איזט ער ניכט דיין פאטער, דער דיך ערווארבען, דער דיך געמאכט, דער דיך בערייטעט האט?
מענדעלזאהן איז געווען א איד מיט טאלאנט, הארץ, און געלט, ער האט באמערקט אז די מאסן אלגעמיינע אידן וואס פארשטייען נישט לשון הקודש מוזען ליינען די קריסטליכע איבערטייטשונג פון די תורה.
האט ער זיך אונטערגענומען א פראיעקט צו איבערטייטשן די תורה אויף דייטש מיט א ביאור געבויט אויף רש״י און חז״ל אזוי אז יעדער זאל קענען האבן א חלק אין די תורה.
ווען די ביאור איז ארויסגעקומען האבן אלע באוואונדערט די שיינקייט און גוטע ארבייט פונעם ביאור, ספעציעל האט ארויסגעשטארט די פאעטישע, געפילישע, און ספיריטואלע נאטור דערפון. די רבנים האבן אבער געזען פאר וויכטיג מחרים צו זיין די ארבייט. פארוואס?
ווייל זיי זענען געווען קעגן איבערטייטשן די תורה אויף די גויאישע שפראך, הגם די גרויסע מערהייט פרויען און א טייל מענער האבן נאר פארשטאנען דייטש. עס איז זיי געווען מער איינגענעם אז מען זאל בלייבן אומוויסענד אדער לערנען אין קריסליכע ווערסיעס.
יארן שפעטער האט רב הירש פונדאסניי איבערגעטייטש די תורה אויף דייטש אבער דאסמאל איז קיינער מער נישט ארויסגעקומען דערגעגן. וואס האט פאסירט? מען האט שוין געזען וואס עס פאסירט מיט א אידישקייט וואס איז געבויעט אויף די אומוויסנהייט פון די מאסן און קאנטראל פון די רבנים; גאנץ דייטשלאנד איז פריי געווארן ביז א דור צוויי נאך די מערכה!! יעצט האט שוין יעדער איינגעזען די וויכטיגקייט פון לערנען דעם אלגעמיינעם פאלק, אבער צו שפעט!!!
