איז טאקע דא א גיהנם???

[שמן למאור]

"גיהנם". דאס איז די פלאץ וואס יעדער האט מורא פון, אפילו די גרעסטע צדיקים פלעגן וויינען אז זיי וועלן דארטן אנקומען פריער אדער שפעטער, און הגם אז ביי די תלמידי בעש"ט האט מען ווייניגער עוסק געווען אין דעם ווייל עס קען ברענגען צו עצבות, דאך אבער גלייבט מען אין דעם באמונה שלימה, און עס איז גאר די עלעפטע אני מאמין וואס יעדע איד איז מחויב צו גלייבן.
"אני מאמין באמונה שלימה שהבורא יתברך שמו גומל טוב לשומרי מצותיו ומעניש לעוברי מצותיו".

יעדער האט זיך אין זיין מחשבה שוין פון קינדווייז אהן א בערך'דיגע בילד וויאזוי עס זעט דארטן אויס אינעם גיהנם, איינער האט די בילד פון א ברענעדיגע הייסע פייער, איינער האט זיך גוט אויסגע'משל'ט די כף הקלע וכדומה, בקיצור ס'איז בכלל נישט קיין פאן דארטן, ווער רעדט נאך ווען מען קוקט אריין אינעם ראשית חכמה ווי ער לייגט אראפ די גיהנם של שלג און של אש!! ס'כאפט א פחד!!!

מיר איז אייביג שווער געווען די עצם עקזיסטענץ פונעם גיהנם, און לאמיר עס מסביר זיין מיט א הקדמה קצרה:

דער באשעפער האט באשאפן א גאנצע וועלט מיט מענטשן, אין אלעס וואס איז דא אין איר, פארוואס? וואס האט אים אויסגעפעלט די גאנצע זאך? שטייט אין די ספרים, אז היות די באשעפער איז כל כלו טוב און ער איז תכלית הטוב, און דרך הטוב להטיב, און ער האט דאך נישט געהאט צו וועמען משפיע צו זיין טוב, האט ער באשאפן נשמות וואס ער וועט צו זיי קענען משפיע זיין טוב, אבער סתם צו געבן פאר נשמות גוטס איז נישט געווען קיין מהלך ווייל עס וואלט געווען נהמא דכסיפא, עס איז נישט די זעלבע צו באקומען א טובה, ווי באקומען באצאלט פאר עפעס וואס מען האט זיך ערליך פארדינט, ממילא האט ג-ט ברוך הוא באשאפן א וועלט מיט תאוות און נסיונות, און געגעבן פאר די אידן רמ"ח עשין און שס"ה לאווין, אזוי וועט ער קענען געבן נאך די הונדערט און צוואנציג די פארדינטע שכר פאר די נשמות וואס האבן זיך עס פארדינט.

(איי שטעלט זיך די קשיא, ער איז דאך א כל יכול, קען ער דאך מאכן אז נהמא דכסיפא זאל יא גאר טעיסטן גוט, און א"כ מה לו להצרה הזאת פון באשאפן די וועלט? איך האב אמאל געהערט א תירוץ אויף דעם וואס איך האב נישט פארשטאנען, אדרבה איך ווארט נאך אויף א ציפרידנשטעלדן ענטפער, די עולם איז מכובד..)

יעצט כדי אז די אידן זאלן טאקע היטן די מצוות, און נישט זיך אנפייפן אויף די סיסטעם, און נאכגיין שרירות לבם, האט מען געמוזט איינשטעלן א גיהנם, א פלאץ פון ליידן, וואס ווער עס וועט נישט פאלגן, וועט אנקומען דארטן,

יעצט לכאורה איז עס בלויז א סטראשע מיטל, אז מען זאל יא זיך האלטן גוט, ווייל ווי געזאגט אויבן איז נישט די ציל צו געבן יסורים, עס איז דאך נאר דרך הטוב להטיב, נאר עס איז בלויז געמאכט צו שטופן די עולם זיך צו האלטן גוט,

למעשה אויב מען מעג זאגן, איז עס גאנץ א שטארקע פלאפ, לויט די בלו פרינט וואס איך האב פריער פארגעלייגט, וויאזוי וואלט די וועלט געדארפט אויסקוקן?
די גוים זאלן אלע זיך ברעכן און זיין וואויל, און ערליך איינהאלטן די שבע מצות בני נח, און די אידן זאלן אלע זיין צדיקים, קיינמאל עובר זיין עבירות, און אויב יא, זאל מען גלייך תשובה טון, אזוי אז לכה"פ רוב וועלט זאל אנקומען גלייך אין גן עדן אריין, ווי די באשעפער וועט קענען גראד ערפילן זיין לאנג ערווארטעטע וואונטש פון געבן גוטס,
למעשה... א פייג.. רוב וועלט לאכט זיך אויס פון ג-ט, אפילו די גלויביגע זענען אנגעפיקעוועט מיט עבירות, איך מיין אז מען קען זאגן מיט א רוהיגע געוויסן אז די גיהנם איז פול, נא... איז דאך אלעס א פלאפ, דער באשעפער מוז גיין טאג טעגליך קעגן זיין רצון פון להטיב און געבן צרות יגון ואנחה פאר די אלע רשעים, נא.. וואס גייט דא פאר?

בין איך אויפגעקומען מיט א טעאריע, און איך וויל הערן וואס די עולם האט צו זאגן אויף דעם:

בעצם איז נישטא קיין גיהנם!!! וואס? כופר! יא, די באשעפער וויל און האט געהייסן גלייבן אז עס איז יא דא אזא פלאץ בלויז כדי אז מען זאל יא זיין גוט אין זיך פארדינען די ערליך פארדינטע שכר, אבער אז איינער איז כל ימיו געווען א רשע גייט אים דען די באשעפער שטראפן? עס איז דאך קעגן זיין טבע, העכסטנס איז ער אים מוחל אין גיבט אים נאך א שאנס, דאס וואלט די תכלית הטוב געטון, נישט אזוי?
אבער מאכן א נשמה בראטן פאר גארנישט, וואס האט ער פון דעם? איי וועט מען גלייך שרייען, עס איז בלויז אויסצולייטערן די נשמה, גיוו מי א ברעיק, די כל יכול האט נישט קיין אנדערע וועג וויאזוי אויסצולייטערן א פארפלעקטע נשמה, בלויז מיטן גיין קעגן זיין "דרך הטוב להטיב",

איך ווארט אז די עולם זאל זיך אנרופן ווייל כ'בין אליינס נאכנישט קלאר אין אלעס, און אדרבה לאמיר עס דורכקאכן בדיבוק חברים.

[ליפא]

מורה פון גיהנום? כ'קען נישט איינער אזאנס און איך קען אסאך ערליכע פרומע אידן

[שמן למאור]

מורה פון גיהנום? כ'קען נישט איינער אזאנס און איך קען אסאך ערליכע פרומע אידן

איך קען יא אסאך אזעליכע, נישט אז זיי ציטערן יעדע רגע פון גיהנם, אבער סובקאנטשעסלי, און די בעק פון די מח גיבט דאס מוטיוואציע,
און אדרבה לויט ווי די טענה'סט אז מען האט אפילו נישט מורא, דאן מאכסטו נאר שווערער די קשיא,
וואס איז די תכלית פון גיהנם, אויב קיינער האט ניטאמאל מורא דערפון?

[ליפא]

מורה פון גיהנום? כ'קען נישט איינער אזאנס און איך קען אסאך ערליכע פרומע אידן

איך קען יא אסאך אזעליכע, נישט אז זיי ציטערן יעדע רגע פון גיהנם, אבער סובקאנטשעסלי, און די בעק פון די מח גיבט דאס מוטיוואציע,
און אדרבה לויט ווי די טענה'סט אז מען האט אפילו נישט מורה, דאן מאכסטו נאר שווערער די קשיא,
וואס איז די תכלית פון גיהנם, אויב קיינער האט ניטאמאל מורה דערפון?

מורה? אפשר מיינסטו מורא? דאס יא. כ׳בין צומישט

[שמן למאור]

ספעלינג מיסטעיק, גערעכט מורא..

[היסטאריע]

קום אריין קלאר.....
די רעדסט פין גיהנם ספעציפיש אדער בכלל פין שכר ועונש?

אויך, מען קען פרעגען פונקט פארקערט, וואס דארף מען גן עדן, דער כל יכול קען מאכן אז מען זאל פילען גוט אין גיהנם, צו ווי מען איז.
ואין קץ לדברי הבל.

בכלל איז דיין טעאריע אהן קיין יסוד, פארוואס זאל דער רשע נישט באקומען אן עונש? עפעס שרייבסטו נישט. אויב די ווילסט טענה'ן אז ער האט נישט קיין בחירה וכדומה, זעה איך נישט די זאלסט דאס זאגן.

[שמן למאור]

קום אריין קלאר.....
די רעדסט פין גיהנם ספעציפיש אדער בכלל פין שכר ועונש?

אויך, מען קען פרעגען פונקט פארקערט, וואס דארף מען גן עדן, דער כל יכול קען מאכן אז מען זאל פילען גוט אין גיהנם, צו ווי מען איז.
ואין קץ לדברי הבל.

בכלל איז דיין טעאריע אהן קיין יסוד, פארוואס זאל דער רשע נישט באקומען אן עונש? עפעס שרייבסטו נישט. אויב די ווילסט טענה'ן אז ער האט נישט קיין בחירה וכדומה, זעה איך נישט די זאלסט דאס זאגן.

איך רעד פון גיהנם און "עונש" ספעציפיש, גן עדן און שכר האט מען דאך שוין אויסגעשמועסט אז דאס איז דאך געווען די גאנצע תכלית פון באשאפן מענטשן

איך רעד נישט פון בחירה דאס איז א באזינדערע שמועס, איך רעד נניח אז די רשע האט יא געהאט א בחירה, אבער וואס איז די ציל פון גיהנם? די עבירות זענען שוין אפגעטון, נו.. וואס וועט ג-ט האבן פון טיילן פעטש? געבן יסירים איז די ערגסטע זאך פאר א "כלו טוב" צו טון,

איך פארשטיי נישט אינגאנצן וואס באדערט דיר, זיי דיך ביטע בעסער מסביר

[מי אני]

‏דא הא׳מיר אביסל פרובירט צו פארענטפערן די קשיא וואס דו פרעגסט בנוגע אוועקשטעלן בכלל דעם געדאנק פון ״נהמא דכיסופא״ פאר א כל יכול. (ועיין בכל האשכול שם.)

אינעם קאנטעקסט פונעם אלגעמיינעם פראבלעם פון שלעכטס והגדרת שכר ועונש בכלל, וואס רירט שוין אָן אויף הגדרת ״כל יכול״ וואס איז אפשר א תירוץ אויפ׳ן געדאנק פון הכרח הענין של ״נהמא דכיסופא״ כנ״ל, הא׳מיר אראפגעברענגט דעם טעאלאגישן פראבלעם פון גיהנום דערין.

ולעצם שאלת כותרת האשכול עיין מכאן ולהלן ובכל האשכול שם.

[ברוינשטיין]

איך פערזענליך גלייב אַז איך וועל אַרויפקומען אויבן און ג-ט וועט מיר באַגעגענען מיט אַ וואַרימען שמייכל, ער וועט מיך אַרום נעמען און האַלזן פאַר אַ צען פופצן מינוט און איין צי.

[דער גאלדענער אדלער]

נאר צען פופצן מינוט?? און וואס וועט זיין נאכדעם??

[דער גאלדענער אדלער]

לפענ"ד איז פארהאן אזא זאך ווי גיהנם, און ס'איז אויף דער וועלט, וואו מ'זעהט טאקע וויפיל מ'ליידט זיך אן. וויבאלד ס'אין צדיק בארץ אשר יעשה טוב ולא יחטא, איז טאקע קיינער נישט פטור פון יסורים, צער אדער סתם עגמת נפש, כ'האב נאך דערווייל נישט געפונען דעם מענטש וואס זאל גוט גיין אין איין צו פון זיין געבורטס ביז'ן שטארבן

Sent from my SM-G991U using Tapatalk

[מי אני]

במשנתה של קריסטיִן דע פּיִזאַן.

[שמעקעדיג]

מיין קשיא גייט נאך מער. פארוואס איז בכלל פאראן אזא זאך ווי עבירות? ר' חנניא בן עקשיא זאגט דאך, רצה הקב"ה לזכות את ישראל לפיכך הרבה להם תורה ומצוות, הערט גוט: ער האט געוואלט מזכה זיין די אידן, און דערפאר האט ער אונז געגעבן די תורה און מצוות! אויב אזוי וואלט ער געקענט געבן נאר רמ"ח מ"ע, אדער אפילו תרי"ג מצוות עשה - אן קיין איין ל"ת - און בכדי עס זאל זיין א עולם הנסיון זאל דער מענטש האבן שוועריגקייטן צו מקיים זיין די מצוות, און טאמער ער שטרענגט זיך פארט אן און איז עס מקיים, באקומט ער שכר, עס איז מער נישט קיין נהמא דכסופי... טאמער טוט ער עס נישט, באקומט ער נישט די גוטע שכר, און פארטיג! וואס פעלט אויס עבירות, עונשים, גיהנם, יסורים אויף דער וועלט און אויף יענע וועלט, בפרט אז אדם אין צדיק בארץ אשר יעשה טוב ולא יחטא, יעדער ווערט למעשה נכשל, צי מיט גראבע עבירות אדער לכה"פ מיט אבק גזל, לשה"ר, עריות, וכו'. מה לי לצרה הזאת?

[יעקב מעקסוועל]

גלייבטס מיר עס לוינט זיך נישט צו וויסן דער אמת אויב עס איז דא א גהינום. איך האב אינסייד אינפארמאציע איבער דעם ענין, איך גיי עס שרייבן אין קליין. געדענק! איך האב דיר געווארנט! עס לוינט זיך נישט צו וויסן...

רוב וועלט גייט טאקע נישט אין גהינום, עס איז גענוג מען זאל פשוט מיינען עס עקזיסטירט. די פראבלעם איז, יעדער וואס ווערט געוואור די סוד וועט שוין נישט מורא האבן. דעריבער איז דא א קליינע גהינום ספעציעל פאר אונז אלע וואס ווייסן דעם אמת... וועלקאם טו די אינסיידערס קלאב....

[שמן למאור]

לפענ"ד איז פארהאן אזא זאך ווי גיהנם, און ס'איז אויף דער וועלט, וואו מ'זעהט טאקע וויפיל מ'ליידט זיך אן. וויבאלד ס'אין צדיק בארץ אשר יעשה טוב ולא יחטא, איז טאקע קיינער נישט פטור פון יסורים, צער אדער סתם עגמת נפש, כ'האב נאך דערווייל נישט געפונען דעם מענטש וואס זאל גוט גיין אין איין צו פון זיין געבורטס ביז'ן שטארבן

Sent from my SM-G991U using Tapatalk

סאו די האלטסט אז עס איז טאקע נישטא קיין גיהנם אויף "יענע וועלט"?

[שמן למאור]

מיין קשיא גייט נאך מער. פארוואס איז בכלל פאראן אזא זאך ווי עבירות? ר' חנניא בן עקשיא זאגט דאך, רצה הקב"ה לזכות את ישראל לפיכך הרבה להם תורה ומצוות, הערט גוט: ער האט געוואלט מזכה זיין די אידן, און דערפאר האט ער אונז געגעבן די תורה און מצוות! אויב אזוי וואלט ער געקענט געבן נאר רמ"ח מ"ע, אדער אפילו תרי"ג מצוות עשה - אן קיין איין ל"ת - און בכדי עס זאל זיין א עולם הנסיון זאל דער מענטש האבן שוועריגקייטן צו מקיים זיין די מצוות, און טאמער ער שטרענגט זיך פארט אן און איז עס מקיים, באקומט ער שכר, עס איז מער נישט קיין נהמא דכסופי... טאמער טוט ער עס נישט, באקומט ער נישט די גוטע שכר, און פארטיג! וואס פעלט אויס עבירות, עונשים, גיהנם, יסורים אויף דער וועלט און אויף יענע וועלט, בפרט אז אדם אין צדיק בארץ אשר יעשה טוב ולא יחטא, יעדער ווערט למעשה נכשל, צי מיט גראבע עבירות אדער לכה"פ מיט אבק גזל, לשה"ר, עריות, וכו'. מה לי לצרה הזאת?

פרעגסט דאך אייזן שטארק, איך זוך אויך א תירוץ אויף דעם קשיא!

[שמן למאור]

גלייבטס מיר עס לוינט זיך נישט צו וויסן דער אמת אויב עס איז דא א גהינום. איך האב אינסייד אינפארמאציע איבער דעם ענין, איך גיי עס שרייבן אין קליין. געדענק! איך האב דיר געווארנט! עס לוינט זיך נישט צו וויסן...

רוב וועלט גייט טאקע נישט אין גהינום, עס איז גענוג מען זאל פשוט מיינען עס עקזיסטירט. די פראבלעם איז, יעדער וואס ווערט געוואור די סוד וועט שוין נישט מורא האבן. דעריבער איז דא א קליינע גהינום ספעציעל פאר אונז אלע וואס ווייסן דעם אמת... וועלקאם טו די אינסיידערס קלאב....

האסט מיר געמאכט לאכן,
אבער צו נעמען דיינע ווערטער ערנסט, נא איינמאל אונז ווייסן שוין איבער אונזער ספעציעלע גיהנם, האבן אונז דאך שוין מורא, נו... דארף מען שוין נישט קיין גיהנם פאר אונז אויך נישט...

אופס... אונז ווייסן דאס שוין אויך, נו האבן אונז דאך שוין נישט מורא...מיז מען יא מאכן א גיהנם פאר אונז...
וחוזר חלילה...

[וואלווי]

מיין קשיא גייט נאך מער. פארוואס איז בכלל פאראן אזא זאך ווי עבירות? ר' חנניא בן עקשיא זאגט דאך, רצה הקב"ה לזכות את ישראל לפיכך הרבה להם תורה ומצוות, הערט גוט: ער האט געוואלט מזכה זיין די אידן, און דערפאר האט ער אונז געגעבן די תורה און מצוות! אויב אזוי וואלט ער געקענט געבן נאר רמ"ח מ"ע, אדער אפילו תרי"ג מצוות עשה - אן קיין איין ל"ת - און בכדי עס זאל זיין א עולם הנסיון זאל דער מענטש האבן שוועריגקייטן צו מקיים זיין די מצוות, און טאמער ער שטרענגט זיך פארט אן און איז עס מקיים, באקומט ער שכר, עס איז מער נישט קיין נהמא דכסופי... טאמער טוט ער עס נישט, באקומט ער נישט די גוטע שכר, און פארטיג! וואס פעלט אויס עבירות, עונשים, גיהנם, יסורים אויף דער וועלט און אויף יענע וועלט, בפרט אז אדם אין צדיק בארץ אשר יעשה טוב ולא יחטא, יעדער ווערט למעשה נכשל, צי מיט גראבע עבירות אדער לכה"פ מיט אבק גזל, לשה"ר, עריות, וכו'. מה לי לצרה הזאת?

שכר ועונש איז נישט קיין דבר והפיכו. שכר איז פאר אנשטרענגן, און דורך דעם איז מען זוכה צו נהנה מזיו השכינה בעלמא דאתי, אן נהמי דכסופא. עונש איז א העדר פון הנאה און שכר, און מ'עסט נאר בושה ברויט, כעין זה. ס'ווערט אנגערופן צוויי זאכן, אבער ס'נישט צוויי פארקערטע זאכן אזוי ווי א קוש און א פאטש, ס'איז סך הכל הנאה און העדר הנאה.

ממילא איז נישט שייך צו פרעגען זה לעומת זה, טוה נישט די מצות און נעם נישט שכר, ווייל נישט נעמען שכר איז די עיקר עונש ווען מ'איז נישט זוכה צו נהנה זיין מזיו השכינה, און טאקע דערפאר ווייל מ'האט זיך נישט איינגעקויפט כיסופא'לאזע ברויט אויף דעם וועלט.

דאס איז שכר ועונש, ס'איז נישט א באקס וואס ציעט ארויס שכר אדער עונש. ס'איז א חשבון פון דער סך הכל, אזוי ווי פאר חושך איז גענוג מ'זאל אויסלעשן די לייטס, מ'דארף נישט אריינשטעקן א שווארצע באלב ס'זאל ווערען פינסטער.

דאס איז נוגע שכר ועונש וואס איז בעיקר אויף יענע וועלט. וואס איז נוגע גוטס און שלעכטס אויף דעם וועלט איז דאך אלעס נאר א דמיון. דארט ווי מ'מוטשעך זיך איז אלס נישט עסען נהמי דכסופא, דארט ווי ס'גייט צו גוט איז צופיל נהמי דכסיפא, עכ"פ, מ'איז ביזי עדזשאסטען אלעס ביז מ'גייט ארויף נעקסט לעוועל אנגעטוהן מיט א קיטל.

קוק עס אן אזוי, די שכר ועונש מיינט נישט קיין סך פאר א מענטש אויף דעם וועלט. ס'פיינע התעוררות אז מ'זאל זיין וואויל און פרובירן זיך האלטן אין פלאץ. אבער קיינער גייט נישט פארקויפן זיינע שבת נאכמיטאג שלאף טאמער מ'אפערט עם די זכות פון תורה אין א כולל אין קרית ספר. אפאר טאלער וועט מען געבן, אבער די אלע לעכטיגע הבטחות פון יענע וועלט בדרך כלל רירט נישט קיין סך אויב מ'וויל נאר קומען ווייזען חביבות מצות און שכר. די זעלבע פארקערט, די עונשים דערשרעקן די מענטש אבער ס'מוז נישט מיינען אז סוף טאג איז עס קובע אין א מענטש למעשה, און מ'דארף נישט קיין ראיות צו דעם ווייל די ראשית חכמה אין שאנק אינדערהיים, האלט נישט צירוק א מענטש אין א שוואכע מינוט אין די קאריביען. אויף דעם וועלט איז שכר ועונש א התעוררות, און חוץ אז די מענטש ליידט צרות צרורות, וועט די התעוררות שנעל אויסוועפן. די זעלבע פארקערט, אז ס'גייט איינעם גוט וועט ער לויבן און דאנקען, אבער נאר צו דאנקען אויף מופתים ביי יענעם גיבט מען נאכנישט קידוש. די ווארט איז אז שכר ועונש איז באמת נישט אויף דעם וועלט, און די ראלער קאוסטער פון דעם וועלט איז נאר דאס, א ווינט מיט אביסל אפס ענד דאונס. די עיקר איז אבער נאר הנאה אויף יענע וועלט.

[שמעקעדיג]

למעשה, צי השי"ת איז אדורכגעפאלן מיט זיין פלאן צו נישט, דאס קענען מיר נישט פארשטיין, אבער איין זאך איז זיכער - עס איז דא א גיהנם. עס זענען דאך דא אזויפיל רשעים אויף דער וועלט, אזויפיל שלעכטסקייט און אכזריות, איך מיין אז יעדער איז מסכים אז זיי פארדינען ערליך א פארציע גיהנם, און איך בין זיכער אז ווען נישט די פחד פון גיהנם אדער אנדערע עונשים וואלט געווען פיל ערגער, ממש א הפקר וועלט, מענטשן האלטן זיך איין פון אסאך שלעכטס צוליב דעם, און טאקע די רשעים ווי היטלער און פוטין זאלן פארברענגען אין גיהנם לעולמי עד, אך און וויי אויב דו גייסט מיר קומען זאגן אז עס עקזיסטירט נישט קיין גיהנם פאר די רוצחים... זענט עטץ מסכים מיט מיר?

[וואלווי]

למעשה, צי השי"ת איז אדורכגעפאלן מיט זיין פלאן צו נישט, דאס קענען מיר נישט פארשטיין, אבער איין זאך איז זיכער - עס איז דא א גיהנם. עס זענען דאך דא אזויפיל רשעים אויף דער וועלט, אזויפיל שלעכטסקייט און אכזריות, איך מיין אז יעדער איז מסכים אז זיי פארדינען ערליך א פארציע אין גיהנם, און איך בין זיכער אז ווען נישט די פחד פון גיהנם אדער אנדערע עונשים וואלט געווען פיל ערגער, ממש א הפקר וועלט, מענטשן האלטן זיך איין פון אסאך שלעכטס צוליב דעם, און טאקע די רשעים ווי היטלער און פוטין זאלן פארברענגען אין גיהנם לעולמי עד, אך און וויי אויב דו גייסט מיר קומען זאגן אז עס עקזיסטירט נישט קיין גיהנם פאר די רוצחים... זענט עטץ מסכים מיט מיר?

מיר הערן דיין pain, ווי אויך די ווייטאג פון אלע ברואים. ס'איז גיהנום אויף דעם וועלט, זאל נאר זיין א גיהנום פאר אלע רשעים. איז די לעבן דען נישט העלל?

אבער דאס מיינט נאך אלס נישט גיהנום. גיהנום וואס מיר רופן גיהנום, איז בעסיקלי צרות, און יענער זאל גיין און גיהנום מיינט אז ס'זאל יענעם אנכאפן ציפיקע צרות. גיהנום פון חז"ל מיינט לעתיד אין א רוחניות'דיגע וועלט, ס'קען גאר זיין אז מ'איז שטאלץ ווען מען באקריגט גיהנום אויף יענער וועלט ס'איז די וועג צו קומען צום שכר הגדול נהנה זיין מזיו השכינה, און די גאר גרויסע רשעים (whatever it means) באקומען דאס אויכנישט, און זענען נישט זוכה צו נהנה זיין מזיו השכינה. דאס איז די גיהנם פון חז"ל און די שארפע מוסר ספרים. ס'קומט נישט צו סטראשענען, ס'איז מעורר אויף די עבודה פון די מענטש, ואדרבה, זיי ברענגען ארויס די תכלית איז צו צוקומען צו די שכר פון נהנה, און עונשים מיינט פשוט די העדר. איינער וואס שלאפט גוט אויב ער "פארגעסט" אלע אנדערע זאכן וואס שטייט אין ספר אורחות צדיקים, קען דאס אויך "פארגעסן". ווילאנג ער מיינט נישט אז גיהנום איז א horror movie, וואס דעמאלט ווערט ער פעסט צודרייט.

סך הכל: שכר ועונש מיינט עכט שכר און העדר שכר פון יענע וועלט, און אויף דעם איז נישט דא קיין קשיות פון עונשים. שכר ועונש אויף די וועלט מיינט צרות און גליק, און אויף דעם פרעגט מען צדיק ורע לו רשע וטוב לו וואס דאס איז א סוגיא פאר זיך. ס'איז צווי אנדערע זאכן, מ'קען נישט פרעגען פון איינעם אויפן צווייטען.

[שמן למאור]

לויט ווי @וואלווי ערקלערט, אז עונש איז בלויז העדר שכר, שטעלט זיך די קשיא, וואס איז א נפק"מ פון א רשע ווי היטלער מיט א קליינע רשע? ביידע באקומען די זעלבע עונש, דהיינו "גארנישט"?

[שמן למאור]

‏

ולעצם שאלת כותרת האשכול עיין מכאן ולהלן ובכל האשכול שם.

כ'האב פראבירט צו טרעפן דארטן די תירץ, ולא עלתה בידי,
אפשר ביסטו אונז מסביר אויף מאמע לשון א שיינע תירץ?

[שמעקעדיג]

מי אני קען נישט קיין מאמע לשון, נאר טאטע לשון...