איז נישט געשמאקער צו זיין א נאר?

[moody]

לכאורה איז דאס די זעלבע נושא,

[בת קול]

איך פראביר שוין מיט גוטן און מיט בייזן דיר צירוק אריינצושלעפן דא אין שטיבל, ענדלעך איז עס מיר געלונגען,
עס איז שוין נישט קיין נפק"מ וואס איך האב געשריבן, די עיקר איז די ביסט דא צירוק...
יעצט צו האבן 5001 תגובות איז דאך נישט צום זאך, וועסטו מוזן אכ"פ דערגרייכן א רידעכיגע נומער ווי 6000 תגובות,
איך וואלט געזאגט אז 10,000 איז מער רינדעכיג....

בענין דיין לאנגע מגילה,
איך האב עס נאר איינמאל שנעל דורכגעקוקט פאר די מנהל האט עס פארמעקט, ממילא געדענק איך נישט געניג צו קענען מגיב זיין

קענסט עס איבערשרייבן אהן די דברי כפירה....

כ׳האב עס דיר געשיקט אין פריוואט, ביזט מכובד עס איבערצושרייבן אן די דברי כפירה. עכ״פ איך האב שוין געזאגט וואס איך האב צו זאגן, זעהט אויס אז די דברים היוצאים מן הלב האבן אנגערירט א רויע נערוו. אז נישט איז נישט, זייטס מיר אלע לחיים ולשלום.

איך האב נישט געזעהן מיט וואס עס האט מער כפירה ווי דער פותח האשכול, מיר האט פשוט אויסגעזעהן ווי דו בוסט זיך סותר.
אויסער אויב איך האב נישט פארשטאנען וואס דו שרייבסט.

[בְּתוֹךְ עַמִּי]

ווען איך בין געווארן 3 יאר אלט האט מיין טאטע מיר גענומען אין חדר ארויפגעלייגט אויפן מלמד׳ס שויס וואס האט מיטן לעפל שיין ארויפגעשמירט די זיסע האניג אויפן א׳-ב׳ און מיר מכבד געווען מיט א לעק...

אוי האביך געשפירט דעם זיסן געשמאקן טעם. בשעת מיינע אויגעלעך פאָרן פונעם א׳ דערנאך צום מ׳ און ת׳

דערנאך האביך געטיילט פעקלעך פאר די אינגלעך אין כתה, אוי האבעך זיך גוט געפילט...

נאך אזא פרייליכע און מונטערע טאג איז מיר געווען קלאר אז איך האב נאר וואס זוכה געווען טועם צו זיין און פילן די טעיסט פון האבן שיין געקראזלטע פיאה׳לעך און א סאמעטענעם קאפל אויפן קאפ.

אפאר יאר זענען פארביי, כ׳זיץ אין חדר אויפן הארטן באנק, דער פינגער פייכט פון שווייס, טייטעלט אויפן חומש, פראבירענדיג צו פארן פאראלעל מיטן רבי׳ןס קול... און פליצלינג קומט מיר ארויף א בילד אין מוח: האניג, א׳-ב׳, פעקלעך, זיס, פריילעך.... ווי איז דאס אלעס פארשווינדן...?!

באלד דערויף דערמאן איך זיך אין די 3 אותיות: א׳מ׳ת׳... אההה... טראכטעך צו זיך ׳אמת׳ איז דאך בעסער פון ׳צוקערלעך׳, וויכטיגער פון סיי וואס...

לאמיר מאכן ׳אמת׳ פאר מיין פריינט, און עס קיינמאל נישט איבערלאזן...

[שמן למאור]

ס'איז געזונטער/געשמאקער און א גוטע טשויס צו זיין א נאר ווי איידער א האלבע חכם. אבער א גאנצע חכם וועט אוועק ווארפן כל הון דעלמה ווי איידער צוריק אריינצוגיין אין פיש טאנק און אוועק ווארפן זיין חכמה.

ווען מען איז מחליט אריינצושפאצירן בעולם החכמה, קען מען נישט וויסן אויב מען וועט ווערן א גאנצע חכם אדער א חצי חכם, אייגנטליך איז מען אייביג נאר א חצי חכם ווייל עס איז דא פיל מער וואס מען דארף נאך דערגרייכן און לערנען,

אבער אויב די מוח שטיפט, האט מען מילא נישט קיין צוויי ברירות, איך ברענג טאקע ארויס די געשמאקייט פונעם נאר, אבער אז מען פארמאגט א דראנג צו וויסנשאפט, קען מען עס נישט אזוי גרינג באגראבן

[סאנטיאגא]

איך קוק מיך אזוי ארים, און איך זע אז עס איז נישטא ציפול אזוי ווי מיר אין ביהמ"ד, קיינער אינטערסירט נישט צו טראכטן, קיינער וויל נישט שטיין מיט מיר אין ווארט וועגן די אמת, יעדער פארט זיך אויף זיין רוטין, אלעס איז פיין און וואויל, אפילו מיין חבר וואס איז שוין יא א שטיקל בעל מחשבה, ווען עס קומט צו "די ענינים" מאכט ער מיר גלייך שטיל, ער זאגט מיר, וואס פעלט אויס צו רעדן די זאכן, וועסט מיר נאך איבערצייגן אז די ביסט גערעכט, און דאן וואס?
הייבן הייבט זיך עס אהן מיט קוקן אויף די פאקטן, און ענדיגן ענדיגט זיך עס מיטן לייקענען די גאנצע תורה רח"ל... (קרעדיט: @רביה"ק)
לאמיך אפ! לאז מיין לעבן פארן אומגעשטערט! וואס דארפסטו מיר פארדרייען די קאפ מיט אומאיינגענעמע פאקטן?

און איך דריי מיר אזוי ארים, איז ער דען נישט גערעכט? איז נישט פארמאכן די קאפ די געשמאקסטע אפציע??
אבער וואס זאל איך טון? די חכם שטיפט מיר, מיין מוח וועט נישט קענען איינרוהן וויסנדיג אז איך לעב אין א שקר בלויז ווייל אזוי איז מיר מער בא'טעמ'ט, אפשר ארבייט עס ביי רוב מענטשן, אבער וואס זאל איך טון, ביי מיר גייט עס נישט...

שיינע ארבעט, הענדס דאון. זיסע חלומות נאנ-דעלעסס, דאס איז די פעריטעיל ווערסיע וואס מיר ווילן זיך לאזן איינרעדן איינמאל מ'כאפט זיך וואו ווייט מ'איז פארקראכן (און אביסל אסאך ptsd פון אונזערע רבותינו הקדושים וואס האבן אונז אויסגעמאלן אזא אומריכטיגע סליפערי סלאופ בילד פון קליינווייז אן איבער קשיות פרעגן, גהנום שרעק יעדע וויילע, די דרויסנדיגע וועלט, דער ערל, דער משכיל, תאוות, פארשטייט זיך אלעס פון איין זמר יווני)

בעת וואס איך רעזינעט שטארק מיט דעי לעצטע פאראגראף. די אשכול איז געבויט אויף א אומלאגישע הנחה, און אפשר איז דאס די פוינט, אויב יא טשעק איך ארויס, כ'ווייס פילע מענטשן האבן עפעס א פעטיש פאר הייפאטעטיקל דיסקוסיעס. ווייל פון א ראציאנאלע שטאנדפונקט איז עס פונקט וואו פרעגן "איז נישט געשמאקער צו זיין א קאץ?" יא אבער דו ביזט נישט. זיין א נאר קען מען זיך נישט איינקויפן ביזט אדער א לאו אייקיו, אדער עוורידזש, אדער עבאוו. ווען דו פרעגסט וואלט געווען געשמאקער צו זיין א נאר, פרעג איך דיר צוריק: פאר וועם? פאר א נאר? יא. פאר אן אינטעלעקטועל? גהנום אויף די וועלט! איך מיין מ'פארשטייט די פוינט, מ'קען זיך נישט קלויבן צו זיין אבסעסיוו קאמפאלסיוו איבער סקיציפרעניע, דו ביזט עס אדער ביזט עס נישט. די זעלבע איז מיט דעם, א מענטש איז אדער איבערצייגט אין א זאך אדער נישט איבערצייגט. און די פאקט אז דו קענסט זיך ערלויבן צו טראכטן צו ס'וואלט ווען בעסער געווען ווען מ'קען צוריקדרייען דעם זייגער דאס אליינס מיינט אז דו ביזט שוין נישט איבערצייגט. ווייל ווען ביזטו ווען נאך נאר וואלסטו פשטות נאך געווען איבערצייגט... און לכאורה ביזטו אויך נישט געווען צופרידן ווען די מגיד שיעור האט דיר גענטפערט אן אומצופרידנשטעלדנע תירוץ אויף א הארבע שאלה אין א תוספת... אדער קען זיין דו ליידסט אויף dissociative identity disorder ווי אין איין פערסינאליטי ביזטו א באָטאָ און אין די אנדערע פערסינאליטי ביזטו א יניק וחכים...

יעצט פראקטיש, גארנישט אויף די וועלט איז גרינג. גארנישט איז נישט ריין גוט אדער ריין שלעכט. למשל, אז דו ביזט קלוג דארפסטו ליידן פון די פאקט אז ווייניגער מענטשן פארשטייען דיך, און נאך האלטן מיסאינפארמד בעליפס איבער דיר און דיינע שיטות. אז דו ביזט א באטא קומט עס ארויס אין דיר עווענטועל, און דאס איז נישט גוט פאר דיר און נישט פאר אנדערע ווייל יעדער ארום דיר דארף עס עסן, (ווי ר"ע האט שוין געזאגט סיג לחכמה שתיקה) און arguably אנלעס דו ביזט אין פתח תקוה, אדער אין א סייק ווארד ווילסטו אויך פארשטיין דעם אינטעלעקטועל און פארוואס דו ביזט אנדערש .. דאס איז נאר א טפה מן הים ארויסצוברענגען די נקודה. אוודאי איז גארנישט שווארץ און ווייס, אבער איך וואלט מגדיר געווען פאר דיר אין די פילזאפיע: זיין אבליוויעס קומט אפשר אן געשמאק אבער איז נישט געשמאק. און זיין א חקרן קומט נישט אן געשמאק אבער איז געשמאק/ער. איך בין געווען היבש אבליוויעס פון נאטור, אבער שפעטער איז עס אויך ריענפארסט געווארן אין די שיינע חסידישע לעבנסשטייגער, אבער א נייגעריגער בין איך געווען און געטראכט פאר מיר האב איך, סא איך קען נישט זאגן איך האב עווער געברענט ביי א רבי'ס טיש אדער פאר א שבת'דיגע דאווענען ווייל איך האב אין דעם נישט געזעהן קיין transparency נאר פארקערט. אבער דאס מיינט נישט אז מ'קען עס נישט ענדזשויען טו סאם עקסטענט, מ'טוט עס אבער ווייל מ'איז tribal און מ'טראכט אין גרופע'ס, טוט מען אויך אין גרופע'ס. אפילו די גרופע איז א פארשימלטע... ווייל ווי דו האסט זייער ריכטיג געזאגט זיין די outcast און די איין שווארצע שעפעלע איז פיל פיל מער daunting און טערארזירנד.

די קורצע ענטפער: זיין א טיפש איז אנדערש ווי שפילן טיפש. און די latter איז א צער שאין כמו וואס מ'קען זיך פאפן אז ס'העלפט, אבער ס'איז ווי צודעקן די אויגן און זיך פאפן אז דו האסט דיך באהאלטן...

[היסטאריע]

אויף די עיקר שאלה, איז נישט געשמאקער צו זיין א נאר?

פרעג איך, ווער זאגט דו ביסט נישט?

און בכלל אלע מגיבים וואס רעדן וועגן דער טיפש, פין ווי איז דער זיכערהייט אז מען איז נישט א טיפש אליין?

[שמן למאור]

ווי מער דו ביסט מאריך, אלס שווערער איז מיר צו כאפן וואס דיין פראבלעם איז,

די נקודה דא איז איין זאך, זיך צו פארמאכן די קאפ און נישט ווילן אנפילן די קאפ מיט ידיעות און וויסנשאפט, קען אפשר זיין געשמאקער, עס וועט מעגליך לאזן דיינע אלע הנחות קדומות אין פלאץ, און וועט נישט שטעלן דיין גאנצע לעבנסשטייגער אונטער א פראגע צייכן, וועסט קענען ווייטער זיך האלטן מיט די קאפ אין דער הייך אז איך בין גערעכט מיט מיין מהלך החיים
אבער פון די אנדערע זייט וועט די מוח זיך נישט לאזן טרעטן, און וועט פאדערן דאס זייניגע, ער וועט שטרעבן פארן אמת, און שטענדיג גלוסטן אויפריכטיגקייט אהן קיין נגיעות.

ביזט גערעכט אז די טוירם "זיין א נאר" איז אפשר נישט גוט ארויסגעברענגט די נקודה, ווייל א נאר איז אזוי געבוירן און קען נישט טוישן זיין שיקזאל, אפשר וואלט די קעפל געדארפט זיין:
"איז נישט געשמאקער ארויסצובלאקן ידיעות וואס קענען פאטענציאל שטעלן מיינע הנחות קדומות אונטער א פראגע צייכן"

אזוי ווי די משל פון די קדמות הזוהר,
איינער וואס זעט אזא קעפל האט צוויי אפציעס, אדער זאגן צו זיך, "איך ליין נישט אזא אשכול"!! אלע מיינע רביס/מחנכים/עלטערן און יעדער ארום מיר, האבן אנגענומען אז רשב"י אליינס האט אלעס געשריבן, איך וויל נישט ליינען אזא כפירה'דיגע מאמר וואס קען מעגליך טוישן מיין קאך און מיין הרגש דקדושה וואס איך האב צום זוהר הקדוש,
אבער פון די אנדערע זייט נודזשעט די מוח, קוק אויף די פאקטן! זע וואס יענער שרייבט! עס איז נאריש צו זיין איינגערעדט אז א ספר פון ליאן קומט גאר פון רשב"י, ווילסטו דען לעבן אין א געשמאקע טעות איידער ווי א פיינפולע אמת?

אפשר איז לעבן אין די טונקלקייט געשמאקער, אבער לעבן מיט די פאקטן איז מער ריכטיג, און ריכטיגקייט קומט פאר אלעס.

[שמן למאור]

אויף די עיקר שאלה, איז נישט געשמאקער צו זיין א נאר?

פרעג איך, ווער זאגט דו ביסט נישט?

און בכלל אלע מגיבים וואס רעדן וועגן דער טיפש, פין ווי איז דער זיכערהייט אז מען איז נישט א טיפש אליין?

די נקידה איז נישט חכם ווס. דעם טיפש
די ווארט איז יעדער אין זיין מצב, צו ער זאל קליגער ווערן פון די פלאץ וואס ער שטייט יעצט, אדער נישט פאשענען אין פרעמדע פלעצער

[תרמב]

מען פארציילט א מעשה אז ס'איז געווען א רבי וואס האט געפרעגט זיין תלמיד, דו האלסט נישט אז ס'וואלט געווען באקוועמער אז דו זאלסט זיין א בהמה? א בהמה האט אלס עסן פאר זיך און האט א שטאל ער דארף זיך נישט מוטשענען מיט קיין פרנסה, ער האט נישט קיין דאגות פון שידוכים און צער גידול בנים צו לוינט זיך נישט ענדערש צו זיין א בהמה? דער תלמיד האט זיך גענומען טראכטן אז אפשר האט ער א נקודה, ער טראכט אזוי שטארק אריין אפשר לוינט זיך עס טאקע ענדערש צו זיין א בהמה, האט די רבי אים געזאגט מוטשע דיך נישט אזוי, דו ביסט!

[ברוינשטיין]

מען פארציילט א מעשה אז ס'איז געווען א רבי וואס האט געפרעגט זיין תלמיד, דו האלסט נישט אז ס'וואלט געווען באקוועמער אז דו זאלסט זיין א בהמה? א בהמה האט אלס עסן פאר זיך און האט א שטאל ער דארף זיך נישט מוטשענען מיט קיין פרנסה, ער האט נישט קיין דאגות פון שידוכים און צער גידול בנים צו לוינט זיך נישט ענדערש צו זיין א בהמה? דער תלמיד האט זיך גענומען טראכטן אז אפשר האט ער א נקודה, ער טראכט אזוי שטארק אריין אפשר לוינט זיך עס טאקע ענדערש צו זיין א בהמה, האט די רבי אים געזאגט מוטשע דיך נישט אזוי, דו ביסט!

ער גלייבט סתם אין עוועלאשען

[סאנטיאגא]

ביז איך האב געליינט אט די מעשה,

אמאל זענען די חסידים פון ר' מענדעלע רימינווער זיך צוזאמגענימען פאר א וויכטיגע מיטינג, און ארויפגעברענגט א שטארקע שאלה, מיר שוועבן אלע פרייטאג צינאכטס אין די עולמות העליונים, מיר שפירן קלאר דעם הייליגן לעכטיגן קדישת שבת, מען שפירט ווי די נפש און די רוח מיטן נשמה יתירה מאכן זיך באקוועם אינעם וואכנדיגן גוף, אין ברענגען אריין מיט זיך דעם הייליגן שבת גייסט.. אבער.. איין מינוט!! אפשר איז דאס אלעס דמיון...? אפשר לעבן אונז אינטער א פאנטאזיע, און אונז זענען גארנישט אנדערש ווי די מענטשן אינעם משיגאים הויז וואס שפירן אויך ווי די רוחות שפאצירן אריין אין זיי...

האט מען מחליט געווען, מען גייט מאכן א פראבע, מען וועט איבערדעקן די ביה"מ מיט די ווייסע טישטעכער, מען וועט אנטון די שטריימל אין בעקיטשע, אנהייבן מיט א ברען הודו, דערנאך מנחה מיטן ערב שבת'דיגער נוסח, און דאן וועט מען מיט א ברען אנהייבן קבלת שבת מיטן לכה דודי, און ונראה מה יהיה...

אומר ועושה מען האט זיך אנגעגרייט צום פראבע, און אין א גרינעם דינסטאג האבן די חסידים געפראוועט דעם הייליגן תפילות פון שבת קודש....און... יא!! זיי האבן אלע "געשפירט" דעם קדישת שבת פינקט ווי זיי פלעגן "שפירן" יעדע שבת!!!

מיט א טרויער זענען זיי אריין צום רבין און פארגעלייגן זייערע טענות, הלמאי די גאנצע זאך איז פיסטע איינרעדענישן, מען קען שפירן "קדישת שבת" און די וואכן אויך,
האט זיי די רבי געזאגט, זארגט ענק נישט, די בגדי שבת האבן א כח אריינצוברענגען די קדישת שבת אפילו אינמיטן די וואך!!!!!

וואו האסטו געליינט די מעשה? איך זיך שוין די מקור דערצו א לענגערע צייט.
עס איז אביסל שווער צו גלייבן די מעשה, ווייל למעשה האבן דאך די מענטשן געוויסט טיף אין הארצן אז ס'איז נישט שבת. איז מיר אביסל שווער צו גלייבן אז זיי האבן טאקע געשפירט. משא"כ דיין חבר בערל, ער האט באמת געמיינט אז ער האט געהאט כשרע תפילין, האט ער טאקע געקענט שפירן.

פון א פילם האסטו שוין אמאל געהערט? ס'איז פארהאן עקטערס וואס שפירן באמת וואו זיי האבן פארלוירן א קינד אזש ביז געשטיקטע טרערן אפילו אויב ס'איז נאר געשפילט...

[סאנטיאגא]

אויף די עיקר שאלה, איז נישט געשמאקער צו זיין א נאר?

פרעג איך, ווער זאגט דו ביסט נישט?

און בכלל אלע מגיבים וואס רעדן וועגן דער טיפש, פין ווי איז דער זיכערהייט אז מען איז נישט א טיפש אליין?

גוט געפרעגט. קענסט נעמען א אייקיו טעסט, קענסט דיך לערנען בעסיק לאגיק און זעהן צו דיין שכל פאלגט נאך די רולס אף לאגיק, נאטירליך צו נישט (וואס מיינסטו טוה איך דא? איך פרעקטיס:)
און while משוגע האט נישט קיין שיעור ווי די וועלט זאגט, האט קלוגשאפט יא. אזוי פארשטיי איך. דאס מיינט אוודאי נישט אז א קלוגע מענטש קען קיינמאל נישט זיין סטופיד, און אז א נאר קען קיינמאל נישט זאגן א גוטס...

@מי אני בעק מיך אויף דא מיט עפעס אן אריסטאטאליען quote

[סאנטיאגא]

ווי מער דו ביסט מאריך, אלס שווערער איז מיר צו כאפן וואס דיין פראבלעם איז,

איך האב א פראבלעם? יעצט זאגסטו מיר? אקעי, גוט צו וויסן. איך האב דיר געגעבן א שארט version וואס פארפירסטו לאל

די נקודה דא איז איין זאך, זיך צו פארמאכן די קאפ און נישט ווילן אנפילן די קאפ מיט ידיעות און וויסנשאפט, קען אפשר זיין געשמאקער, עס וועט מעגליך לאזן דיינע אלע הנחות קדומות אין פלאץ, און וועט נישט שטעלן דיין גאנצע לעבנסשטייגער אונטער א פראגע צייכן, וועסט קענען ווייטער זיך האלטן מיט די קאפ אין דער הייך אז איך בין גערעכט מיט מיין מהלך החיים
אבער פון די אנדערע זייט וועט די מוח זיך נישט לאזן טרעטן, און וועט פאדערן דאס זייניגע, ער וועט שטרעבן פארן אמת, און שטענדיג גלוסטן אויפריכטיגקייט אהן קיין נגיעות.

עקזעקלי, נישט דא אזאנס נא, א מאן וואס האט ליב מענער קען נישט פריטענדן ליב צו האבן פרויען, און א טראכטער קען נישט אויפהערן טראכטן, נישט קיין חילוק וויפיל יענער זאל זיך נאר אייסעלעיטן דערפון. כ'זוך אויך די סוויטש, צוריק גייט א קאזע. און דער וואס פאפט פייניגט זיך, וזהו. וועט נישט ממש דיין גאנצע לעבן זיין אונטער פראגע צייכן. אבער א וועלט פון פראגעס וועט זיין? יא אדער ניין? סא דו האסט יא ספיקות אדער אלעס קלאפט? דאס האב איך דיר מסביר געווען. ס'איז נישט אפ פאר דיסקאשן, איך האב נישט קיין טענות אז דו שמועסט עס אויס, אבער מיין הערה איז ס'איז נישט קיין טשויס... ס'דזשאסט איז. און ענד אף סטארי.

עגעין, אנלעס דו ביזט נישט אנאליטיש און טיף געשטימט, איך בין נישט קיין פסיכילאג, מ'רעדט פארשטייט זיך אויב איז עס מער ווי א איטש דא און א איטש דארט, א ספק'ל דא און א באדער'ל דארט און ווייטער געגאנגען נישט די סטייל מוח רעד איך וואס מער מיינט? פיגער עס אויס...

ביזט גערעכט אז די טוירם "זיין א נאר" איז אפשר נישט גוט ארויסגעברענגט די נקודה, ווייל א נאר איז אזוי געבוירן און קען נישט טוישן זיין שיקזאל, אפשר וואלט די קעפל געדארפט זיין:
"איז נישט געשמאקער ארויסצובלאקן ידיעות וואס קענען פאטענציאל שטעלן מיינע הנחות קדומות אונטער א פראגע צייכן"

נאכאמאל ס'מאכט נישט עכט אויס וויאזוי דו דריקסט עס אויס, די תירוץ איז נאך אלס ניין. און איך פארשטיי מיטן גאנצן הארץ די אומבא'טעמ'טע געפיל. רעליגיע פארקויפט א גוטן פראדוקט. קאמפארט, און פאר דעם איז עס נאך אן אייטעם. די תירוץ איז נאך אלס ניין

אזוי ווי די משל פון די קדמות הזוהר,
איינער וואס זעט אזא קעפל האט צוויי אפציעס, אדער זאגן צו זיך, "איך ליין נישט אזא אשכול"!! אלע מיינע רביס/מחנכים/עלטערן און יעדער ארום מיר, האבן אנגענומען אז רשב"י אליינס האט אלעס געשריבן, איך וויל נישט ליינען אזא כפירה'דיגע מאמר וואס קען מעגליך טוישן מיין קאך און מיין הרגש דקדושה וואס איך האב צום זוהר הקדוש,
אבער פון די אנדערע זייט נודזשעט די מוח, קוק אויף די פאקטן! זע וואס יענער שרייבט! עס איז נאריש צו זיין איינגערעדט אז א ספר פון ליאן קומט גאר פון רשב"י, ווילסטו דען לעבן אין א געשמאקע טעות איידער ווי א פיינפולע אמת?

אפשר איז לעבן אין די טונקלקייט געשמאקער, אבער לעבן מיט די פאקטן איז מער ריכטיג, און ריכטיגקייט קומט פאר אלעס.

יעפ. כ'האב ידידים וואס האבן די מהלך אויף גאנץ ק"ש משום איזה היה סיבה.

[בְּתוֹךְ עַמִּי]

"איז נישט געשמאקער ארויסצובלאקן ידיעות וואס קענען פאטענציאל שטעלן מיינע הנחות קדומות אונטער א פראגע צייכן"

פרעג פוטין וכת דיליה....

אפשר איז לעבן אין די טונקלקייט געשמאקער, אבער לעבן מיט די פאקטן איז מער ריכטיג, און ריכטיגקייט קומט פאר אלעס.

נישט אלעמאל איז דיין point of view די ׳פאקט׳.

[מי אני]

אויף די עיקר שאלה, איז נישט געשמאקער צו זיין א נאר?

פרעג איך, ווער זאגט דו ביסט נישט?

און בכלל אלע מגיבים וואס רעדן וועגן דער טיפש, פין ווי איז דער זיכערהייט אז מען איז נישט א טיפש אליין?

גוט געפרעגט. קענסט נעמען א אייקיו טעסט, קענסט דיך לערנען בעסיק לאגיק און זעהן צו דיין שכל פאלגט נאך די רולס אף לאגיק, נאטירליך צו נישט (וואס מיינסטו טוה איך דא? איך פרעקטיס:)
און while משוגע האט נישט קיין שיעור ווי די וועלט זאגט, האט קלוגשאפט יא. אזוי פארשטיי איך. דאס מיינט אוודאי נישט אז א קלוגע מענטש קען קיינמאל נישט זיין סטופיד, און אז א נאר קען קיינמאל נישט זאגן א גוטס...

@מי אני בעק מיך אויף דא מיט עפעס אן אריסטאטאליען quote

אריסטו האט געזאגט:
Knowing yourself is the beginning of all wisdom

אבער מער קלארער לגבי די שאלה דא וואלט געווען די מימרא מסקראט (רבו של רבו אפלטון) המובא בחתימתי: "אלס וואס איך ווייס איז אז איך ווייס גארנישט [אחוץ דעם עצם פאקט]". והיינו, אז אט דאס טאקע איז א סימן של חכמה: די עפּיסטעמיק יוּמיליטי וענווה פונעם אנערקענונג אז מ'איז שוין גארנישט אזא חכם ווי מ'האט אלס געמיינט וכו'. אט די אנערקענונג פון "אפשר בין איך גאר א טיפש" איז שוין א סימן לחכמה.

דא הא'מיר אראפגעברענגט ציטאטן פון אלכסנדר דומא און איינשטיין איבער די אינפיניטוד פון מענטשליכע סטוּפּידיטי.

[סאנטיאגא]

מען פארציילט א מעשה אז ס'איז געווען א רבי וואס האט געפרעגט זיין תלמיד, דו האלסט נישט אז ס'וואלט געווען באקוועמער אז דו זאלסט זיין א בהמה? א בהמה האט אלס עסן פאר זיך און האט א שטאל ער דארף זיך נישט מוטשענען מיט קיין פרנסה, ער האט נישט קיין דאגות פון שידוכים און צער גידול בנים צו לוינט זיך נישט ענדערש צו זיין א בהמה? דער תלמיד האט זיך גענומען טראכטן אז אפשר האט ער א נקודה, ער טראכט אזוי שטארק אריין אפשר לוינט זיך עס טאקע ענדערש צו זיין א בהמה, האט די רבי אים געזאגט מוטשע דיך נישט אזוי, דו ביסט!

ער גלייבט סתם אין עוועלאשען

און איך דערמאן מיך אן אנדערע מעשה געהערט פון הערשל פורים (פר"מ) א חסיד איז אמאל אריין צו זיין רבי'ן און געפרעגט ילמדנו רבינו ס'שטייט אין תהילים שמר פתאים ה' די אייבירשטער היט אויף די באלאנדס אבער וואס וועט זיין מיט אלע קלוגע מענטשן? האט די רבי געזאגט, דו ביזט קעיר גענומען? וואס זארגסטו דיך פאר יענעם וואס?

[שמן למאור]

איך שמועס לעצטנס פריוואט מיט איינער פון חבירים הידידים פון שטיבל, ער איז נישט אזא אפטע שרייבער, אבער קומט אריין פון צייט צו צייט און לאזט איבער שטיקלעך דברים כדברונות, מען קען זען אז ער איז א שטארקע געלערנטער און אינטעליגענטע מענטש,
דורך עפעס א סייעתא דשמיה האב איך מיך פינקט באקאנט געמאכט מיט אים, אלעס אנליין פארשטייט זיך, און איך שמועס מיט אים שוין פאר א שטיק צייט, בתוך הדברים איז אויסגעקומען אז ער מיט זיין ווייב זענען פריי אינגאנצן, אבער אויסערליך גייט ער נאך מיט די גאנצע לבוש, שיקט זיינע קינדער אין די היימישע מוסדות, און קויפט אפשר אפילו מפטיר יונה יום כיפור אויף א זאטע מאגן...

עס גייט שוין אהן אזוי פאר צענדליגע! יארן, איך האלט אים נאך אינמיטן אויספרעגן פינקטליך די הלוך ילך פון אזא לעבנס שטייגער, עס איז מיר געווען היבש אינטערסאנט, ער לייגט שוין נישט תפילין פאר יארן! און טרעט נישט אריין אין קיין שול משבת לשבת

איך האב געשמועס מיט אים איבער זיינע דורכגאנג, וויאזוי ער איז צעביסלעך "קליגער" געווארן, און אנגעהויבן צו צווייפלען אין אלעס וואס מען האט אים אויסגעלערנט

צו שפרינגען צו די פרייליכע ענדע (אויב מען קען עס אזוי אנריפן) האט ער נאכן זיין דעפרעסט פאר א לענגערע תקופה, אויסגעשמועס מיט זיין ווייב זיינע ספיקות און קשיות, און מיט איר ראט זענען זיי ביידע ציזאמען געזעצן צוויי יאר ביי קירוב רבנים, ווי זיי האבן צום סוף מחליט געווען אז אלעס איז ב. ס. און מען לאזט אלעס איבער... און היינט לעבן זיי א לעבן צוזאמען...

אבער עס איז נישט אייביג געווען אזוי גרינג... ער באשטעטיגט מיר אז ס'קלאר ביטער שווער צו ווערן קליג... מען ציטערט אפצולאזן די ווייב, מען וועט פארלירן די קינדער, זיין קרח מכאן ומכאן, ער זאגט מיר אז אסאך פון זיינע חבירים זיינס גלייכן האבן א ביטערע לעבן זייט זייערע אויגן האבן זיך געעפנט, די ווייב האט זיי אפגעלאזט, זיי טארן נישט זען די קינדער, אנדערע פירן שוין פאר צענדליגע יארן א באהאלטענע דאבל לייף, און באהאלטן זיירע כפירה געדאנקען פון די אייגענע ווייב
עס איז ביי טייל טוב מותי מחיי, מען שטיפט איין טאג נאכן צווייטן... און אזוי גייט שוין די לעבן... עס איז שוין גארנישט אזא געשמאק צו זיין קליג...

פאר מען הייבן אהן זיך אריינצעטוהן אין "קליג ווערן" דארף מען קלאר וויסן אז עס קומט מיט די ריזיקע אז די מסקנות וועלן דיר טראגן צו פלעצער וואס די האסט נישט געטראכט אז עס וועט דיר אהין פירן, און כל באיה לא ישיבין, מען קען שוין נישט צירוק ווערן א שוטה.. מען קען זיך פאפן אדער פאפן די וועלט.. אבער עס האט יענע ביטערע טעם..

הגם אזוי ווי איך האב געשריבן, אז איינער וואס די קשיות נאגן אים.. און זיין מוח זיכט די אמת, האט ער נישט ציפול ברירות, ער וועט צום סוף זיכן צו דערשטיקן זיינע קשיות און זיכן נאך תריצים, און עס קען מעגליך זיין אז זיינע מסקנות וועלן גראדע זיין אז גאט מיטן תורה איז יא אמת, אסאך קליגע געלערנטע מענטשן האלטן יא אז תורה איז מסיני וכ' העק בען שפירא האלט אזוי...
אבער עס איז א ריזיקע.. מען קען נישט וויסן.. און עס קען זיין א שרעקליכע גיהנם אויף די וועלט...

איך וויל דא ברענגען א ברייוו וואס ער האט מיר געשיקט, עס איז א גאר ציפעדיגע בריוו, אין ענגליש, וואס ער האט אפגעטייפט ווען זיין עלטסטע זון איז געווארן בר מצוה... זיין זון האט עס נישט געזען עד היום הזה...
עס שטעכט גאר שטארק, זאג דיר מיר צו איז נישט שווער צו "ווערן קליג"

*******

Dear Son,

In just a few days you will be celebrating your thirteenth birthday. You have prepared for that day for a long time. It is a milestone to you. And according to your beliefs, it's a turning point in your life. From now on, you will be responsible for your own sins, you are relieving me of that responsibility. You are becoming a grown man.

As your father, I should be happy and excited. My oldest is becoming a man. I should be overjoyed and celebrate with you. Sadly, I don't share that excitement. I participated in the preparations, bought you your new adult garb, your tefillin, arranged a nice party, but emotionally I'm not there.

I thought that when the day will come, somehow, I will be happy for you, or at least I will just be numb. That it will just pass. I was mistaken. In the past few days, I woke up to a new realization, something hit me. Reality sinks in.

I will always remember that day. The day the doctor shout out: Mazel Tov, it's a boy! There you were, in your mom's hands, breathing fresh air for the first time. It was one of the better moments of my life, if not the best moment of my life. You made me a father! It's an indescribable feeling. I had so many dreams and hopes for you, for us. I was hoping that you will grow up to be a God-fearing Jew devoting your life to His commends. I was sure that I will do whatever it takes to make that happen. That we will have a special father-son relationship that nothing in the world will be able to spoil. But so much has changed since. I'm not the same man. I moved on, but you stayed.

I know of many good people who, as a result of thinking out of the box, have to fight for the right to see and be with their children. It is a gruesome experience. Something no human-being should ever have to go through. Only something as beautiful as religion -- or a Hitler or the mafia and the like -- can rationalize such an ugly practice.
I'm lucky that I'm not in that position (at least not yet), still, I feel that religion is robbing you away from me.

The older you get, the less we have in common. You are interested in things that are meaningless to me, and I'm interested in things that are taboo or forbidden to you. We just live on different planets. We can't have an open communication. Even this letter, an open letter from me to you, a glimpse into your father's heart, in all likelihood you will never see. Definitely not in the foreseeable future. Physically we live in the same home, but emotionally we are worlds apart.

I am there with you each and every day, but I am not there. Religion built a wall between us. I can not teach you the values I believe in. I can not guide you to what I think is right. I can not keep you from doing evil. I can not lecture you not to hate others who aren't like you. I can not send you to the school of my choice. I can not make decisions about you. I can not fulfill my fatherly duties.

I'm heartbroken about it but there is nothing I can do about it without causing you to go through horror.

You are happy about that day, your mom is happy, your grandparents are happy. I'm not. I'm actually sad that you're happy about it. I'm horrified to watch you go down the path I'm coming from. I tremble of the day you'll open your eyes and blame me for not being there to protect you from it. But my hands are tied.

F**k religion and all that it has done to me. And to you. הטיח כאן דברים כלפי מעלה...

Before I finish I wanna wish you a happy birthday, and a long and healthy life. A life that you can make sense of. I sincerely hope and wish that you figure it all out before you impregnate your frum wife. You're a smart kid, you just have to think, that's all it takes. In the likely event that doesn't happen, I pray to God or whomever that you should stay the frum sheltered person you are now, devoted to the nonexistent God and the humane parts of the religious doctrine.

Dad

[צקון לחש]

.

געוואלדיג שבגעוואלדיג, געוואלד!!

[קהל'ס נער]

אז מען רעדט שוין פון בען'ענען זאגט ער אויך אז כאטש זיין אמונה איז באזירט אויף לאגיק דארף ער נאך אלץ א leap of faith, ממש ווי די בעש"ט האט געזאגט "נאך אלעם בין איך א נער און איך גלייב"

לכאורה, מיינט ער דעיס צי זאגן (ער זאגט נישט ביז ווי איז לאגיק און ווי הייבט זיך אן זיין אמונה פשיטה, מילא וועל איך זאגן וואס איך האלט), אז ס'דא א בורא עולם איז לאגיק, ווייל א וועלט באשאפט זיך נישט אליין, אבער אז דער בורא האט געגעבען די תורה דא דארף מען שוין אמונה פשוטה.

[ברוינשטיין]

איך שמועס לעצטנס פריוואט מיט איינער פון חבירים הידידים פון שטיבל, ער איז נישט אזא אפטע שרייבער, אבער קומט אריין פון צייט צו צייט און לאזט איבער שטיקלעך דברים כדברונות, מען קען זען אז ער איז א שטארקע געלערנטער און אינטעליגענטע מענטש,
דורך עפעס א סייעתא דשמיה האב איך מיך פינקט באקאנט געמאכט מיט אים, אלעס אנליין פארשטייט זיך, און איך שמועס מיט אים שוין פאר א שטיק צייט, בתוך הדברים איז אויסגעקומען אז ער מיט זיין ווייב זענען פריי אינגאנצן, אבער אויסערליך גייט ער נאך מיט די גאנצע לבוש, שיקט זיינע קינדער אין די היימישע מוסדות, און קויפט אפשר אפילו מפטיר יונה יום כיפור אויף א זאטע מאגן...

עס גייט שוין אהן אזוי פאר צענדליגע! יארן, איך האלט אים נאך אינמיטן אויספרעגן פינקטליך די הלוך ילך פון אזא לעבנס שטייגער, עס איז מיר געווען היבש אינטערסאנט, ער לייגט שוין נישט תפילין פאר יארן! און טרעט נישט אריין אין קיין שול משבת לשבת

איך האב געשמועס מיט אים איבער זיינע דורכגאנג, וויאזוי ער איז צעביסלעך "קליגער" געווארן, און אנגעהויבן צו צווייפלען אין אלעס וואס מען האט אים אויסגעלערנט

צו שפרינגען צו די פרייליכע ענדע (אויב מען קען עס אזוי אנריפן) האט ער נאכן זיין דעפרעסט פאר א לענגערע תקופה, אויסגעשמועס מיט זיין ווייב זיינע ספיקות און קשיות, און מיט איר ראט זענען זיי ביידע ציזאמען געזעצן צוויי יאר ביי קירוב רבנים, ווי זיי האבן צום סוף מחליט געווען אז אלעס איז ב. ס. און מען לאזט אלעס איבער... און היינט לעבן זיי א לעבן צוזאמען...

אבער עס איז נישט אייביג געווען אזוי גרינג... ער באשטעטיגט מיר אז ס'קלאר ביטער שווער צו ווערן קליג... מען ציטערט אפצולאזן די ווייב, מען וועט פארלירן די קינדער, זיין קרח מכאן ומכאן, ער זאגט מיר אז אסאך פון זיינע חבירים זיינס גלייכן האבן א ביטערע לעבן זייט זייערע אויגן האבן זיך געעפנט, די ווייב האט זיי אפגעלאזט, זיי טארן נישט זען די קינדער, אנדערע פירן שוין פאר צענדליגע יארן א באהאלטענע דאבל לייף, און באהאלטן זיירע כפירה געדאנקען פון די אייגענע ווייב
עס איז ביי טייל טוב מותי מחיי, מען שטיפט איין טאג נאכן צווייטן... און אזוי גייט שוין די לעבן... עס איז שוין גארנישט אזא געשמאק צו זיין קליג...

פאר מען הייבן אהן זיך אריינצעטוהן אין "קליג ווערן" דארף מען קלאר וויסן אז עס קומט מיט די ריזיקע אז די מסקנות וועלן דיר טראגן צו פלעצער וואס די האסט נישט געטראכט אז עס וועט דיר אהין פירן, און כל באיה לא ישיבין, מען קען שוין נישט צירוק ווערן א שוטה.. מען קען זיך פאפן אדער פאפן די וועלט.. אבער עס האט יענע ביטערע טעם..

הגם אזוי ווי איך האב געשריבן, אז איינער וואס די קשיות נאגן אים.. און זיין מוח זיכט די אמת, האט ער נישט ציפול ברירות, ער וועט צום סוף זיכן צו דערשטיקן זיינע קשיות און זיכן נאך תריצים, און עס קען מעגליך זיין אז זיינע מסקנות וועלן גראדע זיין אז גאט מיטן תורה איז יא אמת, אסאך קליגע געלערנטע מענטשן האלטן יא אז תורה איז מסיני וכ' העק בען שפירא האלט אזוי...
אבער עס איז א ריזיקע.. מען קען נישט וויסן.. און עס קען זיין א שרעקליכע גיהנם אויף די וועלט...

איך וויל דא ברענגען א ברייוו וואס ער האט מיר געשיקט, עס איז א גאר ציפעדיגע בריוו, אין ענגליש, וואס ער האט אפגעטייפט ווען זיין עלטסטע זון איז געווארן בר מצוה... זיין זון האט עס נישט געזען עד היום הזה...
עס שטעכט גאר שטארק, זאג דיר מיר צו איז נישט שווער צו "ווערן קליג"

*******

Dear Son,

In just a few days you will be celebrating your thirteenth birthday. You have prepared for that day for a long time. It is a milestone to you. And according to your beliefs, it's a turning point in your life. From now on, you will be responsible for your own sins, you are relieving me of that responsibility. You are becoming a grown man.

As your father, I should be happy and excited. My oldest is becoming a man. I should be overjoyed and celebrate with you. Sadly, I don't share that excitement. I participated in the preparations, bought you your new adult garb, your tefillin, arranged a nice party, but emotionally I'm not there.

I thought that when the day will come, somehow, I will be happy for you, or at least I will just be numb. That it will just pass. I was mistaken. In the past few days, I woke up to a new realization, something hit me. Reality sinks in.

I will always remember that day. The day the doctor shout out: Mazel Tov, it's a boy! There you were, in your mom's hands, breathing fresh air for the first time. It was one of the better moments of my life, if not the best moment of my life. You made me a father! It's an indescribable feeling. I had so many dreams and hopes for you, for us. I was hoping that you will grow up to be a God-fearing Jew devoting your life to His commends. I was sure that I will do whatever it takes to make that happen. That we will have a special father-son relationship that nothing in the world will be able to spoil. But so much has changed since. I'm not the same man. I moved on, but you stayed.

I know of many good people who, as a result of thinking out of the box, have to fight for the right to see and be with their children. It is a gruesome experience. Something no human-being should ever have to go through. Only something as beautiful as religion -- or a Hitler or the mafia and the like -- can rationalize such an ugly practice.
I'm lucky that I'm not in that position (at least not yet), still, I feel that religion is robbing you away from me.

The older you get, the less we have in common. You are interested in things that are meaningless to me, and I'm interested in things that are taboo or forbidden to you. We just live on different planets. We can't have an open communication. Even this letter, an open letter from me to you, a glimpse into your father's heart, in all likelihood you will never see. Definitely not in the foreseeable future. Physically we live in the same home, but emotionally we are worlds apart.

I am there with you each and every day, but I am not there. Religion built a wall between us. I can not teach you the values I believe in. I can not guide you to what I think is right. I can not keep you from doing evil. I can not lecture you not to hate others who aren't like you. I can not send you to the school of my choice. I can not make decisions about you. I can not fulfill my fatherly duties.

I'm heartbroken about it but there is nothing I can do about it without causing you to go through horror.

You are happy about that day, your mom is happy, your grandparents are happy. I'm not. I'm actually sad that you're happy about it. I'm horrified to watch you go down the path I'm coming from. I tremble of the day you'll open your eyes and blame me for not being there to protect you from it. But my hands are tied.

F**k religion and all that it has done to me. And to you. הטיח כאן דברים כלפי מעלה...

Before I finish I wanna wish you a happy birthday, and a long and healthy life. A life that you can make sense of. I sincerely hope and wish that you figure it all out before you impregnate your frum wife. You're a smart kid, you just have to think, that's all it takes. In the likely event that doesn't happen, I pray to God or whomever that you should stay the frum sheltered person you are now, devoted to the nonexistent God and the humane parts of the religious doctrine.

Dad

כ'פארשטיי נישט, אויב ביידע עלטערן האלטן אז ס'איז בול שיט, דעמאלט פארוואס איז זיי אזוי שווער צו אויפקלערן דאס קינד?

Whatever

[יעקב מעקסוועל]

די בריוו נעמט מיר ממש ארויס פון די כלים. פארוואס האט ער אים נישט געשיקט צו מוסדות וואס וועט אים צוגרייטן לויט וואס די טאטע האלט? קען זיין די זיידע'ס פון אלע זייטן וואלטן זיך גערעגט פארוואס ער שיקט נישט צו די "היימישע מוסדות", די טענות פון די ארומיגע איז וויכטיגער ווי זיין קינד'ס עתיד?

ער שרייבט ער קען גארנישט טון אים צו העלפן. שקר וכזב! וויקטים מענטעלעטי בתפארתה. אוי ווי ער קען טון. עס איז דא טאטעס וואס מאכן זייערע קינדער פאר די גרעסטע קנאים און שוואנצאנים, וויאזוי טוען זיי דאס? זיי רעדן אייביג דערפון, זיי געבן עס אריין אין די קינדער, ווייל דאס איז וואס איז זיי וויכטיג! אויב פאר דיר איז וויכטיג צו אויסברייטערן די וועלט אויסקוק פון דיינע קינדער, קענסטו טרעפן א וועג. אויב ווילסטו זיי זאלן רעספעקטירן יעדע מענטש אויף דער וועלט, קענסטו טרעפן א וועג.

די ערגסטע חלק איז ווען ער שרייבט פון די שידוך פון זיין זון. שוין יעצט פאר די בר מצווה פון זיין זון, ווייסט ער אז זיין זון גייט ווערן סטאק מיט א פרומע פרוי, און ער "האפט" "סינסערלי" אז זיין זון גייט עס אויספיגערען פאר עס גייט זיין צו שפעט. ביסט נארמאל!? שוין יעצט ווייסטו אז דו גייסט גארנישט טון אלע זיינע בחור'ישע יארן אים אויפצוקלערן? דו גייסט נישט כאטש פראבירן אים מחנך צו זיין אויף די וועג וואס דו האלטסט פאר ריכטיג? און דו גייסט אים נעמען צו א בעשוי און אריינזעצן מיט א שידוך? און דאס אלעס ווייל "איך קען גארנישט טון אן גורם זיין ווייטאג פאר מיין קינד..."!?

עס גלייבט זיך נישט ווי סטאק מענטשן קענען זיין אין א מצב, עס איז צייט צו נעמען אביסל אחריות אויף די אייגענע מעשים. מילא ווען מען נעמט נישט קיין אחריות און מען דערלייגט אליין, איז איין זאך, אבער נישט נעמען קיין אחריות אויף דאס וואס מען טוט צו די קינדער, אנבעליוועבעל.

און ער זאגט נאך הטיח דברים כלפי מעלה, הטיח you.


די איינציגע לימוד זכות וואס איך קען טרעפן, אז אין די צייט וואס ער האט געשריבן דעם בריוו איז זיין ווייב נאכנישט געווען מיט אים אויף די זעלבע בלאט. כאטש דעמאלטס איז אויך דא גענוג וואס מען קען טון מער פון זאגן איך קען גארנישט טון.

[תוהו ובוהו]

אל תדין את חברך בתפארתו.

וואספארא סארט באשולדיגונג איז דאס?? דו קענסט זיין מצב?? דו ווייסט צו וואספארא פאראנויע אזא מצב קען פירן??

און ניין, נישט יעדער פארמאגט די עמאצינאלע יכולות צו דערהייבן סאציאלע און רעליגיעזע דרוק. און דאס אז ער געפינט זיך פערצופאל אין די אומשטענדן מאכט אים נישט פלוצים וואקסן אנדערע הויט.

מילא ווען מען נעמט נישט קיין אחריות און מען דערלייגט אליין, איז איין זאך

זאגסט אליין, אז ס'מעגליך אז ער זעלבסט איז סטאק און קען זיך נישט ארויסזעהן פונעם פלאנטער. טראכסט ער וויל זיך אליין נישט העלפן? אז ער קען זיך נישט ארויסזעהן פונעם פלאנטער ווי פארלאנגסטו מיט אזא פשטות נאך צו העלפן זיין קינד.

כ'גלייב אז אויב מיינט ער ערענסט וואס ער שרייבט טוהט ער לויט זיינע יכולות צו פארבעסערן זיין קינד'ס צוקונפט. און אויב נישט, קען ער דאס אויך נישט! פון וואו ווייס איך? פון דעם אז ער טוט נישט..

[יעקב מעקסוועל]

ראשית, אפילו א טאטע איז קראנק אויף א וועג וואס ער קען נישט באזארגן זיינע קינדער, וועט ער נאכאלס פראבירן וואס ער קען. קען זיין אין הימל וועט מען אים נישט באשטראפן ווייל ער האט נישט געקענט, נאכאלס וועט א נארמאלע מענטש טון וואס ער קען יא.

ושנית, והוא העיקר, די גאנצע בריוו האט אין זיך אזא אראפווארפן אחריות. "איך קען גארנישט טון" רעליגיע איז שולדיג, אלעס איז שולדיג נאר נישט איך...

און דאס קען מען הערן פון אידן וואס זענען נאכנישט קיין 25! זייערע קינדער זענען נאך בעיביס, און זיי טענה'ן זיי זענען שוין סטאק! זיי גייען האבן נאך קינדער, זיי גייען זיי שיקן צו מוסדות וואס זיי האלטן נישט פון, זיי גייען צוזען ווי די קינדער ווערן אנגעווארעמט צו נושאים וואס איז לדעתם שטותים אין בעסטנס פאל, זיי גייען זיי איינזאלצן מיט שידוכים אז זיי זאלן אויך ווערן סטאק, און אזוי גייען זיי טאנצן אויף חתונות פון קינדער און אייניקלעך די נעקסטע 100 יאר! אלעס ווייל זיי זענען סטאק...


אויב זאגסטו איך האב מיר נישט אריינגעלייגט אין מיין מצב, איך קען נישט פיקן און טשוזן וואס צו טון, האב איך נייעס פאר דיר, דו ביסט בוחר וואס דו טוסט. אויב ביסטו סטאק, און דו האסט נאר צוויי אפציעס, פון איין זייט קענסטו אלעס אפלאזן, און דו ווילסט עס נישט טון ווייל עס זייער שווער. פון די אנדערע זייט קענסטו זיך אריינלייגן צו מאכן דיין יעצטיגע מצב בעסער, אבער דו פילסט ווי דו האסט נישט די כוחות עס צו טון. דעריבער ביסטו מחליט גארנישט צו טון. האב איך פאר דיר נייעס: גארנישט טון איז אויך א טשויס וואס דו מאכסט, העפענס טו בי דאס איז די ערגסטע טשויס וואס דו קענסט מאכן, מיט די ערגסטע רעזולטאטן פאר דיר און דיינע קינדער.


ר' איד, נעם אחריות אויף דיינע מעשים! גיי זוך הילף! אפילו עס וועט דיר נעמען יארן צו מסדר וואס דו גייסט טון, וועסטו נאכאלס האבן א 70 יאר צו לעבן ווי עס דארף צו זיין.