רבינו יואל טייטלבוים זצ"ל מ'סאטמאר

[ידען]

אינטערעסאנט אז סע נישט דא א אשכול וואס רעדט פון דעם גרויסן איד און סע טאקע דא אסאך וואו מען רעדט וועגען איהם און מען דערמאנט איהם אבער נישט א עקסטערע אשכול וואס מען זאל רעדן פון זיינע גרויסע אויפטוען.

וואס עפעס האבעך מיך יעצט דערמאנט? שוין לאנג נאך די יאהרצייט. אבער איך האב פונקט יעצט געזעהן א פאר אלטע אויסגאבעס פון די "עמי מאגעזין" און דארט האבען זיי ממש יעדע וואך א ארטיקעל פון נאנטע מענטשען וואס באשרייבען איהם מיט א גרויסע יראת הכבוד.

קודם האבן זיי געהאט פון הערץ פרענקל וואס איז געווען נאנט צום רבין ז"ל און האט אראפגעגעבען זיינע פערזענלעכע ענינים וואס ער האט געהאט מיטן רבין און לעצטענס האט זיך די ארטיקל אונטערן נאמען "דע רעבבע" ממשיך געווען מיט דעם בארימטע היסטאריקער ר' בערל וויין.

איך וועל אראפשרייבן א פאר אינטרעסאנטע זאכן וואס איך לייען דא און מען קען מיך ארויסהעלפן ווייטער.

ער שרייבט אז יעדער האט מורא געהאט פונעם רבי'ן. די ליטוואקעס. די ראשי ישיבות. אנדערע רבנים און אויך זייערע חסידים האבן גע'פחד פון רבין. און אזוי האט ער געהאלטען אלעמען אין טשעק.

ער שרייבט ווייטער אז זייט דעמאלטס איז נאכנישט געווען א מענטש וואס האט געהאט אזא כח.

ער דערציילט אויך ווי די רבי האט איהם ארויסגעהאלפן ווען ער איז געווען א אינגע רב.

[קאווע טרינקער]

ס'איז יא דא אשכול אויף סאטמער רב
HERE

[שטערן]

ס'איז יא דא אשכול אויף סאטמער רב
HERE

אבער נישט פון
רבינו יואל טייטלבוים זצ״ל מ׳סאטמאר 

[ידען]

ס'איז יא דא אשכול אויף סאטמער רב
HERE

דארט איז חצקל גערעגט אויף סאטמאר רבי. די אשכול האבעך געמאכט צו שרייבען זיין ביאגרעפי, און אלעס וואס האט א שייכות צו איהם. די כעס קעמען לאזען אין יענע אשכול...

דא איז מער א כל בו אשכול. קענסט אויך פרעגען אויף זיינע שיטות אבער געווענלעך וועט מעט מאכען א עקסטערע אשכול אויף זיינע מלחמות, למשל ציונות, עירוב וכו׳

[קאווע טרינקער]

ס'איז יא דא אשכול אויף סאטמער רב
HERE

דארט איז חצקל גערעגט אויף סאטמאר רבי. די אשכול האבעך געמאכט צו שרייבען זיין ביאגרעפי, און אלעס וואס האט א שייכות צו איהם. די כעס קעמען לאזען אין יענע אשכול...

דא איז מער א כל בו אשכול. קענסט אויך פרעגען אויף זיינע שיטות אבער געווענלעך וועט מעט מאכען א עקסטערע אשכול אויף זיינע מלחמות, למשל ציונות, עירוב וכו׳

דאן וואס איז אזוי שטיל דא.
זייט דינסטאג?

[פערינא]

דער איד האט גאנץ א שיינע סיריעס לעצטענס, ווי זקנים פארציילן, איי פיינד איט זייער אינטערעסאנט.

לעצטע פאר וואכן האבן זיי ליפא לעפקאוויטש'ס ברודער ברוך, ער האט אינדערהיים משמש געווען פרידיאדעקטלי דעם רבי במקום מאנדערער, און ער פארציילט אינטערעסאנטע אינטימיט דיטעילס פונעם רבי מיט רב שלום לעיזערעל ראצפערטער,

[שמעקעדיג]

עס איז שוין פאראן הונדערטער טויזענטער באשרייבונגען אויף אים, אין עטליכע שפראכן, איבער אלע זיינע ענינים.
פארוואס טראכסטו אז איינער זאל זיך דא נעמען שרייבן אויף זאכן וואס הזמן יכלה והם לא יכלו? וואו זאל מען אנהייבן?

[ידען]

עס איז שוין פאראן הונדערטער טויזענטער באשרייבונגען אויף אים, אין עטליכע שפראכן, איבער אלע זיינע ענינים.
פארוואס טראכסטו אז איינער זאל זיך דא עמען שרייבן אויף זאכן וואס הזמן יכלה והם לא יכלו? וואו זאל מען אנהייבן?

ווי טרעף איך די אלע הונדערטע טויזענטע באשרייבונגען?

למשל בערעל וויין לייגט יעצט די ערשטע מאל ארויס זיינע שיכות מיטען רבין. א נייע זאך. און איך לייען נישט די עמי אזויפיל אבער איך האב א פאר שטיק וועלעך לייגען ווען כעל קענען און אנדערע קענען אויך לייגען וואס זיי איז אינטערעסאנט למשל דער וואס לייענט די איד און זעהט עפעס אינטערעסאנט קען עס לייגען.

[אויס מענטש]

רוב זאכן האט שוין ר' בערל וויין פארציילט און עס איזדא טעיפס פון דעם קענסט אריין גיין אין א געשעפט וואס האט זיינע טעיפס
זיי וועלן דיר עס קענען פארשאפן.
נישט אין וומ"ס וד"ל

[רואיק]

וואס הייסט ״רבנו״? ביזט אפשר א בנש״ק וואס זאגט אויף זיך א לשון רבים, מיר, אונז, רבנו?

[villager]

איך האב מיר אנגעשטויסן לעצטענס אין א קליפ ווי א רב אין מיאימי-פלארידא איז מגדיר דעם סאטמאר'ן רב, פאר מיר איז דאס געווען זייער אינטערסאנט.


[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=1QFzm7yJ344[/youtube]

[זר זהב]

ישר כח. כ'געדענק ליינען א באריכט אין איד איבער די מאורע און איבער די דרשה. (מאורע איז ריכטיג? וויאזוי ספעלט מען עס?)

[[NAMELESS]]

זייער אינטערסאנט די דרשה.
ער זאגט אז ער ווייסט פון פיר פלעצער ווי רביה"ק שרייבט אויף זאכן וואס אחרונים האבן געשריבן בשם חז"ל, אז עס איז נישט דא אזא חז"ל. ער זאגט אז היינט האט ער געזוכט מיט קאמפיוטער'ס, און ער האט אפילו געפרעגט הגאון חיים קנייבסיקי שליט"א, און קיינער האט טאקע נישט געקענט טרעפן די חז"ל'ס. פון דעם זעהט מען די געוואלדיגע גאונות פון סאטמאר רבי, אז ער האט געקענט פיר מאל זאגן אז עפעס שטייט נישט אין חז"ל און עס שטייט טאקע נישט!!!!
הפלא ופלא!!

[ידען]

א נייע זאך וואס כאב נישט געוויסט ביז יעצט אז סאטמאר רבי האט געהאט בלויע אויגען.

[קאווע טרינקער]

ס'זעהט נישט אויס ווי ער רעדט פון די סאטמארע רבי וואס האט געוואוינט אין וומ"ס.

ווער איז דער ראביי?

[אוהב דעת]

זייער אינטערסאנט די דרשה.
ער זאגט אז ער ווייסט פון פיר פלעצער ווי רביה"ק שרייבט אויף זאכן וואס אחרונים האבן געשריבן בשם חז"ל, אז עס איז נישט דא אזא חז"ל. ער זאגט אז היינט האט ער געזיכט מיט קאפיאטער'ס, און ער האט אפילו גפרעגט הגאון חיים קנייבסיקי שליט"א, און קיינער האט טאקע נישט געקענט טרעפן די חז"ל'ס. פון דעם זעהט מען די געוואלדיגע גאונות פון סאטמאר רבי, אז ער האט געקענט פיר מאל זאגן אז עפעס שטייט נישט אין חז"ל און עס שטייט טאקע נישט!!!!
הפלא ופלא!!

זאגט ער די 4 זאכען ? אין ווען און פארוועם האט דאס די רבי געזאגט?

[איחוד פעלד]

יאך האלט אז מען מאכט אים פאר א גרעסערע גאון ווי ער איז געועהן.
ער איז טאקע נישט אוועק צומאכען, אבער פין זיינע תשובות זעהט מען נאכנישט עפעס ווער ווייסט וואס.

[villager]

דו ווייסט ניטאמאל וועלכע זייט מען עפענט א תשובה ספר אבער דו האסט שוין א מיינונג ווי א ווילנער גאון.

[שמעקעדיג]

יאך האלט אז מען מאכט אים פאר א גרעסערע גאון ווי ער איז געועהן.
ער איז טאקע נישט אוועק צומאכען, אבער פין זיינע תשובות זעהט מען נאכנישט עפעס ווער ווייסט וואס.

אויב דזשאדזש'טו זיין גאונות בלויז פון זיינע תשובה ספרים, דאן האסטו נישט ארויס דעם בילד.
קודם כל די תשובות איז גאר א קליינע חלק פון אלע זיינע תשובות, מען וואלט געקענט ארויסגעבן א גאנצע סעט, עטליכע בענדער.
קוק אויך אריין אין זיינע חידושי סוגיות, ס'איז דא וואס נתפעל צו ווערן.

אבער בעיקר בעל פה, וואו ער איז געגאנגען און גע'דרש'נט האט ער ארויסגענומען דעם עולם (תלמידי חכמים וגאונים) פון די כלים
סיי אין חוץ לארץ און סיי אין ארץ ישראל, ווי גרויסע גאונים האבן זיך מיט אים אדורכגעשמועסט מיט אים בכל מכמני התורה, ממש כל רז לא אניס ליה.
און אלעס האט ער געוואוסט בטוב טעם ודעת, כאילו ער האט עס נארוואס געלערנט.

אויב אזויפיל גאוני הדור זענען נתפעל געווארן, וואס דארפסטו מער ווי דעם.

[הציץ ונפגע]

נישטא וואס צו רעדן, סאטמארער רב איז געווען א גאון! אבער זיין כוח איז נישט געלעגען אין הלכה בכלל און אין הלכה'ישע תשובות בפרט.

[אוהב דעת]

יאך האלט אז מען מאכט אים פאר א גרעסערע גאון ווי ער איז געועהן.
ער איז טאקע נישט אוועק צומאכען, אבער פין זיינע תשובות זעהט מען נאכנישט עפעס ווער ווייסט וואס.

אויב דזשאדזש'טו זיין גאונות בלויז פון זיינע תשובה ספרים, דאן האסטו נישט ארויס דעם בילד.
קודם כל די תשובות איז גאר א קליינע חלק פון אלע זיינע תשובות, מען וואלט געקענט ארויסגעבן א גאנצע סעט, עטליכע בענדער.
קוק אויך אריין אין זיינע חידושי סוגיות, ס'איז דא וואס נתפעל צו ווערן.

אבער בעיקר בעל פה, וואו ער איז געגאנגען און גע'דרש'נט האט ער ארויסגענומען דעם עולם (תלמידי חכמים וגאונים) פון די כלים
סיי אין חוץ לארץ און סיי אין ארץ ישראל, ווי גרויסע גאונים האבן זיך מיט אים אדורכגעשמועסט מיט אים בכל מכמני התורה, ממש כל רז לא אניס ליה.
און אלעס האט ער געוואוסט בטוב טעם ודעת, כאילו ער האט עס נארוואס געלערנט.

אויב אזויפיל גאוני הדור זענען נתפעל געווארן, וואס דארפסטו מער ווי דעם.

בע״פ האט מען עפ״י רוב גהערט נאר דרוש נישט עמקות אדער פולפול ,וואס מהאט גהערט האט מען פארשריבען,איך גלייב נישט אז עס איז דא נאך עפעס נישט געדריקט

[villager]

נישט דרוש נישט עמקות און נישט פלפול מאכט איינעם פאר א גאון, בקיאות מאכט און ער איז געווען א בקי כידוע

[שמעקעדיג]

אין אנדערע אשכלות באוואשט מען אפט דעם סאטמאר רבי'ן, איך פארשטיי אז מאנכע דא זענען אנגעווייטאגט אויף אים, צו מיט רעכט צי אן רעכט, ס'איז נישט נוגע אהער.
איך וויל נישט אלץ פארדרייען דעם שמועס אין אנדערע אשכולות, און כ'מיין אז דא איז דער ריכטיגער אשכול עס אויסצושמועסן.

לכאורה ווייל ער האט נישט געהאט קיין שום נגיעה אזוי צו ווייטאגן דערויף. קיין געלט און כבוד האט ער דערפון נישט געמאכט.

אבער זיין תאווה פון הערשען אויפ'ן מענטשהייט, האט ער יא אויסגעפירט...
כ'זאג נישט, הרב יואל האט אין זיך אייגענארטיגע חשיבות, אבער מאל עס נישט אזוי אראפ ווי פון זיין נאטור וואלט ער דאס נישט געטון נאר ווי נעבעך אן אונס איז ער אריין און די גאנצע מערכה, די סיבה העקרי פון זיין מערכה איז געווען די נגיעה פון זיין נאטור, נאר גראדע איז ער געווען גאנץ גאט פארכטיג, האט ער געבויגן זיין נאטור צו געטליכע ענינים

ווער איך געוואר א נייע זאך, אז דער סאטמאר רב האט געהאט א תאוה פון הערשן אויף די מענטשהייט.
קען מיר איינער זאגן פון וואו דאס שטאמט? עס זענען פאראן אזויפיל סיפורים ווי דער איד איז אנטלאפן פון כבוד, די מערסטע באקאנטע מעשה איז ווי ער האט אויסגעשפילט זיין רייכע קבלת פנים אין סאטמאר,
ער האט זיך געקענט אראפלאזן צו א קליין קינד מיט א ליבשאפט און ענווה,
ער איז ארויס אקעגן די מדינה ווען מען האט אים פארשעמט און באזידעלט איבער די גאנצע וועלט, ער האט נאר דערלייגט דערפון מענטשן און געלט און געבליבן אויסגעשפילט, בבחינת כי במקלי עברתי, ווי א מלך אביון, ער איז געווען גרייט אוועקצוגעבן זיין לעבן פאר דעם, אויב האט ער געהאט א תאווה צו הערשן אויף מענטשן, HOW COME אז ער האט זיך געשאסן אוין די פוס און געטון זאכן וואס האט פארשיקט מענטשן און האבן אים בארעדט?? אתמהה.