די כוזרי ארגומענט

[עובדיה]

ס'איז דא א תשובה פונעם רשב"א ס'איז געדרוקט אין מהדורת מכון ירושלים חלק ח' סימן שס"ז קעגן א ישמעאלי וואס טענה'עט כעין זה אז די גאנצע נאמנות אויף די תורה קומט נאר פון עזרא הסופר און די רשב"א איז דארט מפרש די פסוקים אין עזרא אז ס'איז באמת נישט נשתכח געווארן עיי"ש.

[בְּתוֹךְ עַמִּי]

עס מאכט מיך אזויפיל קאפ וויי פארוואס קען מען נישט האבן אין מאל פאר אלעמאל קלאר מאכן און פראווןנאז משה האט געשריבן די תורה און פארטיג

Sent from my SM-G930W8 using Tapatalk

ס׳וואלט לכאורה געווען זייער געשמאק צו פעסטשטעלן און און זען אלעס בחוש, למעשה אבער, היות דער בורא עולם ווייסט אז צוצוקומען צום תכלית הטוב פעלט אויס אויפצו-וועקן דעם כח פון ׳אמונה פשוטה׳, אויף דעם צוועק האט ער צוגעשטעלט דעם נעפל און וואלקן ווי די אור כי טוב פארשטעקט זיך אין באהאלט זיך אינטער דעם.

אלזא, בלייבט אונז נישט קיין ברירה נאר זיך איבערצוגעבן צו עבודת השם ביראה ואהבה ובשמחה מיטן כח האמונה וואס איז עכ״פ באהלטן בתוך כל אחד מישראל.

[חסיד פון ליטא]

די שאלה איז אויך צו דער כוזרי איז געווען באקאנט מיט חכמת היפנאזיע וכדומה וואס ווי באקאנט קען מען מאכן מענטשן באמת זעהן און פילן זאכן, בפרט ווען ס'רעדט זיך פון א גאר צוריקגעשטאנענע צייט ווען מענטשן האבן געגלויבט אין אלע סארט שטותים און די גאנצע וועלט איז געווען בבחינת דריטע אדער פערטע וועלט קאנטרי.
ותושבי יתרץ קושיות ואיבעיות

[יעקב מעקסוועל]

די אשכול וואלט געקענט זיין גאר אינטערסאנט, ווען עס זאל זיין כאטש איינער אויף די זייט פון די כוזרי...

[מי אני]

ווי צוגעברענגט דא האט דער רס״ג צוגעלייגט אופן הידיעה וכו׳ פון הגדה המאמנת (וואס ער נוצט דעם ״כוזרי ארגומענט״ דארט אינעם הקדמה דערביי בנוגע הנס של המן במדבר). איז אינטרעסאנט צוצוצייכענען צו וואס דער אפאלגעטיקער דר. וויליאם לעין קרעיג זאגט וואס האט א שייכות צו דעם ארגומענט בכלליות:

[left]he is thinking of it [oral transmission] in comparison with the child's game of Telephone where one child whispers something in the ear of another and then they pass on the message. The fun of the game is that by the time you get to the end it is so totally garbled that it is utterly unlike what was initially said. That is an anachronistic and inappropriate model to use for understanding the Jewish transmission of traditions, particularly sacred traditions. In an oral culture, the ability to memorize and to pass on accurately and faithfully large tracts of tradition is a highly developed and highly prized skill – one that we in a literary culture have largely lost, quite honestly

And it is inconceivable to us that people at that time could have had whole books memorized and speeches memorized. Because in an oral culture, this skill is highly developed. Particularly in a Jewish world, in the synagogue, in the home, and in schools, children were trained on the skill of memorizing and transmitting faithfully large blocks of oral tradition

As I say, in our culture we don't have something really parallel to this. About the closest that would come to it would be the telling of a joke where, as different people tell the same joke, they may vary the details a little bit here and there, but typically the punchline will be memorized accurately and will be the same[/left]

עס איז אויך אינטרעסאנט צוצוצייכענען צו וואס דר. אַנדראַ דזשילעספּי זאגט [15:55-16:45].

[שמן למאור]

טאקע פאר די סיבה האלט איך שוין לאנג אז ס'איז נישטא קיין הוכחה אויף תורה מסיני, און טאקע וועיגן דעים מיז מען האבן אדער אמונה פשוטה אדער נישט גלייבן בכלל.
.

לפענ''ד איז אמונה פשוטה א נארישע זאך, אויב מען מעג אזוי זאגן, חוץ אויב איך האב נישט ריכטיג ארויס וואס אמונה פשוטה איז,

אויב איך קום צו דיר און איך זאג דיר, גיב מיר שוין הונדרעט דולער, ווייל אזוי האט די אייבישטער באפוילן, און טאמער נישט וועסטו האבן א שלעכטע טאג, די קוקסט מיר אהן און זאגסט מיר, וואס עפעס זאל איך דיר גלייבן? זאג איך דיר, דארפט האבן אמונה פשוטה, און גלייבן אז וואס איך האב דיר נארוואס געזאגט איז אמת,
טאמער גיבסטו מיר די געלט ביסטו דען נישט נאריש?

אויב קען איך נישט מיט מיין אייגענע שכל צוקומען אז ס'דא א באשעפער אויפן וועלט, און אז אידישקייט איז די אמת'ע רעליגיע, דאן וואס בין איך אנדערש ווי די קריסטן אדער די מוסלאמענער, וואס גלייבן די לערנונגען פון זיין גייסטליכער, און די 'מסורה' פון זייערע עלטערן?

און עס מוז זיין אז איינער איז גערעכט און די אנדערע נאר'ן זיך, ווייל אדער איז די אטעאיסט גערעכט אז די באשעפער עקזעסטירט בכלל נישט, אדער איז די איד גערעכט, אדער, די קריסט, אדער די מוסלאמענער וכ', יעדע איינס פון די מהלכים צייגט אן אז די אנדערע זענען שטיתים, נו.. דאן ווייל איך בין געבוירן ביי אידישע עלטערן, 'מוז' זיין אז מיין מהלך איז גערעכט? און איך מיז נאך אזוי גלייבן מיט 'אמונה פשוטה' אהן פארשטיין און אזוי ארויסהאבן אויף הונדרעט פראצענט?

פארפאס איך עפעס? אדרבה איך וויל פארשטיין

[קהל'ס נער]

טאקע פאר די סיבה האלט איך שוין לאנג אז ס'איז נישטא קיין הוכחה אויף תורה מסיני, און טאקע וועיגן דעים מיז מען האבן אדער אמונה פשוטה אדער נישט גלייבן בכלל.
.

לפענ''ד איז אמונה פשוטה א נארישע זאך, אויב מען מעג אזוי זאגן, חוץ אויב איך האב נישט ריכטיג ארויס וואס אמונה פשוטה איז,

אויב איך קום צו דיר און איך זאג דיר, גיב מיר שוין הונדרעט דולער, ווייל אזוי האט די אייבישטער באפוילן, און טאמער נישט וועסטו האבן א שלעכטע טאג, די קוקסט מיר אהן און זאגסט מיר, וואס עפעס זאל איך דיר גלייבן? זאג איך דיר, דארפט האבן אמונה פשוטה, און גלייבן אז וואס איך האב דיר נארוואס געזאגט איז אמת,
טאמער גיבסטו מיר די געלט ביסטו דען נישט נאריש?

אויב קען איך נישט מיט מיין אייגענע שכל צוקומען אז ס'דא א באשעפער אויפן וועלט, און אז אידישקייט איז די אמת'ע רעליגיע, דאן וואס בין איך אנדערש ווי די קריסטן אדער די מוסלאמענער, וואס גלייבן די לערנונגען פון זיין גייסטליכער, און די 'מסורה' פון זייערע עלטערן?

און עס מוז זיין אז איינער איז גערעכט און די אנדערע נאר'ן זיך, ווייל אדער איז די אטעאיסט גערעכט אז די באשעפער עקזעסטירט בכלל נישט, אדער איז די איד גערעכט, אדער, די קריסט, אדער די מוסלאמענער וכ', יעדע איינס פון די מהלכים צייגט אן אז די אנדערע זענען שטיתים, נו.. דאן ווייל איך בין געבוירן ביי אידישע עלטערן, 'מוז' זיין אז מיין מהלך איז גערעכט? און איך מיז נאך אזוי גלייבן מיט 'אמונה פשוטה' אהן פארשטיין און אזוי ארויסהאבן אויף הונדרעט פראצענט?

פארפאס איך עפעס? אדרבה איך וויל פארשטיין

גיט געפרעיגט.
די פראבלעים מיט אמונה ע"י חקירה איז אז מען נער'ט זיך אליין, כמו שכתבתי לעיל.
איי די האסט א פראבלעים מיט אמונה פשוטה, ס'מאכט דאך נישט קעין סענס, גיט געפרעיגט אבער עט ליסט נער'סט זיך נישט אליין.

איך האב געפרעיגט כעין די קשיא אויף אמונה פשוטה,איז אמונה פשוטה, אפיקורסות?

[רביה''ק זי''ע]

מ׳טענה׳ט זיך דא ארום כאילו ס׳נאר דא צוויי אפציעס און דאס הייסט זיך נישט גענארט...

און דער אמת איז אז אמונה איז נאר געמאכט פאר ווער ס׳וויל גלייבן, אסאך מענטשן ווילן נישט גלייבן און זיי גלייבן טאקע נישט און ס׳פעלט זיי נישט גארנישט, ווער ס׳וויל נישט גלייבן איז מכובד זיך מצטרף צו זיין צו זיי. אז איינער קומט מיר זאגן אז איך דארף איהם געבן הונדערט דאללער ווייל גאט האט באפוילן און אז נישט וועל איך שטארבן גיי איך איהם נישט גלייבן ווייל איך האב נישט קיין שום incentive עס צו גלייבן, אבער אז דער מלמד אין חדר וועט מיר זאגן אז מיין זוהן אז דאס קלוגסטע קינד אין קלאס וועל איך שוין איינמאל גלייבן און ער קען זיך רעכטן פאר א פעטן קאנווערט חנוכה געלד. ר׳ חיים שמואלביץ פלעגט זאגן אז ווען ער קומט אריין אין היכל הישיבה און ער הערט איינעם שרייען צו זיין חברותא מיט׳ן גאנצען ריתחא דאורייתא ״אז אומר רבי חיים...״ פילט ער גוט טראץ דעם וואס ער ווייסט אז מ׳רעדט נישט פון איהם נאר רבי חיים בריסקער, איי מיט וואס ביזטו בעסער פון חיים שטינקאוויטש וואס פילט אויך גוט? ווער זאגט אז ער דארף זיין בעסער פון איינעם? ס׳דא גענוג פאר יעדעם, דער איד קען זיך קלאפן אין בייכל מיט זיין אתה בחרתנו, דער קריסט קען זיך קלאפן אין פלייצע מיט זיין טשיזעס קרייסט, און דער וועלט גייט ווייטער אן, א שטורעם אין א פילאזאפ׳ס skull.

[שמן למאור]

מ׳טענה׳ט זיך דא ארום כאילו ס׳נאר דא צוויי אפציעס און דאס הייסט זיך נישט גענארט...

און דער אמת איז אז אמונה איז נאר געמאכט פאר ווער ס׳וויל גלייבן, אסאך מענטשן ווילן נישט גלייבן און זיי גלייבן טאקע נישט און ס׳פעלט זיי נישט גארנישט, ווער ס׳וויל נישט גלייבן איז מכובד זיך מצטרף צו זיין צו זיי. אז איינער קומט מיר זאגן אז איך דארף איהם געבן הונדערט דאללער ווייל גאט האט באפוילן און אז נישט וועל איך שטארבן גיי איך איהם נישט גלייבן ווייל איך האב נישט קיין שום incentive עס צו גלייבן, אבער אז דער מלמד אין חדר וועט מיר זאגן אז מיין זוהן אז דאס קלוגסטע קינד אין קלאס וועל איך שוין איינמאל גלייבן און ער קען זיך רעכטן פאר א פעטן קאנווערט חנוכה געלד. ר׳ חיים שמואלביץ פלעגט זאגן אז ווען ער קומט אריין אין היכל הישיבה און ער הערט איינעם שרייען צו זיין חברותא מיט׳ן גאנצען ריתחא דאורייתא ״אז אומר רבי חיים...״ פילט ער גוט טראץ דעם וואס ער ווייסט אז מ׳רעדט נישט פון איהם נאר רבי חיים בריסקער, איי מיט וואס ביזטו בעסער פון חיים שטינקאוויטש וואס פילט אויך גוט? ווער זאגט אז ער דארף זיין בעסער פון איינעם? ס׳דא גענוג פאר יעדעם, דער איד קען זיך קלאפן אין בייכל מיט זיין אתה בחרתנו, דער קריסט קען זיך קלאפן אין פלייצע מיט זיין טשיזעס קרייסט, און דער וועלט גייט ווייטער אן, א שטורעם אין א פילאזאפ׳ס skull.

סאו אין אנדערע ווערטער זאגסטו, אז די ביסט טאקע נישט זיכער אז וואס די גלייבסט איז אמת, די האלטסט נאר ביים גלייבן, די ביסט פשוט אין די מאד, אין עס שטערט דיר נישט,

ממילא די געשמאקע סעודה פרייטאג צונאכטס, און די תיקון ביים רבין'ס יארצייט וכדו' פארשטיי איך, אבער פארוואס רירסטו נישט אן דיין ווייב האלב חודש, און די פאסט פינעף טעג א יאר, און די עסט נאר מיט א הכשר, וכ'
די האלטסט זיך איין טאג טעגליך פון אסאך הנאות עולם הזה, נאר ווייל די 'ווילסט גלייבן' אין עפעס וואס קען זיין איז פאלש?

[שמן למאור]

טאקע פאר די סיבה האלט איך שוין לאנג אז ס'איז נישטא קיין הוכחה אויף תורה מסיני, און טאקע וועיגן דעים מיז מען האבן אדער אמונה פשוטה אדער נישט גלייבן בכלל.
.

לפענ''ד איז אמונה פשוטה א נארישע זאך, אויב מען מעג אזוי זאגן, חוץ אויב איך האב נישט ריכטיג ארויס וואס אמונה פשוטה איז,

אויב איך קום צו דיר און איך זאג דיר, גיב מיר שוין הונדרעט דולער, ווייל אזוי האט די אייבישטער באפוילן, און טאמער נישט וועסטו האבן א שלעכטע טאג, די קוקסט מיר אהן און זאגסט מיר, וואס עפעס זאל איך דיר גלייבן? זאג איך דיר, דארפט האבן אמונה פשוטה, און גלייבן אז וואס איך האב דיר נארוואס געזאגט איז אמת,
טאמער גיבסטו מיר די געלט ביסטו דען נישט נאריש?

אויב קען איך נישט מיט מיין אייגענע שכל צוקומען אז ס'דא א באשעפער אויפן וועלט, און אז אידישקייט איז די אמת'ע רעליגיע, דאן וואס בין איך אנדערש ווי די קריסטן אדער די מוסלאמענער, וואס גלייבן די לערנונגען פון זיין גייסטליכער, און די 'מסורה' פון זייערע עלטערן?

און עס מוז זיין אז איינער איז גערעכט און די אנדערע נאר'ן זיך, ווייל אדער איז די אטעאיסט גערעכט אז די באשעפער עקזעסטירט בכלל נישט, אדער איז די איד גערעכט, אדער, די קריסט, אדער די מוסלאמענער וכ', יעדע איינס פון די מהלכים צייגט אן אז די אנדערע זענען שטיתים, נו.. דאן ווייל איך בין געבוירן ביי אידישע עלטערן, 'מוז' זיין אז מיין מהלך איז גערעכט? און איך מיז נאך אזוי גלייבן מיט 'אמונה פשוטה' אהן פארשטיין און אזוי ארויסהאבן אויף הונדרעט פראצענט?

פארפאס איך עפעס? אדרבה איך וויל פארשטיין

גיט געפרעיגט.
די פראבלעים מיט אמונה ע"י חקירה איז אז מען נער'ט זיך אליין, כמו שכתבתי לעיל.
איי די האסט א פראבלעים מיט אמונה פשוטה, ס'מאכט דאך נישט קעין סענס, גיט געפרעיגט אבער עט ליסט נער'סט זיל נישט אליין.

איך כאפ נישט פארוואס מען דארף זיך נאר'ן, מען קען דורכטון די זאך מיט א אפענע קאפ אנצוקומען צום אמת,
איך בין א איד ווייל דאס איז די אמת, נישט ווייל איך בין געבוירן א איד,
אויב איבערצייגסטו זיך אויף זיכער אז אידישקייט איז פאלש, דאן פארוואס זאלסטו בלייבן מיט א פאלשע רעליגיע?

אויב זענען די למשל די קריסטן גערעכט, דאן וואס איז די פוינט פון זיין א איד?

[רביה''ק זי''ע]

ממילא די געשמאקע סעודה פרייטאג צונאכטס, און די תיקון ביים רבין'ס יארצייט וכדו' פארשטיי איך, אבער פארוואס רירסטו נישט אן דיין ווייב האלב חודש, און די פאסט פינעף טעג א יאר, און די עסט נאר מיט א הכשר, וכ'
די האלטסט זיך איין טאג טעגליך פון אסאך הנאות עולם הזה, נאר ווייל די 'ווילסט גלייבן' אין עפעס וואס קען זיין איז פאלש?

די פראגע איז געבויט אויפ׳ן assumption אז אויב וועל איך מארגן טרעפן א גר״א וואס זאגט אז מעיקר הדין דארף מען נישט גיין קיין קאפל און רעזשוואלקע, אדער א בריוו פון בעלזער רב אז מ׳מעג (דארף) גיין צו בחירות, אדער א תשובה פון יששכר כ״ץ אז פרויען מעגן עולה זיין לתורה גיי איך אהיימקומען און זאגן פאר די קינדער ״פון היינט און ווייטער זאלט איר וואוסן אזוי און אזוי.״, wrong assumption.

[ברוינשטיין]

ממילא די געשמאקע סעודה פרייטאג צונאכטס, און די תיקון ביים רבין'ס יארצייט וכדו' פארשטיי איך, אבער פארוואס רירסטו נישט אן דיין ווייב האלב חודש, און די פאסט פינעף טעג א יאר, און די עסט נאר מיט א הכשר, וכ'
די האלטסט זיך איין טאג טעגליך פון אסאך הנאות עולם הזה, נאר ווייל די 'ווילסט גלייבן' אין עפעס וואס קען זיין איז פאלש?

קודם כל דעי אלע מענטשן וואס גלייבן יא און האבן קיינמאל נישט געהאט די מינדערסטע ספקות נאר זענען תמימות'דיג, פארוואס זינדיגן זיי? זיי ווייסן קלאר ביי זיך אין קאפ אז די שווארצע מאנסטערס אויבן אין הימל טאנצן אין פייער און גליען שוין די שארפע שפיזן אזוי אז עס זאל זיין ברענעדיג הייס און אים דערמיט אָפּ-בראטן ווען ער קומט ארויף אין עולם האמת.

נאר וואס דען זינדיגן אדער נישט זינדיגן האט נישט צו טאן מיט ווי שטארק מען גלייבט, עס איז וואס מ'לייגט זיך אריין אין קאפ!

יעדער האט ערגעץ ווי ער ברעכט זיך אינטער צום ייצר, איינער ביי א לשון הרע און א צווייטער וועט נאר דורכפאלן ביי תאווה'ס נשים, ווידער א דריטער וועט זיך פאר א צוואנציגער פארלירן, אפילו דער וואס גלויבט אן קיין חכמות וועט אלץ זיך קענען פארפירן אז גאט פארגיבט אים, אדער אז ער וועט לויפן צו ר'נחמן, וכדו'

[שמן למאור]

ממילא די געשמאקע סעודה פרייטאג צונאכטס, און די תיקון ביים רבין'ס יארצייט וכדו' פארשטיי איך, אבער פארוואס רירסטו נישט אן דיין ווייב האלב חודש, און די פאסט פינעף טעג א יאר, און די עסט נאר מיט א הכשר, וכ'
די האלטסט זיך איין טאג טעגליך פון אסאך הנאות עולם הזה, נאר ווייל די 'ווילסט גלייבן' אין עפעס וואס קען זיין איז פאלש?

די פראגע איז געבויט אויפ׳ן assumption אז אויב וועל איך מארגן טרעפן א גר״א וואס זאגט אז מעיקר הדין דארף מען נישט גיין קיין קאפל און רעזשוואלקע, אדער א בריוו פון בעלזער רב אז מ׳מעג (דארף) גיין צו בחירות, אדער א תשובה פון יששכר כ״ץ אז פרויען מעגן עולה זיין לתורה גיי איך אהיימקומען און זאגן פאר די קינדער ״פון היינט און ווייטער זאלט איר וואוסן אזוי און אזוי.״, wrong assumption.

ניין, נישט דאס האב איך געמיינט, עס קען זיין אז אפילו בגשמיות, לוינט זיך פאר א חסידישע איד, מיט א שיינע משפחה און קינדער, צו בלייבן ווי ער איז, און מיטגיין מיטן באן, אפילו ער גלייבט נישט אין גארנישט (און ס'טאקע דא אזעליכע) וואס זאל ער טון? אפהאקן פון זיין משפחה? קיינער זאל מער נישט רעדן מיט אים? איין זון וועט יא מיטקומען א צווייטער נישט, מען וועט אים פארשעמען אין די גאסן, זיין טאטע מאמע וועלן עס נישט אויסהאלטן וכ' וכ' (טייל פון די חברה טענה'נען אז עס לוינט זיך נאכאלץ, אבער דאס איז נישט די פוינט דא)

איך רעד פון אזא מעשה, די זיצט אינדערהיים נאך א פיינע פליישיגע סאפער, קיינער איז נישט אינדערהיים, און ס'פארגליסט זיך דיר פיינע געשמאקע מילכיגע אייסקרים,
פארוואס זאלסטו עס נישט עסן? קיינער וועט נישט וויסן, חוץ די באשעפער, אבער אויב איז ער מוכאמעד, דאן גייט עס אים נישט אן וואס די טוסט, סאו די ביסט פשוט מחליט צו גלייבן פאר קיין שום סיבה אז אידישקייט איז אמת, און די עסט נישט די פיינע מילכיגס??
כ'מיין, די ברוקלין ברידזש האב איך שוין פארקויפט, אבער די דזארדזש וואשינגטאן בריק האב איך נאך אין סטאק...

[שמן למאור]

ממילא די געשמאקע סעודה פרייטאג צונאכטס, און די תיקון ביים רבין'ס יארצייט וכדו' פארשטיי איך, אבער פארוואס רירסטו נישט אן דיין ווייב האלב חודש, און די פאסט פינעף טעג א יאר, און די עסט נאר מיט א הכשר, וכ'
די האלטסט זיך איין טאג טעגליך פון אסאך הנאות עולם הזה, נאר ווייל די 'ווילסט גלייבן' אין עפעס וואס קען זיין איז פאלש?

קודם כל דעי אלע מענטשן וואס גלייבן יא און האבן קיינמאל נישט געהאט די מינדערסטע ספקות נאר זענען תמימות'דיג, פארוואס זינדיגן זיי? זיי ווייסן קלאר ביי זיך אין קאפ אז די שווארצע מאנסטערס אויבן אין הימל טאנצן אין פייער און גליען שוין די שארפע שפיזן אזוי אז עס זאל זיין ברענעדיג הייס און אים דערמיט אָפּ-בראטן ווען ער קומט ארויף אין עולם האמת.

נאר וואס דען זינדיגן אדער נישט זינדיגן האט נישט צו טאן מיט ווי שטארק מען גלייבט, עס איז וואס מ'לייגט זיך אריין אין קאפ!

יעדער האט ערגעץ ווי ער ברעכט זיך אינטער צום ייצר, איינער ביי א לשון הרע און א צווייטער וועט נאר דורכפאלן ביי תאווה'ס נשים, ווידער א דריטער וועט זיך פאר א צוואנציגער פארלירן, אפילו דער וואס גלויבט אן קיין חכמות וועט אלץ זיך קענען פארפירן אז גאט פארגיבט אים, אדער אז ער וועט לויפן צו ר'נחמן, וכדו'

אודאי איז דא אזא זאך, אז די יצר ציט צו תאוות, אפגעזען וואס מען גלייבט, אבער אויב גלייבסטו אהן קיין שום בסיס פון שכל, דאן פארוואס האלטסטו זיך אפילו איין ביז די פאלסט דורך, גיי גראד און טוה וואס דיין הארץ באגערט,

[ברוינשטיין]

עס פעלט מענטשן וואס גלייבן און זענען מיט דעם אלעם אפגעפארן און זיי היטן זילטש?

[קהל'ס נער]

איך כאפ נישט פארוואס מען דארף זיך נאר'ן, מען קען דורכטון די זאך מיט א אפענע קאפ אנצוקומען צום אמת,
אויב וויל מען אנקימען צים אמת דארף מען טאקע דורך טין מיט א אפענע קאפ, אבער אויב האט מען שוין די מסקנה פאר מען האט אנגעהויבען חקר'נן, דאן זיכט מען נישט די אמת, מען זיכט ראיות צי א מסקנה וואס האסט שוין אפגעמאכט נאך פאר די חקירה האט זיך אנגעהויבן
איך בין א איד ווייל דאס איז די אמת, נישט ווייל איך בין געבוירן א איד,
לא נכון, ביסט א יוד ווייל אזוי ביסטו געבוירען, (נישט אז יודישקייט איז נישט אמת, אבער די סיבה פארוואס די ביסט א יוד איז נישט ווייל יודישקייט איז אמת, והראיה אויב די געפינסט יעצא אויס אז דיין מאמע'ס מאמע פאר 5 דורות ציריק איז געוועין א אונגערישע גויטע, וואלסטו געווארען א גוי? ניין, פארוואס? ווייל ביסט א יוד ווייל אזוי ביסטו געבוירען גארנישט ציטין מיט אמת אדער שקר)
אויב איבערצייגסטו זיך אויף זיכער אז אידישקייט איז פאלש, דאן פארוואס זאלסטו בלייבן מיט א פאלשע רעליגיע?
איך בין נישט איבערצייגט אז ס'איז פאלש, ס'איז פשוט נישטא קיין הוכחה ע"י חקירה אז ס'איז עכט

אויב זענען די למשל די קריסטן גערעכט, דאן וואס איז די פוינט פון זיין א איד?
ס'פינקט אזוי נישטא קיין ראיה ע"י חקירה אז די ברית החדשה איז מסיני

[שמן למאור]

עס פעלט מענטשן וואס גלייבן און זענען מיט דעם אלעם אפגעפארן און זיי היטן זילטש?

ס'פעלט טאקע נישט, זיי קענען נישט איבערקומען זייערע תאוות, ממילה איז וואס?
וואס האט דאס צעטון מיט דיין יא גלייבן, בלויז ווייל אזוי..

[ברוינשטיין]

עפעס זאגסטו, די גייסט מיך באלד מאכן טון עבירות, ווייל איך גלייב בלויז מיט אמינא פשיטא, נו אדרבא דערצייל מיך וויאזוי די קומסט איבער די ניסיונות, אדער אפשר קענסטו מיט לאגיק איבערצייגן אין וואס די גלויבסט.

[שמן למאור]

קהל'ס נאר: ביסט גערעכט, איך בין א איד ווייל אזוי בין איך געבוירן,
וואס איך האב געמיינט צו זאגן איז, אז טאקע דאס איז א פראבלעם, און מען 'דארף' זיין א איד ווייל דאס איז די אמת, און 'נישט' ווייל איך בין אזוי געבוירן,

לויט ווי די זאגסט (כבין נישט אזוי זיכער אז די ביסט גערעכט) אז ס'נישט דא קיין ריאה ע''פ חקירה אז אידישקייט איז ריכטיג, דאן הדר קשיא לדוכתיה, פארוואס זאל איך נישט עסן יו''כ ווען קיינער זעט נישט? בלויז ווייל איינער האט מיר געהייסן עפעס צו גלייבן? און ער קען עס מיר נישט אויפווייזן?

[שמן למאור]

עפעס זאגסטו, די גייסט מיך באלד מאכן טון עבירות, ווייל איך גלייב בלויז מיט אמינא פשיטא, נו אדרבא דערצייל מיך וויאזוי די קומסט איבער די ניסיונות, אדער אפשר קענסטו מיט לאגיק איבערצייגן אין וואס די גלויבסט.

ח''ו טוה נישט קיין עבירות, מען דארף טאקע יא צוקומען מיט די אייגענע שכל אז אידישקייט איז די אמת

און אזוי בין איך טאקע איבערצייגט מיט מיין אייגענע שכל (אכ''פ לויט ווי איך שטיי יעצט)

[ברוינשטיין]

ביי מיך פערזענדליך דער זאך וואס האלט מיך אפ פון טון עבירות, איז בעיקר א געפיהל, און אויך אמינא פשיטא, יא דאס וואס מיינע עלטערן האבן אריינגעבאקן און דאס איז וואס איך האב געהערט פון קינדווייז אן, עס האט נישט מיט לאגיק.

[קהל'ס נער]

קהל'ס נאר: ביסט גערעכט, איך בין א איד ווייל אזוי בין איך געבוירן,
וואס איך האב געמיינט צו זאגן איז, אז טאקע דאס איז א פראבלעם, און מען 'דארף' זיין א איד ווייל דאס איז די אמת, און 'נישט' ווייל איך בין אזוי געבוירן,

לויט ווי די זאגסט (כבין נישט אזוי זיכער אז די ביסט גערעכט) אז ס'נישט דא קיין ריאה ע''פ חקירה אז אידישקייט איז ריכטיג, דאן הדר קשיא לדוכתיה, פארוואס זאל איך נישט עסן יו''כ ווען קיינער זעט נישט? בלויז ווייל איינער האט מיר געהייסן עפעס צו גלייבן? און ער קען עס מיר נישט אויפווייזן?

ס'דא ראיות אויף תורה משמים, אבער די אלע ראיות זענען נאר גיט ווילאנג מ'וויל אז די מסקנה זאל זיין אז משה אמת ותורתו אמת, אבער איינמאל מען הייבט אן חוקר זיין אן קיין דעות קדומות, נאר ווי די הוכחות טראגן דארט פארט מען, וועט מען זיך טרעפן נייטראל נישט פרא תורה און נישט אנטי תורה, אדרבה, ברעינג ראיות מען וועט צינעמען איינס ביי איינס, איך וואלט מיך זייער געפרייט צי ווערן אויפגעוויזן ע"י חקירה.

דיין קשיא אויף אמונה פשוטה איז זייער א שטארקע קשיא, און איך האב נישט קיין תירוץ, אבער איך רעד מיך נישט איין אז איך בין פון די קליגע וואס האבן אמונה ע"י חקירה בשעת ס'איז נישט אמת.

[berlbalaguleh]

קהל'ס נער: איך האב אמונה ע"י חקירה. אבער חקירה קען מיך טראגן ביז צו א געוויסן פונקט. ווייטער פון דעם פונקט גלייב איך באמונה פשוטה. ווייל די הוכחות ביז אהער זענען אלע געווען אמת. און עפ"י היגיון. ס'איז פונקט אזוי ווי א מענטש וואס פארט מיט א שיף אדער אן עראפלאן. און ס'ברעכט אויס א שטורעם. דער קאפיטאן וועלכער איז אלט און געלערנט, מיט א אסאך עקסיפירענס פיהרט די שיף אדער עראפלאן מיט גרויס געניטשאפט. שפעטער, ווען ס'קומט נאך א שטורם, ביניך בארואיגט. ווייל איך ווייס אז דער קאפיטאן איז זייער שטארק געניט...!