisees, who were more liberal in their outlook. We may also note, moreover, that decoration increased in Roman art after 70