אליעזר בן יהודה

[בן נון]

עס איז דא א ווערטל אז בן יהודה האט געזאגט אז ער מאכט די שפראך אויף די ספרדישע הבהרה ווייל אלע אשכנזים וועלן זיך שנעלער אויסלערנען די ספרדישע הבהרה ווי איין ספרדי זאל זיך אויסלערנען די אשכניזישיע הבהרה

למעשה ביי די זאלוינישע כינוס אןיף גיוס האט א ספרדי גערעט לשון קודש מיט א אשכנזי הבהרה כדי מען זאל חלילה נישט נכשל ווערן און די טרייפענע שפראך וואס בן יהודה האט אליינס אויסגע’חלומ’ט וואס פארשטייטזיך אז עס האט נישט קיין שוים שייכת מיט לשון עברית התנכ’י וד”ל

[אישתישבי]

דער רבי זי"ע זאגט עס צענליגער מאל אין על הגאולה אדער ויואל משה, ער ברענגט דער רבינו בחיי וואס איז זיך מתמרמר אויף דער פתח און דער לשון רבים וועגן אדנ"י.

ד.ה. איינמאל ברענגט ער עס בשלימות, אנדערע פלעצער צייכענט ער אהן בקיצור אזוי ווי איך האב שוין געברענגט אז עברית איז כפירה און שרייבט נישט פארוואס, ווייל זיין יסוד איז וואקלדיג. ער טוט דער טריק אסאך.

[ליב צו וויסן]

די ספרדים זענען אויך נישט געבליבן אין זייערע לענדער פאר צו לאנג, זיי האבן אויך ארומגעוואנדערט און די אראבישע לענדער זינט גירוש ספרד און אין שפאניע זענען זיי אויך נישט געווען מער פון פינף הונדערט יאר פארדעם זענען זיי געווען און מצרים, מאראקא, טערקיי וכדומה.

די אשכנזים ווידער זענען יא געווען קאצענטרירט אין די מערב אייראפעאישע לענדער דורכאויס דעם מיטלאלטער און דערנאך.

בקיצור נניח אז ביידע האבן ארומגעוואנדערט פארוואס זאלן מיר אננעמען אז די אשכנזים האבן געטוישט און נישט די ספרדים?

ס'הערשט א שטיקל מישעריי...
אידן האבן געלעבט אין גרויסע נומערן אין בבל און מצרים במשך "טויזנטער" יארן אין איין ציה.
די "ספרדים" (גולי שפאניע און פארטוגאל) זענען בס"ה געווען אן Add on צו די אריגינאלע אידן דארט (אין פילע מקומות זענען זיי געבליבן אפגעטיילט פאר לאנגע יארן).
אזויפיל יא, וויבאלד די נייע אימיגראנטן (די ספרדים) זענען דאן געווען פארעכנט ווי פיל מער תורה'שטודירט.. האבן זיי געהאט א גרויסע השפעה אויף די הלכה'דיגע לעבן פון די אריגינאלע קהילות.

אבער ס'לייגט זיך שטארק אויפן שכל אז שפראך איז נאר מילד אפעקטירט געווארן דערפון.

[תוהו ובוהו]

דער רבי זי"ע זאגט עס צענליגער מאל אין על הגאולה אדער ויואל משה, ער ברענגט דער רבינו בחיי וואס איז זיך מתמרמר אויף דער פתח און דער לשון רבים וועגן אדנ"י.

כ'האב נאכגעקוקט
דער רבנו בחיי זאגט בכלל נישט אז ס'טוישט יחיד צו רבים.. (ווייל ס'טוישט נישט, און זיי זענען ביידע רבים ווי דערמאנט)
ער זאגט נאר אז ווען די כוונה איז קודש שרייבט דער פסוק מיט א 'קמץ', און ווען די כוונה איז חול שרייבט דער פסוק א 'פתח', (והוא מסביר את זה ע''פ קבלה)

דערנאך גייט ער אריין אין א דקדוק שמועס אז טוישן נקודות קען טוישן די משמעות וואס אין געוויסע פעלער קען דאס אויסקומען חירוף וגידוף/כפירה, און ער געט דארט דוגמאות

[berlbalaguleh]

לויט מיינע ידיעות רעדט מען נישט זיין שפראך היינט.

און לאמיר נישט פארגעסן דער פראבלעם מיט עברית וואס דער רבי זי"ע זאגט אסאך מאל, אז ווייל מען רעדט דער קמץ ווי א פתח, זאגט מען אדנ"י בלשון רבים און עס מיינט חלילה שתי רשויות, ממילא איז רעדן עברית כפירה.

אישתישבי: אויב מ'ווילל זוכן קענמען טרעפן א סאך ווערטער און אויסדרוקן וועלכע זענען (לפי שיטת רביה"ק זי"ע, דער עכטער) כפירה. אויב זיי זענען במזיד ובכונה אריינגעלייגט געווארן.

נעם למשל דאס ווארט ..."כביכול"... אויף עברית מיינט עס פונקט דאס פארקערטע וואס דער באגריף ביי אונז איז... אין מאדערן עברית מיינט עס א זאך וואס איז א פאנטאזיע. א זאך וואס עקזיסטירט נישט...! אדער ..."חשמל"... וואס איז ר"ת חיות אש ממללות...!

מיין שאלה איז נאר אויב די אלע ווערטער זענען בכוונה תחילה אריינגעלייגט. אדער איז עס א צופאל...!

[תוהו ובוהו]

כביכול אין עברית האט בערך די זעלבע אפטייטש ווי אונזער היימישע כביכול, נעמליך; א זאך וואס האט היפאטעטיש פאסירט

[berlbalaguleh]

תוהו ובוהו: ניקס ריכטיג. ביטע ליין די (פרייע) איזראעלישע צייטונגען ווי מעריב און ידיעות אחרונות. וועסטו זעהן אז דער קאנטעקסט פון נוצן דעם אויסדרוק איז אזוי ווי איך האב געזאגט...!

זיכער. אין די חרדישע זשורנאלן ווי המודיע, און משפחה וועסטו דאס נישט טרעפן. ווייל די עדיטארס און פאבלישערס זענען ערליכע אידן. אבער ביי די נישט רעליגיעזע איזראעליס איז דאס א גאנגבארער אויסדרוק...!

[אישתישבי]

יעדעס מאל אין עלים לתרופה ווען זיי נוצען כביכול פאר דער עברית'שע אויסדרוק, קראַצט עס מיר די אויגן.

[berlbalaguleh]

אישתישבי: ווייל דאס באלאנגט נישט אין די אידישע קולטור. דאס איז---בידיעה או שלא בידיעה---נאכגעטאנצן די קולטור פון די חילונים...!

[מיין אמת]

מפיל קינד: ועוד. די אריגינאלע הברה איז געווען די ספרד'ישע הברה. נאר אונז אשכנזים האבן עס ביי א געוויסן פונקט פארבויגן...!

הרב עובדיה יוסף, וועלכער איז געווען א שטיקל ראסיסט בענייני ספרדים/אשכנזים, האט זיך אמאל אויסגעדרוקט בלשון חוזק. (געהערט אויף א טעיפ) במתק לשונו, "מה זה ה' אלויקייני מעלעך האא-אוילאם"...!

ער האט זיך נישט אזוי אויסגעצייכנט אין האלטן דאס מויל, אין פילע פעלער האט ער זיך אויסגעדרוקט גאר מצרי'ש.

די לייק איז פאר די מצריש [emoji28][emoji1787]

[berlbalaguleh]

איך האב ערגעץ געזעהן אדער געליינט אז בן יהודה, וען ער האט געמאכט די שפראך עברית איז ער געגאנגען זיך שואל עצה זיין מיט רבנים. אפילו מיט הרב קוק. וועלכע ווערטער ער זאלל אריינלייגן. ווייל רוב ווערטער זענען מיוסד אויף ווערטער פון תנ"ך. און ש"ס בבלי ויורשלמי, ומדרשים. יא. ער איז געווען א שייגעץ. אבער ער האט געקענט לערנען. און ער האט געהאלטן די שפראך אלס אריגינאלע שפראך אויף ווי ווייט ער האט געקענט.

לאמיר נעמען למשל אזא ווארט פאר א סאטעלייט. וואס איז נאכנישט געווען אין די גמ' צייטן. האט ער אויך געטראפן א פאסנד ווארט פאר דעם... א סאטעלייט הייסט אויף עברית..."לוין"...(לאוו-יאן). פון לשון באגלייטער. ווייל א סאטעלייט באגלייט די ערד...! א סווינג (פאר קינדער) הייסט אויף עברית..."נדנדה"...(נאד-נעדאה)...פון לשון מתנדנד. ס'רוקט זיך. ס'שאקלט זיך...!

ריעל עסטעיט הייסט אין (מאדערן) עברית..."נדל"ן"...(נכסי דלא ניידי)...גענומען פון די גמ'. אבער ווען מ'זאלל פרעגן פון די רוב פרייע איזראעליס (די וועלכע האבן נישט געלערנט אין ישיבות) ...פון וואו דער אויסדרוק/ווארט שטאמט, 'עללן זיי נישט וויסן)...!

שוין. געניג אפיקורסות גערעדט פאר היינט...לאל

[berlbalaguleh]

אויך האבן די פרייע איזראעליס (חילונים) אן אינטרעסאנטן נאמען פאר די שקצים ורמשים וואס זיי עסן (ליידער). כ'האב געזעהן ביי א ליסט פון כשר'ע און (להבדיל) נישט כשר'ע רעסטאראנטן אין ארץ ישראל. געברענגט סיי אין מעריב . און סיי אין ידיעות אחרונות.! ביי די מעניו ווואס די רעסטאראנטן סערווירן. שטייט..."פירות ים"...דאס איז א פענסי נאמען פאר שקצים ורמשים...! לאל.

[מצפצף]

איך האב ערגעץ געזעהן אדער געליינט אז בן יהודה, וען ער האט געמאכט די שפראך עברית איז ער געגאנגען זיך שואל עצה זיין מיט רבנים. אפילו מיט הרב קוק. וועלכע ווערטער ער זאלל אריינלייגן. ווייל רוב ווערטער זענען מיוסד אויף ווערטער פון תנ"ך. און ש"ס בבלי ויורשלמי, ומדרשים. יא. ער איז געווען א שייגעץ. אבער ער האט געקענט לערנען. און ער האט געהאלטן די שפראך אלס אריגינאלע שפראך אויף ווי ווייט ער האט געקענט.

לאמיר נעמען למשל אזא ווארט פאר א סאטעלייט. וואס איז נאכנישט געווען אין די גמ' צייטן. האט ער אויך געטראפן א פאסנד ווארט פאר דעם... א סאטעלייט הייסט אויף עברית..."לוין"...(לאוו-יאן). פון לשון באגלייטער. ווייל א סאטעלייט באגלייט די ערד...! א סווינג (פאר קינדער) הייסט אויף עברית..."נדנדה"...(נאד-נעדאה)...פון לשון מתנדנד. ס'רוקט זיך. ס'שאקלט זיך...!

ריעל עסטעיט הייסט אין (מאדערן) עברית..."נדל"ן"...(נכסי דלא ניידי)...גענומען פון די גמ'. אבער ווען מ'זאלל פרעגן פון די רוב פרייע איזראעליס (די וועלכע האבן נישט געלערנט אין ישיבות) ...פון וואו דער אויסדרוק/ווארט שטאמט, 'עללן זיי נישט וויסן)...!

שוין. געניג אפיקורסות גערעדט פאר היינט...לאל

בן יהודה האט געמאכט א ווארט פאר סעטעלייטס??

[berlbalaguleh]

מצפצף: כ'וועיס נישט. (אזוי ווי די העיליגע רעבע שליט"ע). דו ביסט אפשר גערעכט. האט עס אנ'אנדער פראפעסאר געמאכט. נאך איהם. נאר ס'איז מעגליך אז יא. ווייל דער מושג איז שוין געווען דאמאלס אויך. די סאטעליטן פון די כוכבי לכת, הייסן אויך לוינים...!

[Nanach]

אבער רוביא פאר דזשעם איז א באוויסטע עם הארץ’ישע טעות

[שמחהלע קאפשטיק]

מפיל קינד: ועוד. די אריגינאלע הברה איז געווען די ספרד'ישע הברה. נאר אונז אשכנזים האבן עס ביי א געוויסן פונקט פארבויגן...!

הרב עובדיה יוסף, וועלכער איז געווען א שטיקל ראסיסט בענייני ספרדים/אשכנזים, האט זיך אמאל אויסגעדרוקט בלשון חוזק. (געהערט אויף א טעיפ) במתק לשונו, "מה זה ה' אלויקייני מעלעך האא-אוילאם"...!

ער האט זיך נישט אזוי אויסגעצייכנט אין האלטן דאס מויל, אין פילע פעלער האט ער זיך אויסגעדרוקט גאר מצרי'ש.

די לייק איז פאר די מצריש [emoji28][emoji1787]

מוחה אויף כבוד התורה !!!

[berlbalaguleh]

אבער רוביא פאר דזשעם איז א באוויסטע עם הארצישע טעות

נאנאך: נישט רוביא, נאר ריבה. דאס איז מעגליך א טעות. גוגל טרענסלעיט זאגט עס אויך אזוי. נאר איך האב עפעס א טעאריע פון וואו דאס נעמט זיך. מעגליך פון א מדרש וואס רש"י ברענגט טיילווייז צו. איבער די אנשי סדום, אז ס'איז געווען א מיידל, "ריבה" אחת, וואס זי האט געגעבן צו עסן פאר א גאסט, וואס איז געווען קעגן די געזעצן פון סדום. אלס שטראף האט די קאורט גע'פסקנ'ט אז מען זאל איהר אנשמירן מיט דזשעם און ארויסלייגן אויף די זון. די בינען זענען געקומען און איהר געשטאכן צום טויט. אויף דעם זאגט רש"י "נתמלא סאתם", ס'איז אנגעפילט געווארן זייער מעסטל...!

[רביה''ק זי''ע]

שנינו בירושלמי שקלים פרק ז׳ הלכה ג׳: תופיני, רבי אמר תופיני ריבה, רבי דוסא אמר תופיני נויי (או נאה), וכו׳. מאן דאמר תופיני נויי כמאן דאמר מטגנה ואחר כך אופה, ומאן דאמר תופיני ריבה כמאן דאמר אופה ואחר כך מטגנה. ויש גורסים להפך, מאן דאמר תופיני ריבה כמאן דאמר מטגנה ואחר כך אופה וכו׳. והנה המפרשים מחלקים בפרוש המלה ריבה. מפרשי הירושלמי משבשים הספרים וקוראים רכה. אבל, מלבד שאין כל טעם לפירוש הזה תאפנה רכה, לא לפי מאן דאמר מטגנה ואחר כך אופה ולא למאן דאמר להיפך, הנה עוד אין כל יסוד לשבש כל הספרים, וגם בבלי מנחות (דף נ׳) הגרסה, רבה, בבי״ת, ועל כן פירש רש״י אופה הרבה, אופה וחוזר ואופה. אבל גם הפרוש הזה לא יתכן, כי אם כן מדוע הוא כמאן דאמר מטגנה ואחר כך אופה או להפך, ולא כהשני? הלא גם השני אומר שצריך טגון ואפיה ואינם חולקים אלא בסדר ולא בכמות.

אבל האמת, כי גרסת הספרים נכונה, והעיקר כמו בבבלי רבה בלי יוד, והיוד שבירושלמי היא רק תחת נקוד החירק, להראות כי צריך לקרוא רִבָּה, ולא רַבָּה, והמלה משורש רבב, על משקל סִבָּה (שהיא מלשון סבב [רביה״ק]), ופרושו על פי לשון ערבית דבר המטגן בשמן או עשוי בצוקר, בדבש, למשל מיני פרי המבושלים בצוקר, רק שבלשון ערבית השם על משקל אחר, והוא מרבב. ושרש הדבר, יען יש לשרש רבב, מלבד כל המשמעות אשר לו בלשון עברית, גם כעין משמעת צמק, ועל כל יקראו להדברים המצמקים על ידי בשול בשמן או בצוקר מרבב, ובעברית רִבָּה. ולפי זה הגרסה הנכונה היא: מאן דאמר תופיני רבה כמאן דאמר מטגנה ואחר כך אופה.

נמצא כי זכינו למלה חדשה שהיא ישנה למיני המתיקה, למיני פרי מבושלים בצוקר, בדבש, והיא רִבָּה.

הצבי (9.3.1888)

נאך איבער די טעמע

[berlbalaguleh]

רביה"ק זי"ע: ייש"כ. ווען איך וואלט געווען א תלמיד חכם וואלט איך געוואוסט פון דעם ירושלמי. ס'איז מערקווירדיג אז דער ווארט "ביסקוויט", וואס זיין מקור איז אין פראנצויזיש, מיינט די זעלבע זאך, געפרעגלט (מיט צוקער) און נאכדעם געבאקן... פי' ווייכע קוקיס...!

[קהל'ס נער]

אבער רוביא פאר דזשעם איז א באוויסטע עם הארצישע טעות

נאנאך: נישט רוביא, נאר ריבה. דאס איז מעגליך א טעות. גוגל טרענסלעיט זאגט עס אויך אזוי. נאר איך האב עפעס א טעאריע פון וואו דאס נעמט זיך. מעגליך פון א מדרש וואס רש"י ברענגט טיילווייז צו. איבער די אנשי סדום, אז ס'איז געווען א מיידל, "ריבה" אחת, וואס זי האט געגעבן צו עסן פאר א גאסט, וואס איז געווען קעגן די געזעצן פון סדום. אלס שטראף האט די קאורט גע'פסקנ'ט אז מען זאל איהר אנשמירן מיט דזשעם און ארויסלייגן אויף די זון. די בינען זענען געקומען און איהר געשטאכן צום טויט. אויף דעם זאגט רש"י "נתמלא סאתם", ס'איז אנגעפילט געווארן זייער מעסטל...!

אויך נישט אמת.
ריבה האט בן יהודה גענימען פון די אראבישע ווארט מוראבא, וואס מיינט דזשעם.
ער האט גענימען נאך ווערטער פון אראביש ווי רצינות=ערנסקייט, בערבית רזן.

[קהל'ס נער]

.

[berlbalaguleh]

קהך'ס נער: איך קען מיך דינגען מיט דיר איבער די דיירעקשן. ווער ס'האט גענומען פון וועם. די אידן פון די מוסלימס. אדער פארקערט. נאר מיין צייט ערלויבט מיר יעצט נישט. ועוד חזון למועד. מיר וועללן זיך אי"ה צוריקקערן צו אט די נושא וואס ליגט מיר בנפשי... א גוטע נאכט...א סאך הצלחה...!

[berlbalaguleh]

קהל'ס נער: עיין מה שכתבתי בפורום..."שפראך און גראמאטיק"...באשכול..."פראגעס איבער שפראך און גראמאטיק"...!