עקסטרעמע קאנספיראציע גלויביגע - די פלאכע ערד געמיינדע

[יאיר]

הייסט אז דער גר"א האט געוואוסט ווי אזוי צו באשאפן א גולם מיט'ן ספר יצירה אבער ווי אזוי די יצירה זעט אויס האט מען אים נישט מגלה געווען. הפלא ופלא.
לאמיר נאר פרעגן, צו האט מען טאקע אין יענע אור אלטע צייטן פון די נביאים געהאלטן אז די ערד איז פיר עקיג?

[לעיקוואד]

הייסט אז דער גר"א האט געוואוסט ווי אזוי צו באשאפן א גולם מיט'ן ספר יצירה אבער ווי אזוי די יצירה זעט אויס האט מען אים נישט מגלה געווען. הפלא ופלא.
לאמיר נאר פרעגן, צו האט מען טאקע אין יענע אור אלטע צייטן פון די נביאים געהאלטן אז די ערד איז פיר עקיג?

באמת הפלא ופלא. און שווער צו גלייבען, אפשר מיינט דער גר"א נישט כפשוטו. איך שיהיה, דארף מען דאס נעמן אין באטראכט נעקסטע מאל מטרעפט זיך מיט דער שארפקייט פון גאון אויפן רמב"ם אז הפילוסופיה הארורה הטעתו..
איך וייס נישט וואס מהאט אמאל געמיינט, גוגל ארום וועסטו זעהן, איך מיין אז סזענען זיכער געווען אזעלכע וואס האבן אזוי געמיינט. יש טוענים שבכל התנ"ך מבואר תמונת העולם שהביאו באשכול האחר על קופרניקוס וכו'. וכן ציינתי למאמר כזה באשכול שהיה על מים העליונים עיי"ש. [בכלל אמאל איז דאך נישט געווען קיין יוניבערסעל מיינונגען אויך אזעלכע זאכן און קען זיין דער האט געטראכט אזוי אבער זיין שכן האט אנדערש געטראכט.]

[בענדזשאמין פרענקלין]

זענען זיי אלע גלויביגע אדער ס'זענען אויך דא אין זייער גרופע עטעאיסטס?

ווי יידל האט ערקלערט, גלייבן זיי אין א ליטעראלע אפטייטשונג פון די תורה. דערפאר מוזן זיי אויך האלטן אז די ערד איז אמאל געווען איין פיר עקיגע שטיק און האט זיך נאכדעם צוטיילט, כדי צו קענען אפטייטשן מארבע כנפות הארץ פשוטו כמשמעו. (איך בין נייגעריג ווי אזוי זיי טייטשן די פסוקים וואס ווייזן לפי פשוטם אויף התגשמות, ווי תחת רגליו כמעשי לבנת הספיר וכו')

וגם מענין לדעת איך מפרשים הפסוק, ואהבת את השם אלקיך "בכל לבבך", [שכידוע דברה תורה כלשון בני אדם, ואנשים חשבו אז, שהמוח של האדם נמצא בלב],

[יידל]

הרב פרנקל בארירט אן אינטערעסאנטע נקודה, נאר ס'איז א שאד אז ס'ווערט דא באגראבן אזוי דרך אגב. עד שאת תוהה אויף די פלאכע-וועלט-ניקעס, קענסטו פרעגן אויף אנ"ש וויאזוי זיי טייטשן אפ בכל לבבך היינט אז מען ווייסט שוין אז די שכל פונעם מענטש איז אין מוח. (אגב דו שרייבסט "שהמוח של האדם נמצא בלב" אבער דו מיינסט אודאי דעם שכל, נישט די מוח וואס איז נאר מושב השכל. דאס דערמאנט מיר דאס וואס כ'האב אמאל געזען א מאדנעם אויסדרוק אין שו"ת שבט הלוי (ח"ד סי' קס"ז) בהאי לשינא:

במקרים רבים הרופאים שבדורות הללו גרועים לענין זה משפחות בימים הקדמונים כאשר מעשים יוכיחו, דאל"כ איך עלה ע"ד מי שקדקדו בראשו להתיר רחיצה במרחץ ע"י שפחות

ודו"ק)

[געפילטע פיש]

[שכידוע דברה תורה כלשון בני אדם, ואנשים חשבו אז, שהמוח של האדם נמצא בלב],

לאו דוקא בעבר דברו כך, גם היום ה"לשון בני אדם" היא שאהבה באה מהלב, כמו שאומרים שאהבה אינו צריך להיות הגיוני.

[יידל]

[שכידוע דברה תורה כלשון בני אדם, ואנשים חשבו אז, שהמוח של האדם נמצא בלב],

לאו דוקא בעבר דברו כך, גם היום ה"לשון בני אדם" היא שאהבה באה מהלב, כמו שאומרים שאהבה אינו צריך להיות הגיוני.

אמאל האט מען געהאלטן אז די שכל איז אין הארץ. היינט רעפערירט מען נאר צום הארץ ווען מען רעדט פון געפילן, נישט פון מחשבה. ולעבדו בכל לבבכם מיינט מיט גאנצן שכל, נישט מיטן גאנצן געפיל.

[יאיר]

דאס איז אן ערנסטע הלכה'דיגע שאלה, יידל. עד שאתה שאקל מיט'ן קאפ אויף אלע זיבן זייטן און גארגלסט זיך אויס ביים אחדדד, דארפסטו וויסן וואס צו אינזין האבן ביי בכל לבבך. און אגב, עס איז אסאך גרינגער ליב צו האבן דעם באשעפער מיט'ן גאנצן מח ווי מיט'ן גאנצן הארץ, דוק ותשכח.

[בענדזשאמין פרענקלין]

[שכידוע דברה תורה כלשון בני אדם, ואנשים חשבו אז, שהמוח של האדם נמצא בלב],

לאו דוקא בעבר דברו כך, גם היום ה"לשון בני אדם" היא שאהבה באה מהלב, כמו שאומרים שאהבה אינו צריך להיות הגיוני.

או כמו שנהגו הניו יורקים לומר:

[פארוואס?]

הפלא ופלא יאיר! א הערליכע ארבעט! באמת האב איך געפלאנט צו שרייבן איבער די סאסייעטי, אבער היות איך האב מיך פארזוימט האבן פעאיגערע פון מיר גענומען די זאך אין די הענט אריין.

לעיקוואד'ס ציטאט פון שבות יעקב בעדארף א דיון בפני עצמו.

לאדיך אפ: די חברה זענען אלע קריסטן פון א געוויסע קריסטליכע דענאמינאציע און אי"ה בהמשך וועל איך שרייבן אין דעם אנדערן אשכול איבער זיי. פארשטייט זיך אז ס'איז אייביג דא אפאר אויבער-חמים וועלכע גלייבן אז די וועלט איז פלאך אפילו זיי זענען נישט קיין גלויביגע, אבער רובא דרובא זענען קריסטן וועלכע גלייבן אז מ'דארף אויסטייטשן דעם ביבל - סיי תנ"ך און סיי די נייע טעסטאמענט - פשוטו כמשמעו ממש. איך האף אויך דן צו זיין אין די אנדערע אשכול איבער זייער מקורות פון תנ"ך אז די וועלט איז פלאך, און וויאזוי מיר אידן זענען זיך מטפל דערמיט.

קאווע טרינקער: וויאזוי מ'קען וויסן דעם אמת? עס איז טאקע נישט מעגליך. פילייכט איז די וועלט פלאך?

איבער ר' ראובן מרגליות' פשט יש להאריך הרבה, אבער בקיצור וועל איך נאר זאגן אז לכאורה האבן טייל - צו אפשר אפילו רוב - פון חז"ל געהאלטן אז די וועלט איז רונדיג ווי א גלאבוס, אבער האלב פון די גלאבוס איז איינגעטינקען אונטערן וואסער, ואכמ"ל.

און וואס וועט ר׳ ראובן טוהן מיט די אנדערע מקורות (ווי למשל פסחים צ״ד ע״ב)?
חוץ פונעם זוהר הקדוש (א שמועס פאר זיך).

[הציץ ונפגע]

אין פסחים רעדט מען נישט פון תנאים, נאר פון אידישער אסטראנאמער. עס איז מיר א וואונדער פארוואס מען דארף זיך פלאגן צו פארענטפערן פארוואס די חכמי ישראל האבן מודה געווען צו חכמי אומות העולם ווען עס איז קלאר אז מ'רעדט פון חכמים בחכמות חיצוניות, נישט חכמי התורה.

[פארוואס?]

[tag]הציץ ונפגע[/tag]

אין פסחים רעדט מען נישט פון תנאים, נאר פון אידישער אסטראנאמער. עס איז מיר א וואונדער פארוואס מען דארף זיך פלאגן צו פארענטפערן פארוואס די חכמי ישראל האבן מודה געווען צו חכמי אומות העולם ווען עס איז קלאר אז מ'רעדט פון חכמים בחכמות חיצוניות, נישט חכמי התורה.

כ׳האב דיר נישט פארשטאנען.
ווער זענען אידישע אסטראנאמער, די וועלכע האבן מודה געווען צו די חכמי האומות?
מיינסטו צו זאגן אז די חכמי התורה האבן נישט מודה געווען? (עיי״ש בגליון הש״ס להגאון רעק״א).

[ונבנתה העיר]

[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=VNqNnUJVcVs[/youtube]

[פארוואס?]

פוסט מומלץ על הנושא:
http://www.gadial.net/2016/01/31/flat_earth_fun/

[ונבנתה העיר]

מו"ר ר' מרדכי שמוטער שרייבט די וואך דערוועגען אין המודיע'ס ענין, ער וואלט געקענט מאכן א בעסערע דזשאב.

[[NAMELESS]]

א טעלעגראם טשענעל וואס ווייזט אויף אז די ערד איז פלאך ע"פ תורה...
https://t.me/flatearthT

[שמן למאור]

א טעלעגראם טשענעל וואס ווייזט אויף אז די ערד איז פלאך ע"פ תורה...
https://t.me/flatearthT

אדער ווייזט עס אויף אז די תורה איז נישט ריכטי"ג...
וויאזוי מען וויל עס אנקוקן.

ח"ו.. וואס עס ווייזט באמת איז אז מען קען מיט די תורה טון וואס מען וויל, יעדע רב, מנהיג, און משפיע, דרייט די תורה אז עס זאל דינען זיין אייגענע אינטערעסן, און מען זאל טרעפן דערינען זיינע אייגענע שיטות וואס ער האלט שוין ממילא פון פריער...

[מרדכי מרדכי]

איך האב קיינמאל נישט פארשטאנען די פלעט ערטה מאוומענט, וואס ווילן זיי צום אלעם גוטן?
לאמיר זאגן זיי זענען יא אדער נישט גערעכט, וואס האט עס א משמעות למעשה?
וואס גייט מיך אן אז מען פארקויפט מיך ליגנט ווען עס האט נישט קיין פינטל מינינג אין מיין לעבן.

[היסטאריע]

מען זאגט יעדעס טאג מארבע כנפות הארץ, עס איז א בעסערע פילינג צו טראכטען אז מען זאגט עפעס וואס איז אמת, ווי איידער זאגן א הויפן תירוצים.

[וואלווי]

מען זאגט יעדעס טאג מארבע כנפות הארץ, עס איז א בעסערע פילינג צו טראכטען אז מען זאגט עפעס וואס איז אמת, ווי איידער זאגן א הויפן תירוצים.

ווען מ'רעדט אויף יודיש זאגט מען אויך אזוי, פון יענע עק וועלט, אד"ג. סמיינט נישט דווקא א צורה פון א טלית קטן מיט פיר עקעדיגע זייטן.

קוק אין איוב פרק ל"ח, פסוק י"ג: לאחז בכנפות הארץ וינערו רשעים ממנה. רש"י זאגט דארט, וז"ל, ועוד המימיך צוית לאחוז בכנפי הארץ כאדם שאוחז בכנפי הטלי' ומנערה כן אני עתיד לאחוז בכנפותיה ולנער את הרשעים וכן הוא אומר וה' יטה את ידו וכשל עוזר (ישעיהו לא) כאדם האוחז בידו דבר ומטה ידו והוא נופל.

קומט אויס אז פאר דע מענטש איז עס א euphemism וואס ער האט דיסיידעד דאס צו נעמען אלס face value, ווי איידער זיין טראמעטייזד מיט די עכטע אמת...

[היסטאריע]

מען האט אמאהל אזוי געמיינט. מהיכי תיתי מוציא זיין דער פסוק פין דער פשטות?
איך פארשטיי אז מען קען לערנען רעטאריש, און עס איז נישט משנה למעשה. פונקט ווי דער רמבם וועט לערנען יעדעס מאל עס שטייט עפעס הגשמה, און אנדערע, אנדערע זאכן, יעדער מיט זיינע פראבלעמען. אבער איז נישט גלייכער צו לערנען כפשוטו און לאכן פין די וואס זאגן אז דער וועלט איז רינדעכיג?

לפי דבריהם דארף מען טאקע געווארענט זיין, נישט צו זאגן, פין דער אנדערע זייט וועלט, ווייל עס איז נישטא קיין אנדערע זייט, און עס איז א שאלה פין כפירה.

[וואלווי]

ס'דא פארשידענע ספרי נביאים וכתובים וואס איז קלאר נישט געשריבן געווארן אלס א עכטע סיפור למעשה. נעם למשל אין תורה, האזינו השמים, די הימל האט נישט קיין אויערען. די זעלבע איז מיט איוב, רוב ספר איז נישט קיין מעשה, ס'איז נאר געדאנקען, ספעציעל פרק ל"ח און ווייטער. ס'איז אויך קלאר אז ס'איז דא א מושג פון משל ומליצה וואס ווערט כסדר גענוצט אין תנ"ך, אדער אנדערע ליטעראטור במשך הדורות, ס'איז נישט קיין סתירה מיט אמת און מציאות ווייל אזוי גייט די וועג פון שרייבן געדאנקען און געפילן. ס'האט גארנישט מיט חקירה אדער כפירה.

[היסטאריע]

זאגסטו אז עס זענען דא משלים אין תנ"ך.
אמת.
אבער, דער רעכט צו אפמאכן ווען עס איז א משל און ווען ליטעראל, געהערט צו יעדן איינעם?
מן הסתם נישט.

דו ברויך'סט נישט גיין זוכן ראיות אז עס זענען דא משלים, דער פסוק אליין איז זיכער א משל, ווייל אפילו אויב דער וועלט האט יא פיר עקן, דער דער רבש"ע נישט אנכאפן דער ערד ביים עק, און ארויסשאקלען די רשעים.

אבער מהיכי תיתי צו זאגן אז די פיר עקן זענען א משל?

דער נוסח הברכה קומט ענדרעש פין ישעיהו י"א וּנְפֻצ֤וֹת יְהוּדָה֙ יְקַבֵּ֔ץ מֵאַרְבַּ֖ע כַּנְפ֥וֹת הָאָֽרֶץ.
אינטרעסאנט אז דער תרגום יונתן טוישט טאקע און זאגט וְגָלוּת יְהוּדָה יְקָרֵב מֵאַרְבַּע רוּחֵי אַרְעָא. טוישט ער אויף זייטען, נישט עקען, דארף אויך א ביאור פארוואס עס האט אים אויסגעפעלט, האט ער אויך געוויסט דער סוד אז דער וועלט האט נישט קיין עקען?

דער רד"ק אין שרשים זאגט יא אז עס מיינט קצוות, עקען, און אזוי אויך דער מצודות. ווי דער פשטות.

נאך א נקודה, בנוגע משל, איז דא א מאמר חז"ל אז אין תורה איז נישטא קיין משל, נאר אלץ איז ליטעראל, און מען טאר נישט זאגען אז עפעס איז א משל, נאר אין נ"ך. און געזעהן האב איך אין א געוויסע ספר, אז פשט אין דער מאמר איז, ווייל אין תורה שטייט מצות, און מען טאר נישט זאגען אז די מצות זענען נאר משלים, און מען דארף עס נישט טוהן בפועל. אבער אנדערע ענינים מעג מען יא זאגען אז עס איז א משל.
און עס איז באקאנט דער תשובת הרשב"א וועגען די וואס ווילען זאגען אז די מעשיות פין די תורה, אברהם שרה איז אלץ משלים אויף חומר און צורה. און ער קריגט אויף דעם זעהר שטארק. און נאך אלעמען, איז געבליבען אז מען מעג מפרש זיין אלעס בדרך משל, אזוי לאנג ווי מען האלט דער פשט. זעהט אויס, אז דער נקודה וואס איז אלעמען זעהר פשוט, אז עס איז דא דער פשוט (חז"ל לערנען אויך נישט פשוט פשט אין די מצות, אבער שוין), און דאס בלייבט על אף מען לערנט אפ משלים און חידות אין יעדע ווארט, בלייבט נאך אלץ דער פשוט במקומו, דער נקודה איז נישט געוועהן אזוי פשוט אמאהל.

און צו אונזער שמועס, אפילו מען זאל זאגען אז ארבע כנפות הארץ איז א משל, איז נישט גענוג, נאר מען דארף מסביר זיין וואס ליגט אונטער דעם, און פארוואס דער פסוק ברענגט ארויס כאילו דער וועלט האט ווינקלען.

[וואלווי]

גערעכט. ס'קען יא אדער נישט זיין א משל, און ווענדט זיך ווי אזוי דער לייענער וויל דאס אפליינען. אבער אויב ס'איז תלוי אין די לײענער גייט דאס לכאורה ביידע וועגן, און קיין ראי' אז ס'מיינט פיר עקן קען מען אויך נישט ברענגען. ס'איז די זעלבע מהיכי תיתי.