דרשות ואגדות חז"ל

[רביה''ק זי''ע]

פארשטיי איך נישט די חילוק צווישן די צוויי.

[כרם זית]

פארשטיי איך נישט די חילוק צווישן די צוויי.

עס איז דא אין הלכה שאלות וועלכע קענען נישט פארענטפערט ווערן מיט ראיות חותכות נאר מיט שיקול הדעת.

*
עס וואלט מענין לענין אינטערעסאנט געווען צו ברענגען די ווערטער פון דער רמב''ם אליין (איגרות הרמב"ם, חלק ב, עמ' תמד) וואו ער אליין מוטשעט זיך צו דערמאנען די מקור צו א הלכה וואס ער אליין האט געשריבן (ובאותה ענין: שטעל דיך פאר אז מכח זיין נישט טרעפן וואלט ער צוריקגעצויגן):

בא אליי הדיין החסיד וקונטרס מן החיבור בידו, יש בו הלכות רוצח מספר נזיקין, והראה לי הלכה אחת, אמר לי: קרא זו. קראתי אותה. אמרתי לו: מה ספק יש בזו? אמר לי: באיזה מקום נאמרו דברים אלו? אמרתי לו: במקומן, או באלו הן הגולין או בסנהדרין בדיני רוצח. אמר לי: כבר חזרתי על הכול ולא מצאתי. אמרתי לו: שמא בירושלמי? אמר לי: בקשתי ולא מצאתי, לא בירושלמי ולא בתוספתא. השתוממתי כמו שעה, ואמרתי לו: אני זוכר שבמקום פלוני מגיטין נתפרשו דברים אלו. הוצאתי גיטין וחיפשתי ולא מצאתי. תמהתי ונבהלתי ואמרתי: היכן נאמרו דברים אלו? הנח עתה עד שאזכור מקומן. הוא יצא, ואני נזכרתי. שלחתי שליח והחזרתיו, והראיתי לו הדברים מפורשין בגמרא יבמות אגב גררא. תמה והלך. וכן תמיד אני בצער מזה שיבוא השואל וישאל: היכן נאמרו דברים אלו? ... ואם כך אירע לי ואני המחבר, מה יארע לשאר בני אדם?

און כהאב אמאל געזען פון א ת''ח אז אינאמתן ווערט יא די דין אראפגעברענגט אין גיטין בפירוש, (די מקור געדענק איך נישט אויפן מינוט).

[רביה''ק זי''ע]

טאקע היינט האט מיך מיין ארבעטסגעבער אפגעזאגט פון דער ארבעט, כ'האב אבער צו איהם גע'טענה'ט אז נעכטן האט ער מיך דאך נאך יא געוואלט האלטן, איז פארוואס איז זיין היינטיגע שיקול דעת מער ווי די נעכטיגע?

[כרם זית]

טאקע היינט האט מיך מיין ארבעטסגעבער אפגעזאגט פון דער ארבעט, כ'האב אבער צו איהם גע'טענה'ט אז נעכטן האט ער מיך דאך נאך יא געוואלט האלטן, איז פארוואס איז זיין היינטיגע שיקול דעת מער ווי די נעכטיגע?

קיינער זאגט נישט אז דער רמב''ם האט געטוישט זיין שטעלונג. מיין טענה איז נאר אז אויב זיין ערשטע שטעלונג איז געבויט אויף א סברא קען איך ווייטער אנעמען די סברא, אפילו דער בעל הסברא האט צוריק געצויגן.
אין אנדערע ווערטער. דער ב''י געפעלט די סברא פון רמב''ם און פסקנט אזוי ווי די סברא, נישט ווי דער רמב''ם, ודוק.

[מי אני]

וקצת בכל ענין זה, ז"ל של הרלב"ג במלחמות ה' (מאמר ו ח"ב פ"ח):

וזה כי כמו שההולך בדרך אם היה בטוח שאין בה מכשול, לא יפליג בעיון בדרך ההוא בלכתו בה עד שלפעמים יהיה זה סבה שיטה מתכליתה באופן שיהיה יותר טוב שיהיה נשאר במקומו להיותו מתרחק בדרכו תמיד מהמקום אשר כיון לבא אליו ואמנם כשהיה בה מכשול יפליג העיון בה וישים השתדלותו להסירו או לסור ממנו אל הדרך אשר תוליכהו אל המקום אשר כיון ללכת אליו וכן הענין בתורה שאם לא היה בה דבר יביא האדם לעמד בו לא היה המעיין מפליג בעיון בה ויהיה זה סבה להמנע ממנו תועלתה

[מי אני]

די ווייסט וויפיל מענטשען עס קריגן זיך פשט אין א שטיקל שייקספיר?
אמאל געליינט אז א פראפעסאר האט געגעבן א טעסט אז מען האט געדארפט מסביר זיין א שטיקל פאעטרי. א סטודענט וואס האט באקומען אן X אויף זיין הסבר האט זיך נישט געפוילט אין געשריבן א בריוו צום פייטן בכבודו ובעצמו [משמע אז מען לערנט אין קאלעדזש לעבעדיגע פייטנים'ס ווערק]. דער פייטן האט געגעבן גערעכט פארן סטודענט. דער פראפעסאר האט זיך נישט גערירט. טענעהדיג אז קען זיין דער פייטן האט טאקע געוואלט זאגען דאס. אבער מיין הבנה איז אז די משמעות איז אנדערש.
נו, שוין איינמאל א מחלוקה אין הלכות פאעטרי.
כהמעשה הידוע "איי ר' משה, ניט אזעי לערענט מען אפעט א רמב"ם"

פארשטייטסעך ס'איז נישט קיין נפק"מ די אמיתות הסיפור. דאס איז סתם צו ווייזען אז מען פארהערט אויף ביאורים אין פאעטרי אין מען קריגט זיך אין פשט.

א משהו ענליך צו דעם איז דא אין ליטערערי טעאריע די אינטענשאנעל פאָלאסי. דאס איז ווען מ׳שאצט א ווערק לויט ווי אזוי (מ׳קלערט) די מחבר׳ס אינטענשאן און מטרה איז געווען דערמיט ווי איידער שאצן די מעריטס וכו׳ פון די ווערק לשלעצמה.

[מי אני]

Biblical Literature.jpg

2.jpg

[מי אני]

די ווייסט וויפיל מענטשען עס קריגן זיך פשט אין א שטיקל שייקספיר?
אמאל געליינט אז א פראפעסאר האט געגעבן א טעסט אז מען האט געדארפט מסביר זיין א שטיקל פאעטרי. א סטודענט וואס האט באקומען אן X אויף זיין הסבר האט זיך נישט געפוילט אין געשריבן א בריוו צום פייטן בכבודו ובעצמו [משמע אז מען לערנט אין קאלעדזש לעבעדיגע פייטנים'ס ווערק]. דער פייטן האט געגעבן גערעכט פארן סטודענט. דער פראפעסאר האט זיך נישט גערירט. טענעהדיג אז קען זיין דער פייטן האט טאקע געוואלט זאגען דאס. אבער מיין הבנה איז אז די משמעות איז אנדערש.
נו, שוין איינמאל א מחלוקה אין הלכות פאעטרי.
כהמעשה הידוע "איי ר' משה, ניט אזעי לערענט מען אפעט א רמב"ם"

פארשטייטסעך ס'איז נישט קיין נפק"מ די אמיתות הסיפור. דאס איז סתם צו ווייזען אז מען פארהערט אויף ביאורים אין פאעטרי אין מען קריגט זיך אין פשט.

https://www.huffpost.com/entry/standard ... 539e80c341

[מי אני]

9A000C0C-A9D3-400B-8ABA-9A10C94D37E9.jpeg

יאָהאַן גאָטפריד וואן הערדער.

[מי אני]

84A137C2-8849-4B1B-A995-3C846ABE1EB3.jpeg

ענליך צום געדאנק פונעם כוזרי. מהרב מנחם נחום משטעפינעשט זצ״ל.

[רביה''ק זי''ע]

די עצם געדאנק איז זייער זיס, די פראבלעם איז נאר אז טאקע אין די גמרא אין גיטין נז האט א צדוקי געפרעגט אז אויף הר המלך קען מען נישט ארויפזעצן אפילו 600,000 שטעקלעך און רבי חנינא האט איהם געענטפערט אז ס׳פלעגט זיין גרעסער נאר ס׳האט זיך צאמגעצויגן נאך די אידן זענען אנטלאפן, פארוואס האט ער איהם נישט געענטפערט די אמת אז ס׳איז אלעגאריש?

לויט דעם קומט אויס אן אינטערעסאנטע זאך, דער מאמין וואס גלייבט די גמרא אז רבי חנינא האט עס אפגעלערנט כפשוטו ער ווערט א כופר ווייל ס׳קען נישט זיין אז ס׳איז געווען כפשוטו, דער כופר ווידער וואס גלייבט נישט די גמרא און ער טענה׳ט אז ס׳מיינט נאר אלעגאריש ער איז גאר דער וואס בלייבט דער מאמין. הדא הוא דכתיב עולם הפוך ראיתי, עליונים למטה ותחתונים למעלה...

[אישתישבי]

די עצם געדאנק איז זייער זיס, די פראבלעם איז נאר אז טאקע אין די גמרא אין גיטין נז האט א צדוקי געפרעגט אז אויף הר המלך קען מען נישט ארויפזעצן אפילו 600,000 שטעקלעך און רבי חנינא האט איהם געענטפערט אז ס׳פלעגט זיין גרעסער נאר ס׳האט זיך צאמגעצויגן נאך די אידן זענען אנטלאפן, פארוואס האט ער איהם נישט געענטפערט די אמת אז ס׳איז אלעגאריש?

................

ווייל ער ענטפערט אים מיט אן אנדערע אלגעריע....

[מי אני]

https://en.wikipedia.org/wiki/Habent_sua_fata_libelli

[מי אני]

לגבי די כוזרי׳ס טענה איבער ווי אזוי די מצות ופירושיהן בע״פ זענען איבערגעגעבן געווארן איז דאס וואס דער חת״ס זאגט אין סוף שו״ת יו״ד סימן שנו:

A4DADD67-872A-4EFF-9825-FC9ECBC6E725.jpeg

[כרם זית]

עס איז מיר היינט איינגעפאלן א פשט אין די גמרא מגילה כה ע''ב. אמר רב הונא בר מנוח משמיה דרב אחא בריה דרב איקא שרי ליה לבר ישראל למימר ליה לעובד כוכבים שקליה לעבודת כוכבים ואנחיה בשין תיו שלו. ווי דער ערוך איז מסביר (הובא במהרש''א) אז שי''ן גייט ארויף אויף די מקום השתן, און תי''ו גייט ארויף אויף מקום הרעי (דלמא מלשון תורף). לכאורה וואס איז די שטעך פון די לצנות?

ווי באקאנט איז ביי די נוצרים פארהאן די מושג פון הייליגע ברויט וואס לויט ווי זיי גלייבן טוט זיך יהושע מתלבש זיין אין דעם, און ער גייט אריין אין די עסער'ס גופים. וואס געשעט אבער ווען די עסער'ס דארפן גיין פאר זייער באדערפענישן? דאן גייט יהושע אראפ די בית הרעי אריין אין די דרעין.

דאס זאגט מען פאר די נוצרים: פארוואס עסן און דורכדעם דורכגיין בית הרעי?, לייג'ס עס לכתחילה אהין...

און אפשר דאס איז אויך פשט פארוואס יהושע ווערט נידון ב'צואה' רותחות....

[קהל'ס נער]

עס איז מיר היינט איינגעפאלן א פשט אין די גמרא מגילה כה ע''ב. אמר רב הונא בר מנוח משמיה דרב אחא בריה דרב איקא שרי ליה לבר ישראל למימר ליה לעובד כוכבים שקליה לעבודת כוכבים ואנחיה בשין תיו שלו. ווי דער ערוך איז מסביר (הובא במהרש''א) אז שי''ן גייט ארויף אויף די מקום השתן, און תי''ו גייט ארויף אויף מקום הרעי (דלמא מלשון תורף). לכאורה וואס איז די שטעך פון די לצנות?

ווי באקאנט איז ביי די נוצרים פארהאן די מושג פון הייליגע ברויט וואס לויט ווי זיי גלייבן טוט זיך יהושע מתלבש זיין אין דעם, און ער גייט אריין אין די עסער'ס גופים. וואס געשעט אבער ווען די עסער'ס דארפן גיין פאר זייער באדערפענישן? דאן גייט יהושע אראפ די בית הרעי אריין אין די דרעין.

דאס זאגט מען פאר די נוצרים: פארוואס עסן און דורכדעם דורכגיין בית הרעי?, לייג'ס עס לכתחילה אהין...

און אפשר דאס איז אויך פשט פארוואס יהושע ווערט נידון ב'צואה' רותחות....

נאר צי קלאר מאכן ער האט נישט געהייסן יהושע, ער האט געהייסן ישו, נאר די מיסיאנערן האבן רעטראעקטיוולי געטוישט זיין נאמען צו יהושע פאר מארקעטינג פורפעסעס

[כרם זית]

אין גמרא ווערט ער דערמאנט אלס יהושע בן פרחיה (כאטש עס מוז נישט זיין אז דאס איז יאשקע), אזוי אויך דער חת''ס אין זיין הגהות אויף מגילת ניתל ריפט אים יהושע.

[berlbalaguleh]

כרם זית: אזוי צי אזוי. יאשקע האט נישט געהייסן יהושע בן פרחיה. ער איז געווען א תלמיד פון ר' יהושע בן פרחיה...! די גמ' אין (סוף) מסכת סוטה ברענגט די אינטרעסאנטע מעשה מיט די באציאונגען פון ר' יהושע בן פרחיה און זיין תלמיד יש"ו הנוצרי...! און דעם לימוד וואס די גמרא נעמט ארויס פון די גאנצע געשיכטע...!

[מי אני]

זשאַן-פּאָל סארטרע האט געשריבן לגבי מגדיר זיין ״ליטעראטור״:

On the one hand, the literary object has no substance but the reader's subjectivity ... But, on the other hand, the words are there like traps to arouse our feelings and to reflect them towards us ... Thus, the writer appeals to the reader's freedom to collaborate in the production of the work

[מי אני]

דר. טעי-יעאוּן קוּם שרייבט לגבי דאס וואס אפלטון האט זיך באנוצט מיט מיתוסן אין זיינע דייאלאגס:

Plato often turned to myth in ways that were complementary, rather than antithetical, to the kind of critical reasoning exhibited in the more argumentative parts of his writing. Plato’s myths end up being a distinct form of philosophical discourse in their own right, exploring aspects of our worldviews that are so deeply ingrained that they are difficult to pick apart solely through critical reason. The Myth of Metals [for instance] does not just make sweeping claims about what individuals are and are not naturally suited for. It also prompts a philosophical reimagination of the very concept of nature

In borrowing from the conventions of Greek mythology to create his own philosophical myths, Plato was attesting to the power of myth to reach, and to reshape, the stories we take for granted about our natural and social world. Such stories, in turn, can provide a stable imaginative framework of values and expectations for organising political experiences in meaningful ways, and can be vital to framing the way we think about our environment and our places in it

Plato’s myths, read without the baggage of the Enlightenment narratives told about him, serve as a reminder that myth did not always stand for the opposite of philosophy. Plato was himself well aware of the dangers of myth. But this awareness was part of a broader appreciation of its power and its possibilities, one that recognised the full range of myth’s potential to be both harmful and constructive for philosophy and politics. Above all, Plato’s understanding of myth stemmed from the position that our worldviews are underpinned by deeper, more elusive narratives that may be more easily accessed and shaped by the mechanisms of myth than those of rational argument. This insight was something that Plato applied to philosophers themselves. As Socrates suggests to his interlocutors in the Republic, the long process of educating the philosopher-guardians of their ideal city must be approached ‘as if we were at leisure and telling myths’

Plato’s own philosophical reinvention of myth also suggests that myths can be reworked in creative ways. Myths are not monoliths impervious to change, but dynamic stories open to reinterpretation every time they are retold

[מי אני]

דר. העראלד בלום שרייבט:

Poetic Influence–when it involves two strong, authentic poets–always proceeds by a misreading of the prior poet, an act of creative correction that is actually and necessarily a misinterpretation. The history of fruitful poetic influence, which is to say the main traditions of Western poetry since the Renaissance, is a history of anxiety and self-saving caricature of distortion, of perverse, willful revisionism without which modern poetry as such could not exist

(עס דערמאנט פונעם געדאנק פונעם שב שמעתתא בהקדמתו (אות ו).)

ואגב, דר. דזשעימס דיימאנד טענה'ט אז דאס איז ממש די געדאנק פון די געוואלדיגע influence וואס דער רמב"ם האט געהאט אויף מחשבת יהדות, אזש אז זיינע ספרים זענען בערך אזוי קענאניקעל בספרי יהדות ווי תנ"ך, משנה, תלמוד, מדרש, והזוהר. ער ברענגט צו פון דר. יצחק הוסיק אז פונקט ווי דר. אלפרעד נאָרט ווייטהעד האט געזאגט אויף אפלטון אז אלע נאכפאלגענדע מערב פילאזאפיע זענען פשוט ״פוּטנוֺיטס״ צו זיינע ווערק, איז דאס זעלבע מיט אלע מחשבות וספרי יהדות בהלכה וטעאלאגיע נאכ'ן רמב"ם ״פוּטנוֺיטס״ צום רמב"ם'ס ווערק.

56.jpeg

[היסטאריע]

דר. העראלד בלום שרייבט:

Poetic Influence–when it involves two strong, authentic poets–always proceeds by a misreading of the prior poet, an act of creative correction that is actually and necessarily a misinterpretation. The history of fruitful poetic influence, which is to say the main traditions of Western poetry since the Renaissance, is a history of anxiety and self-saving caricature of distortion, of perverse, willful revisionism without which modern poetry as such could not exist

(עס דערמאנט פונעם געדאנק פונעם שב שמעתתא בהקדמתו (אות ו).)

ואגב, דר. דזשעימס דיימאנד טענה'ט אז דאס איז ממש די געדאנק פון די געוואלדיגע influence וואס דער רמב"ם האט געהאט אויף מחשבת יהדות, אזש אז זיינע ספרים זענען בערך אזוי קענאניקעל בספרי יהדות ווי תנ"ך, משנה, תלמוד, מדרש, והזוהר. ער ברענגט צו פון דר. יצחק הוסיק אז פונקט ווי דר. אלפרעד נאָרט ווייטהעד האט געזאגט אויף אפלטון אז אלע נאכפאלגענדע מערב פילאזאפיע זענען פשוט ״פוּטנוֺיטס״ צו זיינע ווערק, איז דאס זעלבע מיט אלע מחשבות וספרי יהדות בהלכה וטעאלאגיע נאכ'ן רמב"ם ״פוּטנוֺיטס״ צום רמב"ם'ס ווערק.

56.jpeg

האלסט אז דאס איז אמת? נישט אביסל מוגזם?

אויב מען רעדט פין משנה תורה, קען מען עס הערן, כאטש מען קען פונקט אזוי זאגען דער זעלבע לגבי דער רי"ף. און דער טור האט מן הסתם געמאכט א גרעסערע מארק ווי דער רמב"ם.

לגבי דער חלק המחשבה, איז אמת אז כל זמן דער אר"י איז נישט געקומען, און מהפך געוועהן אידישקייט מן הקצה אל הקצה, זענען די ספרים געוועהן געבויט אויף דער רמב"ם, אבער פין נאך דער רמ"ק און אר"י, האבען זיי איבערגענומען די לייצעס, און אלעס פאלגט זיי נאך.

[חדשים]

ער מיינט מסתם מחשבה ולאגיק לאפוקי מיסטיזם.