נבל ברשות התורה

[היסטאריע]

עס איז באקאנט דער רמב"ן אז קדושים תהיו קומט זאגען אז מען טאר נישט זיין א נבל ברשות התורה, פרעסען און בועל זיין אסאך. פארוואס שטייט נישט לימיטס אויף דעם פונקט ווי אנדערע מצות? אזויפיל מעג מען עסען, אזויפיל מעג מען בועל זיין?

[תוהו ובוהו]

א. דער שיעור איז טאקע אטע דאס: 'יותר מדי' 'שלא יהיה נבל'. דאס נעמט אָן אנדערע פארמען אין יעדער מצב און יעדעס פלאץ. און ס'נישט שייך צו געבן אן אנדער שיעור דערויף, ווייל די רגע מ'געט א טרוקענעם שיעור דערויף האט מען גע'הרג'עט דעם גאנצן געדאנק.

ב. דער געדאנק וואס דער רמב"ן רעדט דא איז טאקע בלי גבול, און ווי ער שמועסט אליינס אויס איז דער ציל אנצוקומען למדריגת ר' חייא שלא שח שיחה בטלה כל ימיו, וואס אוודאי איז מען נישט קיין נבל אויב רעדט מען יא אבער ס'איז דער זעלבער געדאנק פון להיפרש ממותרות ודברים של מה בכך.

דרך אגב, ס'איז אוודאי ברור אז ס'איז נישט אסור במובן ההלכתי און מ'קען נישט נוצן אזעלכע ווערטער ווי "מ'מעג" "מ'טאר נישט", נאר ס'איז מער אזא רצון וערך התורה ענליך צום ועשית הישר והטוב וואס דער רמב"ן ברענגט צו ועוד.

[קהל'ס נער]

חילוק נוסף הוא שהדברים האסורים באופן מוחלט הם אסורים לכל אדם שבאותה סיטואציה באופן שוויוני. באופן עקרוני, גם אדם שחזר בתשובה אתמול אסור לו לאכול אפילו קצת חזיר או לעשן בשבת אפילו קצת. לעומת זאת- התורה לא תדרוש ממי שזלל בתאווה שרימפס וזכה לחזור אתמול בתשובה, שמיד לא רק שיאכל כשר למהדרין, אלא שימנע ממותרות. אחד כזה הלוואי שיאכל כשר למהדרין בלבד, גם אם בהתחלה בצורה של תאווה. יחד עם זאת, מלמדת אותנו התורה שזה אינו מצב דיכוטומי אלא רצף. שגם בקרב שומרי הכשרות יש דרגות. שזה שבנוסף לשמירת כשרות באופן מלא ומהודר גם אוכל יותר הנצרך לבריאותו ופחות לשם תאווה, יש לו תוספת מצווה.

הרב אלדד יונה
אתר כיפה

[וואלווי]

(מסברא:)

מ'קוקט אן אינזער אינטערעקשאן מיט גשמיות כאילו מ'מעג אביסל, און אסאך טאר מען נישט. ס'קען זיין אז מ'דארף עס קוקן פארקערט, אפשר גאר לכתחילה. ס'דא א אופן ווי אזוי די באשעפער באשאפן די נאטור, פאר קיום העולם פעלט אויס צו עסען און בועל זיין. קומט אויס אז די פשוטע מציאות פון די גשמיות'דיגע עסען און בעילה, באופן המובן לכל אחד איז דיירעקט די מצוה פון קיום העולם. יעצט, אז ס'מאכט זיך אז ס'קען שאטן, אדער ס'ווערט אביוזד, קומט אריין די נבל ברשות התורה. ס'האט נישט קיין הסבר צו אוועק שטעלן א יסוד אויף א פראבלעם, אדער מעסטן די מותר אסור מיט די יוצא מן הכלל. מילא איז נישט שייך מעג און מעג נישט. ס'איז לכתחילה א זאך וואס מ'דארף און אז מ'זאל, ס'מיינט צו זאגן אז די עצם גשמיות'דיגע פעולות פארלאנגט זיך אויסדריקליך, אבער ווען ס'טויג נישט דארף מען אכט געבן.

[קהל'ס נער]

(מסברא:)

מ'קוקט אן אינזער אינטערעקשאן מיט גשמיות כאילו מ'מעג אביסל, און אסאך טאר מען נישט. ס'קען זיין אז מ'דארף עס קוקן פארקערט, אפשר גאר לכתחילה. ס'דא א אופן ווי אזוי די באשעפער באשאפן די נאטור, פאר קיום העולם פעלט אויס צו עסען און בועל זיין. קומט אויס אז די פשוטע מציאות פון די גשמיות'דיגע עסען און בעילה, באופן המובן לכל אחד איז דיירעקט די מצוה פון קיום העולם. יעצט, אז ס'מאכט זיך אז ס'קען שאטן, אדער ס'ווערט אביוזד, קומט אריין די נבל ברשות התורה. ס'האט נישט קיין הסבר צו אוועק שטעלן א יסוד אויף א פראבלעם, אדער מעסטן די מותר אסור מיט די יוצא מן הכלל. מילא איז נישט שייך מעג און מעג נישט. ס'איז לכתחילה א זאך וואס מ'דארף און אז מ'זאל, ס'מיינט צו זאגן אז די עצם גשמיות'דיגע פעולות פארלאנגט זיך אויסדריקליך, אבער ווען ס'טויג נישט דארף מען אכט געבן.

אזוי האט רש"י טאקע געהאלטען, אז קדושים תהיו גייט ארויף אויף עבירות אבער וואס איז מותר קענסטו גיין אנלימיטעד כלשונו: "קדושים תהיו" - "הוו פרושים מן העריות ומן העבירה, שכל מקום שאתה מוצא גדר ערוה אתה מוצא קדושה"

[וואלווי]

אזוי האט רש"י טאקע געהאלטען, אז קדושים תהיו גייט ארויף אויף עבירות אבער וואס איז מותר קענסטו גיין אנלימיטעד כלשונו: "קדושים תהיו" - "הוו פרושים מן העריות ומן העבירה, שכל מקום שאתה מוצא גדר ערוה אתה מוצא קדושה"

כ'ווייס נישט גענוי וואס דאס איז א חזו"א שיעור, אבער מיין קוגל, איז קלאר א רש"י שיעור...

[קהל'ס נער]

אזוי האט רש"י טאקע געהאלטען, אז קדושים תהיו גייט ארויף אויף עבירות אבער וואס איז מותר קענסטו גיין אנלימיטעד כלשונו: "קדושים תהיו" - "הוו פרושים מן העריות ומן העבירה, שכל מקום שאתה מוצא גדר ערוה אתה מוצא קדושה"

כ'ווייס נישט גענוי וואס דאס איז א חזו"א שיעור, אבער מיין קוגל, איז קלאר א רש"י שיעור...

באלד גייט די מנהל מער נישט לאזן שרייבן קוגל.....

[יין שרף]

קדש עצמך במותר לך (יבמות כ' ע"א), מתקיים על פי שני דרכים, או שממאס במותרות, ולפעמים ההיפך כמבואר בשו"ע שמשביע עצמו מן ההיתר כדי שלא יבא לידי איסור, והכל לפי מה שהוא אדם באותה שעה ובלבד שיהיה כונתו לשמים. והיינו גם כן קדש עצמך במותר לך, שעל ידי המותר הוא מקדש על עצמו שלא יבא לידי איסור, וגם אם עושה לכונה זו, הוי עבודה לשם ב"ה וב"ש ומקדש עצמו, והבן

[וואלווי]

קדש עצמך במותר לך (יבמות כ' ע"א), מתקיים על פי שני דרכים, או שממאס במותרות, ולפעמים ההיפך כמבואר בשו"ע שמשביע עצמו מן ההיתר כדי שלא יבא לידי איסור, והכל לפי מה שהוא אדם באותה שעה ובלבד שיהיה כונתו לשמים. והיינו גם כן קדש עצמך במותר לך, שעל ידי המותר הוא מקדש על עצמו שלא יבא לידי איסור, וגם אם עושה לכונה זו, הוי עבודה לשם ב"ה וב"ש ומקדש עצמו, והבן

.

זעהט אויס ס'איז אמאל געווען צדיקים וואס האבן יא פארשטאנען צום פאלק...

[קבצו זקנים]

איך גלייך זיך מיטן תרוץ פין תוהו ובוהו אס סי איז בגדר ׳יותר מדי׳, ביי איינעם איז געניג א עגג ענד שטיעס אין ביי אן אנדערע איז געניג א גאנצען אקס. דיא תוספתא אין מסכת סופרים פרק כא הלכה ט (איז געדריקט אין די שס׳ן אין די בעק פין מסכת עבודה זרה) וועט געברענקט אז אברהם אבינו האט גיגעסען אזוי ווי 74 גיוענליכע מענטשען וזה לשונו פינעם תוספתא: האדם הגדול בענקים הגדול היה אברהם אבינו גבוה יותר מענקים בענקים זה אברהם אבינו שהיה גבוה קומתו כנגד שבעים וארבע אנשים ואכילתו ושתייתו כך היה כנגד שבעים וארבעה אנשים וכוחו כן מה.

דאס זעלבע איז מיט בעילות, די גמרא אין סנהדרין דף פב: ברענגט אז זמרי האט בועל גיווען די שיקטצע 424 מאל ביז פנחס האט איהם גיהארגנט, זה לשון הגמרא: ד' מאות ועשרים וארבע בעילות בעל אותו רשע אותו היום והמתין לו פנחס עד שתשש כחו והוא אינו יודע שמלך אלקום עמו במתניתא תנא ששים עד שנעשה כביצה המוזרת והיא היתה כערוגה מליאה מים. קען איינער ברעיק טיז רעקארד?! בקיצור מיינט דער קדושים תהיו יעדער איינעם לפי טבעו.

[טאמבל סאס]

ווארט נאר ביז ברלנד'ס, ראטה'ס און מזרחי'ס מאמרים וועלן געדרוקט ווערן אין א תוספתא בתראי..
אוי שכחתי, ס'איז שוין דא רובין'ס גמרא בתראי..
אגב, 424 קוקט מיר אויס א צענזור ארבעט. ריכטיג איז 425. אויך ברויך צו שטיין והיא היתה כקוגל מלאה לאקשן..

[וואלווי]

איך גלייך זיך מיטן תרוץ פין תוהו ובוהו אס סי איז בגדר ׳יותר מדי׳, ביי איינעם איז געניג א עגג ענד שטיעס אין ביי אן אנדערע איז געניג א גאנצען אקס. דיא תוספתא אין מסכת סופרים פרק כא הלכה ט (איז געדריקט אין די שס׳ן אין די בעק פין מסכת עבודה זרה) וועט געברענקט אז אברהם אבינו האט גיגעסען אזוי ווי 74 גיוענליכע מענטשען וזה לשונו פינעם תוספתא: האדם הגדול בענקים הגדול היה אברהם אבינו גבוה יותר מענקים בענקים זה אברהם אבינו שהיה גבוה קומתו כנגד שבעים וארבע אנשים ואכילתו ושתייתו כך היה כנגד שבעים וארבעה אנשים וכוחו כן מה.

דאס זעלבע איז מיט בעילות, די גמרא אין סנהדרין דף פב: ברענגט אז זמרי האט בועל גיווען די שיקטצע 424 מאל ביז פנחס האט איהם גיהארגנט, זה לשון הגמרא: ד' מאות ועשרים וארבע בעילות בעל אותו רשע אותו היום והמתין לו פנחס עד שתשש כחו והוא אינו יודע שמלך אלקום עמו במתניתא תנא ששים עד שנעשה כביצה המוזרת והיא היתה כערוגה מליאה מים. קען איינער ברעיק טיז רעקארד?! בקיצור מיינט דער קדושים תהיו יעדער איינעם לפי טבעו.

ייש"כ פאר די קראנטע מקורות.

א זייטיגע הערה: די מהר"ל שרייבט ערגעץ אז די אלע ריזיגע נאמבערס זענען נישט כפשוטו ווייל ס'קען נישט זיין. אז אמתו פון נבוכדנצר איז געווען לאנג ג' מאות אמה, איז דאס נישט בפשטות. ס'קען זיין אז ס'איז גילטיג דעם כלל אז מ'איז נישט משנה טבע נאר אין זעלטענע פעלער, אבער דאס איז שוין מיין אייגענע סברא.

[קבצו זקנים]

אז מען קוקט דארט אריין אין די תוספתא שטייט ווייטער אז עוג איז געווען דער אלעזר עבד אברהם, אין איין שיינעם טאג האט זיך אברהם אבינו אויף עהם געבייזערט און געגעבן א שריי אז פון אברהם'ס געשריי איז א ציין ארויסגעפאלן פון עוג, און פון דעם ציין האט אברהם אבינו זיך געמאכט א בעט אדער א בענקל.

וזה לשון התוספתא: עוג הוא אלעזר ופרסות רגליו אברהם אבינו היה טומנו בכף ידו, ופעם אחת גער בו ומיראתו נפל ממנו שינו ונטלו אברהם אבינו ועשאו מטות שהן של שן והיה ישן שם, וי"א כסא עשאו וישב בו כל ימיו.

די מפרשים פרעגן אויף דעם אז לכאורה איז דער עבד יוצא לחירות בשן ועין, און ענטפערן אז א עבד איז נאר יוצא לחירות ווען זיין אדון האקט עס איהם אויס בידים און נישט על ידי גרמא, און א געשריי איז נאר א גרמא.

אויב וואלט אברהם אבינו טאקע געווען אזוי הויך, איז וויאזוי האט ער פלאץ אין די מערת המכפלה? דארף מען דאך צוקומען צום פשט פונעם מהר"ל אז עס איז נאר א דרש און נישט כפשוטו, און די מעשה מיט עוג איז אויכעט נאר א דרש, און דער דיוק פון שן ועין ע"י גרמא איז נאר געווען א קשיא אויף א מעשה שלא היה ולא נברא..

לגבי די 424 בעילות פון זמרי שרייבט דער בעל בן איש חי אין זיין ספר בן יהוידע אז א קליפה מיטען נאמען 'זרזיר' וואס איז אויך גימטריא 424 איז אריין אין זמרי און דער קליפה האט איהם געגעבן דער קראפט פון אזויפיל בעילות. איז ווי דער בן איש חי לערנט, האט ער טאקע בפועל בועל געווען 424 מאל, וזה לשונו אין זיין ספר בן יהוידע: הנה בודאי אין דבר זה אפשר להיות בטבע אך הקליפה שנקראת 'זַרְזִיר' בסוד מה שאמרו בבא קמא (דף צב:) לא לחנם הלך זרזיר אצל עורב אלא מפני שהוא מינו, כי הזרזיר הוא קליפה כמו העורב, וזו הקליפה שנקראת 'זַרְזִיר' [424] שמספרה תכ"ד נתנה בו כח תאוה והזרעה שיוכל לבעול תכ"ד בעילות כמנין שמה.

[וואלווי]

@קבצו זקנים

א) פרד"ס מוז נישט זיין קײן או או. אפשר איז דא עפעס א פלגינן דא.

ב) די מהר"ל קען זיין איז בדרך כלל, אבער אמאל פארשטייט מען פון חז"ל אז דא איז ע"פ פשט, אזוי ווי א יעדע כלל האט א יוצא מן הכלל.

[היסטאריע]

לגבי זמרי, אויב איז עס געווען א נס, איז ער נישט געוועהן שולדיג.

[היסטאריע]

פין די אלע שיינע רעיונות וואס מען שרייבט דא, זעהט אויס די בעסטע תירוץ אז וויבאלד עס איז איז נישט דומה לכל נפש, וועגן דעם שטייט נישט א שיעור. און אזוי שטייט אויך אין ספר יד הקטנה.

איז פארוואס זאגען היינטיגע אז דער שיעור עונה איז צוויי מאל א וואך?

[דוד שריפטליך]

פין די אלע שיינע רעיונות וואס מען שרייבט דא, זעהט אויס די בעסטע תירוץ אז וויבאלד עס איז איז נישט דומה לכל נפש, וועגן דעם שטייט נישט א שיעור. און אזוי שטייט אויך אין ספר יד הקטנה.

איז פארוואס זאגען היינטיגע אז דער שיעור עונה איז צוויי מאל א וואך?

דער ערשטע היינטיגער ווי די רופסט עס וואס ערווענט די נומער פון צוויי מאל א וואך איז הרב שמואל ניימאן שליט"א און ער זאגט אז דאס איז בלויז א מינימום ווען די פרוי ברויך זיין גרייט פאר די מאן דאס הייסט זיך מאכן אין די מוט..... וכו וכ'ו וכ'ו............... און אויך אויב די פרוי וויל מער איז א חיוב פאר דער צו ערפילן איר רצון עס איז אבער אויבן אויף בכלל א שווערע זאך צו זאגן פאר א מענטש צו זאגן וויפיל מאל וכ'ו... ווייל מען קוקט אין שלחן ערוך זעט מען פון איין זייט אז א מענטש קען ווען ער וויל און וויאזוי. און שפעטער שרייבט דער שלחן ערוך די נומערן וויפיל מאל למשל א מענטש וואס ארבעט נישט און צאלט נישט קיין שטייערן איז יעדן טאג א מענטש וואס ארבעט אין שטאט און צאלט שטייערן צוויי מאל א וואך א תלמיד חכם פון שבת צו שבת און אזוי ווייטער

[היסטאריע]

איך געדענק עס הערן בשם דער חזון איש.

[דוד שריפטליך]

איך געדענק עס הערן בשם דער חזון איש.

מאכט סענס אבער צוזאגן פאר יונגעלייט נאמבערס איז א עוולה שאין כמוהו אין בכלל איז דאס געוואנדן יעדע קאפל ווען זיי דיסיידן צווישן זיך אויב נישט ווערט דאס ווי א ראבאט

[היסטאריע]

איך געדענק עס הערן בשם דער חזון איש.

מאכט סענס אבער צוזאגן פאר יונגעלייט נאמבערס איז א עוולה שאין כמוהו אין בכלל איז דאס געוואנדן יעדע קאפל ווען זיי דיסיידן צווישן זיך אויב נישט ווערט דאס ווי א ראבאט

איך קען עס גראדע יא פארשטיין, ווייל עס איז דא אינגעלייט צו פרויען וואס ווילען עס טוהן ווייניג, און וואלטן זיך אפשר נישט צוגעשטעלט ווען מען זאגט נישט אז מען דארף. פארשטיין זיך אז דאס איז א דירעקטע תוצאה פין אויפציען אזוי פארמאכט.

[יאסל ראקאווער]

איך האב א טייטש וואס אפשר איז דאס די פשט אבער מיינע ווערטער זענען דברים יוצאים מן הלב און א דבר אמת ממש אפילו אויב ס'איז נישט פשוט פשט.

אבער קודם אן הקדמה. די רמב"ן איז גאר שווער. לאמיר קוקען די פסוק. און נאכדעם אריינשטעלן די רמב"ן און די קשיא אויף די רמב"ן איז בולט.
דַּבֵּר *אֶל-כָּל-עֲדַת* בְּנֵי-יִשְׂרָאֵל, וְאָמַרְתָּ אֲלֵהֶם--קְדֹשִׁים תִּהְיוּ: כִּי קָדוֹשׁ, אֲנִי יְהוָה אֱלֹהֵיכֶם
-מ'רעדט צו יעדן א הנהגה וואס איז נוגע פאר יעדן.

רמב"ן:
ימעט במשגל, כענין שאמרו (ברכות כב): שלא יהיו תלמידי חכמים מצויין אצל נשותיהן כתרנגולין. ולא ישמש אלא כפי הצריך בקיום המצוה ממנו.
-דא רעדט מען צו תלמידי חכמים, נישט צו כל עדת ישראל

ויקדש עצמו מן היין במיעוטו, כמו שקרא הכתוב (במדבר ו ה) הנזיר קדוש, ויזכור הרעות הנזכרות ממנו בתורה (בראשית ט כא) בנח ובלוט
-הייליג ווי א נזיר, נישט גערעדט צו כל עדת ישראל


וכן יפריש עצמו מן הטומאה, אף על פי שלא הוזהרנו ממנה בתורה כמו שהזכירו (חגיגה יח): בגדי עם הארץ מדרס לפרושים.
-דא רעדט ער צו פרושים, נישט צו כל עדת ישראל וכמו שנקרא הנזיר קדוש (במדבר ו ח) בשמרו מטומאת המת גם כן.
נאכאמאל צום נזיר, נישט צו כל עדת ישראל


וגם ישמור פיו ולשונו מהתגאל ברבוי האכילה הגסה ומן הדבור הנמאס, כענין שהזכיר הכתוב (ישעיהו ט טז): וכל פה דובר נבלה. ויקדש עצמו בזה עד שיגיע לפרישות, כמה שאמרו על רבי חייא שלא שח שיחה בטלה מימיו
-די רבי חייא'ס פון די וועלט איז נישט כל עדת ישראל

ס'איז שווער צו זאגען אז די תורה קומט זאגען רעד צו יעדן וועגן די הנהגה וואס איז נוגע פאר די סעלעקדעט עליטע.

אפשר איז פשט פשוט. אז עטץ וועטס ענק פירען אידיש און תורה'דיג וועט עטץ זיין קדושים. און דאס זאגט די תורה, גאט זאגט איך בין הייליג און איך האב געלערענט די תורה מילא ווייסטו אז די לעהבט ווי איך וויל איז עס א הייליג לעבן. ואמרו חכמים קדיש עצמך במותר אפילו כשאתה עושה דברים של היתר תראה בזה הייליגקייט משום שאתה לא עושה דברים של איסור. כי כל כולו החיים של שומר תורה ומצוות הוא קדוש. אפילו כשעושה פעסטיוואל. משום שהוא עושה את זה בסגרת התורה עם ציצית ותפילין ושבת. ומבטיח התורה דאם אתה לא עובר על דבריו במילא תהיה קדוש אפילו באכילת גרילל מיט א קנאק אויף די גנאק וכדומה. אזויווי די רמב"ן ענדיגט זיינע רייד טאקע אז ס'איז א סך הכול. וזה דרך התורה - לפרוט ולכלול בכיוצא בזה. כי אחרי אזהרת פרטי הדינין בכל משא ומתן שבין בני אדם - לא תגנוב ולא תגזול ולא תונו ושאר האזהרות - אמר בכלל: ועשית הישר והטוב.

ופעם שמאתי אצל פרק שיעור חשוב.. כל ישראל יש להם חלק לעולם הבא. הבטחת התורה הוא כי כל ישראל יש להם חלק לעולם. והמשנה כאילו מזהיר באזהרה; אינגערמאן מאך זיכער די וועג אהין איז נישט פעינפול.

אבער מה נאמר אחר כל ועמך כולם צדיקים. כי קדש אתם לשם. וועגן דעם האב מיר אלע חלק לעולם הבא.

[מי אני]

מיט דעם קען מען אולי זאגן אז די גמרא (ב״ב עה:) איז מרמז א״ר אלעזר עתידין צדיקים שאומרים לפניהן קדוש כדרך שאומרים לפני הקב״ה ע״ש. והיינו, אז די ״קדוש״ פונעם ריכטיגן צדיק (אשר עמך כולם צדיקים כנ״ל) איז לויט זיין עצם עסענס באשר הוא, כדרך וואס די ״קדוש״ פון הקב״ה איז דאך זיין עצם עסענס.

גראד דערנאך זאגט דארט די גמרא ואמר רבה א״ר יוחנן עתיד הקב״ה להגביה את ירושלים ג׳ פרסאות למעלה ע״ש. און דאס קען גיין אין איינקלאנג מיט די געדאנק ווי @אבטולמוס האט ארויסגעברענגט דארף מען אין אכט נעמען אז עס זענען נישט נאר דא א דיכאטאמיע פון צוויי, איסור ומצוה, נאר דריי: איסור מצוה והיתר. און דאס איז א רמז דא גראד נאך די גמרא איבער מגביה זיין ווען מען זאגט ״קדוש״ פאר די צדיקים כדרך שאומרים לפני הקב״ה כנ״ל, אז מ׳איז דאס מגביה מיט דריי פרסאות.

[היסטאריע]

מיט דעם קען מען אולי זאגן אז די גמרא (ב״ב עה:) איז מרמז א״ר אלעזר עתידין צדיקים שאומרים לפניהן קדוש כדרך שאומרים לפני הקב״ה ע״ש. והיינו, אז די ״קדוש״ פונעם ריכטיגן צדיק (אשר עמך כולם צדיקים כנ״ל) איז לויט זיין עצם עסענס באשר הוא, כדרך וואס די ״קדוש״ פון הקב״ה איז דאך זיין עצם עסענס.

גראד דערנאך זאגט דארט די גמרא ואמר רבה א״ר יוחנן עתיד הקב״ה להגביה את ירושלים ג׳ פרסאות למעלה ע״ש. און דאס קען גיין אין איינקלאנג מיט די געדאנק ווי @אבטולמוס האט ארויסגעברענגט דארף מען אין אכט נעמען אז עס זענען נישט נאר דא א דיכאטאמיע פון צוויי, איסור ומצוה, נאר דריי: איסור מצוה והיתר. און דאס איז א רמז דא גראד נאך די גמרא איבער מגביה זיין ווען מען זאגט ״קדוש״ פאר די צדיקים כדרך שאומרים לפני הקב״ה כנ״ל, אז מ׳איז דאס מגביה מיט דריי פרסאות.

ביסט דיר שטיקעל סותר מיניה וביה. אויב איז אלעס קדוש, איז נישטא קיין רשות, איז נישטא קיין דריי.