היכי דמי חילול ה׳? (אפגעטיילט)

[מי אני]

1). איך בין אים נישט ״אריינגעפארן״. ווי איך האב געשריבן האב איך אים ״געזאגט״, און גראדע איידעלערהייט ביני לבינו. ואגב, נישט ווייל איך האב געוואלט מקיים זיין דעם ״ולא תשא עליו חטא״, נאר פשוט ווייל ער איז אסאך עלטער ווי מיר.

2). ואפילו ווען איך זאל אים יא ״אריינפארן״, גלייב איך אז איך וואלט אויך געווען בארעכטיגט. ווי מענטשן פארשטייען דא (יעדער אחוץ @הקטן וואס איז סתם אזוי א קאנטרעריען געזלייטער, און טאקע לענ״ד א בדומה לו צו די סארט אידן), איז אריינפארן כסדר א יתום, וואס דאס איז וואס יענער האט למעשה געטוהן, ממש רשעות. געדענק, ער איז געגאנגען וויינען צו מיין מאמע אַן אלמנה וואס ס׳האט איר אויך געבאדערט. די תורה אליין נוצט גאנץ שטארקע אינוועקטיוו ״אריינפארענדע״ לשונות דערביי, (שמות כב כג) וחרה אפי והרגתי אתכם בחרב והיו נשיכם אלמנות ובניכם יתומים. דאס וואס יענער האט געטוהן איז געווען אונאת דברים (און נאך דערצו ליתום), וואס ביי דעם זאגט דאך דער חינוך במצוה שלח אז מ׳קען יא צוריק ״אריינפארן״ ע״ש. און אז מיין ברודער האט ליידער נישט א טאטע וואס זאל זיך אָננעמען פאר אים און דאס טוהן במקומו, בין איך (אלס גדול האחים הנכנס במקום האב, ועיין בבית לחם יהודה ביו״ד סימן רמ בסעיף כב) געווען דער וואס האט דאס געטוהן. און אין רעטראָספּעקט האב איך טאקע חרטה אז איך בין טאקע נישט געווען שארף מיט יענעם.

און אט דאס איז ווייטער א משל אויף וואס אט די אשכול איז געשטעלט אויף. מ׳פארשטייט אז מ׳האט זיך עטיש אָנצונעמען פאר א פרישע יתום וואס ווערט למעשה גע׳רודפ׳ט. אבער ניין! די ״פרומע״ (ווי דער @הקטן) גייען זוכען צו שיפטן די בּלעים אויף גאר די וואס נעמען זיך אָן קעגן דעם. און איך ווידערהאל והיכי דמי חילול ה׳?
For shame!
פעך!

די הצתדקות איז אז דו טראָלסט כדרכך. ביטע טוה עס נישט דא.

[הקטן]

זיכער ביסטו בארעכטיגט!!! מיין שאלה איז, ביסט אויך געווען עפעקטיוו?
פאר די טובה פין דיין אינגערע ברידער און די אלמנה, און פאר דיר צי האבן געמאכט א פאזעטיווער דיפרענס

מיין שאלה איז זייער א פשטע - איז דאס די outcome וואס דו האסט געזיכט?
און אויב נישט, קענסטו זען עני-טינג וואס וואלסט געקענט טון אנדערש

איך בין בכלל נישט דא צי בלעמען, אזוי וואו איך האב געשריבן איך וואלט מן הסתם אויך אזוי גע'עקט
ליבי אומר לי דאס אויך פאר דעם זקן ממרא איז דא א שפראך וואס וואלט געקענט ברענגן אן אנדערע ריזאלט
און די ריזאלט וואס מי אני האט באקימען קען מען נישט זאגן דאס עס איז בכלל נישט געווען פרעדיקטעבל -

מי אני וואס דו האסט ״געזאגט״ איידעלערהייט איז געווען צי א שווערע אמת פאר אים מקבל צי זיין, נישט ווייל ער האלט דו ביסט נישט גערעכט, ס'איז געווען צי שווער פאר אים ווייל ער האלט דו ביסט יא גערעכט...

אויב דו האלסט נישט דאס

"ווען דער איד פארשטייט וואס ער האט געטון און ער בעט איבער דעם בחור מיט טערערן אין די אויגן"

וואלט געווען א בעסערע outcome (גם לפי החינוך במצוה שלח וכו') דאן האב איך גארנישט געזאגט.

[מתבודד]

זיכער ביסטו בארעכטיגט!!!

קענסטו זען עני-טינג וואס וואלסט געקענט טון אנדערש

לכאו' יא, האו עבאוט אריינפארן יענעם בקול רעש גדול? אויסקלאפן אויפן בימה אז יענער איז א שופך דם יתום? סתם אזוי יענעם אראפלאזן א פראסק אין פרצוף?

אסאך סינעיריאוס וואלטן בעסער געווען ווי די איידעלע פסק פון מי אני

[מי אני]

זיכער ביסטו בארעכטיגט!!! מיין שאלה איז, ביסט אויך געווען עפעקטיוו?
פאר די טובה פין דיין אינגערע ברידער און די אלמנה, און פאר דיר צי האבן געמאכט א פאזעטיווער דיפרענס

מיין שאלה איז זייער א פשטע - איז דאס די outcome וואס דו האסט געזיכט?
און אויב נישט, קענסטו זען עני-טינג וואס וואלסט געקענט טון אנדערש

איך בין בכלל נישט דא צי בלעמען, אזוי וואו איך האב געשריבן איך וואלט מן הסתם אויך אזוי גע'עקט
ליבי אומר לי דאס אויך פאר דעם זקן ממרא איז דא א שפראך וואס וואלט געקענט ברענגן אן אנדערע ריזאלט
און די ריזאלט וואס מי אני האט באקימען קען מען נישט זאגן דאס עס איז בכלל נישט געווען פרעדיקטעבל

עפעקטיוו לגבי מאכן אז דאס זאל זיך אויפהערן, יא. עפעקטיוו לגבי אים גיין מאכן איבערבעהטן, וואס דאס איז נישט געווען די מטרה (ווי געזאגט בין איך אסאך אינגער ווי יענער און איך זעה נישט קיין וועג ווי אזוי איך וואלט אים ״מחזיר געווען למוטב ולתשובה״) ניין. ווי געזאגט האב איך אים געזאגט רואיג און געלאסן און בכלל נישט אין קיין ״האַ״ סארט פון וועג (איך האב אפילו געקעקעצט מיט אומזיכערקייט בשעת מעשה). וואס נאך פונקטליך ווילסטו? (אחוץ טראָלן.)

יעצט בעהט איך דיר שיינערהייט, ״ביטע הער אויף געזלייטן.״ לא׳מיר זעהן צי דאס איז ״עפעקטיוו״. (דארפסט נישט איבערבעהטן, נאר פשוט אויפהערן.)

[שעפטאל]

יא!! דו מיינסט טאקע? איך זאג דיר צו אויב דו פרעגסט יענעם אויב ער האט חרטה, וואלט ער געזאגט: די יתומים? זיי מיינען אז די וועלט האט זיך גענדיגט, מ'טאר זיי שוין גארנישט זאגן, די גאנצע לעבן זענען זיי די זכות קדומה, ער איז א יתום, וואס איז שוין?? עס זענען דא נאך טויזענטער יתומים, וואס איז יעצט

[רביה''ק זי''ע]

דער איידלסטער איד פון קאווע שטיבל, חכם עניו וצדיק, פּאַקט אויס א ווייטאגליכע פערזענליכע מעשה מיט אינטימע פרטים, און דער גרעסטער געזלייטער פון קאווע שטיבל וועמענס איינציגסטער תפקיד דא איז קריכן אויף די געהירן און שטעכן די מיט וועמען ער שטימט נישט איין, איז פארנומען מיט א בלעכענעם פנים צו אנאליזירן צי מי אני האט אפשר גערעדט אויף אן אופן וואס האט אביסל געשטאכן יענעם רשע אין ביהמ"ד.

די גרעסטע דשאוק איז נאך אז בעצם שטימען זיי יא איין, מילא ווען דער פישער (שמא קא גרים?) צולאזט זיך אויף מיר פארשטיי איך ווייל איך בין פון די אנטיקרייסט וועמענ'ס גאנצן עקזיסטענץ איז אונטערצוהאקן זיין אגענדע. מי אני ווידער האט דאך די זעלבע אגענדע ווי איהם, זיי ביידע ווייטאגן פאר כבוד שמים און ווערן צושוידערט ביז גאר ווען


המשך פארמעקט

שרייב נישט פרעך
מנהל

[שעפטאל]

דער איידלסטער איד פון קאווע שטיבל, חכם עניו וצדיק, פּאַקט אויס א ווייטאגליכע פערזענליכע מעשה מיט אינטימע פרטים, און דער גרעסטער געזלייטער פון קאווע שטיבל וועמענס איינציגסטער תפקיד דא איז קריכן אויף די געהירן און שטעכן די מיט וועמען ער שטימט נישט איין, איז פארנומען מיט א בלעכענעם פנים צו אנאליזירן צי מי אני האט אפשר גערעדט אויף אן אופן וואס האט אביסל געשטאכן יענעם רשע אין ביהמ"ד.

די גרעסטע דשאוק איז נאך אז בעצם שטימען זיי יא איין, מילא ווען דער פישער (שמא קא גרים?) צולאזט זיך אויף מיר פארשטיי איך ווייל איך בין פון די אנטיקרייסט וועמענ'ס גאנצן עקזיסטענץ איז אונטערצוהאקן זיין אגענדע. מי אני ווידער האט דאך די זעלבע אגענדע ווי איהם, זיי ביידע ווייטאגן פאר כבוד שמים און ווערן צושוידערט ביז גאר ווען

גוטטט!!!!!!!
דו ביסט פיינע נייעס!!!!
ווי שאפט מען דעי שפראך???
איך גיי פאר דעים!!!

[מי אני]

די גרעסטע דשאוק איז נאך אז בעצם שטימען זיי יא איין, מילא ווען דער פישער (שמא קא גרים?) צולאזט זיך אויף מיר פארשטיי איך ווייל איך בין פון די אנטיקרייסט וועמענ'ס גאנצן עקזיסטענץ איז אונטערצוהאקן זיין אגענדע. מי אני ווידער האט דאך די זעלבע אגענדע ווי איהם, זיי ביידע ווייטאגן פאר כבוד שמים און ווערן צושוידערט ביז גאר ווען הוי"ה'ס כבוד ווערט ליידער פארשוועכט (אזוי פארשטיי איך, @הקטן אויב האב איך נישט גוט ארויס דיין אגענדע זייטז'ע זיך בעסער מסביר) איז טאקע א וואונדער פאר אלע קינדער על מה יצא הקצף.

דאס איז א פאלשע עקוויוועלענס. ס׳איז דאס זעלבע (טאקע יא עקוויוועלענט) ווי זאגן אז יעדעס מוסלעמענער בעולם וואס עס באדערט אים כבוד אַללאַ, איז דאס זעלבע ווי דער אייסיס טעראריסט וואס עס באדערט אים דאך אויך כבוד אַללאַ. ״זיי האבן די זעלבע אגענדע.״

די געדאנק דא, ווי דארט, איז אז מ׳דארף זיך אויפפירן עטיש - עפעס צו וואס דו ביסט בלי שום ספק מודה צו (״פּרייאריטיס״ ענד אָל). ולכן, באדערט טאקע דעם נארמאלן עטישן מוסלעמענער וואס איז סיי אַן עטישער מענטש און סיי אַן ערליכער מוסלעמענער, ווען מוסלעמענער עקסטרעמיסטן טרעהטן אויף עטיקס בשם איסלם: וויבאלד דאס לייגט טאקע ארויף אזא סארט נאסע שמאטע אויף אלע מוסלעמענער אז זיי אלע ״האבן די זעלבע אגענדע״. דער עטישער מוסלעמענער מיינט כבוד אַללאַ עפ״י עטיקס, בשעת דער מוסלעמענער עקסטרעמיסט מיינט כבוד אַללאַ אפילו בניגוד לעטיקס.

וכן הוא הכא: עס באדערט מיר, א איד א שותומ״צ, ווען ״פרומע״ (עקסטרעמע) שותומ״צ טרעהטן אויף עטיקס בשם תורה ומצות. און דאס אז דו זאגסט אז איך און די האבן ״די זעלבע אגענדע״ איז טאקע א קעיס אין פּוֺינט אויף וואס די אשכול מיינע רעדט זיך אפ: עס באדערט מיר (און אנדערע נארמאלע עטישע אידן) אז דו לייגסט אונז צאם בחדא מחתא. אונז מיינען כבוד ה׳ עפ״י עטיקס, בשעת די סארט מיינען כבוד ה׳ אפילו בניגוד לעטיקס.

אט דאס מיין איך מיט חילול ה׳. וואס איז אזוי מין שווער צו פארשטיין?

[רביה''ק זי''ע]

הייסט עס אז די נקודת המחלוקת דא איז צו אין די פרייאריטיס ליסטע דארף עטיקס שטיין העכער הלכה (מי אני) צו הלכה דארף שטיין העכער עטיקס (הקטן)?

[מי אני]

הייסט עס אז די נקודת המחלוקת דא איז צו אין די פרייאריטיס ליסטע דארף עטיקס שטיין העכער הלכה (מי אני) צו הלכה דארף שטיין העכער עטיקס (הקטן)?

מער-ווייניגער. ווי געשריבן אין ממש דעם ערשטן פּאראגראף אין די אשכול און ווי ארויסגעברענגט אין דיין אשכול. אויב דורך הלכה טרעהטסטו אויף מאראל ועטיקס און בּעיסיק מענטשליכקייט ונימוס (וכעין די סארט וואס דער רמב״ם דערמאנט בשמונה פרקים פ״ו), אויף וואס סתם/סעקולארע מענטשן גייען זאגן ״כמה מכוערין מעשיהן״, איז דאס בהכרח נישט ״הלכה״. די הלכה דארף שטימען מיט בּעיסיק מאראל ועטיקס. אז נישט איז אט דאס חילול ה׳. און פונקט אזוי ווי דו פארשטייסט אז אייסיס מוסלעמענער באגייען, פונעם סעקולארן פּערספּעקטיוו, א ״חילול אַללאַ״. משא״כ דער נארמאלער עטישער מוסלעמענער.

[רביה''ק זי''ע]

רביה"ק,
דא איז א פרומע וועבסייט. אז דו קענסט נישט שרייבן מיט דרך ארץ און אן קיין כפירה און/אדער צינישקייט ביסטו נישט וועלקאם דא.

אבי הקטן איז וועלקאם #פרייאריטיס, ש'כח פאר'ן פראוון מיין פוינט... רוף מיך צוריק ווען @שעפטאל נעמט איבער די לייצעס.

[מי אני]

איך הער די פונקט לגבי דעם. להצדיק, @הקטן האבן אבער טאקע כאטש אנדערע פארשריגן. ואיה״נ, אז דא איז מען (עכ״פ אין אלגעמיין) טאקע שטרענג מיט (אומעטישע) טראָלס אז זיי זענען נישט וועלקאם.

[שעפטאל]

אלעס ווערט דא געפירט א גאנצע צייט "נאר" אונטער מיינע לייצעס,

[שעפטאל]

כ'האב טאקע געווילט זאגן: איך האב נישט ליב ווען עס ווערט צו שארף און בייסיג, לאמיר אלע בלייבן גוטע פריינד, און נישט ארויסנעמען די מנהל פון זיין שטייג

[הקטן]

זיכער ביסטו בארעכטיגט!!!

קענסטו זען עני-טינג וואס וואלסט געקענט טון אנדערש

לכאו' יא, האו עבאוט אריינפארן יענעם בקול רעש גדול? אויסקלאפן אויפן בימה אז יענער איז א שופך דם יתום? סתם אזוי יענעם אראפלאזן א פראסק אין פרצוף?

אסאך סינעיריאוס וואלטן בעסער געווען ווי די איידעלע פסק פון מי אני

אמת,

און how about
מיין ברידער איז מער אויף די סענסעטיווע זייט, און ווען מען בעסערט אים אויס אז ער האט געמאכט א גרייז נעמט ער דאס זייער פערסענעל, אויף אזוי ווייט דאס אסך מאל גייט ער אהיים וויינען
(וואו נישט וואו איז דא געניג און נאך בחרים וואס וואלטן זיך ווייניג ציקראצט ווען עפעס אן אלטער איד בעסערט אויס) איך קען נישט דעם פארשוין אבער ליבי אומר לי דאס די דשאנסעס ער זאל אויפהערן אויס בעסערן און אפילה גיין אים איבערבעטן זענען אסך גרעסער וואו

איך בין צוגעגאנגען צו דעם איד און "געזאגט" נישט אריינגעפארן ח"ו אז דאס איז געהעריג כל אלמנה ויתום לא תענון און דאס איז א דאורייתא קעגן עני פגם בתפילה וואס מיין ברודער אנגעבליך האט.

וואו איידעל דאס זאל נאר געזאגט ווערען, און מיט די מערסטע קעקעצען הערט יענער זייער קלאר
"דו היפעקריט וואס דו ביסט, ענד שעם אן יא, פעך!!!"

איז מי אני בארעכטיגט דאס צו זאגן? יא סיי עטיש און סיי ע"פ הלכה
איז דאס געווען פאלי עפעקטיוו ? ניין
וואו אזוי ווייס איך? ווייל קוק וואס איז געשען

דער איד האט זיך באליידיגט און אויפגעהערט דאווענען מיט מיר בכלל אפילו דורכאויס די וואך.

ס'איז כדי צי וויסען אין רוב פעלער זענען מענטשען נישט אזוי שלעכט. זיי זענען פשוט נישט משים לב און לייגן זיך נישט אריין אין יענעמס שוך - און ווען מ'איז מעורר אויף א וועג וואס לאזט יענעם ראטעווען זיין כבוד קען ער דאס הערן און אפילה דיך באדאנקען פאר מעורר זיין און מחזיר זיין למוטב ולתשובה

[שמן למאור]

איך האב א חשד אז די עלטערע איד וועמען מי אני האט אריינגעזאגט איז נישט געווען קיין צווייטער ווי @הקטן אליינס. אנדערש פארשטיי איך נישט וואס ער דרייט דא א קאפ.

[מי אני]

צום וויפילטן מאל: ״בעסערן אויס״ ביים דאווענען טוהן אנדערע אויך (נאך אלס). דאס איז געווען אים ״אריינפארן״ שארפערהייט ווי ער פארציילט (״אז דו קענסט נישט גיי נישט צו״ וכדומה).

אבער אפילו אם נניח את כל זה, און ער׳ט אים נישט מער ווי אויסגעבעסערט און ס׳איז פשוט מיין ברודער׳ס סענסיטיוויטי, איז דאס אליין נאך אלס א ראיה לדברי. א נארמאלער עטישער מענטש, ובפרט א ת״ח וירא שמים, אז מ׳זאגט אים ס׳דא אַן ערענסטע חשש דא פון כל אלמנה ויתום לא תענון, איז אפילו טאמער האט מען אים דאס געזאגט ממש בפירוש מיט א ממש ״אומעפעקטיוון״ לשון ווי ״דו היפאקריט וכו׳ וכו׳״, וואלט ער לכאורה געדארפט ווען ווערן ערציטערט און, ווי זאגסטו, ״איבערבעהטן מיט טרערן אין די אויגן״. דא רעדט מען דאך פון די געפיהלן פון א צעבראכענעם יתום וואס מ׳ווייסט איז א יתום! (מ׳דארף ארויסברענגען בפירוש אז ער איז צעבראכען?!) מ׳דארף דיר ממש קעדזשאָלן מיט איידעלע לשונות און ליבליכקייט אז דו זאלסט דאס פארשטיין און ״חוזר זיין למוטב״?! דאס איז פון די עטישע ענינים המפורסמים וואס מענטשן פארשטייען ובפרט ווען מ׳דערמאנט דאס זיי, נישט קיין חילוק ווי אזוי. אבער ניין, נישט די סארט עקסטרעמיסט ת״ח אידן! אנשטאטס איז, ווי דו זאגסט, זיין כבוד גובר ביי דעם. איז משם ג״כ ראיה צו מיין אשכול דא והיכי דמי חילול ה׳ וכמה מכוערין מעשיהם. יא יא.

ווי איך פארשטיי ביסטו משער בעצמך אז אין אזא פאל וואלסטו זיך אויך באליידיגט און אים נישט איבערגעבעהטן.
Is shame on you too

‏כמובן, אז ביי אנדערע פירצות בין אדם למקום אויף וועלכע רבנים זענען מוכיח מיט די שארפע לשונות, קומסטו אויך מיט אזא תורה אז ״מ׳דארף גיין מיט אסאך מער ליבליכקייט״. אדער נאר ווען מ׳איז עובר אויף עטישע דברים מפורסמים? יאָפּ. דאס דערמאנט פון די סארט אידן וואס ביי זיי איז הארבער טהרת הכלים ווי שפיכת דמים כביומא כג:

אגב, מהפך זיין בזכות פון אומעטישע געפיהרעכץ וואס איז מפורסם בעיני הבריות אלס אומעטיש, שטארקט נישט דיין קעיס בעד ת״ח; עס מאכט עס שוואכער. מ׳פארדאמט דאס נישט און מ׳פרובירט דאס מצדיק זיין. איך בין מהפך בזכותך אז דו פשוט טראָלסט און נישט מער; דו האלטסט אויך נישט באמת פון וואס דו זאגסט (עכ״פ אזוי האף איך; אויב יא איז דאך טאקע א פראבלעם). איך פיטער דאס אז אנדערע זאלן זעהן און נישט מיינען מדשתקי וכו׳. אבער כ׳האב דיר געבעהטן אויפצוהערן און זעהט אויס טאקע אומעפעקטיוו. און ווי כ׳האב דא געשריבן:

און דאס איז שוין פון איינעם וואס נעמט זיך אָן פאר אמונה בהשטיבל. אז מ׳פרעגט מיר איז דאס א חילול ה׳ און ברענגט אראפ די ווערט פון אט די אמונה בעיני החכמים.

און עס איז טאקע מן הראוי צוצוצייכענען צו וואס @אדנירם האט געשריבן בסוף תגובה זו.

[הקטן]

אבוויעסלי, בין איך נישט געווען עפעקטיוו מיט מיין רימארק (עט ליסט נישט פאר מי אני, און עט ליסט נישט בגלוי)
איך האב געזאגט איין זאך און געהערט האט זיך גאר עפעס אנדערש. מיי בעד

מיין כוונה איז נישט געווען צי טראלען
און אויך נישט צי בלעמען אדער געבן קריטיק, קאנסטראקטיוו קריטיסיזם וכדו' - איך האב געשריבן "איך וואלט ווען מן הסתם געטון די זעלבע"
איך נעם ריספאנסעבילעטי פאר מיין דורכפאל, און איך לאז די זאך לויפן - שלא לומר דבר שאינו נשמע.

אבער היות מי אני האט מיך באשולדיגט דאס איך בין "מהפך בזכות" פון דעם אלטן וכו' (איך האב אים געריפן זקן ממרא לעיל) - דארף איך דא קלארשטעלן אז דאס איז פשוט נישט אמת! און איך האב אין קיין פאל נישט בארעכטיגט וואס ער האט געטון. כאטש איך בין געווען אונטער די אימפרעשן דאס ער האט סך הכל אויסגעבעסערט די עברי

איך ווייס נישט צי ער איז א ח"ח צו נישט, מי אני קען מן הסתם מער לערנען פין אים
א יר"ש איז ער זיכער נישט.

[שעפטאל]

זעסטו?? זייער גוט!! איך האב זייער הנאה פון הקטן, מדארף קענען צוריקציען, יעדער מעג זיך אויסלערנען פון אים!!!

[כרם זית]

דוד הוא הקטן פלעגט פאשן שאף, זעט אויס אז עטץ זענטס פון איין טייג געקנאטן. בבקשה הער - לשון יחיד - אויף.

[berlbalaguleh]

מי אני: איך האב ערשט יעצט געליינט דיין תגובה/מאמר פון (פעב. 10).

איך בין געווארן אינגאנצן איבערגענומען וויאזוי אידן וועלכע רופן זיך תלמידי חכמים קענען זיין אזוי אומסענסיטיוו און עובר זיין אזוי פיהל הארבע עבירות. און אלעס לשם שמים. מיט'ן פולן אייפער פון קנאות. כל אלמנה ויתום לא תענון. לא תונו איש את עמיתו. זאגט רש"י בשם הגמ' זו אונאת דברים. און אויך עובר זיין אויף דעם מאמר חז"ל..."כל המלבין פני חבירו ברבים אין לו חלק לעולם הבא"...!

אויב ס'איז א נחמה פורתא (צרת רבים חצי נחמה) ביניך אויך אריבער די אלע בזיונות. ווען איך בין געווען אין יאר נאך מיין טאטן, ע"ה. איין טאג נאך מנחה האט איינער א בר נש געשריגן צו מיר ..."דאס איז נישט קיין מנחה. נאר א מנחה לעשיו"... ביי א צווייטע געלעגנהייט האט איינער א ..."קנאי"...געשריגן אז איך דאוון צו שנעלל. א צווייטער האט געשריגן פונקט פארקערט..."דו דאוונסט צו שטאאט. ער האט אויך "געסטראשעט" אז ביז איך וועל ענדיגן די שמו"ע וועל איך בלייבן אן מנין...! איך האב מיך אויסגעלערנט אז מ'הערט אויס און מ'גייט ווייטער. געווען אפילו ווער ס'האט חוזק געמאכט און מיר נאכגעשפעט וויאזוי איך דאוון...!

ס'איז מיר בייגעפאללן פשט אין דעם מאמר הגמ'..."היכי דמי חילול ה'? כגון מאי אהני לן רבנן"!. איז לכאורה שווער. ווייל א מענטש זאגט א ווארט...."מאי אהני לן רבנן" איז ער שוין עובר אויף דעם הארבן איסור פון חילול השם. וואס אפילו מיתה אינה מכפרת.

נאר איך מיין אז ס'פעהלט דא א פאר ווערטער... אז ווען א ת"ח פיהרט זיך אויף מיט געמיינע מידות. און דער המון עם זאגט..."מאי אהני לן רבנן"... איז דער תלמיד חכם עובר אויף די עבירה פון חילול השם...!

[מי אני]

אזעלכע סארט מענטשן שטארקן דאס וואס דער אטעאיסטישער פיזיקער דר. סטיווען וויינבערג האט געהאט גע׳טענה׳ט:

Religion is an insult to human dignity. Without it you would have good people doing good things and evil people doing evil thing. But for good people to do evil things - that takes religion

פערזענליך האלט איך אז וויינבערג איז נישט אינגאנצן גערעכט מכח ווייל 1). עס איז ברייטער ווי ״רעליגיע״ - עס איז ״אידעאלאגיע״ בכלליות, און 2). מ׳קען זאגן פארקערט אויך: ״פאר שלעכטע מענטשן צו טוהן גוטס, פעהלט אויס רעליגיע״ (דאס איז דאך בעצם די געדאנק פון אמונות הכרחיות בתוך רעליגיע). אבער טאמער געבט א רעליגיעזער מענטש, ובפרט א ת״ח ועובד וועלכע איז דאך די סמל פון א רעליגיעזער מענטש, א סמך צו וויינבערג׳ס ציטאט, איז דאס א מורא׳דיגע פארשוועכונג פון רעליגיע ודת.

הרב דר. מיכאל אברהם שרייבט:

בחינוך הדתי מלמדים אותנו ש"אם אין אלוקים במקום הזה והרגוני", כלומר שהאמונה באלוקים היא בלם בפני התוצאות הנוראיות שיכולות לצאת ממעשיו ויצריו של האדם (המצב הטבעי של הובס). אמונה באלוקים היא ערובה להתנהגות מוסרית ואנושית. לעומת זאת, בעולם שלנו מסתובבת תחושה שהמצב הוא הפוך: זוועות מתרחשות בדרך כלל בשם אלוקים והאמונה בו. בהיעדר אמונה לא יהיו זוועות. ההומניזם (העמדת האדם במרכז) הוא הבלם בפני הזוועות של האמונה הדתית. כך למשל כותב דוקינס [וינברג] שבכל חברה יש אנשים טובים שעושים מעשים טובים ואנשים רעים שעושים מעשים רעים. אבל תופעה שאנשים טובים יעשו מעשים רעים יכולה להופיע רק בחברה דתית. האמונה גורמת לאנשים טובים לעשות מעשים רעים בשמה. כך גם מקובל לחשוב שרוצחי המונים לעולם פועלים בשם הדת. זו כמובן אמירה חסרת שחר במישור העובדתי. בפרק השישי של ספרי אלוהים משחק בקוביות כבר עמדתי על כך שרוב רוצחי ההמונים של המאה העשרים היו חילוניים, ואף עשו זאת בשם החילוניות (סטלין, פול פוט, מאו ועוד. היטלר זו שאלה מורכבת יותר. כך גם בימינו באפריקה ובמזרח אירופה יש רציחות המוניות בשם הלאום או השבט בלי קשר ברור לדת). אמנם בעבר הרוצחים היו דתיים אבל בעצם כל העולם היה אז דתי (לכן גם עושי המעשים הטובים היו אז בעיקר דתיים). מעת שנולדה החילוניות אין לה מה להתבייש בהישגיה גם במישור הלא סימפטי הזה. כתבתי שם שאכן אין רצח אידיאולוגי בלי אידיאולוגיה (רצוי טוטלית), אבל זו טאוטולוגיה פשוטה שלדת ולאמונה דתית אין הרבה קשר אליה.

[חדשים]

דעם שבת האב איך געזען א שיין ווארט פון הגר”ח קניבסקי ז”ל. די גמרא זאגט אין ב”ק ג. אז מבעה זה אדם דכתיב אמר שומר אתה בוקר וגם לילה אם תבעיון בעיו, היינו שמבעה הוא מלשון תפילה שזה שייך רק באדם. דארף מען פארשטיין פארוואס כאפט ער אן א מענטש מיט לשון תפילה. איז נישטא קיין אנדערע וועג לתאר היזק? נאר דאס קומט צו לערנען וויאזוי קען זיין אז א מענטש איז מזיק. מילא א בהמה האט דאך נישט קיין דעת, קען עס מזיק זיין אויב אין שומרים עליה. אבל איך יתכן שאדם יקרא בשם מזיק? לזה בא הדוגמא שמצויה אצל האדם. שהאדם מתפלל ובתפילתו מזיק השני, כגון שמאריך בתפילתו ומעכב האנשים שלפניו (און ער צייכענט צו ירושלמי פ”ב הלכה ה, עיי”ש).

לעניננו קען מען זאגן אביסל אנדערש. לכן נקרא אדם המזיק בשם תפילה, שיכול להיות דאתה מדקדק בקלה כבחמורה ואעפ”כ אתה נקרא אדם המזיק בתפילה, כגון שאתה מצער הבעל תפילה ובפרט אם הוא יתום.