איז טאקע דא א גיהנם???

[מי אני]

‏ולעצם שאלת כותרת האשכול עיין מכאן ולהלן ובכל האשכול שם.

כ'האב פראבירט צו טרעפן דארטן די תירץ, ולא עלתה בידי,
אפשר ביסטו אונז מסביר אויף מאמע לשון א שיינע תירץ?

די שאלה בהכותרת איז "איז טאקע דא א גיהנם?" און אינעם לינק צייכן איך צו צו די וואס האבן אפגעלערענט דעם רלב"ג (און אנדערע) וואס האבן גע'ענטפערט "ניין".

ובזה גייט דאס טאקע אריין אין פארענטפערן דעם פראגע:

לויט ווי @וואלווי ערקלערט, אז עונש איז בלויז העדר שכר, שטעלט זיך די קשיא, וואס איז א נפק"מ פון א רשע ווי היטלער מיט א קליינע רשע? ביידע באקומען די זעלבע עונש, דהיינו "גארנישט"?

והיינו, דארט צייכן איך אויך צו צום שוועריקייט וואס דער רלב"ג האט זיך געספראוועט מיט לגבי שכר לעתיד. מיינענדיג, אז טאמער באדייט "שכר" דאס התקשרות פונעם שכל האדם שקנה המושכלות בשכל הפועל ששם שורש אלו החכמות, דאן איז דאך נישטא ביי דעם קיין געהעריגע מדריגות און איינער וואס האט קונה געווען ווייניגער איז פונקט אזוי מקושר ווי איינער וואס האט קונה געווען אסאך מער? ער איז אבער מבאר באריכות אז די התקשרות איז יא במדריגה. אבער טאמער עונש באדייט פשוט דאס אבדון פונעם נפש ללא, דאן איז דאך לכאורה נישטא אין דעם קיין מדריגות און איינמאל מ'קומט אָן דערצו דאן איז די אבדון פונעם "קליינעם" רשע דאס זעלבע ווי די "גרויסע". ויש לעיין.

מי אני קען נישט קיין מאמע לשון, נאר טאטע לשון...

די פסוק זאגט (משלי ב ג) כִּי אִם לַבִּינָה תִקְרָא, און די גמרא בברכות נז. דרש'נט די ווארט "אִם" מלשון "אֵם", א מאמע, ע"ש. נו, "לַבִּינָה" מיט'ן כולל איז עולה "גהנם"...

[שמעקעדיג]

מי אני קען נישט קיין מאמע לשון, נאר טאטע לשון...

די פסוק זאגט (משלי ב ג) כִּי אִם לַבִּינָה תִקְרָא, און די גמרא בברכות נז. דרש'נט די ווארט "אִם" מלשון "אֵם", א מאמע, ע"ש. נו, "לַבִּינָה" מיט'ן כולל איז עולה "גהנם"...

אוי געוואלד, וואו האב איך אריינגעטרעטן

[מי אני]

דער אמת איז אז מ'קען יא זאגן (ע"ד דרוש?...) אז די געדאנק פון גיהנום האט טאקע דוקא מיט זכרים. די גמרא זאגט אין ב"ב קטז. אמר רבי יוחנן משום ר' שמעון בן יוחאי כל שאינו מניח בן ליורשו הקדוש ברוך הוא מלא עליו עברה כתיב הכא (במדבר כז ח) והעברתם את נחלתו וכתיב התם (צפניה א טו) יום עברה היום ההוא ע"ש. (און דער מהרש"א איז טאקע מפרש דארט אז די געדאנק איז אז די זכר ווייזט אויף עוה"ב הנצחי משא"כ הנקיבה שהיא לקיום המין ועולם "עובר" ע"ש.) און פריער אויף דף י: שטייט פון די פסוק אין צפניה, ואין עברה אלא גיהנם שנאמר יום עברה היום ההוא ע"ש.

שוין, נישט שלעכט אריינגעטרעטן.

[עובדיה]

לויט ווי @וואלווי ערקלערט, אז עונש איז בלויז העדר שכר, שטעלט זיך די קשיא, וואס איז א נפק"מ פון א רשע ווי היטלער מיט א קליינע רשע? ביידע באקומען די זעלבע עונש, דהיינו "גארנישט"?

דער רמב"ן אין ספר שער הגמול פרעגט טאקע די קשיא אויף די דעת המתחכמים אז ס'איז נישט דא קיין עונש אויף יענע וועלט נאר כרת ואבדן הנפש, וזה לשונו:

ועוד לדעת זו עשית העובר על כרת אחת והאפיקורס הכופר בעיקר ושופך דמים כל ימיו שוים בדיניהם, שהרי שניהם אובדין ואין עמהן צער ויסורין לאחר המיתה.

[היסטאריע]

שטייט אין די ספרים, אז היות די באשעפער איז כל כלו טוב און ער איז תכלית הטוב, און דרך הטוב להטיב, און ער האט דאך נישט געהאט צו וועמען משפיע צו זיין טוב, האט ער באשאפן נשמות וואס ער וועט צו זיי קענען משפיע זיין טוב,

ווער איז דער ערשטער וואס זאגט דאס?

[שמן למאור]

שטייט אין די ספרים, אז היות די באשעפער איז כל כלו טוב און ער איז תכלית הטוב, און דרך הטוב להטיב, און ער האט דאך נישט געהאט צו וועמען משפיע צו זיין טוב, האט ער באשאפן נשמות וואס ער וועט צו זיי קענען משפיע זיין טוב,

ווער איז דער ערשטער וואס זאגט דאס?

איך ווייס נישט אויב ער איז געווען די ערשטער, אבער די רמח"ל ברענגט עס

[שמן למאור]

‏ולעצם שאלת כותרת האשכול עיין מכאן ולהלן ובכל האשכול שם.

כ'האב פראבירט צו טרעפן דארטן די תירץ, ולא עלתה בידי,
אפשר ביסטו אונז מסביר אויף מאמע לשון א שיינע תירץ?

די שאלה בהכותרת איז "איז טאקע דא א גיהנם?" און אינעם לינק צייכן איך צו צו די וואס האבן אפגעלערענט דעם רלב"ג (און אנדערע) וואס האבן גע'ענטפערט "ניין".

ובזה גייט דאס טאקע אריין אין פארענטפערן דעם פראגע:

לויט ווי @וואלווי ערקלערט, אז עונש איז בלויז העדר שכר, שטעלט זיך די קשיא, וואס איז א נפק"מ פון א רשע ווי היטלער מיט א קליינע רשע? ביידע באקומען די זעלבע עונש, דהיינו "גארנישט"?

והיינו, דארט צייכן איך אויך צו צום שוועריקייט וואס דער רלב"ג האט זיך געספראוועט מיט לגבי שכר לעתיד. מיינענדיג, אז טאמער באדייט "שכר" דאס התקשרות פונעם שכל האדם שקנה המושכלות בשכל הפועל ששם שורש אלו החכמות, דאן איז דאך נישטא ביי דעם קיין געהעריגע מדריגות און איינער וואס האט קונה געווען ווייניגער איז פונקט אזוי מקושר ווי איינער וואס האט קונה געווען אסאך מער? ער איז אבער מבאר באריכות אז די התקשרות איז יא במדריגה. אבער טאמער עונש באדייט פשוט דאס אבדון פונעם נפש ללא, דאן איז דאך לכאורה נישטא אין דעם קיין מדריגות און איינמאל מ'קומט אָן דערצו דאן איז די אבדון פונעם "קליינעם" רשע דאס זעלבע ווי די "גרויסע". ויש לעיין.

מי אני קען נישט קיין מאמע לשון, נאר טאטע לשון...

די פסוק זאגט (משלי ב ג) כִּי אִם לַבִּינָה תִקְרָא, און די גמרא בברכות נז. דרש'נט די ווארט "אִם" מלשון "אֵם", א מאמע, ע"ש. נו, "לַבִּינָה" מיט'ן כולל איז עולה "גהנם"...

ווער איז דאס די רלב"ג?

לכאורה קריגט ער זיך אויפן רמב"ם וואס האלט אז עס איז יא דא יסורים, ובכן די מדריגת פון צואה רותחת וכדומה, בקיצור ס'נישטא קיין קלארע תשובה חוץ "ויש לעיין"

[וואלווי]

ווער איז דאס די רלב"ג?

לכאורה קריגט ער זיך אויפן רמב"ם וואס האלט אז עס איז יא דא יסורים, ובכן די מדריגת פון צואה רותחת וכדומה, בקיצור ס'נישטא קיין קלארע תשובה חוץ "ויש לעיין"

יש לעיין איז גאנץ פשוט. ווייל ווי אזוי מ'זאל נאר מצדד זיין אדער חוקר זיין אין די פארצווייגטע תורת הגמול, קען מען אייביג טרעפן א ברענד נעים ראשון וואס זאגט ווי די...

[יעקב מעקסוועל]

ווער איז דאס די רלב"ג?

דער רלב"ג איז א ראשון, ער איז געווען א גרויסע חכם, פיליסוף, מפרש, און אויך בקי בחכמת העולם. ער איז אנגענומען אלס א "כשר'ע" ראשון ביי די חרדי'שע אידנטום, (אויף דעם זאגט מען הכל תלוי במזל...)

ער איז אויך רעספעקטירט אין די וויסנשאפטליכער וועלט פאר זיינע חידושים אין חשבון און אסטראנאמיע. עס איז דא א קראטער אויף די לבנה גערופן נאך אים.

אויך דער אבן עזרא האט א קראטער אויף די לבנה, און פונקט ווי דער רלב"ג האט ער געהאט מזל זיין פירוש איז אריין אין מקראות גדולות און ער וועט בלייבן הייליג לדורות.

https://en.wikipedia.org/wiki/Rabbi_Levi_(crater)
https://en.wikipedia.org/wiki/Abenezra_(crater)

[מי אני]

אזוי ווי דר. מנחם קעלנער שרייבט:

[היסטאריע]

שטייט אין די ספרים, אז היות די באשעפער איז כל כלו טוב און ער איז תכלית הטוב, און דרך הטוב להטיב, און ער האט דאך נישט געהאט צו וועמען משפיע צו זיין טוב, האט ער באשאפן נשמות וואס ער וועט צו זיי קענען משפיע זיין טוב,

ווער איז דער ערשטער וואס זאגט דאס?

איך ווייס נישט אויב ער איז געווען די ערשטער, אבער די רמח"ל ברענגט עס

גיהנם שטייט אין די גמרא און מדרשים, און אפילו אין פסוקים, פרעגסט א קשיא אויף גיהנם מיט א יסוד פין רמח"ל? אגב דער תניא און דער צעטל קטן זאגן אנדערע סיבות אויף בריאת העולם. און דער יסוד פין נהמא דכסופא איז באקאנט צו זיין נישט א זוהר, אפשר א ירושלמי, און מעגליך נישט א יסוד נאר א נדבך. און אפילו לויט דער רמחל מיינט עס נישט דער טוב פין האבן א פעטע שטיקל בקר אבער בכלל טוב לויט די השגות וואס א מגושם פארשטייט. עס איז גאנץ מעגליך אז דער רמחל קען ענטפערען אויף דעם קשיא אז דער בעסטער טוב פאר א רשע איז גיין אין גיהנם. און בכלל איז גיהנם נישט פעך און סמאליע לויט גשמיות'דיגע השגות, נאר מען רעדט פין עינוים פאר די נשמה, וואס לויט ווי ראשונים זענען מסביר ווערט דער נשמה א שכל וואס אנטהאלט נאר דאס וואס ער האט געלערנט און זיך קונה געוועהן ביים לעבן. און דער רשע איז פין זיך אליין געפייניגט נאך דער טויט, ווייל זיין שכל האט גארנישט נאר דאס רשעות וואס ער האט געטוהן ביים לעבן.

ליבערשט זאלסטו עפענען א אשכול מיט א קשיא אויף דער רמח"ל פין דער פאקט אז עס איז דא גיהנם.

[שמן למאור]

ווער איז דאס די רלב"ג?

דער רלב"ג איז א ראשון, ער איז געווען א גרויסע חכם, פיליסוף, מפרש, און אויך בקי בחכמת העולם. ער איז אנגענומען אלס א "כשר'ע" ראשון ביי די חרדי'שע אידנטום, (אויף דעם זאגט מען הכל תלוי במזל...)

ער איז אויך רעספעקטירט אין די וויסנשאפטליכער וועלט פאר זיינע חידושים אין חשבון און אסטראנאמיע. עס איז דא א קראטער אויף די לבנה גערופן נאך אים.

אויך דער אבן עזרא האט א קראטער אויף די לבנה, און פונקט ווי דער רלב"ג האט ער געהאט מזל זיין פירוש איז אריין אין מקראות גדולות און ער וועט בלייבן הייליג לדורות.

https://en.wikipedia.org/wiki/Rabbi_Levi_(crater)
https://en.wikipedia.org/wiki/Abenezra_(crater)

שכח
ס'איז מיר טאקע נישט קלאר געווען פון א גוגל סירטש, אויב ער איז געווען א אנגענימענע גדול
היות עס איז די שטייגער פון @מי אני צו ברענגען פון פיליזאפן און דאקטורים, מכל הבא ליד

[שמן למאור]

שטייט אין די ספרים, אז היות די באשעפער איז כל כלו טוב און ער איז תכלית הטוב, און דרך הטוב להטיב, און ער האט דאך נישט געהאט צו וועמען משפיע צו זיין טוב, האט ער באשאפן נשמות וואס ער וועט צו זיי קענען משפיע זיין טוב,

ווער איז דער ערשטער וואס זאגט דאס?

איך ווייס נישט אויב ער איז געווען די ערשטער, אבער די רמח"ל ברענגט עס

גיהנם שטייט אין די גמרא און מדרשים, און אפילו אין פסוקים, פרעגסט א קשיא אויף גיהנם מיט א יסוד פין רמח"ל? אגב דער תניא און דער צעטל קטן זאגן אנדערע סיבות אויף בריאת העולם. און דער יסוד פין נהמא דכסופא איז באקאנט צו זיין נישט א זוהר, אפשר א ירושלמי, און מעגליך נישט א יסוד נאר א נדבך. און אפילו לויט דער רמחל מיינט עס נישט דער טוב פין האבן א פעטע שטיקל בקר אבער בכלל טוב לויט די השגות וואס א מגושם פארשטייט. עס איז גאנץ מעגליך אז דער רמחל קען ענטפערען אויף דעם קשיא אז דער בעסטער טוב פאר א רשע איז גיין אין גיהנם. און בכלל איז גיהנם נישט פעך און סמאליע לויט גשמיות'דיגע השגות, נאר מען רעדט פין עינוים פאר די נשמה, וואס לויט ווי ראשונים זענען מסביר ווערט דער נשמה א שכל וואס אנטהאלט נאר דאס וואס ער האט געלערנט און זיך קונה געוועהן ביים לעבן. און דער רשע איז פין זיך אליין געפייניגט נאך דער טויט, ווייל זיין שכל האט גארנישט נאר דאס רשעות וואס ער האט געטוהן ביים לעבן.

ליבערשט זאלסטו עפענען א אשכול מיט א קשיא אויף דער רמח"ל פין דער פאקט אז עס איז דא גיהנם.

מיין ארגינעלע קשיא האט לאו דוקה מיט די הנחה פונעם רמח"ל (אגב עס ווערט לכאורה דערמאנט פריער, נאר דאס האב איך גרינג געטראפן) אז די תחלית הבריאה איז וועגן דרך הטוב להטיב, איך האב עס בלויז צוגעברענגט צו "שטערקער" מאכן די קשיא, און עס ארויסברענגען אויף א אופן אז די גאנצע זאך איז א פלאפ,
אבער דאס איז יעדער מודה אפילו די וואס האבן אנדערע מהלכים איבער תכלית הבריאה (הגם עס איז א שמועס פאר זיך, אבער דאכצעך אז די צעטיל קטן ברענגט נאר וואס די מענטש זאל פאקטיש טון פאר "זיין" תכלית, לשבר את טבעו מ' יום, אבער ס'נישט קיין סתירה מיט וואס די תכלית איז פונעם בריאת אדם בכלל, וואס דאס קען זיין אזוי ווי די רמח"ל, און אפילו די תניא וואס גייט מיטן מהלך פון מתאווה לו להיות דירה בתחתונים, וואס דאס דארף א עקסטערע אפהאנדלונג אויב עס גייט סאנאנים מיטן רמח"ל אדער נישט ואכמ"ל) איז יעדער מודה אז הקב"ה איז כלו טוב בלי שום רע
אויב אזוי איז די קשיא בעצם קיים, אויב איז ג-ט כילו טוב, דאן פארוואס פעלט אויס די גיהנם, פאר א טוב וסלח רחום וחנון, וואס איז אויך דערצו א כל יכול, האט לכאורה נישט קיין פשט זיך צו "נוקם זיין" און געבן צער פאר א בעל עבירה

[היסטאריע]

עס ווערט לכאורה דערמאנט פריער, נאר דאס האב איך גרינג געטראפ

לדידך פשיטא, לדידי מבעיא. איך וואלט מנחש געוועהן אז ער איז דער מחדש.

איז יעדער מודה אז הקב"ה איז כלו טוב בלי שום רע

מאן יימר? לויט דער רמב"ם איז נישט שייך צו זאגן נישט טוב און נישט רע, ער איז א בורא טוב ובורא רע, דער גאנצע מושג פון טוב ורע איז א בריאה.

ואפילו את"ל אז די רעדסט אין השתלשלות, ווי דער בחינה פון טוב האט באשאפן וכו', איז ווידער נישט שייך דיין קשיא, ווייל גיהנם קען זיין העכער, איך מיין אז לויט דער גמרא איז גיהנם נאר פאר בריאת העולם, איז ממילא דיין קשיא נול, ווייל גיהנם איז דא נאך פאר שכר ועונש.

אויב אזוי איז די קשיא בעצם קיים, אויב איז ג-ט כילו טוב, דאן פארוואס פעלט אויס די גיהנם, פאר א טוב וסלח רחום וחנון, וואס איז אויך דערצו א כל יכול, האט לכאורה נישט קיין פשט זיך צו "נוקם זיין" און געבן צער פאר א בעל עבירה

די מדות וואס די דערמאנסט טוב סלח רחום וכו' ווערען אלע דערמאנט צוזאמען מיט אל נקמות און פארקערטע מדות. מאי חזית?

ועוד והוא העיקר, ווי איך האב שוין פריער געשריבן, זאגן ראשונים אז א עונש ווערט ברענגט דורך די עבירה אליין. ווי באקאנט דער רמב"ן אז שכר ועונש איז טבע גמור, ווי דער של"ה איז מאריך. בפרט לויט דער בעש"ט אז א עבירה ברענגט צמצום, און דער הסתלקות ההשגחה אליין ברענגט דער עונש.

[כרם זית]

@היסטאריע דער רמב''ן האלט אז עונש איז נסים נסתרים. דער חתם סופר שרייבט ערגעץ פארקערט.

[היסטאריע]

@היסטאריע דער רמב''ן האלט אז עונש איז נסים נסתרים. דער חתם סופר שרייבט ערגעץ פארקערט.

ביסט גערעכט. מוחלפת השיטה. אבער דער חתם סופר איז אביסל צו שפעט פאר די ענינים. דער עבודת הקודש און דער של"ה.

[שמן למאור]

אונעם נייע וועקער אנטאלאגיע 2, איז דא א שיינע מאמר פון הרה"ג ר' יצחק לאווי שליט"א, וואס הייסט "נהמא דכיסופא"
כ'האב נאכנישט געהאט קיין צייט עס דורכצוליינען אדער בעסער געזאגט אדורכצולערנען בעיון, כ'האב עס דערווייל נאר דורכגעבליקט שנעל,
ברענגט ער דארט בין הדברים, אז רבינו סעדיה גאון אין זיין ספר אמונות ודעות, ברענגט שוין די געדאנק אז די סיבה פארוואס ג-ט האט באשאפן די וועלט איז להטיב לבריאיו, און ער ברענגט צו אז אז אסאך ראשונים ואחרונים האבן אנגענומען דעם טעם אלס דער עיקר טעם

[שמעקעדיג]

אדרבה, זיי ברענגען ארויס די תכלית איז צו צוקומען צו די שכר פון נהנה, און עונשים מיינט פשוט די העדר. איינער וואס שלאפט גוט אויב ער "פארגעסט" אלע אנדערע זאכן וואס שטייט אין ספר אורחות צדיקים, קען דאס אויך "פארגעסן". ווילאנג ער מיינט נישט אז גיהנום איז א horror movie, וואס דעמאלט ווערט ער פעסט צודרייט.

סך הכל: שכר ועונש מיינט עכט שכר און העדר שכר פון יענע וועלט, און אויף דעם איז נישט דא קיין קשיות פון עונשים.

וואלווי, איך פרוביר מאכן סענס פון דיינע טייערע ווערטער, אבער עפעס קוועטשט מיר. אויב עונש איז נאר העדר שכר, וואס וועט זיין מיט אזא איינעם - עקטשועלי כמעט יעדער מענטש גייט אריין אין דעם גדר - וואס האט סיי מצוות און סיי עבירות? באקומט ער שכר אדער נישט? וואס איז מיט די אלע מאמרי חז"ל וואס זאגן אז דער עונש אין גיהנם פאר רשעי ישראל איז י"ב חודש, און נאכדעם באקומט מען די שכר? וואס איז מיט די אלע יסורים וואס מענטשן ליידן אויף דער וועלט און מען ווייסט מפי ספרים וסופרים אז מען קומט אפ גיהנם, מען ליידט דא ווי איידער צו ליידן ח"ו דארט, וואס איז פיל ערגער? די אלע מאמרים שטימען עפעס נישט מיט דיין טעאריע. קענסט אפשר מער מרחיב בדיבור זיין בטוב טעם ודעת?

[berlbalaguleh]

ווער איז דאס די רלב"ג?

דער רלב"ג איז א ראשון, ער איז געווען א גרויסע חכם, פיליסוף, מפרש, און אויך בקי בחכמת העולם. ער איז אנגענומען אלס א "כשר'ע" ראשון ביי די חרדי'שע אידנטום, (אויף דעם זאגט מען הכל תלוי במזל...)

ער איז אויך רעספעקטירט אין די וויסנשאפטליכער וועלט פאר זיינע חידושים אין חשבון און אסטראנאמיע. עס איז דא א קראטער אויף די לבנה גערופן נאך אים.

אויך דער אבן עזרא האט א קראטער אויף די לבנה, און פונקט ווי דער רלב"ג האט ער געהאט מזל זיין פירוש איז אריין אין מקראות גדולות און ער וועט בלייבן הייליג לדורות.

https://en.wikipedia.org/wiki/Rabbi_Levi_(crater)
https://en.wikipedia.org/wiki/Abenezra_(crater)

יעקב מעקסוועל: איך האב געטראכט (הויך) בדרך צחות ומליצה. ס'איז דא א משפחה אין אמעריקע פון אנשים (ונשים) מכובדים וועלכע הייסן רלב"ג. איינע א פרוי פון יענע משפחה איז אדורך א גט פראצעדור. אבער זי האט געהאנדלט זייער שלא ביושר אקעגן איהר (געוועזענעם) מאן. האבן מענטשן (דער דעת הקהל) געזאגט..."She's getting away with it because she's a Ral-bag"...!...ואומר אני...No matter what kind of bag she is. She can't get away with it...!

[היסטאריע]

אונעם נייע וועקער אנטאלאגיע 2, איז דא א שיינע מאמר פון הרה"ג ר' יצחק לאווי שליט"א, וואס הייסט "נהמא דכיסופא"
כ'האב נאכנישט געהאט קיין צייט עס דורכצוליינען אדער בעסער געזאגט אדורכצולערנען בעיון, כ'האב עס דערווייל נאר דורכגעבליקט שנעל,
ברענגט ער דארט בין הדברים, אז רבינו סעדיה גאון אין זיין ספר אמונות ודעות, ברענגט שוין די געדאנק אז די סיבה פארוואס ג-ט האט באשאפן די וועלט איז להטיב לבריאיו, און ער ברענגט צו אז אז אסאך ראשונים ואחרונים האבן אנגענומען דעם טעם אלס דער עיקר טעם

לויט דער מהלך פין נהמא דכסופא, קען טאקע זיין אז גיהנם איז נהמא דכסופא, ווי וואלווי זאגט. הגם אז פין חז"ל איז דער נהמא דכסופא נישט דער עיקרַ

[סבא דבהתא]

מיך באדערט שוין א שטיק צייט איבערן מהות הנענש, דהיינו מיר ווייסן דאך דער כלל פון "מלא כל הארץ כבודו", "לית אתר פנוי מיניה", וכדו', ממילא איז נישט מעגליך ס'זאל זיין א מציאות ווי עס הערשט נישט גאט'ס שליטה (והוא ושליטתו חד) און לויט ספרי תלמידי בעש"ט זי"ע איז אלעס בעצם חיות הויה וכל עולם הגשמי הוא רק אחיזת עינים (וכן הוא לפי קוואנטום מעקעניקס כידוע). סא וואס איז דאס די "זאך" וואס גייט באשטראפט ווערן? הקב"ה גייט זיך אליין באשטראפן? און אויב עקזיסטירט אזא מין "זאך" הייסט דאס אז דאס איז אינדרויסן פון גאט'ס ספערע, אויב אזוי האסטו מגביל געווען גאט און דאס איז דאך נישט מעגליך ווייל ע"כ איז גאט אין סוף.

די זעלבע איז שווער לגבי בחירה, ווער איז דאס דער בוחר? (מיין קשיא איז נישט די באקאנטע פראגע וויאזוי איז דא א בחירה נאר ווער איז דער בוחר)

אין קורצן וואס איז דאס די נשמה? א חלק אלוק ממעל ממש? ע"כ יא, איז וויאזוי איז שייך שכר ועונש אויף איינעם פאר זיך אליין?

לבי אומר לי אז דאס גייט אריין אין די כלל פון מה לפנים מה לאחור וואס מ'טאר נישט פרעגן, אויב איינער האלט אז דעס האט יא א הסבר זאל זיך ביטע לאזן הערן.

[שמן למאור]

עס זעט אויס ווי דו פארשטייסט נישט די ענין פון מלא כל הארץ כבודו, און דו נעמסט אהן אז דו ביסט גאט אליינס (רח"ל מהאי דעתא)
אין די ספרי קבלה שטייט קלאר יא אז עס איז געווען א צמצום לצורך בריאת העולם, און עס איז דא א קו וואס פירט די אור צום וועלט, בקיצור א גאנצע אריכות. אבער צו זאגן אז אלעס איז גאט איז כפירה. נאר וואס די בעש"ט האט געזאגט איז, אז אלעס איז "אלוקית" דהיינו א חלק אלוקי ממעל, נישט גאט אליין ח"ו, און אין דעם איז אויך דא א גרויסע מחלוקת פון די בעש"ט מיטן גר"א.

עכ"פ יא. די באשעפער האט באשאפן נשמות, וואס איז טאקע א חלק אלוקי ממעל, ומאן דנפח מתוכיה נפח. אבער עס איז א עקסטערע נשמה, וואס אויב זינדיגט ער קען ער כאפן פעטש.

[היסטאריע]

עצי
הלוואי וואלט עס געווען אזוי פשוט ווי די זאגסט עס. עס איז שיינע וועג פין פארוואסערעו וואס דער בעש"ט האלט עס זאל שטימען. אבער באמת איז דער סבא גערעכט. לויט דער מהלך פון ממלא כל עלמין איז עס גאט אליין, און אונז זענען כביכול אליין. נישטא קיין צוויי, עס איז איין, נישטא זיך וו"ס גאט, עס איז נאר דא גאט.