אלמן אחד בין שבעים גרושות

[שקד]

אנטשולדיגט אז כ'האב צוליב יו''ט נישט געהאט די מוהט צו שרייבן. איז לאמיר ממשיך זיין – ווייל די ערפארונג איז אויך ממשיך..

געשיכטע צוואנציג

יא, איך האב א שידוך פאר דיר..
נו גוט, לאמיר הערן..
א וואוילע ווייבל, פון א פיינע שטוב, און זייער וואוילע געשוויסטער און..
א רגע! א נאמען מעג איך וויסן? איר עלטער מעג איך וויסן? אירע 'עלטערן' מעג איך וויסן??
אה גוט, איך האב דאס געוואלט פארשטעלן.. אז אירע עלטערן.. כ'מיין זי איז ברוך השם זייער א פיינע, און.. נאר אירע עלטערן זענען שוין אלט, נישט אזוי אלט ווי אפגעשוואכט..
אה, כ'ווייס שוין וועמען דו טראגסט מיר אן.. דאס איז דאך יענע וואס אירע עלטערן זענען ל''ע נישט מסודר, און זי וואוינט ביי... טאקע וואוילע בעלי חסד, אבער כ'ווייס נישט צו דאס איז א סטעיבל פרוי..
חלילה!! זי איז זייער א פיינע, מסודר'דיג און וואויל, זי וויל אויפשטעלן א שטוב – פונקט ווי דו דיר.. און כ'האלט אז ס'איז זייער צוגעפאסט!
דאס וועל איך זען, ווען כ'וועל מיך טרעפן..
אה, יעצט זע איך אז מ'קען מיט דיר רעדן.. איך האב מיט אירע.. כ'מיין דארט ווי זי שטייט איין – מיט זיי האב איך גערעדט, און אויך איז דא א משפחה וואס העלפט איר אסאך, און זיי האבן א שכן, וואס העלפט איר, ממילא דאס איז זייער א גוטע זאך, וואס וועט זיך פיין מסדר זיין..
כ'האב מורא דא זענען דא צופיל טאטעס...
וואס עפעס? די עלטערן קענען נישט, און זי וויל חתונה האבן, און זי איז דיין עלטער.. ממש יעצט געווארן דרייסיג.
און וויפיל קינדער?
אה, זייער גוט געפאסט פאר דיר.. זי האט נאכנישט קיין קינדער.
פארוואס? זי איז א מיידל?..
ניין, א גרושה, אבער ס'האט זיך אזוי אויסגעשטעלט אז זי האט נישט געמעגט האבן קינדער ביז יעצט.. כ'מיין צו זאגן מ'האט איר נישט געלאזט.. זי האט געוואלט.. און זי וויל נאכאלץ..
[די מצב שמעקט מיר פיין פארשימעלט.. אבער מ'טאר דאך נישט אפזאגן סתם אזוי כלאחר יד..]
גוט, איך וויל זיך טרעפן, און כ'וועל זיך נאכפרעגן, און ס'דא וואס צו רעדן..
ווילסט נעקסטע וואך זיך טרעפן?
פארוואס נישט מארגן נאכט?
אה, ווייל כ'האב נאכנישט קלאר געזאגט פאר איר וועגן דיר.. אבער יא, נעקסטע וואך זיכער.. כ'וועל עס מסדר זיין.
[ווי געזאגט, זיבן טאטעס און דאפעלט מאמעס האבן דארט געהאט דעם ווארט, און טייל האבן נאך געפאדערט מ'זאל מיר אויספארשטן.. כאילו איך שטארב שוין חתונה צו האבן מיט איר.. אבער זיי האבן זיך מפשר געווען און מיר 'געלאזט' זיך טרעפן.. און נאכן טרעפן איז געבליבן, אז זי איז רעדי זיך צו טרעפן נאך אמאל.. און מ'וויל שוין ברעכן טעלער..]
איך האב יעצט געזאגט, איין מינוט, כ'ברעך נאכנישט טעלער, כ'וויל הערן מיט רואיגקייט מער טיפער פון איר בעקראוינד..
אז דו וועסט זיך לאנג קווענקלען, זאגט שמעון בן יעקב, אז ער האט געהערט פון יעקב בן שמעון וואס נעמט קער פון איר, אז לוי בן יהודה האט שוין אנגעטראגן א צווייטן, און מ'וועט איר אויסכאפן..
זאל מען אויסכאפן, איך כאפ נישט קיין הייסע לאקשן..
[און מ'האט איר טאקע אויסגעכאפט.. און טאקע שנעל.. און יעצט איז צוויי יאר זינט יענע געשיכטע, און זיי זענען שוין ממש פיניש מיט'ן ערלעדיגן די גט! ס'קומט פאר בקרוב..

[שקד]

געשיכטע 21

גוט מארגן ר'.. וואס וועט זיין מיט א שידוך? ביסט דאך שוין א היבשע צייט אליינס..
דו פרעגסט מיר?.. איך טראכט דערפון יעדע שעה אין טאג.
ווייסט וואס איך האב געקלערט לעצטע וואך, אז איך קען איינעם וואס האט א שוועגערין א גרושה. אפשר וואלסטו עהם גערופן פרעגן?
איך זאל אליינס רופן? פארוואס קענסטו נישט רופן, אויב ער איז דיין חבר, און דו טראכסט דערפון?
איך בין נישט קיין שדכן..
ממילא?.. גוט איך וועל עהם רופן פרעגן.. וואס איז זיין נומער?
אה, כ'האב נישט זיין נומער.. געב א קוק אין טעלעפאן דירעקטארי.. ער הייסט.. פון מאנסי, א סטאלינער.
[איך קלונג יענעם, און יענער זאגט מיר גענוי דאס זעלבע – ווי אפגעשמועסט.. 'איך בין נישט קיין שדכן'.. מיין שוועגערין קענסטו אליינס רופן.. איך האב נישט איר נומער.. קוק אין טעלעפאן ביכל פאר אירע עלטערנס נומער.]
העלא?? דא רעדט... איך האב באקומען אייער נאמען פון א חבר פון אייער שוואגער.. און מ'זאגט אז כ'קען אייך אליינס קלונגען.. אונז זעמער דאך נישט קיין קליינע קינדער, און ס'איז די צווייטע מאל.. נו לאמיר הערן וואס זאגט איר..
איך בין אליינס שוין עטליכע יאר, זייט איך האב באקומען מיין גט – ענדליך! און כ'האב פיר קינדער קע''ה. איר ווילט האבן נאך קינדער?
יא.. פארוואס נישט. ס'האט מיט די פרוי אויב זי איז גרייט..
איז וואס האט פאסירט ביי אייך?
ס'האט פאסירט וואס ס'האט פאסירט, און כ'בין יעצט אליינס, שוין עטליכע יאר, גענוי ווי אייך.. און כ'האב נאר צוויי קינדער, און כ'האב געהערט אויבנאויף אז איר זוכט עפעס אזוי, היימיש אפען.
יא.. אמת, מיין עקס איז דאך געווען אזא רשע.. אזא שלעכטע מאן, א אכזר א באנדיט, וואס זאל איך דיר זאגן.. מיין עקס איז א רשע מרושע, אפילו ביים גט האט ער מיר אנגעקוקט אזוי ווילד, אז כ'וואלט עהם צעריסן מיט מיינע צוויי הענט; א בהמה א אקס אזאנס..
[און ס'מבול'ט קללות און חירופים וגידופים.. איר עקס איז דאס און יענס.. כאילו איך קען 'איר' שוין א קנאפע האלבע יאר, און זי שפירט היימיש אויסצוגיסן ווי פאר א קאנצלער – דאס גאנצע מיסט קאסטן וואס ליגט איר אויפ'ן הארצן..]
נו שוין, מ'וועט אנהייבן א נייע לעבן וועט אוודאי זיין בעסער.. איר געבט זיך דאך אפ מיט אייערע קינדערלעך יעדן טאג, און דאס וועט זיין פאר מיר אויך א הנאה, צו זיין ווי א גוטע טאטע צו זיי, אבער מ'דארף פשוט קודם רעדן די מער איינפאכע פאקטן, וויאזוי מ'קען זיך טרעפן..
יא אמת, אבער כ'וויל אייך נאר אביסל זאגן, אז איר זאלט פארשטיין.. אז ס'נישט געווען איך וואס האט געוואלט די גט! ס'וואלט מיר גוט געווען ווען מ'גייט צו א ספעציאליסט, און מ'לעבט ווייטער, און ער געבט נאך אביסל..
אוודאי אזוי, יעצט דארף מען איבערמישן דעם בלעטל, איר האט דאך שוין דעם גט, איז לאמיר זען וואס מ'קען אפשמועסן וועגן זיך טרעפן.
שוין ווילסטו זיך טרעפן? אזוי גייט עס ביי אלע מענער.. זיי ווילן זיך שוין טרעפן און שוין חתונה האבן..
נאכנישט חתונה האבן, נאר אנהייבן דעם פראצעס פון גיין נענטער – צו זעען צו ס'איז בכלל פאסיג פנים אל פנים..
איר מעגט מיר גלייבן, אז אזא לעבן וואס כ'האב געהאט ביז היינט, איז זיכער געווען גיהנום אויף דער וועלט.. איך האף – נישט קיין חילוק ווער מיין נייע מאן וועט זיין – אז ער זאל זיין כאטש א מענטש! איר האלט אז איך קען אייך טראסטן??
[איך האב שוין גוט אנגעהויבן שמעקן, ווער ס'האט געהאט גיהנום פון וועמען.. און וויבאלד זי האט זיך נישט געיאגט צו קיין דעיט, איז עס קיינמאל צושטאנד געקומען; זאל איך פראבירן נאכאמאל מיט איר??]

[שקד]

געשיכטע 22

כ'בין דאך שוין זאט פארביטערט און פארמאטערט פון די אלע הצעות וואס מ'טראגט מיר אן, אבער אויפגעבן שמעקט מיר נישט אויפצוגעבן.
איז וואס טוט מען, גייט מען נאכאמאל אריין אין די אומצאליגע שידוכים זייטלעך, און מ'פראבירט נאכאמאל פאנגן פישלעך..
והנה, נאך עטליכע טעג קומט צוריק א תשובה, 'איינער פלאטערט אייך מיט ליבע'.. ס'דא א אינטערעס ביי איינע פונעם אנדערן זייט..
אה, נו.. ווער איז דאס, כאטש א יונגע שיינע פאסיגע קלוגע וואוילע נשמה. הלוואי..
גוט געזאגט הלוואי..!!!
יענער האט קיין בילד.. און צייכענט אן א אימעיל אוואו מ'קען זיך פארבינדן; נו, ווילאנג ס'דויערט פון ווען א קעצל זעט א מייזל און כ'האב שוין אריינגעקלאפט די אימעיל אדרעסע, און פארלאנגט א בילד, נישט פאר איך האב געשיקט צוויי פון מיינע בילדער, און א רעזעמעי אויף דריי שפראכן.. זאל קיין אפהאלט נישט זיין.. ווער ווייסט אפשר היינט מארגן קען מען זיך טרעפן און די רעדל וועט שוין פארן.. אוי ווי זיס חלומות קענען שפינען – אין אומרעאליסטישע וועלדער..
און ס'קומט צוריק א בילד.. אוי גאט אין הימל.. אויך א רעזעמעי..
א טונקעלע 'דיקע' גיורת, וואס האט מיך זייער זייער ליב.. און וויל אנהייבן א רייע פגישות..
אקעי.. איך וועהל זיך.. איך וועהל זיך זייער.. און ס'מיר הייליג אויפ'ן הארצן, אז ס'זאל מיר נישט שפרונגען פאר גרינע נחת, און תענוג פון צער.. אוי גאטניו אין הימל כ'גיי שלאפן.. איך קען נישט מער..

[אישתישבי]

מיר איז א חידוש אז איינער ווי אייך מיט א אונגעהויערע טאלאנט פין שרייבען זאל זיך אזוי מוטשען. והמ"י.

[קוקי]

מיר איז א חידוש אז איינער ווי אייך מיט א אונגעהויערע טאלאנט פין שרייבען זאל זיך אזוי מוטשען. והמ"י.

אלא מאי?

[רביה''ק זי''ע]

לא לחכמים לח"ם, pun intended (עיין רש"י בראשית לט,ו)

[[NAMELESS]]

געשיכטעלע איינס

מ'זעצט זיך אראפ און ס'קלונגט איר די טעלעפאן.. איר בעיבי סיטער וויל שוין אהיימגיין.. אבער מ'האט דאך זיך קוים געזעצט אויף א בעשוי?
גוט, זי וועט צואווארטן..
נו וואס פארציילט איר.. און ס'ווערט א שטיקל שמועס.. אבער מעשה שטן, מ'הערט קולות פונעם גאס, ס'ברענט א פייער אפאר הייזער אוועק..
און נאך פאר איך האב געבלינקן מיט'ן אויג, לויפט זי שוין צום פענסטער זען.. די פייערלעשער פארן אריבער..
און מ'זעצט זיך צוריק צום שמועס.. איך פארצייל אז כ'געדענק א פייער יארן צוריק ווי מ'האט געמאכט געלט פון אינשורענס.. און זי האקט מיר איבער.. זי וויל זען די פייער פאר איין מינוט!
זאל איך זאגן ניין?... אבער זי לויפט שוין ארויס.. און כ'ווארט פינעף צען מינוט.
כ'ווארט שוין צוואנציג מינוט.. און כ'קלונג דעם 'שדכן' פרעגן וואס גייט פאר..
אה! זי וויל נישט דעם שידוך...
דערפאר איז זי איינפאך אנטלאפן.. אהה! כ'פארשטיי שוין..

מנשה שרייבט אן ענליכס אין זיין נייע ביכל. קוקט אויס אז דאס פרוי אנטלויפט פון איין בעשוי צום צווייטן...

[שקד]

געשיכטע 23

גוט מארגן ר' אהרן.. כ'האב געמיינט אז דו טוסט שידוכים, אבער כ'זע אז נאר ווען ס'דיר גרינג, און זיווג שני רירסטו נישט צו..
מענדל! מוזט פארשטיין אז כ'טראכט פון דיר אסאך, און זאכן גייען נישט אזוי גרינג..
אהרן, ביסט דאך מיר א ידיד – זאגסטו.. איך ווייס ס'נישט גרינג, פאר דיין קינד וואלסטו זיך אנגעשטרענגט, און כ'בין טאקע נישט דיין קינד אבער א חבר יא.. נו, געב מיר כאטש א ליסטע פון נעמען, און כ'וועל אליינס אנהייבן מאכן ריסורדזש, און דו וועסט מיר העלפן..
זייער גוט מענדל, איך וועל דיר מאכן א שטיקל ליסט מיט נעמען – וויפיל כ'קען.
[אהרן איז א געטרייע שדכן, און מ'דארף עהם נאר מוטשען, און כ'האב באקומען די ליסטע אונטער א טאג, און כ'האב מיך גענומען אליינס קלונגען נומערן, מיט'ן אויסרייד אז 'איך בין א שדכן, און כ'וויל פרעגן וואס איר זוכט..']
האלו.. איז דאס משפחת ג.? איך בין א שדכן פאר מיינע חברים, איך וואלט געוואלט וויסן אויב איר זענט א גרושה וואס זוכט א שידוך, אדער אפשר איז עס אייער שוועסטער צו טאכטער?
איין מינוט, ווער האט אייך געגעבן מיין נומער??
איר זוכט נישט קיין שידוך?..
איך זיך יא, אבער כ'האב נישט ליב ווען מ'געבט ארויס מיין נומער סתם אזוי..
[מאדנע.. וויאזוי זאל מען אנטראגן א שידוך, פאר א גרושה שוין זעקס יאר..]
איז איך הייס האראוויץ, און איך וואוין אין בארא פארק.. און כ'האב א חבר אין מאנסי א אלמן, מיט צוויי קינדער, וואלט דאס געווען אינטערעסאנט?
עממ וועלכע האראוויץ? איר זענט א שדכן פונעם ליסטע? איך האב קיינמאל נישט געהערט דעם נאמען..
וועלכע נאמען? פונעם אלמן אדער פונעם שדכן.. איך פראביר זיווג שני בעיקר.. [פאר מיר.. חחח]
איך ווייס נישט צו כ'בין גרייט יעצט צו הערן.. כ'מיין כ'בין גרייט, אבער די שאלה איז צו ער איז מסכים זיך צוצושטעלן צו אונזערע מנהגים..
דאס קען מען שמועסן.. אבער איר האט דעם נאמען, און פרעגט אייך נאך.. און כ'וועל אייך צוריקרופן..
אבער ווער האט אייך געגעבן מיין נומער?..
[איך האב אראפגעהאקט, ווייל כ'האב געזען אז זי האלט ביי גארנישט! אבער דאך האב איך – נאכן קלונגען אנדערע נומערן נישט באקומען קיין ענטפער – זיך געוואנדן צו מיין ידיד אהרן, ער זאל מיר אויסשמעקן די זאך..]
מענדל, זיי האבן געלט, און אויך יחוס.. די שאלה איז נאר צו זיי זוכן טאקע ערנסט, צו זיי האבן פשוט ליב זייער נאמען זאל ליגן ביי יעדע שדכן, ווייל זיי וועלן זיך ווי משוגע, אבער מאכן משוגע יעדע צייט אז זיי זוכן נאך..
אהרן, פונעם ליסטע וואס האט מיר געגעבן, וועלכע קען איך פראבירן..
מענדל, דא האסטו א מדוברת רחל ר''מ זי איז שוין 27, און דו ביסט 32, נו אפשר קען עס גיין.. כ'ווייס זיי וועלן זיך שוין יארן.. אבער מ'קען נישט וויסן..
[איך קלונג רחל ר''מ, און קיין פרטים געבט מען נישט דארט.. אבער מ'קען רעדן מיט'ן שוואגער, ער זאגט אז ער קען ערלעדיגן א פגישה ראשונה, און כ'קלונג צוריק מיין ידיד אהרן, ער זאל עס כלומרשט ווייטער פירן.]
האלא.. אהרן.. האסטו מיר געזאגט אז היינט נאכט זאל איך זיין ביי איר שוואגער'ס הויז?.. איך קלאפ שוין דא פינעף מינוט.. און קיינער עפענט נישט.
מענדל איך קלונג דיר צוריק אין א האלבע מינוט..
[און איך ווארט נאך.. און קלער מיר, ווער ווייסט וואס קומט נעקסט, בושות צו אנטוישונג.. אפשר דאך א גוטע מזל..]
האלא.. מענדל.. איך האב זיי געקלונגען, און זי זאגט עפעס, אז זי האט געמיינט אז מ'רעדט פון בלוי.. כ'האב איר געזאגט, יא.. ער הייסט בלוי.. אבער זי האט געמיינט אז ס'איז בלוי פון די בד''ץ פון... און זיי זוכן רבניש.. ממילא מענדל, לאז עס אפ.. גיי אהיים, ס'נישט פאר דיר..

[שקד]

געשיכטע 24

Wow כ'האב פאר דיר א גוטע זאך..
יא, איך קען שוין די אלע גוטע זאכן.. כ'מיין איך געב שוין אויף!
חס ושלום, מ'טאר נישט אויפגעבן, איך האב פאר דיר א געלונגענע הצעה, וואס איז ווערד זאלסט אריינקוקן דערין, אויסער אויב דו ווילסט דווקא נישט חתונה האבן.
אוודאי וויל איך, אבער מ'טראגט מיר אן נאר נארישע זאכן, און ווען ס'יא עפעס תכלית'דיג, איז יענע נישט מסכים.
ניין, דא איז א גוטע זאך.. איך גיי מיך נאכפרעגן, און געב מיר א רוף שפעטער, מיך צו דערמאנען אויב כ'האב פארגעסן.
[כ'קלונג עהם שפעטער, האט ער טאקע פארגעסן, און כ'דארף עהם רופן נאך אפאר מאל שפעטער.. ביז ער האט געדענקט, און גייט 'שוין' געוואויר ווערן.]
נו? האסט עפעס געברענגט נייעס?
נאכנישט.. איך האלט אינמיטן געוואויר ווערן מער פרטים.. און ס'קוקט אויס א גאלדענע צוגעפאסטע זאך, ממש גוט פאר דיר.
[כ'האב באקומען דעם פונק אין הארצן, אפשר וועט יענע יא מסכים זיין.. ער זאגט דאך אז ס'איז זייער פאסיג פאר מיר.. און כ'הייב אויף א טעלעפאן אליינס צו דערווישן אינפארמאציע אויף איר.]
העלא יאנקל.. איך האב באקומען א הצעה וועגן דיין קרוב'ס קרוב! וואס קענסטו מיר געבן אינפארמאציע וועגן איר?
זי?? זי איז נאכנישט גע'גט!
קען נישט זיין, מ'האט מיר געזאגט אז ס'איז פאסיג פאר מיר, און ס'האט אויסגעזען אז זיי זוכען שוין..
יא כ'ווייס! זיי זוכן און זוכן, אבער זי האט נאכנישט מצליח געווען צו באקומען א גט!
[איך קלונג אן דער וואס האט מיר דאס אנגעטראגן, און פרעג עהם היתכן?]
איך הער אז זי איז אפילו נאכנישט גע'גט??
אה.. זי איז געווען גע'גט!.. און האט נאכאמאל חתונה געהאט; דעם צווייטן מאל איז זי נאכנישט גע'גט, אבער זארג נישט, ס'וועט סוף כל סוף זיין א גט דארט, און כ'וויל עס נישט ארויסלאזן פון האנט, די מינוט זי באקומט די גט..
[איך האב שוין גוט געשמעקט דעם פארדארבן פעקל, און זיך דערפון מייאש געווען, זאל גאט ב''ה שיקן כח און חיזוק.. ווייל ס'גרימערט מיר די קאפ און געדערים.]

[שלי שלך]

אזוי איז די מצב.. מ'דארף זיך ספראווען מיט צענדליגע איינזאמע פרויען, וואס האבן נאכנישט עספיעט זיך צו באהעלפן און אננעמען דעם ריכטיגן באשלוס אין לעבן, אויף א ערנסטקייט, אז יא, איך וויל חתונה האבן מיט א מאן וואס ער וועט מיר פירן דעם שטוב, און נישט איך זאל טראגן די הויזן און עהם אין פאסטקע לייגן – גענוי ווי דער ערשטער..
ס'איז א גוטע זאך, אויסצולייגן אויף שיריים, די צענדליגע ערפארונג געשיכטעלעך, פונעם איינצעלנער יונגערמאן וואס זוכט א שידוך, און האט אינעם לאנגן וועג צו טרעפן דעם פאסיגן פאהר – א אויפגאבע צו אנטדעקן די נאטור פון צענליגע סארטן פונעם אנדערן גענדער, און זיך לערנען פארציעס ערפארונג אויפ'ן אייגענעם הויט.

געשיכטעלע איינס

מ'זעצט זיך אראפ און ס'קלונגט איר די טעלעפאן.. איר בעיבי סיטער וויל שוין אהיימגיין.. אבער מ'האט דאך זיך קוים געזעצט אויף א בעשוי?
גוט, זי וועט צואווארטן..
נו וואס פארציילט איר.. און ס'ווערט א שטיקל שמועס.. אבער מעשה שטן, מ'הערט קולות פונעם גאס, ס'ברענט א פייער אפאר הייזער אוועק..
און נאך פאר איך האב געבלינקן מיט'ן אויג, לויפט זי שוין צום פענסטער זען.. די פייערלעשער פארן אריבער..
און מ'זעצט זיך צוריק צום שמועס.. איך פארצייל אז כ'געדענק א פייער יארן צוריק ווי מ'האט געמאכט געלט פון אינשורענס.. און זי האקט מיר איבער.. זי וויל זען די פייער פאר איין מינוט!
זאל איך זאגן ניין?... אבער זי לויפט שוין ארויס.. און כ'ווארט פינעף צען מינוט.
כ'ווארט שוין צוואנציג מינוט.. און כ'קלונג דעם 'שדכן' פרעגן וואס גייט פאר..
אה! זי וויל נישט דעם שידוך...
דערפאר איז זי איינפאך אנטלאפן.. אהה! כ'פארשטיי שוין..

דאָס איז א בילד פון די נייע בוך אויטאביאגראפיע פון מנשה לוסטיג.

[קאצקע ציקער]

נו גילו

[מחצה''ק]

זיסער אשכול...

[היסטאריע]

איז ער א אלמן אדער א גרוש?
ווייל ער קען ווען שרייבען גרוש אחד בין שבעים אלמנות.