שטורעם: מהרז''ל מסאטמאר אויף זיין ברודער: על חרבך תחי'

[[NAMELESS]]

ערעב איד, איך בין אריין מיט א איד, צו וועם סאיז געווען נוגע למעשה פרעגן וואס צו טאן, אין דאס איז געווען זיין תירוץ, גיי אויך אריין פרעגן, און קים צוריק מיט די תירוץ,

דאס איז זיכער, אז ווען ר' געציל האלט אז מ'טאר נישט גיין דארט וואלט ער זיכער ארויסגעקומען ברבים פסק'נען, פונקט ווי ער האט גע'פסק'נט אויף חתונה מאכן, אין אז ער האט נישט גע'פסק'נט אז מ'טאר נישט זיך משתתף זיין מיינט דאס אז ער האלט נישט אז ס'איז דא א איסור השתתפות,

יעצט שטעלט זיך די שאלה, פארוואס קומט ער נישט ארויס ברבים זאגן אז מ'מעג גיין, און פארוואס איז ער נאר גרייט צו זאגן אז מ'מעג גיין פאר יחידים ווי ער קען עס אפלייקענען און ווען ס'איז נישט רעקארדירט?

א געפערליכע הארבע שאלה, ווער ס'קען טרעפן א תירוץ, גייט אריין אין א גורל צי ווערן פארשריבן אינעם פנקס הקדוש, פאר אומזינסט, אן דארפן חתונה האבן בכלל,

[signout]

איך געדענק נאך ווען חסידי מהרז''ל פלעגן זאגען אז פריוואט רעדט ער אויף מהר''א, ווען נישט ער וואלט געזאגט ברבים אז ס'אסור צו מסד''ק זיין אן רשות מרא דאתרא וואלטען זיי אויך געזאגט אז פריוואט לאזט ער, זיי פלעגן אמאל זאגען אז דער דיין איז זייער'ס א מענטש

[signout]

ביי מהרז''ל'ס שוהל אויף 5 גארפיעלד גייט זיין די קביעת עתים קאמפיין מיט סלאגען פין וכל קרני רשעים אגדע תרוממנה קרנות צדיק, צו הייבן די מאראל מיט מהרז''ל'ס דרשה (עכט, נישט קיין וויץ)

[[NAMELESS]]

איך געדענק נאך ווען חסידי מהרז''ל פלעגן זאגען אז פריוואט רעדט ער אויף מהר''א, ווען נישט ער וואלט געזאגט ברבים אז ס'אסור צו מסד''ק זיין אן רשות מרא דאתרא וואלטען זיי אויך געזאגט אז פריוואט לאזט ער, זיי פלעגן אמאל זאגען אז דער דיין איז זייער'ס א מענטש

טאקע אפגעפרעגט,

יעצט קים אריין מיט אין א ערקעלערונג פארוואס ער קימט נישט ארויס ברבים,

[signout]

איך געדענק נאך ווען חסידי מהרז''ל פלעגן זאגען אז פריוואט רעדט ער אויף מהר''א, ווען נישט ער וואלט געזאגט ברבים אז ס'אסור צו מסד''ק זיין אן רשות מרא דאתרא וואלטען זיי אויך געזאגט אז פריוואט לאזט ער, זיי פלעגן אמאל זאגען אז דער דיין איז זייער'ס א מענטש

טאקע אפגעפרעגט,

יעצט קים אריין מיט אין א ערקעלערונג פארוואס ער קימט נישט ארויס ברבים,

אויב ער דארף ארויסקומען ברבים יעדן טאג אויף טשעדלע חלומות וועט ער אויסקוקען באלד ווי מהרז''ל'ס דיינים אין די ס' יארען מיט פרישע חרמות קעגן מהר''א יעדע שני וחמישי

[מיליאנער]

ערעב איד, איך בין אריין מיט א איד, צו וועם סאיז געווען נוגע למעשה פרעגן וואס צו טאן, אין דאס איז געווען זיין תירוץ, גיי אויך אריין פרעגן, און קים צוריק מיט די תירוץ,

דאס איז זיכער, אז ווען ר' געציל האלט אז מ'טאר נישט גיין דארט וואלט ער זיכער ארויסגעקומען ברבים פסק'נען, פונקט ווי ער האט גע'פסק'נט אויף חתונה מאכן, אין אז ער האט נישט גע'פסק'נט אז מ'טאר נישט זיך משתתף זיין מיינט דאס אז ער האלט נישט אז ס'איז דא א איסור השתתפות,

יעצט שטעלט זיך די שאלה, פארוואס קומט ער נישט ארויס ברבים זאגן אז מ'מעג גיין, און פארוואס איז ער נאר גרייט צו זאגן אז מ'מעג גיין פאר יחידים ווי ער קען עס אפלייקענען און ווען ס'איז נישט רעקארדירט?

א געפערליכע הארבע שאלה, ווער ס'קען טרעפן א תירוץ, גייט אריין אין א גורל צי ווערן פארשריבן אינעם פנקס הקדוש, פאר אומזינסט, אן דארפן חתונה האבן בכלל,

סאו דו זאגסט אז ר' געצל האלט אז מ'מעג, אבער ער ציטערט אז מ'גייט אים ווארפן, ממילא זאגט ער איז נישט ברבים, אבער פריוואט פאר מענטשן האט ער נישט מורא צו לאכן און מאכן ליצנות פון די גאנצע זאך.

עפעס איז ראנג מיט מיר אז ס'לייגט זיך נישט אויף מיין שכל פון סיי וועלכע ענגל איך וויל עס אנקוקן? איך מאך א גורל אויף צוויי אומזיסטע אדווערטייזמענטס אין די וואכנשריפט ווער עס קומט אויף מיט א הסבר...

די זאגסט אז ער האט דיך עס געזאגט? איז לאמיר דיך פרעגן, ווען איך פארצייל דיר ווען אזא מעשה וואלסטו מיר געגלייבט?

יא, גראדע איך ווייס פון די נאנט פון איינעם האט געבעטן רשות צען יאר צוריק פאר זיין ווייב צו קענען גיין צו א חתונה ווי איר שוועסטער האט חתונה געמאכט א אייניקל (די שוואגער האט אפילו נישט געוואגט צו בעטן רשות) מיט א אלטע מאמע וואס האט געהאט עגמת נפש אז עטליכע שוועסטער'ס קומען נישט, און ר' געצל האט בשו''א נישט געגעבן רשות צו גיין.

היינט וויל ער גארנישט ענטפערן.

[[NAMELESS]]

ערעב איד, איך בין אריין מיט א איד, צו וועם סאיז געווען נוגע למעשה פרעגן וואס צו טאן, אין דאס איז געווען זיין תירוץ, גיי אויך אריין פרעגן, און קים צוריק מיט די תירוץ,

דאס איז זיכער, אז ווען ר' געציל האלט אז מ'טאר נישט גיין דארט וואלט ער זיכער ארויסגעקומען ברבים פסק'נען, פונקט ווי ער האט גע'פסק'נט אויף חתונה מאכן, אין אז ער האט נישט גע'פסק'נט אז מ'טאר נישט זיך משתתף זיין מיינט דאס אז ער האלט נישט אז ס'איז דא א איסור השתתפות,

יעצט שטעלט זיך די שאלה, פארוואס קומט ער נישט ארויס ברבים זאגן אז מ'מעג גיין, און פארוואס איז ער נאר גרייט צו זאגן אז מ'מעג גיין פאר יחידים ווי ער קען עס אפלייקענען און ווען ס'איז נישט רעקארדירט?

א געפערליכע הארבע שאלה, ווער ס'קען טרעפן א תירוץ, גייט אריין אין א גורל צי ווערן פארשריבן אינעם פנקס הקדוש, פאר אומזינסט, אן דארפן חתונה האבן בכלל,

סאו דו זאגסט אז ר' געצל האלט אז מ'מעג, אבער ער ציטערט אז מ'גייט אים ווארפן, ממילא זאגט ער איז נישט ברבים, אבער פריוואט פאר מענטשן האט ער נישט מורא צו לאכן און מאכן ליצנות פון די גאנצע זאך.

עפעס איז ראנג מיט מיר אז ס'לייגט זיך נישט אויף מיין שכל פון סיי וועלכע ענגל איך וויל עס אנקוקן? איך מאך א גורל אויף צוויי אומזיסטע אדווערטייזמענטס אין די וואכנשריפט ווער עס קומט אויף מיט א הסבר...

די זאגסט אז ער האט דיך עס געזאגט? איז לאמיר דיך פרעגן, ווען איך פארצייל דיר ווען אזא מעשה וואלסטו מיר געגלייבט?

יא, גראדע איך ווייס פון די נאנט פון איינעם האט געבעטן רשות צען יאר צוריק פאר זיין ווייב צו קענען גיין צו א חתונה ווי איר שוועסטער האט חתונה געמאכט א אייניקל (די שוואגער האט אפילו נישט געוואגט צו בעטן רשות) מיט א אלטע מאמע וואס האט געהאט עגמת נפש אז עטליכע שוועסטער'ס קומען נישט, און ר' געצל האט בשו''א נישט געגעבן רשות צו גיין.

זאג די ווייסט באמת נישט קיין חילוק צווישן זאגן אזאך ברבים, אין זאגן פריוואט פאר מענטשן וואס ער קען אלס פארלייקענען אין פארדרייען??

היינט וויל ער גארנישט ענטפערן.

די מיליאן דאלאר קוועשטין, פארוואס טאקע נישט? ער האלט דיך מיט א ברירות אז מטאר נישט גיין??

ווי זאל דער שוואנץ ארוני וויסן וואס צי טיען וויסען ווען זיין ברודער מאכט חתונה?

[מיליאנער]

און וואס טוט ער אז דוד עקשטיין שיקט איינעם אים פרעגן און ער ווערט געוואור אז ער מאכט ליצנות פון די גאנצע מעשה? ער האט נישט מורא?

[פרנס החודש]

דוד עקשטיין האט בעסערס וואס צו טון, ער איז בכלל נישט באדראעט פון ר׳ געציל אז ער זאל אים זוכן אונטערצוברענגען.

[מיליאנער]

דוד עקשטיין האט בעסערס וואס צו טון, ער איז בכלל נישט באדראעט פון ר׳ געציל אז ער זאל אים זוכן אונטערצוברענגען.

איז ווער איז דער פון וועם ר' געציל ציטערט פאר זיין פרנסה? איך האב שוין געמיינט אז איך כאפ שוין אן די שפיץ פאדעם און דו האסט אלעס אזוי צובלאזן...

[פרנס החודש]

עס איז דא א מיטל צווישן די צווי עקסטרעמען , ווען מען האט פארלאנגט פון אים איז ער ארויסגעקומען כרצונם, און ווען מען איז פארנומען מיט אנדערע זאכן גייט ער אן מיט זיין לעבן ווי יעדע אנדערע מענטש.

[מיליאנער]

עס איז דא א מיטל צווישן די צווי עקסטרעמען , ווען מען האט פארלאנגט פון אים איז ער ארויסגעקומען כרצונם, און ווען מען איז פארנומען מיט אנדערע זאכן גייט ער אן מיט זיין לעבן ווי יעדע אנדערע מענטש.

אקעי, שלאגטס ענק ארום וואס ר' געציל האט געמיינט, געטראכט, געציטערט, אבער דאס איז זיכער אז עס קען נישט זיין אז ער האט טאקע געהאלטן דערביי ביי וואס ער האט געזאגט, דאס קען זיכער נישט זיין...

כ'האב נאר הנאה אז נאכן פארברענגען אויף צוויי בלעטער אויפצוווייזן די לעכערליכקייט פון דעם אז ר' געציל האט מורא געהאט פאר זיין פרנסה הערט מען שוין צום ערשטן מאל זינגען א אנדערע ניגון, אז דאס איז טאקע געווען עקסטרעם אבער ר' געציל האט געמיינט עפעס אנדערש....

[מיליאנער]

פון ווי זאל דער שוואנץ ארוני וויסן וואס צי טיען וויסען ווען זיין ברודער מאכט חתונה?

ר' געציל האט שוין זייער קלאר געזאגט זיין חוות דעת צען יאר צוריק. נישטא קיין שום סיבה איבערצופרעגן.

אגב, ער ענטפערט אויך גארנישט ווען מפרעגט אים איבער די וויליאמסבורגע עירוב, און די זאליס ניצן נאך אלס זיין חתימה פון צען צוואנציג יאר צוריק ווי ער אסרט די עירוב און הייסט מאכן א ברכה ביים מאכן עירובי חצירות, סאו קוקט אויס אז די זאכן האבן נישט קיין עקספיירעישאן דעיט....

[שמעון וואלף]

די מוסדות אין קרית יואל האט דער ברך משה אליין געעפענט.
און ווער עס קען היסטאריע ווייסט אז אין אלע שטעט אינדערהיים וואס איז געווען א קהילה שנתפרדו האבן זייערע רבנים מסדר קידושין געווען און נישט די מרא דאתרא

דער ברך משה האט אליין געעפנט די מוסדות אין קרית יואל?

אינטרעסאנט, מ'זעט נישט קיין איין בריוו ווי ער רעדט זיך אפ אז עפעס גייט פאר מיט די עקזיסטירנדע מוסדות, נישט געווען קיין דרשה קעגן די מוסדות, קיינער האט נישט געהערט וואספארא פראבלעמען די רבי האט מיט די מוסדות, אבער פליצלינג האט די רבי באשלאסן צו עפענען א נייע מוסד..

שטעל דיך פאר איין טאג שטייט מען אויף און מ'הערט עס מהרז''ל עפנט אויף נייע מוסדות אין וויליאמסבורג! וואס איז? ער איז נישט צופרידן פון די יעצטיגע מוסד, לעטס גאו מעפנט א פרישע....

לאז שוין אפ. מיינסט טאקע איינער האלט באמת אז די ברך משה האט געעפענט מוסדות? מ'האט אים געזאגט אז א גרויסע עולם אין קר"י וויל נייע מוסדות ווייל מהר"א טיט דעיס און יענץ, האט ער געזאגט אקעי.
זלונים לייגן זיך צו נער מיטן זאגן אז די ברך משה האט עס געעפענט.

אינטרעסאנט, דאס איז געווען די אנגענומענע ספין פון די זאליס אלע יארן, וואס נאך פון יענע צייטן האלטסטו שוין היינט אז די זאליס לייגן זיך צונאר ווען זיי זאגן עס?

אפשר וועסטו נאך האלטן אפאר יאר ארום אז מהר''א איז מרא דאתרא... ווער ווייסט...

איך ווייס נישט פינקטליך וואס מיינט "אנגענומענע ספין" אבער דאס איז געווען גוט ס'זאל שטיין אין דער איד וכדומה פאר פראפאגאנדע, אדער געבן א פליק פאר ארונים. וויפול איך האב מיטגעהאלטן מיט זלונים איז דאס אייביג געווען א זשאוק

[שמעון וואלף]

מהרז''ל איז מרא דאתרא אין שטאט וומסב''ג לויט דיר?

וואס פאלט דיר ביי?

ווייל די ביזט עס מדמה צו מהר''א'ס עפענען א מקוה אין וומסב''ג

איך בין מדמה אז פונקט ווי מרז"ל איז נישט מרא דאתרא אין וומ"ס, איז מר"א נישט מרא דאתרא אין קר"י

[שמעון וואלף]

הער אויס די גאנצע ריקארדינג און זאג מיר וועלכע ווערטער מען האט ציגעלייגט צום קול קורא

סידור קידושין

די חלומסט

הער אויס די ריקארדינג, די חלומסט וואס די ווילסט הערן

מיליאנער זאגט אז מ'האט צוגעלייגט דינען ווערטער סידור קדושין צום קול קורא. די האסט געזעהן די ווערטער אין קול קורא?

[מיליאנער]

איך ווייס נישט פינקטליך וואס מיינט "אנגענומענע ספין" אבער דאס איז געווען גוט ס'זאל שטיין אין דער איד וכדומה פאר פראפאגאנדע, אדער געבן א פליק פאר ארונים. וויפול איך האב מיטגעהאלטן מיט זלונים איז דאס אייביג געווען א זשאוק

וואס נאך שטייט יעצט אין דער איד און עס איז הוילע פראפעגאנדע און עס איז באמת א דשאוק צווישן די זאליס?

וואס מ'האט געשמועסט צווישען די זאליס ווייס איך נישט, איך ווייס נאר וואס איך האב שטענדיג געהערט סיי אין גאס און סיי דא אויף קאווע שטיבל, און דאס איז אויך איינע פון די זאכן וואס נאכן דרילן פאר צוויי בלעטער האב איך אנגעהויבן הערן פלוצלינג אז ס'איז טאקע עקסטרעם און באמת האלט מען טאקע אויך נישט אזוי....

[שמעון וואלף]

ער ענטפענט נישט יא פאר די גאס ווייל אויב יא קען ער תיכף נאכדעם גיין זיכען א דזשאב
אבער ער ענטפערט אויך נישט ניין

סוי זיין זשאב איז די אישו, אפשר האט ר' ישראל חיים מנשה אויך געהאלט אז מהר''א איז א צדיק נאר האט מורא געהאט פין זיין זשאב?

אפשר? שמואל ווידער האט געשריבן אזוי אויף זיכער.
#פעיראל_דיינים

[שמעון וואלף]

איך ווייס נישט פינקטליך וואס מיינט "אנגענומענע ספין" אבער דאס איז געווען גוט ס'זאל שטיין אין דער איד וכדומה פאר פראפאגאנדע, אדער געבן א פליק פאר ארונים. וויפול איך האב מיטגעהאלטן מיט זלונים איז דאס אייביג געווען א זשאוק

וואס נאך שטייט יעצט אין דער איד און עס איז הוילע פראפעגאנדע און עס איז באמת א דשאוק צווישן די זאליס?

וואס מ'האט געשמועסט צווישען די זאליס ווייס איך נישט, איך ווייס נאר וואס איך האב שטענדיג געהערט סיי אין גאס און סיי דא אויף קאווע שטיבל, און דאס איז אויך איינע פון די זאכן וואס נאכן דרילן פאר צוויי בלעטער האב איך אנגעהויבן הערן פלוצלינג אז ס'איז טאקע עקסטרעם און באמת האלט מען טאקע אויך נישט אזוי....

איך האב שוין נישט אריינגעקוקט אינעם איד פאר איבער 10 יאר. איך עקעל מיך דערפון

די בריוו פון ברך משה איז נאר ווערט אזויפיל אז ווען אן ארוני זאגט אז די ברך משה האט געמאכט מהר"א פאר מרא דאתרא אין קר"י נעמט מען אפיר דעם בריוו אלס פה שאסר, פה שהותר.
עם עקש תתפתל

[מיליאנער]

מיליאנער זאגט אז מ'האט צוגעלייגט דינען ווערטער סידור קדושין צום קול קורא. די האסט געזעהן די ווערטער אין קול קורא?

ביסט גערעכט.

מ'האט פשטות גארנישט צוגעלייגט, הרב ווייס האט פשוט נישט געכאפט וואס מ'האט אים געגעבן אינטערצושרייבן.

[גאנצל]

הרב גאנצל, אנטשולדיגט, אבער אין מיין אפיניען גייסטו אביסל מיטן קאפ אין וואנט אריין, קוקסט שוין כמעט אויס ווי א זאלי...

פאר מהר''א באדערט נישט אז רז''ל קומט קיין קרית יואל פירן רעביסטעווע, שבתים, מסיבות, קידוש השם'ס, ער האט נישט קיין פראבלעם אז ער האט אייגענע מוסדות, פארקערט ער דארף נישט זיינע קינדער אין זיין מוסד, ער דארף נישט ער זאל אים קומען באזוכן, פארקערט, ער וויל דווקא נישט ער זאל קומען צו אים... אז דו ווילסט דו קענסט האלטן אז מהר''א איז א שגץ, א טעראריסט, א בעל גאווה, א וויזניצער, א זאלי, קענסט אים שעלטן, אראפרייסן... נאר איין זאך: שטער נישט. זיין טאטע אינאיינעם מיט רוב שטאט האבן אים געשטעלט פאר מרא דאתרא, און ס'דא פליכטן וואס איז אלע דורות געווען אנגענומען אלס די אחריות פון די מרא דאתרא אין דעם איז נכלל די קדושת העיר, וואס מהר''א האט אלע יארן לוחם געווען און געטון מה שביכלתו צו האלטן די שטאט אפגעהיטן כידוע (יש דורשין לשבח ויש דורשין לגנאי), און ווי אויך די חופה וקידושין, און מהר''א פארלאנגט איין זאך שטער נישט. שטער נישט די הנהגה. שטער נישט די אנעקסעישאן, שטער נישט די וואסער פייפליין, שטיץ נישט יונייטעד מאנרא, שטיץ נישט דאס נישט אננעמען די סאטמארע זמן, מאך נישט ליצנות פון יעדע תקנה וכו' וכו', וזהו.

מהר''א האט נישט קיין פראבלעם אז דו קומסט ארויף ווי א מלך צום בית החיים פון א עקסטערע אריינגאנג, מהר''א האט נישט קיין פראבלעם אז דו בויעסט שענערע און גרעסערע בנינים ווי אים (ער האט אפילו מסכים געווען אויפן דיעל צו געבן די בעסטע לאט אין שטאט פאר א נייע ביהמ''ד, ביז עטליכע פון די הנהלה האבן באשלאסן אז ס'מאכט נישט קיין סענס צו געבן פאר איינעם וואס האט דיך גערודפ'ט און געשטערט און געצאפט דאס בלוט אלע יארן צו געבן א ביהמ''ד אויף א גאלדענעם טאץ, אבער מהר''א פאר זיך האט נישט געהאט קיין שום פראבלעם) אדרבה, יעדע איד וואס וויל זיך פירן כדרך רביהק זי''ע איז מער ווי וועלקאם זיך צו פילן באקוועם אין שטאט. נאר איין זאך: שטער נישט. זיי ביזי מיט דיך. בוי דיך אויף.

נו אוודאי אזוי יעדער לאט אים קומען קיין קרית יואל פונקט ווי יעדע רבי

אבער דאס פייטן ארויסקומען שעות מסדר קידושין זיין דאס וואלט א בעל מדות נישט געטון

[גאנצל]

ר' געציל האט געזאגט זיין פסק ברבים ווען בני יואל האט געפנט זייער זאל עקסטערדעם ווען די מייזעלס זאל האט זיך געפנט נאך קאראנע צאםגענומען נאכאמאל קהל און ארויסגעזאגט זיין דעת תורה

אבער שטילערהייט זאגט ער פאר אנשי ביהמד 5 אז ער האלט אנדערש

די דאזיגע לעבן דאך אין אזא לולו לאנד אז ס'איז שווער צו באגרייפן

דער עיקר וכל קרני רשעים אגדע תרוממנה קרנות צדיק איך בעט דיך ברחמים קום דאווענען אין מיין ביהמד טראץ וואס דו שפירסט זיך באקוועמער און נארמאלער ווען דו דאווענסט אין נארמאלע בתי מדרשים מיט באזענסענע מענטשן

[[NAMELESS]]

ר' געציל האט געזאגט זיין פסק ברבים ווען בני יואל האט געפנט זייער זאל עקסטערדעם ווען די מייזעלס זאל האט זיך געפנט נאך קאראנע צאםגענומען נאכאמאל קהל און ארויסגעזאגט זיין דעת תורה

אבער שטילערהייט זאגט ער פאר אנשי ביהמד 5 אז ער האלט אנדערש

די דאזיגע לעבן דאך אין אזא לולו לאנד אז ס'איז שווער צו באגרייפן

דער עיקר וכל קרני רשעים אגדע תרוממנה קרנות צדיק איך בעט דיך ברחמים קום דאווענען אין מיין ביהמד טראץ וואס דו שפירסט זיך באקוועמער און נארמאלער ווען דו דאווענסט אין נארמאלע בתי מדרשים מיט באזענסענע מענטשן

ר געציל האט קיינמאל גערעדט ברבים בנוגע השתתפות, וואס איבער דעם איז דער מדובר דא,

האסט עס זיכער פארזען....