יודישקייט V סיסטעם

[פרנס החודש]

לגבי די משנה פון אל תרבה שיחה איז דא א אנגענומענע כלל אז מען גייט נאך מעשה רב, אומצאליגע מאלן ווערט געברענגט אין משנה וגמרא די שמועסן וואס תנאים ואמורים האבן געהאט מיט פרעמדע פרויען

[שאלתיאל]

1.
דע אייבערשטער האט געגעבען א זיסע תורה, ווי ס'שטייט אין פסוק: פיקודי ה' ישרים משמחי לב הנחמדים מזהב ומפז רב ומתוקים מדבש ונופת צופים. און במציאות אויך אז מען נעמט אוועק אלע קרעפלעך בלייבט מען מיט א זיסע תורה, די תורה איז די אינסטראקשען בוך פונעם אייבערשטען וויאזוי צי האבן א גיטע לעבען.
אלעס אין תורה איז נישט צי שווער און ערגסטן פאל און זייער געשמאק אין רוב פעלער.
די כאפסט אן לא תנאף, איז וועל איך מיך שטעלן אויף דעים אלץ א דוגמא.
זאג די ווילסט טאקע שטיפן דיין מאמע אדער דיין שוועסטער, זייער א גרינגע הלכה, קימט יעצט סיסטעם און זאגט: לאמיר פארביטערען די תורה און מען גייט לייגן נאך איסורים, למשל, מען טאר נישט זעהן אדער רעדן צי א פרוי, מען טאר נישט וואטשן מאווי'ס, מען טאר נישט שפאצירן אויפן געוועב, סמארטפון ban, פרויען טארן נישט דרייון, איבערגעטריבענע צניעות משוגעת'ן.

2.
לגבי לחץ חברתי, גערעכט אין די גאנצע וועלט איז דא סאושעל פרעשור, די חילוק איז נאר אז די ביסט נישט קיין אפפגעפרעיגטע שגץ אויב די שטעלסט דיך נישט צי.
לדוגמא, ווען איך גיי אין א גויאישע געגענט מיט מיין חסידישע לבוש, פיל איך סאושעל פרעשור וזהו, סה"כ נישט אזוי באקוועים.

משא"כ טאמער קים איך מיט א טישירט אין ג'ינס אין בית המדרש בין איך א שגץ, אויפגעקלערטע משכיל, מיין קינדער פליען פון מוסדות, מיינע עלטערען גייען זיצען שבעה וכו'
כאפסט די נפקא מינה?

קוקט אויס אונז האמיר נישט דער זעלבע תורה.
לא תנאף מיינט נישט דווקא א מאמע אדער א שוועסטער נאר יעדער מיידל אדער פרוי חוץ פון דיין ווייב. יעדער מצווה אין די תורה איז געבויעט פון צענדליגע הלכות, כאפ אן היטן שבת למשל, היטן שבת כהלכה איז אן עבודת פרך, כמעט נישט מעגליך מען זאל נישט עובר זיין אן איסור. און איך רעד שוין נישט ווען דער בית המקש איז געשטאנען מיט אלע הלכות טומאה וטהרה און מיט מלקות אדער א שעפסל אויף יעדער זינד. צו זיין א ערליכע איד און פאלגן אלעס וואס שטייט אין די תורה איז ביטער שווער, נישט בחינם באקומט מען שכר אויף דעם.

איך ווייס נישט פון ווי די נעמסט אז די תורה איז ''די אינסטראקשן בוך צו האבן א גוטן לעבן'', קען זיין אז אסאך זאכן זענען געשמאק דערפון (אזוי ווי אסאך זאכן פון דער סיסטעם איז געשמאק) אבער נישט דאס איז איר ציל דווקא . אויב די תורה מאכט מיר שווער דעם לעבן דארף איך עס נישט פאלגן?

[קהל'ס נער]

אל תרבה שיחה איז א משנה (אבות פרק א משנה ה), נישט עפעס א תש"ס סאציאלע סיסטעם חזיריי, און דא שטעקט א פראבלעם, אז די וואס ווילן טראנספארמירן דעם סיסטעם, ווייסן נישט די חילוק פון אן הלכה צו א היינטיגע פרומקייט.

אידישקייט איז גרינג און שווער כשר פלייש, וואס איז א מוז, ווען די ביסט אין ירושלים בזמן הבית, אדער פרעשבורג ביים הייליגן חתם סופר, אדער אין ניו יארק סטעיט היינט צוטאגס, איז עס רעלאטיוו גרינג, אנדערש איז אבער ווען די ביסט, אין ווייאמינג אדער אין שפאניע יארע רנ''ג, א יאר נאכן גירוש, דא איז ביטער שווער צו באקומען א כשר שטיקל פלייש.
און אזוי איז מיט יעדע פון די 613 געבאטן

ס'שטייט נישט "אל תדבר עם אשה" ס'שטייט אל תרבה וכו', זאלסט נישט פארמערן, די משנה האט נישט קיין פראבלעם מיט סתם רעדן.

לגבי כשרות , אין רוב ציוויליזירטע וועלט קענסטו האבן כשר'ס, טאקע נישט התאחדות נאר כעין OU הכשר, טאקע דאס זאג איך אז התאחדות/סיסטעם פארביטערט לעבן, משא"כ OU וחביריו/הלכה איז א זיסע לעבן.

[יעקב מעקסוועל]

איך פארשטיי נישט די חילוק פון אידישקייט און סיסטעם, אידישקייט איז איין לאנגע סיסטעם וואס הייבט זיך אן מיט די תורה שבכתב, און ווערט מער און מער פארברייטערט. דו ווילסט זאגן אז דווקא וואס מען האט אפגעמאכט ביז יארע 1,800 איז אידישקייט, און פון דארט און ווייטער איז עס סיסטעם?

אויב ווילסטו זיין א קראי, קען איך פארשטיין דיין סברא. אויב ווילסטו מקבל זיין וואס די רבנים זאגן, זע איך נישט קיין צייט ווען מען זאל מחלק זיין דא ענדיגט זיך אידישקייט און עס הייבט זיך אן די סיסטעם. אויב מעג מען נישט שלאפן מיט א בתולה ווען ביידע זענען מסכים, פארוואס מעג מען יא Wאטשן א מאווי? אויב מעג א פרוי דרייוון, פארוואס זאל זי נישט אויך מעגן גיין מיט אייגענע האר, הויזן, און א נאז רינגעל? וואס איז די חילוק פון די קריאת התורה יעדע וואך איינגעפירט דורך די "סיסטעם", און עסן קוגל פון א שפעטערע "סיסטעם"? פארוואס זאל איך נעמען פיער פרעשור צו דאווענען פונקטלעך וואס יעדער איינער טוט ווי עס שטיין אין שמונה עשרה, ווען איך קען פונקט אזוי יוצא זיין מיט א תפילה פון הארץ ארויס?

[שמן למאור]

עס איז דא א יסודות'דיגע אשכול פון אונזער אומפארגעסליכער רביה"ק, ווי ער רעדט דורך דעם ענין אין פיר הערליכע ארטיקלען וואס זענען אלע קולע על השערה
דא איז די ערשטע

דא איז די צווייטע

דא איז די דריטע טייל

און דא איז די פערטע טייל

[תוהו ובוהו]

איך פארשטיי נישט די חילוק פון אידישקייט און סיסטעם, אידישקייט איז איין לאנגע סיסטעם וואס הייבט זיך אן מיט די תורה שבכתב, און ווערט מער און מער פארברייטערט. דו ווילסט זאגן אז דווקא וואס מען האט אפגעמאכט ביז יארע 1,800 איז אידישקייט, און פון דארט און ווייטער איז עס סיסטעם?

אויב ווילסטו זיין א קראי, קען איך פארשטיין דיין סברא. אויב ווילסטו מקבל זיין וואס די רבנים זאגן, זע איך נישט קיין צייט ווען מען זאל מחלק זיין דא ענדיגט זיך אידישקייט און עס הייבט זיך אן די סיסטעם. אויב מעג מען נישט שלאפן מיט א בתולה ווען ביידע זענען מסכים, פארוואס מעג מען יא Wאטשן א מאווי? אויב מעג א פרוי דרייוון, פארוואס זאל זי נישט אויך מעגן גיין מיט אייגענע האר, הויזן, און א נאז רינגעל? וואס איז די חילוק פון די קריאת התורה יעדע וואך איינגעפירט דורך די "סיסטעם", און עסן קוגל פון א שפעטערע "סיסטעם"? פארוואס זאל איך נעמען פיער פרעשור צו דאווענען פונקטלעך וואס יעדער איינער טוט ווי עס שטיין אין שמונה עשרה, ווען איך קען פונקט אזוי יוצא זיין מיט א תפילה פון הארץ ארויס?

די חילוק איז פשוט, ביי יעדע מענטש אין וואס אומער ער גלייבט אז "מ'דארף" טוהן איז "אידישקייט", וואס ער האלט אז "מ'טוט" איז "סיסטעם", און ביי רובא דרובא היימישע איז פארהאן אזא ליין ערגעצוואו.

ביי געוויסע אידן, איז 'זאגן הלל יו"ט' וואס שטייט אין גמרא מחייב און די רעשט סיסטעם, ביי אנדערע וואס אומער ס'שטייט אינעם קובץ מנהגים והלכות הנקרא 'שולחן ערוך' מחייב אבער 'שניידן די האר פאר פרויען' איז סיסטעם, און ביי מאנכע איז 'הערן משנה תורה' א "מוז" אבער 'נישט פארן מיט א בייק' איז סיסטעם, ופשוט הוא.

אז דו גלייבסט גראדע אז גארנישט איז דיר מחייב ביסטו טאקע געבליבן בלויז מיט סיסטעם.

[berlbalaguleh]

תוהו ובוהו: איך קוק עס אן א ביסל אנדערש. א זאך וואס האט א טעם און א מקור אין הלכה. אדער א מנהג וואס איז עולה על הדעת, איז אידישקייט. די אנדערע שטותים ווי נישט פאהרן א בייק און אנדערע פערזענליכע בויכווייטאג, איז אפילו נישט סיסטעם. ס'איז נאר מכח פיער פרעשור. ווער ס'פאלגט אויס אט די שטותים איז בבחינת ווי די גמ' זאגט..."העושה דבר הפטור ממנו נקרא הדיוט"...!

[יעקב מעקסוועל]

די חילוק איז פשוט, ביי יעדע מענטש אין וואס אומער ער גלייבט אז "מ'דארף" טוהן איז "אידישקייט", וואס ער האלט אז "מ'טוט" איז "סיסטעם", און ביי רובא דרובא היימישע איז פארהאן אזא ליין ערגעצוואו.

איך פארשטיי וואס דו זאגסט, און איך בין מסכים מיט דיר. אבער די אשכול איז געעפנט געווארן מיט א ציל "אויסצוקלארן" די צומישעניש.

מען מישט דא אסאך מאל אויס צווישן יודישקייט און סיסטעם, מילא פיל איך פאר וויכטיג עס צי פונאנדערשיידן.

און טאקע דאס פארשטיי איך נישט. פאר יעדעם איז די ליין ערגעץ אנדערש, און עס איז נישטא קיין שום וועג אפצוטיילן.

אויב איינער וועט אויפקומען מיט א לאגישע חילוק, וועט מען עס קענען נוצן צו מבחין זיין.

אז דו גלייבסט גראדע אז גארנישט איז דיר מחייב ביסטו טאקע געבליבן בלויז מיט סיסטעם.

פארקערט, איך גלייב אלעס איז די זעלבע מחייב, בלייב איך נאר מיט אידישקייט.

[קהל'ס נער]

מען קען אסאך ארים טענה'ן זיך צי די תורה איז אמת וכו', אבער נישט דאס איז די נושא.

די נ"מ צווישן יודישקייט אין סיסטעם, אז יודישקייט איז באזירט אויף א תורה וואס גאט האט געגעיבען (בהנחה אז מען גלייבט אין די תורה), מען קען פרעיגן אסאך קושיות אויף די תורה, אבער סוף סוף איז אלעס באזירט אויף א תורה, ס'דא א book of rules.

משא"כ סיסטעם איז נישטא קיין רולס, נאר ס'ווענט זיך וויפיל פיער פרעשור די האסט, וועלכע משוגעת איז איינגעפאלן פאר דיין באבע, וויפיל OCD דיין זיידע האט געהאט, און ווי א שיינע שידוך דיין טאטע האט געוואלט מאכן.

[פרנס החודש]

למעשה נאך פיר דורות זיידעס מיט OCD ווערט עס incorporated אין די תורה

[יעקב מעקסוועל]

די נ"מ צווישן יודישקייט אין סיסטעם, אז יודישקייט איז באזירט אויף א תורה וואס גאט האט געגעיבען (בהנחה אז מען גלייבט אין די תורה), מען קען פרעיגן אסאך קושיות אויף די תורה, אבער סוף סוף איז אלעס באזירט אויף א תורה, ס'דא א book of rules.

א בוק פון רולס איז די מחלק? ווען עס וועט זיין גענוג גליונות מיט רולס אויף טעכנאלאגיע וועט עס שוין זיין א חלק פון די תורה?

עס קען אויסזען ווי א ווערטל, איך מיין עס זייער ערנסט. וויאזוי איז מען מבחין לדעתך וואס איז וואס?

לדעתי איז נישטא קיין שום חילוק צווישן די איסור פון רבינו גרשון צו חתונה האבן מיט צוויי ווייבער, און רב וואזנער'ס איסור אויף די אינטערנעט. קענסט מיר מסביר זיין דיין מיינונג?

[שמן למאור]

יא, די איסור פון אינטערנעט איז נישט פונעם סיסטעם עס איז אידישקייט,

סיסטעם הייסט עפעס וואס קיין שום רב וועט דיר נישט זאגן אז מען טאר נישט על פי תורה
ווי למשל:

- קויפן SAS שיך פאר די פערציג יאר

- קויפן א קערידזש אין וואלמארט (נישט קיין דאונע אדער באגעבאו)

- גיין אהן די היט און רעקל אויף די גאס

- ארויסמופן פון די אידישע געגנטער

- מאכן א חתונה אין א בעקיארד (נישט נאר ביי קאראנע)

- א בחור זאל גיין ארבייטן

- גיין וועליכע מין הוט עס געפעלט מיר

ועוד כהנה...

[פרנס החודש]

און וואס איז מיט מאשין מצות? ווי פאלט דאס אריין?

[שמן למאור]

ווענדט זיך ווער דיין רב איז,
אויב ביסטו אין די קרייזן וואס האלטן עס פאר חמץ גמור, דאן איז עס אידישקייט, נישט סיסטעם.

[פרנס החודש]

הייסט אז די חילוק צווישן אידישקייט און סיסטעם ווענדט זיך אין קרייז?

[שמן למאור]

עס ווענט זיך אין וואס דיין רב זאגט

[פרנס החודש]

פריער האסטו געשריבן דאס סיסטעם איז נאר עפעס וואס קיין שום רב וועט נישט זאגן אז עס איז אסור
ממילא האב איך געברענגט א משל צו ווייזן אז עס איז בכלל נישט אזוי פשוט, און דיין לעצטע תגובה האב איך נישט פארשטאנען מחמת הקיצור
ביטע זיי מער מאריך

[שמן למאור]

פריער האסטו געשריבן דאס סיסטעם איז נאר עפעס וואס קיין שום רב וועט נישט זאגן אז עס איז אסור
ממילא האב איך געברענגט א משל צו ווייזן אז עס איז בכלל נישט אזוי פשוט, און דיין לעצטע תגובה האב איך נישט פארשטאנען מחמת הקיצור
ביטע זיי מער מאריך

גערעכט, עס מיז נישט זיין עפעס וואס "אלע" רבנים אויפן וועלט זאלן אסר'ן, עס איז געניג אז דיין קהילה אדער קרייז אדער רב אסר'ט אז עס זאל הייסן אידישקייט

[פרנס החודש]

אקעי איך באלאנג אין סאטמאר און איך האב נישט קיין רב
איז מאשין מצות ( מיט עדה החרדית הכשר) סיסטעם אדער אידישקייט

[פרנס החודש]

און וואס טו איך ווען מיין רב זאגט אסור און שולחן ערוך זאגט מותר?
סיסטעם אדער אידישקייט?

[שמחהלע קאפשטיק]

און וואס טו איך ווען מיין רב זאגט אסור און שולחן ערוך זאגט מותר?
סיסטעם אדער אידישקייט?

%100 סיסטעם

[שמן למאור]

און וואס טו איך ווען מיין רב זאגט אסור און שולחן ערוך זאגט מותר?
סיסטעם אדער אידישקייט?

%100 סיסטעם

100% אידישקייט

[קהל'ס נער]

די נ"מ צווישן יודישקייט אין סיסטעם, אז יודישקייט איז באזירט אויף א תורה וואס גאט האט געגעיבען (בהנחה אז מען גלייבט אין די תורה), מען קען פרעיגן אסאך קושיות אויף די תורה, אבער סוף סוף איז אלעס באזירט אויף א תורה, ס'דא א book of rules.

א בוק פון רולס איז די מחלק? ווען עס וועט זיין גענוג גליונות מיט רולס אויף טעכנאלאגיע וועט עס שוין זיין א חלק פון די תורה?

עס קען אויסזען ווי א ווערטל, איך מיין עס זייער ערנסט. וויאזוי איז מען מבחין לדעתך וואס איז וואס?

לדעתי איז נישטא קיין שום חילוק צווישן די איסור פון רבינו גרשון צו חתונה האבן מיט צוויי ווייבער, און רב וואזנער'ס איסור אויף די אינטערנעט. קענסט מיר מסביר זיין דיין מיינונג?

איך בין מיט דיר, ביידע זענען די זעלבע נישט מחייב


חרם דרבינו גרשם איז טאקע נישט מחייב, ס'נאר א דערשרעקונגס מיטל עס צי רופן חרם.
די זעלבע מיט אלע לייט עלה אביי'ס.
די זעלבע מיט צוואת ר' יהודה החסיד.

ס'איז אלעס באזירט אויף סטארעשרייען נישט אויף די תורה.

Again, מען רעדט דא בהנחה אז די אייבערשטער האט געגעבען די תורה אויב גלייבסטו נישט אין תורה משמים to begin with, דארף מען ציריק גיין צי די אנדערע אשכולות ווי איך האב טאקע געטענה'ט אז ס'נישט דא קיין פרוף פאר דעם, אבער נאך אמונה פשוטה אז די אייבערשטער האט געגעבען די תןרה, זענען דא הלכות וואס איז באזירט אויף די תורה, משא"כ סיסטעם וואס איז באזירט אויף, OCD , פיער פרעשור וכו'