חומש פשוטו של מקרא

[berlbalaguleh]

טאקע דיך מיין איך: צוזאמען מיט דיין שותף (לדבר מצוה). עטץ האקטס אייביג אויף מיר (דו בשתיקה שבהסכמה) ווען איך רעד אקעגן די קארופטירטע מוסדות ווי בד"צ העדה החרדית. דא זעהסטו קלאר אז ס'איז נישט מער ווי פאליטיק און אגענדעס. די זעלבע איז געווען ביי די פרשה פון די גמרות פון שטיינזאלץ. איך ווייס נישט אויב דו האסט עס (שוין) מיטגעהאלטן, צוערשט האבן אלע היימישע (אונגערישע) אידן אין וויליאמסבורג געכאפט נאך די גמרות, כאטש הרב שטיינזאלץ האט קלאר געשריבן אין די הקדמה פאר וועם ער האט געמאכט זיין פירוש, בפירוש נישט פאר אידן וועלכע קענען נישט רעדן און פארשטיין עברית/העברעאיש. ס'איז געווען א מין סטאטוס, בימים ההם. ביז די בד"צ העדה החרדית איז ארויסגעקומען אקעגן דעם, ממילא איז שוין די אמעריקאנער סאטמאר'ע פאליטיק אויך געפארן מיט דעם, פלוצלינג זענען די גמרות געווארן פסול, כאטש הרב שטיינזאלץ האט געגעבן א הסבר וויאזוי די סקאנדאל האטציך דערקייקלט, שלא ברצונו. ער האט אויך געזאגט אז ער געט צוריק די געלט פאר א יעדן וואס ברענגט זיין פירוש אויף גמרא אדער אן אנדער ספר ווייל ר'איז נישט צופרידן. נאכדעם האט מען שוין געטראפן א פסול נישט נאר אין מחבר, נאר אויך אין די גמרות אליינס.. דער עולם האט עס געווארפן אין גארבידזש און (הטובים שבהם) אין שמות אין גרויסן...!

[יעקב מעקסוועל]

איך האב אריינגעקוקט אין די חומש שבת, איך האב געזען בלויז ערליכע פשטים.

רוב פון די קנאים ווייסן אפילו נישט וואס עס מיינט א נישט ערליכע פשט... אלס איינער וואס טוט אין די ענינים, קען איך מעיד זיין איך האב גארנישט געטראפן אין די חומש

[berlbalaguleh]

יעקב מעקסוועל: דא איז פאסיג נאכצוזאגן א (גוט) ווארט פון א חשוב'ן איד..."לא תמצא כלום, כי אין כלום"...נו, לאמיר זעהן ווער דער בעל המימרא איז...?!

נ.ב.: ער האט עס געזאגט א ביסל אנדערש...!

[קהל'ס נער]

יעקב מעקסוועל: דא איז פאסיג נאכצוזאגן א (גוט) ווארט פון א חשוב'ן איד..."לא תמצא כלום, כי אין כלום"...נו, לאמיר זעהן ווער דער בעל המימרא איז...?!

נ.ב.: ער האט עס געזאגט א ביסל אנדערש...!

אין כת"י פון ר' ביבי'לע נתניה'ער ווערט געברעינגט: לא יהיה כלום כי אין כלום.

האבן צדיקים געטייטשט: פארוואס טאקע לא יהיה כלום, ווייל כי אין כלום, א טיף ווארט והבן.

[שמעון וואלף]

טאקע דיך מיין איך: צוזאמען מיט דיין שותף (לדבר מצוה). עטץ האקטס אייביג אויף מיר (דו בשתיקה שבהסכמה) ווען איך רעד אקעגן די קארופטירטע מוסדות ווי בד"צ העדה החרדית. דא זעהסטו קלאר אז ס'איז נישט מער ווי פאליטיק און אגענדעס. די זעלבע איז געווען ביי די פרשה פון די גמרות פון שטיינזאלץ. איך ווייס נישט אויב דו האסט עס (שוין) מיטגעהאלטן, צוערשט האבן אלע היימישע (אונגערישע) אידן אין וויליאמסבורג געכאפט נאך די גמרות, כאטש הרב שטיינזאלץ האט קלאר געשריבן אין די הקדמה פאר וועם ער האט געמאכט זיין פירוש, בפירוש נישט פאר אידן וועלכע קענען נישט רעדן און פארשטיין עברית/העברעאיש. ס'איז געווען א מין סטאטוס, בימים ההם. ביז די בד"צ העדה החרדית איז ארויסגעקומען אקעגן דעם, ממילא איז שוין די אמעריקאנער סאטמאר'ע פאליטיק אויך געפארן מיט דעם, פלוצלינג זענען די גמרות געווארן פסול, כאטש הרב שטיינזאלץ האט געגעבן א הסבר וויאזוי די סקאנדאל האטציך דערקייקלט, שלא ברצונו. ער האט אויך געזאגט אז ער געט צוריק די געלט פאר א יעדן וואס ברענגט זיין פירוש אויף גמרא אדער אן אנדער ספר ווייל ר'איז נישט צופרידן. נאכדעם האט מען שוין געטראפן א פסול נישט נאר אין מחבר, נאר אויך אין די גמרות אליינס.. דער עולם האט עס געווארפן אין גארבידזש און (הטובים שבהם) אין שמות אין גרויסן...!

בערל דו זאגסט גוטע זאכן, מ'דארף נאר וויסן ווען און ווי, און אויך נישט איבער זאגן הונדרעט מאל די זעלבע זאך.

[מורינו ורבנו]

איך האב גארנישט געזען שלעכט אין דעם חומש.

לדעתי איז דאס א שטורעם אין א גלעזל וואסער.

לאמיר שוין זאגן אז ס'איז יא א פירצה, פרעג איך אייך, איז דאס טאקע וואס שטערט היינט דעם דור? - אז טויזנטע בחורים זענען אויף די גאס, פיינע און כשר'ע בחורים, דאס איז בסדר, אויף דעם דארף מען נישט שרייען? - אז דער שידוכים סיסטעם איז א קריזיס, איז שוין רואיג? - אז געוויסע פונקציעס אין אונזערע מוסדות דארף אן ערנסטער תיקון איז שוין בסדר?

פשוטו של מקרא איז א פראבלעם?

די מענטשן וואס הויבן אויף א קול זעקה אויף דעם ענין, הגם איך זעה נישט דער פראבלעם, אבער לאמיר שוין זאגן אז ס'איז יא א פראבלעם, איז דאס טאקע אויף וואס מען דארף לייגן דעם גאנצן געוויכט מוחה צו זיין און פארפירן? - איז דאס וואס מען דארף יעצט אצינד טון, ארויסקומען אין א מערכה?

עס איז אפאר משוגעים וואס זוכן אנצופילן זייער חלל אין הארץ, זייער מחסור אין געפיל אז זיי נעמען זיך נישט גענוג אן פאר גאט ב"ה, טוט מען געוויסע זאכן צו בארואיגן די אייגענע געפילן.

נעבעך.

און כ'אב שוין צופיל גערעדט אויף אידישע קינדער... זיי זענען אויך אידן.

[berlbalaguleh]

מורנו ורבינו: מ'דארף זיך אנגרייטן פרנסה אויף ווען מ'קומט (אי"ה) צוריק פון פלארידע אדער קאליפארניע, מיט אן אפגעבראטענעם חלק אחורי-ם. אוי. וואס וועט קוב"ה, כביכול טון ווילאנג זיי בראטן זיך בעירום ובחוסר כל...דאס אידישקייט קען נאך (ח"ו) אונטערגיין...ברוך שנתן עמו ותורתו לשומרים (קארטלעך.)...!

[תרמב]

די מערכה גייט שוין ארויף א שטאפל

[berlbalaguleh]

בערל דו זאגסט גוטע זאכן, מ'דארף נאר וויסן ווען און ווי, און אויך נישט איבער זאגן הונדערט מאל די זעלבע זאך.

ווען איך ריר אן דיין, און דיין שותף'ס ..."סאטמאר'ע"... נערוו, דאמאלס איז נישט די ריכטיגע צייט...! לאל. איך מיין נישט די אריגינאלע סאטמאר. נאר די היינטיגע קוגל. מיט די היינטיגע הוגי דיעות, שאין צורך לפורטם כי ידועים הם...!

[קהל'ס נער]

איך האב גארנישט געזען שלעכט אין דעם חומש.

לדעתי איז דאס א שטורעם אין א גלעזל וואסער.

לאמיר שוין זאגן אז ס'איז יא א פירצה, פרעג איך אייך, איז דאס טאקע וואס שטערט היינט דעם דור? - אז טויזנטע בחורים זענען אויף די גאס, פיינע און כשר'ע בחורים, דאס איז בסדר, אויף דעם דארף מען נישט שרייען? - אז דער שידוכים סיסטעם איז א קריזיס, איז שוין רואיג? - אז געוויסע פונקציעס אין אונזערע מוסדות דארף אן ערנסטער תיקון איז שוין בסדר?

פשוטו של מקרא איז א פראבלעם?

די מענטשן וואס הויבן אויף א קול זעקה אויף דעם ענין, הגם איך זעה נישט דער פראבלעם, אבער לאמיר שוין זאגן אז ס'איז יא א פראבלעם, איז דאס טאקע אויף וואס מען דארף לייגן דעם גאנצן געוויכט מוחה צו זיין און פארפירן? - איז דאס וואס מען דארף יעצט אצינד טון, ארויסקומען אין א מערכה?

עס איז אפאר משוגעים וואס זוכן אנצופילן זייער חלל אין הארץ, זייער מחסור אין געפיל אז זיי נעמען זיך נישט גענוג אן פאר גאט ב"ה, טוט מען געוויסע זאכן צו בארואיגן די אייגענע געפילן.

נעבעך.

און כ'אב שוין צופיל גערעדט אויף אידישע קינדער... זיי זענען אויך אידן.

זאגסט זייער גיט, כ'קען דיך אבער נישט לייקען ווייל כ'האב מורא אז אנדערע וועלן ווערן באליידיגט..... וד"ל

[berlbalaguleh]

קהל'ס נער: יא. איך בין שטארק באליידיגט און פיהל זיך געטראפן. אפילו דו האסט נישט געלייקט מורינו ורבינו'ס תגובה. ווייל איך בין א מנהל/משגיח אין א ישיבה פון 250 בחורים. אלע געקליבענע מצויינים. איך בין זייער שטארק אויפגעבראכט אויף די חוצפה פון טאטעס וועלכע האבן א הוה אמינא אפילו צו שיקן זייערע בחורים וועלכע זענען (נעבעך) נאר בינונים אדער שוואכער צו אונזערע טויערן. זיי ברענגען נאר אן די צייט פון אונזערע משגיחים און פארהערערס. ווייל אין אונזער ישיבה. כדי צו ווערן אנגענומען מוז א בחור קענען לכה"פ האלב ש"ס ( וועלכע העלפט זאג איך נישט.) מיט אלע מפרשים וואס זענען מחובר צו די גמרות ווי מהרש"א, מהר"ם מהרש"ל, און נאך. און וויסן א יעדן (שווערן) בלע"ז ווארט פון רש"י. וואס דער מתרגם ברענגט. און וואס ער ברענגט נישט.אויך דארפן זיי ברענגען א כתב המלצה פון 3 (גרויסע) רבנים. און אויך א רעפארט פון טאטנ'ס באנק אקאונט/ס. ווי אויך דעם (אמת'דיגן) טעקס פארם...!

[[NAMELESS]]

די ליטווישע גדולים

[[NAMELESS]]

די ליטווישע גדולים

ומה עם החומש מקראות גדולות, האם זה ג"כ אסור לבוא בקהל, שיש שם פירושים אחרים מלבד רש"י, או מותר להכניס לבתים ורק לא יניח לילדים לעיין בהם ?

[היסטאריע]

זיי האבן א פוינט. רש"י גייט מיט חז"ל און האלט אז דאס איז פשט, אנדערע ראשונים גייען נישט מיט חז"ל, אבער מען האט אייביג אנגענומען אז דער מהלך פין רש"י איז פשט.
די משכילים האבן געהאלטען אז מען דארף גיין מיט פשט, נישט מיט חז"ל, ממילא איז א חומש וואס שרייבט פשוטו, און לערנט פשט אין פסוק ווי די פשטנים, איז פארקערט וואס מען האט אייביג געהאלטען איז פשט, און האט א ריח פין השכלה.

פארוואס האלטען די פשוטו של מקרא מענטשן אז די מהלך פין די פשטנים איז פשט?

[יין שרף]

זיי האבן א פוינט. רש"י גייט מיט חז"ל און האלט אז דאס איז פשט, אנדערע ראשונים גייען נישט מיט חז"ל, אבער מען האט אייביג אנגענומען אז דער מהלך פין רש"י איז פשט.
די משכילים האבן געהאלטען אז מען דארף גיין מיט פשט, נישט מיט חז"ל, ממילא איז א חומש וואס שרייבט פשוטו, און לערנט פשט אין פסוק ווי די פשטנים, איז פארקערט וואס מען האט אייביג געהאלטען איז פשט, און האט א ריח פין השכלה.

פארוואס האלטען די פשוטו של מקרא מענטשן אז די מהלך פין די פשטנים איז פשט?

שיש פשט ויש דרש (וכן רמז וסוד). וכיון שרש"י יסד פירושו ע"פ מדר"ש זהו מחלק הדרש, והמפרשים כפשטו כגון רשב"ם וכדו' זהו הפש"ט כפשוטו של מקרא.

ועיין מש"כ הרשב"ם בפ' וישב בענין זה.

[שמן למאור]

ועיין מש"כ הרשב"ם בפ' וישב בענין זה.

וועלכע שטיקל אין פרשת וישב מיינסטו?

[[NAMELESS]]

.

[דער גאלדענער אדלער]

שטעלטס ענק פאר ווען דער אברבנאל וואלט ווען געלעבט היינצוטאגס און געשריבן זיין פירוש על תנ"ך, מ'וואלט ווען עם מיט זיינע ספרים ארויסגעווארפן פון יעדן בית המדרש.

[[NAMELESS]]

וועלכע שטיקל אין פרשת וישב מיינסטו?

אנפאנג פרשה

[[NAMELESS]]

שטעלטס ענק פאר ווען דער אברבנאל וואלט ווען געלעבט היינצוטאגס און געשריבן זיין פירוש על תנ"ך, מ'וואלט ווען עם מיט זיינע ספרים ארויסגעווארפן פון יעדן בית המדרש.

דארף מען טאקע נאכקוקן די היסטאריע, אפשר האט מען עס טאקע ארויסגעווארפן אין געוויסע מקומות, נאר במשך א תקופה האט מען עס צוריקגעשטעלט, אזוי ווי ס'געווען מיט אנדערע ספרים.

[היסטאריע]

ועיין מש"כ הרשב"ם בפ' וישב בענין זה.

זאגסט שיינע מראה מקומות, ר'ש"י זאגט מער פון איינמאל אז ער גייט מפרש זיין פשוטו של מקרא. אנדערע האלטען אז רש"י איז דרש, פיין, אבער נישט אזוי האט מען אנגענומען, און דוקא די משכילים האט עס געבאדערט, און געוואלט מפרש זיין ווי מען קען ווי די פשטנים.

איך וויל דיר פרעגן, מאכט סענס צו זאגען פשט אין פסוק פארקערט ווי חז"ל? איי דער אברבנאל וכו', זיי האבן געהאלטען אז מען מעג, אבער וויבאלד די משכילים האבן עס געקויפט, ווערט עס טאטשי, און מען ברויך זיך וואטשען וואס מען טוט.

אזוי האלטן די רבנים האוסרים. איך פערזעהנליך נעם נישט קיין שטעלונג אין דעם, אבער איך פארשטיי זיי.

[קהל'ס נער]

די גרעסטע ראיה אז רש"י גייט כפשוט של מקרא, איז ווי עס שטייט קלאר און רש"י, בראשית ברא. אין המקרא הזה אומר אלא "דרשני" כמו שדרשו חז"ל וכו', און פארשטייט זיך לויט די פאשקעוויל שרייבערס איז מען מגיה רש"י, צי אין המקרא הזה אומר אלא "פשטני" כמו שפשטו חז"ל וכו'
האט מען א קלארע ראיה אז רש"י איז א פשטן, ולהשומע ינעם... נו בערל ענדיג צי.....

כ'דערמאן מיך, אין כולל האב איך געהאט א חבר וואס פלעגט אריינלערנען פשטים אין רמב"ם וואס האבן נישט געשטימט אפילו פאר א פורים תורה, איך האב אים געזאגט "דו האלטסט אנדערש פונעם רמב"ם, נישט קיין פראבלעם, שרייב א תשובה אקעגן דעם רמב"ם, אבער לייג נישט אריין קיין ווערטער פארן רמב"ם אין מויל, ער שטיקט זיך שוין כמעט.

[היסטאריע]

וישמעו – יש מדרשי אגדה רבים, וכבר סדרום רבותינו על מכונם בבראשית רבה (בראשית רבה י״ט:ז׳-ח׳) ושאר מדרשות. ואני לא באתי אלא לפשוטו של מקרא, לאגדה המישבת דברי המקרא, ופשוטו ושמועתו, דבר דבור על אופניו