ווי פארלעסליך זענען די רעפארטס פון "משפחה"?!

[berlbalaguleh]

איך האב בכלל געטראכט צי איך זאל אויפמאכן דעם אשכול, ווייל א גרויסער טייל (אפשר רוב) פון די ליינערס קענען נישט און ליינען נישט אט דעם מעגעזין.

איך רעד דא פון די העברעאישע (עברית) אויסגאבע. די מערסטע ליינערס און שרייבערס אויף קאווע שטיבל קענען ליידער/ב"ה (טעיק יור פיק) נישט די מאדערנע העברעאישע שפראך. וועלכע איז גענומען פון אונזערע מקורות, ווי תנ"ך און די גמ' און מדרשים. אבער די אויסשפראך און סינטאקס זענען אינגאנצן אנדערש ווי לשה"ק, וואס (כמעט) א יעדער ישיבה בחור קען.

איך גיי יעצט נישט אריין אין די השקפה'דיגע חלק. וואס איז שוין ברייט אדורכגעארבעט געווארן דורך רביה"ק מסאטמאר זי"ע אין ספר ויואל משה. איך רעד דא פון דעם פראקטישן חלק. וואס די מענטשן וועלכע שטאמען פון ארץ ישראל וועלכע ווילן מיטהאלטן וואס טוט זיך אין ארץ ישראל אין די חרד'ישע וועלט, איז דער "משפחה" מאגאזין זייער געשמאק צו ליינען. לעומת די פרייע צייטונגען ווי מעריב און ידיעות אחרונות וועלכע זענען פול מיט זאכן וואס טויגן נישט פאר אן ערליכן איד. אויסער די שנאה צו ערליכע אידן וואס גיסט זיך ארויס פון זיי אן אויפהער.

ס'איז אבער דא איין פראבלעם: זייער מערכת. די רעדאקציע האט נישט קיין מענטש/עדיטאר וועלכער זאל אויסטשעקן די פאקטן איבער פארשידענע באריכטן וואס זיי ברענגען.

אין די אויסגאבע פון די לעצטע וואך אליין (אין די אויסגאבע פון פ' כי תבוא) האבן זיי געברענגט (לכה"פ) 2 אומ-פונקטליכע רעפארטס.

1) דער מעגעזין ברענגט א בילד ווי אידן זיצן ערגעץ (כ'מיין אין פראספעקט הייטס) נעבן דעם איסט ריווער. וואו מ'זעהט אויך די ברוקלין ברידזש. שרייבן זיי "חרדים משקיפים על נהר הודסון"...! דער האדסאן טייך לויפט דאך צווישן מאנהעטן און ניו דזשערזי. נישט אין ברוקלין...!

2) זיי ברענגען א רעפארט צווישן אנדערע פון די אטוירני דזשענעראל פון נ.י. סטעיט "לעטישיא דזשעימס", שרייבן זיי "לילישא דז'ימס"...!

אויך איז דא אן אדמו"ר וועם זיי האבן שוין לכה"פ 3 מאל "גע'הרג'עט"...! א יעדעס מאל וואס א מענטש מיט אן ענליכן נאמען גייט אוועק פון די וועלט, ל"ע. ברענגען זיי דעם בילד און דעם נאמען פון דעם רבי'ן אז ער איז נפטר געווארן.! ער איז ב"ה חי וקיים אויף ביידע באקן...!

אויך האבן זיי אמאל געברענגט (ווען ס'איז געווען א שמועס איבער דעם) דעם נאמען פון דעם היימישן פעדעראלן פריזאן "אוטיסווילל", וואו א סאך היימישע אידן זענען (ליידער) תושבים...! האבן זיי געשריבן אז דאס געפינט זיך אין טעקסאס...לאל...!

דער תמצית איז אז א צייטונג אדער זשורנאל דארף האבן עדיטארס וועלכע קענען אויסטשעקן פאקטן און מצבים און ארויסגעבן פונקטליכע באריכטן. אנישט פארלירן זיי פון זייער ווערד. מ'קוקט אן די אויסגאבע ווי א קינדערישע געשרייבעכץ...!

[שמעון וואלף]

די איזראעלישע נייעס קוועלער ווי מאגאזינען און וועבזייטלעך - עכ"פ די פרומע - איז פול מיט שקרים און ס'איז זייער אומפארלעסליך,און יעדער בר בי רב ווייסט דאס.

[berlbalaguleh]

שמעון וואלף: איך רעד דא נישט פון בייזוויליגע שקרים און סילופים וועלכע זענען א טייל פון אן אגענדא. אזוי ווי דער וועבסייט ..."בחדרי חרדים"... איז בארימט פאר. נאר (חיים גראדע וואלט געזאגט..."נייערט"...) פשוט ..."אומשולדיגע" טעותים און אומפונקטליכקייטן וועלכע ווערן נישט ארויסגענומען דורך די עדיטארס. ווייל דאס איז דאך בעצם דער תפקיד פון אן עדיטאר. צו מאכן זיכער אז ס'ווערן נישט פארשפרייט קיין אומריכטיגע פאקטן.

אשר על כן דארף אן עדיטאר זיין באהאוונט אין א סאך עניינים. סיי במילי דשמיא. און סיי במילי דעלמא. און ס'איז היינט זייער גרינג דאס אדורכצופיהרן. די (ריכטיגע) אינפארמעישן איז דא. מ'דארף עס נאר אויפזוכן. ווייל דאס נישט ברענגען ריכטיגע און פארלעסליכע אינפארמאציע קלאפט אראפ דעם פרעסטיזש פון א צייטונג.

איך האב שוין עטליכע מאל געברענגט דעם פאקט וואס ..."דער איד"... (נישט אונטער די אנפיהרערשאפט פון ר' סענדער דייטש אדער ר' חיים משה שטאובער. ווייל זיי זענען געווען אינטעלעקטואלן. און זיי האבן געוואוסט וואס זיי רעדן.) האט אמאל געברענגט א סעריע פון באריכטן איבער א דאקטאר , יאן קארטשאק. וועלכער איז בכלל נישט געווען קיין ערליכער איד. ער האט אין ווארשא געטא אנגעפיהרט א ..."סקול"... וואו אידישע קינדער האבן (ליידער) נישט געלערנט קיין שמע ישראל. אדער חומש מיט רש"י. און דער קארטשאק איז ממש פארהייליגט ביי די (פרייע) ציונים. דער איד האט איהם אראפגעלייגט אין זייער א פאזיטיוון ליכט. מחמת אי ידיעה. ביז מ'האט זיי מעורר געווען און זיי האבן עס געסטאפט.

א צוווייטער פאל איז געווען ווען זיי האבן געברענגט אין די פורים אויסגאבע א בילד וואס (כמעט) א יעדער מענטש/ איד ווייסט אז דאס איז פון די גויים/קריסטן..."דהע לעסט סאפפער"... דער איד האט געשריבן א קעפשאן..."אידן זענען זיך משמח אום פורים"...!

[nespresso]

די פרייע צייטונגען אין א"י זענען אויך פיל מיט נישט ריכטיגע פאקטן לגבי אמירקאנע נייעס אין די ניו יארק טיימס איז אויך נישט פונקליך ווען זיי באשרייבן היימישע יודן ווער עס געדענקט ווי די זיי האבן געמישט צווישען ראדני און הופער ביי די רעבישע חתונה בבית מהרז"ל אינמיט קראנא
תמצית זאכן צו וואס מען איז פרעמד מישט מען

[זופ מיט מאנדלען]

דערווייל קוקט אויס ווי מען רעדט דא פון מינדערוויכטיגע טעותים אן ספעלינג מיסטעיקס, נישט עפעס וואס זאגט עפעס אויף די קראנטקייט פון די נייעס רעפארטס, לכאורה זענען אנדערע צייטונגען פיל מיט אזאנע טעותים, שטעל דיך פאר ווען א כינעזער זאל האבן טענות אויף דער איד אז זיי האבן געלייגט א בילד וויאזוי כינעזער שעכטן קעמלעך בעת ווען למעשה האט זיך דאס גאר אפגעשפילט אין האנג קאנג, מען דארף טאקע מדייק זיין די מערסטע וואס מען קען אבער מען קען נישט פארלאנגען אז יעדע בילד זאל האבן די עקזעקט אדרעס אדער אז נעמען וואס מען קען שווער אויסליינען ארגינעל זאל זיין גוט איבערגעשריבן אויף סיי וועלכע אנדערע שפראך [דאס איז חוץ מזה וואס די נייעסן וואס די האסט גערעדט פון זענען על פי רוב נישט קיין נייעס וואס זענען עכט נוגע פאר ישראלים, און פאר אמעריקאנער האבן זיי די ענגלישע ווערסיע].

ענטפער:
זופ מיט מאנדלען: דו ביסט טיילווייז גערעכט. אבער צחחם וענה צו די משפחה מעגעזין איז אז דאס איז נישט אן איינמאליגע, מינדערוויכטיגע טעות. דאס איז ביי זיי א "פעטערן"... זיי טוען דאס אייביג. מחמת חסרון ידיעה. אבער ווען איינער א יחיד אדער א גרופ געט ארויס א צייטונג אדער זשורנאל דארף מען מדייק זיין. סיי אין ברענגען די ריכטיגע נעמען און פאקטן. ווייל אנישט (אויב זיי געבן אייביג אומפונקטליכע און נישט ריכטיגע אינפארמאציע) פארלירן זיי דעם רעספעקט פון די ליינערס. אשר על כן דארף אן עדיטארס אדער אן עדיטאריעל סטעף זיין באהאוונט אין א סאך עניינים פון פארשידענע קולטורן. כדי אויפצוכאפן ווען עפעס איז נישט ריכטיג.

למשל די עדיטארס פון "משפחה"... וואלטן געקענט האלטן אויף זייער עדיטאריעל סטעף אן אמעריקאנער איינוואוינער וועלכער איז באהאוונט אין די אמעריקאנער מנהגים און אנדערע אינפארמאציע.

ווען ס'קומט צו זאכן וועלכע האבן צו טון מיט אידישקייט. ווי למשל ישיבות. אדער אנדערע קהל'שע ענינים שרייבן זיי פונקטליך. ווייל זייערע שרייבערס זענען (עפ"י רוב) תלמידי חכמים. נאר געוויסע פאקטן וועלכע האבן צו טון מיט אמעריקע (און אפשר אנדערע לענדער) מאכן זיי גראבע טעותים. וואס ס'וואלט זייער לייכט געווען צו פארמיידן...!

[berlbalaguleh]

די פרייע צייטונגען אין א"י זענען אויך פיל מיט נישט ריכטיגע פאקטן לגבי אמעריקאנע נייעס אין די ניו יארק טיימס איז אויך נישט פונטקליך ווען זיי באשרייבן היימישע יודן, ווער עס געדענקט ווי די זיי האבן געמישט צווישן ראדני און הופער ביי די רעבישע חתונה בבית מהרז"ל אינמיט קאראנא,
תמצית, זאכן צו וואס מען איז פרעמד מישט מען

נעספרעססא: אין הכי נמי. די פרייע צייטונגען אין ארץ ישראל, אויסער וואס זיי מאכן "אומשולדיגע" טעותים, טוען זיי בכוונה פארדרייען פאקטן און אפיניאנס. ספעציעל ווען ס'קומט צו באהאנדלען ערליכע אידן, "חרדים"... ווייל דאס איז מנת חלקם. א טייל פון די אטראקציע פאר די פרייע ליינער איז. צו גיסן פעך און שוועבל אויף די ערליכע אידן און זיי באשולדיגן אין אלעם בייזן. מ'זאל נישט מיינען אז דאס איז א גוזמא, ווייל איך פלעג אמאל קויפן די פרייע צייטונגען פון א"י, ווי מעריב און ידיעות אחרונות. ס'איז נישט געווען אן אויסגאבע אין וועלכע זיי האבן נישט קריטיקירט אדער באשולדיגט די "חרדים" אין אלע נעגאטיווע ערשיינונגען אין לאנד. זייער שנאה איז געווען אזוי שטארק אז איך האב געמוזט סטאפן צו קויפן די צייטונגען...! ווייל ס'האטציך מיר געדאכט אז איך ליין אן אנטיסעמיטיש בלעטל.. טאג נאך טאג, וואך איין וואך אויס.

משא"כ די ניו יארק טיימס און אנדערע ענגלישע אמעריקאנער צייטונגען ווייסן נישט בין ימינם ושמאלם צו זאגן ווען ס'קומט צו די דקות'דיגע אידישע זאכן, ווייל פון וואו זאל דען א גוי אדער א פרייער איד וויסן די זאכן. נאר דער נ.י. טיימס האט אויסער די טעותים און גרייזן אן אגענדא אהערצושטעלן ערליכע אידן אלס צוריקגעשטאנענע, אומוויסנדע מענטשן. אזוי ווי ביי די אישו פון די סקול באסעס אין מאנרא, ווען די שטאטישע סקול באורד האט געשיקט פרויען באס דרייווערס צו די תלמוד תורה אין קרית יואל, פארשטייצעך אז די הנהלה האט נישט געוואלט לאזן די קינדער פארן מיט זיי, האט די נ.י. טיימס אויפגעהויבן א געשריי אז די אידן דיסקרימינירן אקעגן פרויען...!

[berlbalaguleh]

די פארגאנגענע וואך פרייטיג (פ' נצבים) איז ניש געווען צו באקומען די..."משפחה"... קען איך (נאך) נישט קאמענטירן איבער זייערע באשרייבונגען.

איך האף אי"ה שפעטער מוצש"ק אדער מארגן זונטיג צו באקומען און ליינען די אויסגאבע...!

[כוכב]

בערל, דיינע טעותים וואס דו כאפסט אן זענען מינדערוויכטיגע, ווי אנדערע האבן שוין געוויזן.
כ'בין נישט דער גרויסער ליינער אין עברית אבער באופן כללי זעט מיר אויס ווי די ישראלישע פאפירן לעבן אויף הייפערבאל און רעטאריק און אלעס איז פיל מער גוזמאדיג און fluffy ווי די אמעריקאנער פאפירן וואס האבן זיך אויך נישט קיין סך צו שעמען מיט זייער פלאף.

[berlbalaguleh]

כוכב: דו ביסט גערעכט. אבער ווען די טעותים (טאקע מינדערוויכטיג) טרעפן זיך אין כמעט א יעדע אויסגאבע, ווייזט דאס אויף א התרשלות. און דאס טאר נישט געשעהן ביי אן אפיציעלע אויסגאבע ווואס ווערט געליינט דורך (צענדליגע) טויזנטער ליינערס.

זייערע טעותים פלעגן זיין פון אזא נאטור אז ס'איז אפילו געווען קאמיש. אזוי ווי כ'האב /שוין געשריבן פריער. זיי האבן געשריבן אז דער בארימטער, היימישער אינסטיטוציע אי אוטיסווילל, נ.י. איז גאר אין טעקסאס.

א יעדער בר בי רב דחד יומא וואס וואוינט אין אמעריקע ווייסט וואו אוטיסווילל איז‚ (ליידער)...!

נאכאמאל. מיין נקודה איז אז ווען ס'געשעהט אויף א רעגולערן אופן ווייזט דאס אויף התרשלות פון די ארויסגעבערס. און ס'רופט ארויס דאס פארקערטע פון רעספעקט...!

[היסטאריע]

ייש"כ. איך טראכט פון דעם. ס'איז א גוטע עצה. .טראגט אייך אהן פאר זיי צו זיין עדיטער

[זופ מיט מאנדלען]

דערווייל קוקט אויס ווי מען רעדט דא פון מינדערוויכטיגע טעותים און ספעללינג מיסטעיקס, נישט עפעס וואס זאגט עפעס אויף די קראנטקייט פון די נייעס רעפארטס, לכאורה זענען אנדערע צייטונגען פיל מיט אזאנע טעותים, שטעל דיך פאר ווען א כינעזער זאל האבן טענות אויף דער איד אז זיי האבן געלייגט א בילד וויאזוי כינעזער שעכטן קעמלעך בעת ווען לעמשה האט זיך דאס גאר אפגעשפילט אין האנג קאנג, מען דארף טאקע מדייק זיין די מערסטע וואס מען קען אבער מען קען נישט פארלאנגען אז יעדע בילד זאל האבן די עקזעקט אדרעס אדער אז נעמען וואס מען קען שווער אויסליינען ארגינעל זאל זיין גוט איבערגעשריבן אויף סיי וועלכע אנדערע שפראך [דאס איז חוץ מזה וואס די נייעסן וואס די האסט גערעדט פון זענען על פי רוב נישט קיין
נייעס וואס זענען עכט נוגע פאר ישראלים, און פאר אמעריקאנער האבן זיי די ענגלישע ווערסיע]
זופ מיט מאנדלען: דו ביסט טיילווייז גערעכט. אבער צחחם וענה צו די משפחה מעגעזין איז אז דאס איז נישט אן איינמאליגע , מינדערוויכטיגע טעות. דאס איז ביי זיי א ..."פעטערן"... זיי טוען דאס אייביג. מחמת חיסרון ידיעה. אבער ווען איינער א יחיד אדער א גרופ געט ארויס א צייטונג אדער זשורנאל דארף מען מדייק זיין. סיי אין ברענגען די ריכטיגע נעמען און פאקטן. ווייל אנישט (אויב זיי געבן אייביג אומפונקטליכע און נישט ריכטיגע אינפארמאציע) פארלירן זיי דעם רעספעקט פון די ליינערס. אשר על כן דארף אן עדיטארס אדער אן עדיטאריעל סטעף זיין באהאוונט אין א סאך עניינים פון פארשידענע קולטורן. כדי אויפצוכאפן ווען עפעס איז נישט ריכטיג.

למשל די עדיטארס פון ..."משפחה"... וואלטן געקענט האלטן אויף זייער עדיטאריעל סטעף אן אמעריקאנער איינוואוינער וועלכער איז באהאוונט אין די אמעריקאנער מנהגים און אנדערע אינפארמאציע.

ווען ס'קומט צו זאכן וועלכע האבן צו טון מיט אידישקייט. ווי למשל ישיבות. אדער אנדערע קהל'שע עניינים שרייבן זיי פונקטליך. ווייל זייערע שרייבערס זענען (עפ"י רוב) תלמידי חכמים. נאר געוויסע פאקטן וועלכע האבן צו טון מיט אמעריקע (און אפשר אנדערע לענדער) מאכן זיי גראבע טעותים. וואס ס'וואלט זייער לייכט געווען צו פארמיידן...!

רבי בערל א שאד איר האט נישט גענטפערט אויפן דרך המלך, פארוואס נוצן יענעמס שופר ווען מען האט אן אייגענע, לדעתי האט דאס קיין סאך קלארקייט נישט צוגעגעבן.

[berlbalaguleh]

כוכב: נאך א זאך האביך באמערקט. אז די ארץ ישראל'דיגע אידן גלייכן צו האבן ..."פריע-ביס"...! אומזינסטע זאכן. (Freebies)

כמעט א יעדער קאמערשל וואו מ'אדווערטייזט א פראדוקט שרייבן זיי דעם לשון..."אויב דו קויפסט אונזער פראדוקט באקומסטו 40% (פון דעם פראדוקט) במתנה...!

[berlbalaguleh]

דערווייל קוקט אויס ווי מען רעדט דא פון מינדערוויכטיגע טעותים און ספעללינג מיסטעיקס, נישט עפעס וואס זאגט עפעס אויף די קראנטקייט פון די נייעס רעפארטס, לכאורה זענען אנדערע צייטונגען פיל מיט אזאנע טעותים, שטעל דיך פאר ווען א כינעזער זאל האבן טענות אויף דער איד אז זיי האבן געלייגט א בילד וויאזוי כינעזער שעכטן קעמלעך בעת ווען לעמשה האט זיך דאס גאר אפגעשפילט אין האנג קאנג, מען דארף טאקע מדייק זיין די מערסטע וואס מען קען אבער מען קען נישט פארלאנגען אז יעדע בילד זאל האבן די עקזעקט אדרעס אדער אז נעמען וואס מען קען שווער אויסליינען ארגינעל זאל זיין גוט איבערגעשריבן אויף סיי וועלכע אנדערע שפראך [דאס איז חוץ מזה וואס די נייעסן וואס די האסט גערעדט פון זענען על פי רוב נישט קיין
נייעס וואס זענען עכט נוגע פאר ישראלים, און פאר אמעריקאנער האבן זיי די ענגלישע ווערסיע]
זופ מיט מאנדלען: דו ביסט טיילווייז גערעכט. אבער צחחם וענה צו די משפחה מעגעזין איז אז דאס איז נישט אן איינמאליגע , מינדערוויכטיגע טעות. דאס איז ביי זיי א ..."פעטערן"... זיי טוען דאס אייביג. מחמת חיסרון ידיעה. אבער ווען איינער א יחיד אדער א גרופ געט ארויס א צייטונג אדער זשורנאל דארף מען מדייק זיין. סיי אין ברענגען די ריכטיגע נעמען און פאקטן. ווייל אנישט (אויב זיי געבן אייביג אומפונקטליכע און נישט ריכטיגע אינפארמאציע) פארלירן זיי דעם רעספעקט פון די ליינערס. אשר על כן דארף אן עדיטארס אדער אן עדיטאריעל סטעף זיין באהאוונט אין א סאך עניינים פון פארשידענע קולטורן. כדי אויפצוכאפן ווען עפעס איז נישט ריכטיג.

למשל די עדיטארס פון ..."משפחה"... וואלטן געקענט האלטן אויף זייער עדיטאריעל סטעף אן אמעריקאנער איינוואוינער וועלכער איז באהאוונט אין די אמעריקאנער מנהגים און אנדערע אינפארמאציע.

ווען ס'קומט צו זאכן וועלכע האבן צו טון מיט אידישקייט. ווי למשל ישיבות. אדער אנדערע קהל'שע עניינים שרייבן זיי פונקטליך. ווייל זייערע שרייבערס זענען (עפ"י רוב) תלמידי חכמים. נאר געוויסע פאקטן וועלכע האבן צו טון מיט אמעריקע (און אפשר אנדערע לענדער) מאכן זיי גראבע טעותים. וואס ס'וואלט זייער לייכט געווען צו פארמיידן...!

רבי בערל א שאד איר האט נישט גענטפערט אויפן דרך המלך, פארוואס נוצן יענעמס שופר ווען מען האט אן אייגענע, לדעתי האט דאס קיין סאך קלארקייט נישט צוגעגעבן.

זופ מיט מאנדלען: זיי מוחל קום אריין מער קלאר. איך כאפ נישט דיין נקודה...!

[זופ מיט מאנדלען]

איך פארשטיי נישט פארוואס האסט געדארפט עדיטן מיין תגובה אריינשטעלנדיג דיין ענטפער דערויף בין השורות, פארוואס האסטו נישט געקענט ענטפערן אונטער דיין נאמען?

[berlbalaguleh]

זופ מיט מאנדלען: דאס איז געווען שלא ברצוני. (אן עקסידענט). איך בעט דיך איבער אויף דעם.

געוויינליך ווען איך ברענג א קוואוט פון א צווייטן בעל מימרא דרוק איך דעם ..."קוואוט"... באטטאן. און איך לאז 2 שורות פון ספעיס צווישן דעם מאמר און מיינס. איך ווייס נישט וויאזוי ס'האטציך אריינגעארבעט (מיין תגובה אינמיטן דיין מאמר. איך האב עס ערשט באמערקט ווען מיין תגובה איז ארויפגעקומען אויפ'ן פראגראם.

איך בין מיך נוהג קיינמאל נישט צו עדיטן יענעם'ס תגובה. ואיתך הסליחה.

אויב דו ווילסט קענסטו בעטן איינעם פון די עדיטארס דא אויף קאווע שטיבל אז זיי זאללן פארמעקן מיין חלק פון די תגובה...!

[שמעקעדיג]

צו מאכן קלארער, האב איך אפגעטיילט ר' בערל'ס ענטפער מיט א באזונדערן קאליר.