מעג איך צוגיין צום עמוד?

[מי אני]

יא יא. וועגן דעם האב איך אבער אריינגעווארפן דעם געדאנק פון דעם אז עפ״י דעאנטאלאגיע (גרידא) וועט מען נישט טארן אויסנאַרן איינעם אפילו במקום וואו עס גייט ראטעווען לעבנס, אדער אז מען גייט נישט טארן אויסנאַרן ווען עס איז סתם אזוי מכח משוגעת און דאס מטרה פון אויסנאַרן (אין אדם חוטא ולא לו) איז שוין לכאורה זיכער מער ווי די ״הפסד״ ועוולה פון דאס אקט וואס יענער וויל נישט טוהן ווען ער ווייסט ווען יא. דאס זענען לכאורה פאזיציעס וואס ראציאנאלע עטישע/מאראלישע אגענטן וועלן מסכים זיין און האלטן אז מ׳מעג, צי גאר מ׳דארף, אויסנאַרן. ואם כנים אנחנו בזה באנו כבר לקאנסעקווענטשעליזם וואו איך בין יא מחשב שכרה נגד הפסידה.

יעצט, אויב האלט מען שוין דא און מען איז מסכים דערצו דאן איז איה״נ אז ״וויאזוי״ איך בין מחשב דעם ״שכר והפסד״, אין טערמינען פון יוּטיליטי, ווערט דאס שוין א מבוכה, איז אבער הא׳מיר שוין געזאגט אז מ׳האלט שוין אבער ביי דעם אז איך בין יא בעצם מחשב. איז במושכל ראשון לגבי עוולות וואס זענען מהמוסכמות ליגט דאך דאס אין די עצם הגדרה דערפון אז עס ווענדט זיך ווי שטארק דעם ״הסכם״ הכלל איז דערויף אויפ׳ן עצם אקט צו וואס מען נאַרט אריין, וואס דאס איז דאך וואס איז דאס קובע אלס ״עוולה״ בכלל און אויף ווי ווייט - דאס איז די הפסד דערפון.

איז לענינינו פונעם אשכול אויב לא׳מיר שוין אָננעמען אז אליבא די וואס ווערן אויסגענאַרט צו דעם ש״ץ איז דאס טאקע אַן ערענסטע פראבלעם (צי אליבא דהלכה צי נישט), און זיי ווערן נישט געוואור דערפון כדמשמע בהשאלה וכדברי [tag]תוהו ובוהו[/tag] לעיל, דאן וועט זיך דאס לכאורה ווענדן אין ווי ווייט איז די עצם אקט פון א משכיל אלס ש״ץ אַן עוולה והפסד פאר׳ן ציבור המתפללים, לעומת די שכר דערפון אז זיי האבן יעצט איינעם וואס גייט צו אָן זיך דארפן מוטשענען מער צו טרעפן איינעם וכדומה. ווי אויך וועט מען לכאורה דארפן מחשב זיין דערצו די שכר פונעם ש״ץ אליין אז ער דארף נישט מודה זיין צו זיינע דעות בפני עדה, אדער עכ״פ דאס אומאנגענעמליכקייט פון זוכן תירוצים ואמתלאות פארוואס ער ״קען נישט״ צוגיין.

‏ווי צוגעברענגט דא האב איך סאָבּמיטעד אן ארטיקל צום וועקער וואס רירט אָן אויף די גאנצע געדאנק.

(די קידוש פונעם ליטוואק איז נישט אזא גוטע משל ווייל דארט בעצם ווערט ער נישט אויסגענאַרט; הוי ליה לאסוקי אדעתיה אז דאס איז דארט. און אויב נאַרט דער ליטוואק אים טאקע אויס בפועל איז באנו שוב לחשוב שכר… אהעם… עבירה זו פאר׳ן ליטוואק, וואס טוהט דאס דאך לסיבה מה, נגד הפסידה ממבט החסיד, וכנ״ל.)

[[NAMELESS]]

איך האב עס געמיינט זייער ערנסט די נושא, איך וויל באמת וויסן צו איך מעג צוגיין.

ווען איך פארצייל ווען פאר איינע פון די מתפללים, וואס איך טראכט אלס, וואלט ער דאך אודאי נישט מסכים געווען אז איך זאל שטיין דארט, איז שפיל איך זיי אויס, וואס איז זייער נישט שיין צו טון.

און ווען זיי זאגן דיר ווען וואס זיי טראכטן אלס וואלסטו זיי נישט מצרף געווען צום מנין.

[שמעקעדיג]

זיי מהרהר בתשובה פאר'ן דאווענען, און אלעס וועט זיין בסדר אי"ה.

[פאר'ן דאווענען]

ד. דא קומט מען צום פונקט. עס זענען דא נעבעך אזעלכע וואס גלייבן נישט רח"ל, דאך האבן זיי ליב א עמוד. מעגן זיי דאווענען? איז עטיש פאר זיי צו דאווענען ווען זיי ווייסן אז זיי גלייבען נישט?
היינט איז דער בעל תפילה נישט מער ווי א סערוויס מענטש, ער איז מיט גארנישט מוציא קיינעם. חוץ תקיעת שופר און מגילה פאר נשים וואס האבן נישט קיין מגילה, איז כמעט גארנישט דא וואס מען דארף באמת מוציא זיין. יעדער קען און זאגט אלעס אליין. ממילא קען ער דאווענען, ווייל ער איז מיט גארנישט מוציא קיינעם, און קיינער פארלירט נישט ווען ער דאווענט.

א שטארקע נקודה.

וכאן שני כתובים המכחישים איז א שיינער פאעטישער אויספיר. כ'קען נישט דעם בני יששכר' ס טייטש, אבער כ'קלער אז דיין ענטפער ליגט אינעם בא הכתוב השלישי והכריע ביניהם. מלשון לי תכרע כל ברך. אז מ'גייט זיך אים מיט הכנעה, צווישן די שני כתובים המכחישים, און מ'האלט זיך צום אייגן ווינקל בינו לבין קונו איז פיין און וואויל. דער מיטן הויכע שטומע און דער הענגער פון צעטלעך שפירט אז קיינער טשאלענדשעט נישט זיין אוטאריטעיט און הכל על מקומו יבא בשלום. געווענליך זיכן נישט מענטשן צו זיין פון די איקוויזיציע כל זמן זיי שפירן אז זיי זענען פארזיכערט אין זייער תחום.

איך האב גראדע נישט געמיינט די פאעטישער חלק, אבער ס'שטימט שיין מיט וואס איך האב געשריבן. איך האב געמיינט די נקודה אז ס'דא זאכן וואס גייען אריין אין קאפ, וואס נישט קיין חילוק וואס מ'וועט שפעטער האלטן און טראכטן, בלייבסט עס נאך איינגעקריצט אז עס קומט ארויף אוטומאטיש. איך געדענק נישט אפי' די ווארט, עס גייט נאר בערך אזוי, אז פארוואס זאגן מיר וכאן, און נישט וכן, ווייל די י"ג מדות שהתורה נדרשת בהן, איז מרמז אויף די י"ג מדות של רחמים, און די דרייצנטע איז מרמז אויף עפעס א מדה וואס איז א סתירה, און ס'פארענטפערט זיך, און ממילא זאגט מען וכאן, אז דא איז די מדה הי"ג, עפעס אזוי. (אויב איינער וויסט וואס איך מיין זאל ער צוצייכענען א מקור).

לגבי די עצם געדאנק וואס די שרייבסט, עס איז א אינטערעסאנטע זאך, ס'איז דא מענטשן אין סאסייעטי וואס טוען וואס זיי ווילן, און עס באדערט נישט פאר קיינעם, און אנדערע מענטשן וואס טוען די זעלבע זאכן, און זיי וועט מען באשייגעצן, וואס איז די חילוק?
נאר אזוי ווי די זאגסט, די וואס זענען זיך מכניע (לפנים), און שאקלן צו מיטן קאפ ווען מ'דארף, העט מען זיי לאזן לעבן, הגם יעדער ווייסט ווי יענער האלט. אבער די וואס שרייען הויך וואס זיי האלטן, און מאכן א מצב פון יעדע זאך, זיי וועט מען שטיל מאכן. (מ'זעט דעס ממש אין יעדע חלק פונעם לעבן, ודו"ק).

עס איז א עצה טובה ממש, וויאזוי מען קען האלטן, טראכטן, טון, וואס מען וויל, און נאכאלס זיין accepted ביי די ארומיגע. (אויב מען איז אינטערעסירט פארשטייט זיך)

[פאר'ן דאווענען]

מיט רשות פונעם מנהל.

איך זע אז מ'האט געטוישט די קעפל פונעם אשכול, אז די שאלה איז אויף מיך, און נישט בכלליות אויף ק"ש מעמבערס, איך פארשטיי פארוואס, אבער איך מיין אז ווען מ'זאגט איינער איז א מעמבער אין א פלאץ, מיינט נישט אז ער פאלט אריין דארט, נאר עס מיינט אז ער איז א חלק פון די זאך אין אלע חלקים. איז ממילא דא אויף ק"ש, איינער וואס איז א מעמבער דא מיינט, אז ער קען ליינען אלע נושאים פון וואס מ'רעדט דא, (איך זאג נישט אז יעדע אשכול איז אינטערעסאנט פאר יעדעם, נאר איך מיין די געדאנק), און איך מיין אז עס איז לא ימלט אז עס זאל נישט האבן א שטיקל השפעה אויף א מענטש.
משא"כ איינער וואס פאלט נאר דא אריין, און ווען ער זעט אז די אשכול איז אויף א נושא וואס עס איהם נישט באקוועם, ליינט ער עס נישט, איז ער נישט קיין מעמבער דא, נאר א אורח.
און ממילא קען מען פרעגען די שאלה אויף (כמעט) אלע מעמבערס.

[ברוינשטיין]

אנטשולדיגט מיר, אבער איך האב נאכנישט געטראפן קיין פראבלאמאַטישע אשכול אויף קאווע שטיבל, אויב די טרעפסט איינס אזאנס צייג מיך אָן און מ'וועט דאס דורעכטון.

[פאר'ן דאווענען]

איך האלט ווי דיר, אז עס איז נישט דא גארנישט פראבלעמאטיש דא אויף קאווע שטיבל, איך האב נאר גערעדט כלפי אנדערע וואס דרייען זיך נישט דא, וואס זיי האלטן אודאי אז מ'טאר נישט אזוי רעדן/טראכטן, און אויף דעם האב איך געפרעגט מיין פראגע.

[מי אני]

איינער איז צוגעקומען צו מיין ברודער און אים פארגעהאלטן אז הגם ער איז טאקע אין יאר און מ׳האט אים געגעבן אין שוהל א מנין, אבער ער דארף צו גיין אין מקוה פון פאר דעם. מיין ברודער ארבעט פיזישע ארבעט מבוקר עד הערב און האט נישט אלס די צייט דערצו. האט ער מיר געפרעגט וואס ער וואלט ווען יענעם געדארפט ענטפערן.

איך האב געקלערט אז דאס אז דאס אז אן אבל בתוך י״א חודש זאל צוגיין ווערט געברענגט ברמ״א ביו״ד סימן שעו סעיף ד. משא״כ גיין אין מקוה ווערט דאך גע׳פסק׳נט באו״ח סימן פח אז ס׳איז בטל געווארן תקנת עזרא. און דער משנ״ב בס״ק ב לייגע דארט צו אז אפילו טאמער עס איז א חשש שיתבטל עי״ז מתפלה בציבור אינו נכון להחמיר ע״ש. יעצט, יענער קען טאקע קומען מכח מה שאיפסק שם לעיל בסימן נג סעיף יט אז א יחיד כשנותן טעם הגון יכול לעכב על ש״ץ מלהיות הש״ץ, און א רבים אפילו לאחר שהסכימו עליו (מ״א שם ס״ק כא), זאגט אבער דער מ״א דארט בס״ק כ אז כהיום וואו מ׳איז למעשה נישט מוציא די רבים קען א יחיד נישט מוחה זיין ע״ש, און די רבים וואס יאגט זיך גייט עס זיי דען אָן? (עס דערמאנט אבער פון וואס @עצי שטים האט געזאגט…)

איך האב אים געזאגט אז בכגון דא למען השלום קען ער לכאורה משנה זיין און זאגן אז ער איז געווען אין מקוה.

[היסטאריע]

יענער וויל ער זאל גיין יעדעס טאג, אדער נאר ווען ער דארף?

אויף צו גיין יעדעס טאג, איז זיכער אז עס איז א לעצטיגע זאך, עס איז געוועהן מקומות וואס מען האט מקפיד געווען פארקערט נישט צו גיין יעדעס טאג, ווייל מען איז מיט דעם מפקיע דער טעם שלא יהיו מצוין כתרנגולים.