חכמה: א מעלה אדער א חסרון

[איך הער..]

איך וויל מיך באציען צי א אשכל וואס אונזער מייסטער שריפשטעלער @שמן למאור האט געפענט לגבי צי ס'איז בעסער צי זיין א נער אדער נישט, עס האט מיך דערמאנט פון א מעשה וואס איך האב געהאט מיט א צייט צריק, כ'האט געטראכט צי לויפן אויף אביסל א אנדערע ליניע כדי נישט צי צישטערען די שמועס האב איך געפענט א צווייטע אשכל.

א שטיק צייט צריק האב איך געדארפט גיין וועגן א געוויסע ענין צי א מיטינג מיט איינער א שטארק אנזעהנער מענטש איינער וואס הייסט א נגיד און א שטיקל איש מכובד, איך בין געגאנגען מיט נאך א צוויי אינגעלייט אהין, אינז האבען זיכער געמאכט אנציקימען אין צייט נאך וואס דער איד האט אונז אנגעגעבען אז ער איז זייער פארנימען, ארויפקומענדיג האט ער אינז שיין אויפגענימען און ס'האט האט זיך פארצויגען א שטיקעל שמועס, גלייך פון אנפאנג איז ער עפעס נישט א אדורך געקומען על כל פנים צי מיר ווי עפעס א גרויסע תנא קמא אדער א ברייטע קאפ מילד גערעדט, איך האב עפעס נישט געקענט אנכאפען ממש וואס דאס איז אבער איך אוועקגעמאכט די געדאנקען, וואס פארשטיי איך? קיק אן דעם איד ער האט א הערליכען אפיס אויסגעצויגען אויפען גאנצע פיפטע שטאק מיט גאנצעטע רייעס פון טישליך מיט סקרעטעריס ס'טיט זיך א מצב דא לכאורה איז ער גארנישט אזא נער ווי ער קיקט אויס.

נאך אפאר מינוט ווארטען ברענגט דער איד אינז אריין און הערליכע קאנפרענס ראם ער זעצט אונז אוועק און מ'הייב מיר אן שמוסען, דער אנדערער אינגערמאן הייבט אן מסביר זיין פארוואס אינז זעמער דא און וואס אינז ברעגען צים טיש וכו, איך בין לאו דווקא געווען פון די גרויסע בעל דרשנים דארט איך בין געזיצען און א זייט און אויסגעהערט דא און דארט האב איך אריינגעווארפען א ווארט אדער צוויי אין דאס אלעס, נאך א שטיק צייט שמוסען אהין אין צריק איז מיר באשטעטיגט געווארן מיינע פריערדיגע חשד און ס'געווארען ברא כשמש אז דער איד דער בעל הפירמע האט ממש נישט די מינדערסטע השגה וואס ער רעדט ער האט ממש גערעדט שטותים שלא כענין געמאכט נארישע וויצען און סתם נישט גערעדט צים דבר איך זיץ אזוי דארט אין איך שטוין.. הזאת נאמי?? פון דעם רעדט מען? דאס איז דער נגיד דער סאקסעפולער איד פון וועם מ'רעדט אין די גאס דער איז דאך ממש נישט מיט אינז! דער איד קען לכאורה נישט ציילען ביז צוויי אפגערעדט פון פירן אזא מעכטיגע אפערציע אין א סאקסעפולע ביזנעס מיט דריי צענדליגע ארבעטערס, איך זיץ דארט און האף אז מיט די צייט וועט אפשר דאך עפעס זאכליך ארויסקימען פון דעם איד'ס מויל אבער ניין! ער גייט אן מיט א שטארקייט ממש א טוילעט פון שטותים, איך זיץ און קראץ מיר דעם קאפ כ'האב ממש נישט געקענט פארשטיין ווי אזוי מאכט ער דאס? ווי אזוי האט דער איד באוויזען אנציקימען ווי ער איז אנגעקימען און זיין אזוי קורצקעפיג?.

אויפען וועג אהיים האבען אינז געהאט א היפש אביסעל טרעפיק און מיין מח האט מיר אוינגעהויבן לויפן, ווי אזוי ארבעט דעס טאקע? כ'קען אזוי פיל מענטשען מיט אזוי פיל טאלאנטן, מענטשען מיט ברייטע קעפ וואס פארשטייען באמת צי ביזנעס זענען גוט און מעטעמטיקס זיי שרייבן גוט רעדען גיט זיי פארשטייען אן עסק מען קימט זיך כסדר אדורך רעדען מיט זיי, אין מיט דעם אלעם ארבעטען זיי און א ניין טא פייוו דזשאב מיט א בעל הבית וואס איז לכאורה נישט קליגער ווי דעם איד וואס איך האב נארוואס געטראפען, פארוואס איז עס אזוי ס'וואלט לכאורה געדארפט זיין פינקט פארקערט! פארוואס איז דא אזויפיל קליגע מענטשען וואס מיטשענען זיך מצליח צי זיין? מיט זייער קליגשאפט וואלט ווען זיי געדארפט זיין די בעסטע ביזנעסלייט, זיי זאלן זיין די מיט די מילאנען דאלארען און די באנק און נישט דער פלאטישטקע אידל מיט די שכל פון א צוויי יעריג'ס נישט אז איך פארגין אים עס נישט אבער שכל זאגט אז דאס דארף זיין פינקט פארקערט! איז דען דא א מעגליכקייט אז זיין חכמה איז א שטער מער ווי א בענעפיט
איז חכמה א מעלה אדער א חסרון?

געוויסע וועלן זאגען ס'נישט ממש ווי די זאגסט כ'קען נעראנים וואס זענען ארים און קליגע וואס זענען מצליח, אלעס קען זיין איך זאג נישט, איך שרייב נאר פון מיין אבזערוואציע און אדרבא איך בין נייגעריג צי הערן וואס דער עולם האלט.

נ.ב. איך האב גרייט אפגעשריבן מיינע אייגענע שיטות פארוואס דאס איז אזוי אבער כ'וועל לאזען דעם עולם קודם שפינען און ווער ווייסט אפשר וועט אלעס פארענטפערט ווערן.

[טמיר]

קודם כל, דו לייגסט אראפ כאילו געלט איז די איינציגסטע זאך וואס וועט דעטערמינען אויב חכמה איז א מעלה אדער חיסרון. איז איה"נ עס איז א וויכטיגע פאקטאר, אבער ס'איז דא נאך זאכן אין די לעבן אויסער געלט.

צווייטענס, איה"נ מ'טרעפט אזאנע עשירים אויך, אבער כ'מיין אז פראפארציענעל קען מען יא זעהן אז מער געלונגענע מענטשן קומען אהן בעסער אין פרנסה. ס'איז זיכער דא סטודיס אויף דעם.

פארשטייט זיך אז לויט די חרדישע בעליוו אז פרנסה האט גארנישט איינגעלייגט מיט השתדלות אדער חכמה וכו, עס איז אלעס באשערט וכו, הייבט זיך נישט אהן די גאנצע שפעקולאציע. מ'רעדט דאך...

[טמיר]

בכלל איז זייער שווער צי גלייבן אז אזא שטאגיקע נער ווי דו לייגסט אראפ האט געבויט א גרויסע ביזנעס. מסתבר איז אז עס איז גע'ירש'נט, און עס נאך נישט אונטערגעגאנגען נאר אדאנק קלוגע מענעדזשערס וכד

[צוויבל קניפער]

קודם כל, דו לייגסט אראפ כאילו געלט איז די איינציגסטע זאך וואס וועט דעטערמינען אויב חכמה איז א מעלה אדער חיסרון. איז איה"נ עס איז א וויכטיגע פאקטאר, אבער ס'איז דא נאך זאכן אין די לעבן אויסער געלט.

צווייטענס, איה"נ מ'טרעפט אזאנע עשירים אויך, אבער כ'מיין אז פראפארציענעל קען מען יא זעהן אז מער געלונגענע מענטשן קומען אהן בעסער אין פרנסה. ס'איז זיכער דא סטודיס אויף דעם.

פארשטייט זיך אז לויט די חרדישע בעליוו אז פרנסה האט גארנישט איינגעלייגט מיט השתדלות אדער חכמה וכו, עס איז אלעס באשערט וכו, הייבט זיך נישט אהן די גאנצע שפעקולאציע. מ'רעדט דאך...

אפילו אין די נישט אידישע וועלט איז שטארק באגלייבט אז רייכטום און סוקסעס האט נישט קיין סאך מיט קלוגשאפט,יא זיכער איז גרינגער צו מאכן געלט ווען מען האט א שארפע מח אבער עס האט נישט קיין גרויסע שייכות, צו מיר זעט עס מער אויס ווי עס האט מיר מיט וועם מען נעמט זיך ארום מיט און וועם מען הערט אויס

Sent from my Pixel 7 Pro using Tapatalk

[איך הער..]

קודם כל, דו לייגסט אראפ כאילו געלט איז די איינציגסטע זאך וואס וועט דעטערמינען אויב חכמה איז א מעלה אדער חיסרון. איז איה"נ עס איז א וויכטיגע פאקטאר, אבער ס'איז דא נאך זאכן אין די לעבן אויסער געלט.

צווייטענס, איה"נ מ'טרעפט אזאנע עשירים אויך, אבער כ'מיין אז פראפארציענעל קען מען יא זעהן אז מער געלונגענע מענטשן קומען אהן בעסער אין פרנסה. ס'איז זיכער דא סטודיס אויף דעם.

פארשטייט זיך אז לויט די חרדישע בעליוו אז פרנסה האט גארנישט איינגעלייגט מיט השתדלות אדער חכמה וכו, עס איז אלעס באשערט וכו, הייבט זיך נישט אהן די גאנצע שפעקולאציע. מ'רעדט דאך...

איך זאג נישט אז דאס איז וויכטיגסטע זאך, אבער חז"ל זאגן שוין אז עני חשוב כמת און טויט איז עפעס וואס יעדער נארמאלע מענטש ציטערט פון און מ'מעג אפילו מחחל שבת זיין אבי צי ראטעווען איינעם פון טויט איז אויב חז"ל גליכענען צי אן ארעמאן צי א טויטער זעהט מען אז דאס איז נישט קיין זאך ווטס מ'קען אזוי אוועק מאכן

און לגבי דיין צווייטע חלק וועט מען דארפען ריפערען צי @מי אני זאל ארויסהעלפען מיט דעם.

און לגבי דיין לעצטע חלק דאס איז א עקסטערע שמועס וואס איך האב שוין לאנג געוואלט פארשטיין, וואס איז פשט פון "באשערט" אדער "מזל" איז עס טייטש אז דער באשעפער שיקט פאר דעם גולם פרנסה שלא כדרך הטבע? אדער אז דער באשעפער שיקט פאר איינעם די כשרונת אין די עקסטערע חן און דאס מאכט אים מצליח זיין.

[מי אני]

‏דא האב איך צוגעברענגט שטיינבערג׳ס טרייארכיק טעאריע פון אינטעליגענץ להגדיר וואס איז ״חכמה/אינטעליגענץ״. ער דעפינירט דאס אז עס איז אין עטליכע סוגים. לענינינו, דאס וואס מ׳באטראכט אלס ״חכמה״ ו״חכם״ בסתם, איז ״אנאליטישע חכמה״, והיינו ״א גוטן קאפ״: א גוטע תפיסה וזיכרון, שנעל אין רעכענען וכו׳ וכו׳ וכו׳. און אויף דעם איז טאקע געזאגט געווארן, לגבי זיין אַן ענטראַפּענוּר, דעם (קהלת ט יא) לא לחכמים לחם וגם לא לנבנים עושר - איינס האט נישט דוקא מיט׳ן צווייטן און ער קען נאך אלס זיין א לא יוצלח. משא״כ די ״חכמה״ וואס העלפט א מענטש זיין אַן אַנטראַפּענורישע סארט עושר וכדומה, אזוי ווי אין די משל פונעם אשכול, דאס איז ״פּראקטישע חכמה״, כעין ״סטריִט סמאַרטס״ און ״זיך קענען אַן עצה געבן״ און ״ערלעדיגן זאכן״. דאס איז נישט דוקא אָנגעוואנדן אין ״אנאליטישע חכמה״; ס׳איז יתכן אז דארט איז יענער יא שוואך.

אזויפיל יא, לגבי סתם זיין עדוּקעיטעד/געלערענט, וואס דאס העלפט א מענטש צו קענען זיין מער ספּעציאליזירט אין א שווערע פאך, כעין למשל דאקטאריי, וממילא מאכט ער מער געלט מכח דעם פאך זיין מער אין דימענד ווייל ווייניגער מענטשן קענען דאס, צו דעם העלפט כמובן יא ״אנאליטישע חכמה״ כדי צו טאקע ווערן געלערענט. אויף דעם זענען טאקע דא סטאטיסטיקס (@הוגה האט אָנגערירט דערויף אין זיין ארטיקל אין וועקער 5). אבער דאס איז לאחרי הכל דאך א פאך, ווי איידער א ״בעל הבית״ פארפיגן סארט עושר. כמובן, איז איינער וואס איז פארמעגליך מכח׳ן, למשל, זיין א דאקטער צי אדוואקאט, נישט אויף דעם זעלבן לעוועל ווי אַן עושר וואס פארפיגט אויף נכסים אא״וו.

ולגבי ״באשערטקייט״ הא׳מיר דאך דורכגעטוהן בוועקער 19 אז ״השגחה״ איז להרמב״ם ולהרלב״ג בעצם נאטורליך און תלוי בשכל האדם ובקשרו לשכל הפועל, ע״ש (ובהאשכול) באריכות. איז לגבי עשירות שטימט דאס אויך מיט דעם אז טאמער איז שכל האדם, זיין אינטעליגענץ, געגארט אויף א פּראקטישע אופן, איז אין דעם רעספּעקט פון עשירות איז ער טאקע מער געגארט אויף דאס צו האבן.

***

עס איז מערקווידיג צוצוצייכענען צו וואס ר' יוסף אבן כספי פארציילט אין זיין פירוש על משלי (י לב):

אספר לך מה שקרה לי פעם אחד מת עשיר גדול, וחי נפשי, היה גם כן עם הארץ גדול, והגיעה השמועה אלינו, ואני הייתי נשען על פתח בתינו ולפני יושבים שבעה אנשים מעמנו חסרי מוח, והיו שבעה טובי העיר, וכאשר שמעו מות זה הנכבד נבהלו, ופתח האחד את פיהו ואמר: גדול כים שברנו אוי נא לנו שמת העשיר הגדול שִכְלׇלֵינו גם את השני אמר: שר וגדול נפל מישראל, הוי אחי, מה מאד הטבותי את לבי יום אחד עמו בביתו, עשה תרנגלות פטומות ופתח לי מחמשה חביות עד שהיינו אני והוא שכורים מן היין. גם את השלישי אמר: מה טובו הסעודות שתיקון בעת חתונת בנו הגדול, זימן כחמישה מאות אנשים, ונתן להם מחמשה תבשילים ומיני בשמים, ויֵנות ושמנים, וכלים מכלים שונים, לא נשמע כמוהו. אמר הרביעי אחריו: לא יהיה עוד כמוהו איש שלם, הנה היה משכמו ולמעלה גבוה מכל החיים, גופו שמן וצוארו עבה, אדמוני עם יפה עינים, קולו ערב, מתפלל בכל חופת חתנים מהגדולים. אמר החמישי: אין חכם ונבון כמוהו, יודע להלוות ולנגוש חובותיו, מבין בכל מיני סחורה, בקי בכל מכר וקנין, זריז במלאכתו מהיר בעסקי ביתו, גם בלילה לא שכב לבו, ובעת הקציר נדדה שנתו, והוא בעצמו ממלא ומערה ומריק מכלי אל כלי, מי שלא ראה שמחתו בקציר, לא ראה שמחה מימיו, טוען הוא את בעיריו גם נושא אלומותיו על כתפיו. אמר הששי, הביטו וראו חכמת זה הנכבד, ואיך לא כהתה עינו, ולא נפסד שכלו עד רגע מותו, הנה סיפר לי כי בשעת פטירתו קרא לבניו ושאל אותם אם שכרו היום פועלים כורמים ויוגבים, לכרמיו ושדותיו, אי שמים! איך ימות איש כזה.

וידבר השביעי לנחם אותם: אל נא אחי תעצבו, יאבה השם ברחמיו שכן תהי אחריתנו כמוהו, ואין ראוי לדאוג על זה הנכבד אבל בלי ספק ראוי לו ששמח במותו שמת, והניח בתים מלאים כל טוב, כסף וזהב לרוב, ובניו כבר לקחו להם נשים, ובנותיו נשואות לאנשים, ואת כולם ראה סביב למטתו, בעת מותו.

וכאשר השלימו כל דבריהם אלה, צעקתי מנהמת לבי צעקה גדולה ומרה, והם חשבו כי עיני דאבה ויגון בלבבי, על מות נבל ההוא, והתפעלו לצעקתי והתחילו לבכות, סַבותי מעליהם ובאתי החדרה וצחקתי התפזרה בעצמי, על דעתי האמת, ושבחתי את נפשי על הסבל.

[ברוך שפינוזה]

א. דו מישסט אויס צווישן אינטעליגענץ און שכל, דאס וואס דו רופסט אן "חכמה" פעלט אינגאנצן נישט אויס סוקסעספול צו זיין, אדרבה, צומאל מאכט עס נאר קאליע, בבחינת לפום חורפא שבשתא. צ.ב. פרויען אין אלגעמיין האבן מער אינטעליגענץ פון מענער, אבער די שכל צו וואוסן ווי איין און ווי אויס, וואס איז וויכטיג און וואס נישט, דאס האבן מענער געווענליך מער. ווי אויך "מאדנע" מענטשן, א שטייגער ווי סאנדיק פון 13'טע עוועניו, האבן געווענליך אסאך א העכערע IQ/אינטעליגענץ, אבער שכל האבן זיי ליידער נישט צופיל.

ב. צו זיין סוקסעספול (אין יעדע זאך, נישט נאר אין ביזנעס) דארף מען האבן נאר האבן גוטע ליעדערשיפ סקיללס און גארנישט עפעס אנדערש.

[פונדאַמענטאַל]

קליגע מענטשען האלטן זיך מער צוריק פון אריינגיין אין ריזיקאלישע געשעפטן. זיי האבן אייביג ספקות און זעהן אלס די צווייטע צד מטבע. פילע סוקסעספול ביזנעסער האבן געפאדערט א ריזיקאלישע אינוועסטמענט וואס א קליגער מענטש האט זיך מעגליך צוריקגעהאלטן פון טוהן. פילע סוקסעספול ביזנעסער הייבן זיך אהן דורך איינער וואס איז געווען גרייט אריינצושפרינגען טראץ די ריזיקעס. דערפאר וועלן קליגע מענטשען ענדערש בלייבן מיט 9-5 דשאבס אין די צייט וואס אנדערע וועלכע האבן נישט דעם יוסף דעת וועלן מצליח זיין מיט סוקסעספול ביזנעסער. דאס מיינט נישט אז די נישט-קליגע זענען מער מצליח, פאר די זעלבע סיבה וועלן זיי אויך האבן א גרעסערע חלק אין די דורכגעפאלענע געשעפטן, אנדערש מיט דער חכם וואס האט נישט פרובירט אריינצוגיין אין די סארט געשעפטן.

Sent from my M2101K7BG using Tapatalk

[איך הער..]

‏דא האב איך צוגעברענגט שטיינבערג׳ס טרייארכיק טעאריע פון אינטעליגענץ להגדיר וואס איז ״חכמה/אינטעליגענץ״. ער דעפינירט דאס אז עס איז אין עטליכע סוגים. לענינינו, דאס וואס מ׳באטראכט אלס ״חכמה״ ו״חכם״ בסתם, איז ״אנאליטישע חכמה״, והיינו ״א גוטן קאפ״: א גוטע תפיסה וזיכרון, שנעל אין רעכענען וכו׳ וכו׳ וכו׳. און אויף דעם איז טאקע געזאגט געווארן, לגבי זיין אַן ענטראַפּענוּר, דעם (קהלת ט יא) לא לחכמים לחם וגם לא לנבנים עושר - איינס האט נישט דוקא מיט׳ן צווייטן און ער קען נאך אלס זיין א לא יוצלח. משא״כ די ״חכמה״ וואס העלפט א מענטש זיין אַן אַנטראַפּענורישע סארט עושר וכדומה, אזוי ווי אין די משל פונעם אשכול, דאס איז ״פּראקטישע חכמה״, כעין ״סטריִט סמאַרטס״ און ״זיך קענען אַן עצה געבן״ און ״ערלעדיגן זאכן״. דאס איז נישט דוקא אָנגעוואנדן אין ״אנאליטישע חכמה״; ס׳איז יתכן אז דארט איז יענער יא שוואך.

אזויפיל יא, לגבי סתם זיין עדוּקעיטעד/געלערענט, וואס דאס העלפט א מענטש צו קענען זיין מער ספּעציאליזירט אין א שווערע פאך, כעין למשל דאקטאריי, וממילא מאכט ער מער געלט מכח דעם פאך זיין מער אין דימענד ווייל ווייניגער מענטשן קענען דאס, צו דעם העלפט כמובן יא ״אנאליטישע חכמה״ כדי צו טאקע ווערן געלערענט. אויף דעם זענען טאקע דא סטאטיסטיקס (@הוגה האט אָנגערירט דערויף אין זיין ארטיקל אין וועקער 5). אבער דאס איז לאחרי הכל דאך א פאך, ווי איידער א ״בעל הבית״ פארפיגן סארט עושר. כמובן, איז איינער וואס איז פארמעגליך מכח׳ן, למשל, זיין א דאקטער צי אדוואקאט, נישט אויף דעם זעלבן לעוועל ווי אַן עושר וואס פארפיגט אויף נכסים אא״וו.

ולגבי ״באשערטקייט״ הא׳מיר דאך דורכגעטוהן בוועקער 19 אז ״השגחה״ איז להרמב״ם ולהרלב״ג בעצם נאטורליך און תלוי בשכל האדם ובקשרו לשכל הפועל, ע״ש (ובהאשכול) באריכות. איז לגבי עשירות שטימט דאס אויך מיט דעם אז טאמער איז שכל האדם, זיין אינטעליגענץ, געגארט אויף א פּראקטישע אופן, איז אין דעם רעספּעקט פון עשירות איז ער טאקע מער געגארט אויף דאס צו האבן.

שכח פארן קלאר מאכן דעם ענין, כ'האב פארזען קלארער ארויסצישרייבן וואס כ'האב געמיינט ווען איך שרייב "חכם", וואס איך האב געמיינט איז טאקע וואס די ביסט גאר גיט מסביר און וואס @ברוך שפינוזה האט אויך אנגערירט ווי די ריפסט דאס אן ״אנאליטישע חכמה״

אויך שכח פארען אנצייכענען די ארטיקל אינעם וועקער וועל איך עס טאקע אדורך ליינען [emoji120]

[איך הער..]

קליגע מענטשען האלטן זיך מער צוריק פון אריינגיין אין ריזיקאלישע געשעפטן. זיי האבן אייביג ספקות און זעהן אלס די צווייטע צד מטבע. פילע סוקסעספול ביזנעסער האבן געפאדערט א ריזיקאלישע אינוועסטמענט וואס א קליגער מענטש האט זיך מעגליך צוריקגעהאלטן פון טוהן. פילע סוקסעספול ביזנעסער הייבן זיך אהן דורך איינער וואס איז געווען גרייט אריינצושפרינגען טראץ די ריזיקעס. דערפאר וועלן קליגע מענטשען ענדערש בלייבן מיט 9-5 דשאבס אין די צייט וואס אנדערע וועלכע האבן נישט דעם יוסף דעת וועלן מצליח זיין מיט סוקסעספול ביזנעסער. דאס מיינט נישט אז די נישט-קליגע זענען מיר מצליח, פאר די זעלבע סיבה וועלן זיי אויך האבן א גרעסערע חלק אין די דורכגעפאלענע געשעפטן, אנדערש מיט דער חכם וואס האט נישט פרובירט אריינצוגיין אין די סארט געשעפטן.

Sent from my M2101K7BG using Tapatalk

דיין אויספיר איז נישט קיין סתירה צי וואס די שרייבסט אנפאנג, אין הכי נמי די פאקט אז דער קליגער האלט זיך צריק פון טוען "דאס" איז די סיבה פארוואס ער איז נישט מצליח.

אן אלטע משל וואס כ'האב געזען אמאל פון א פאקס און א קאץ, וואס דער פאקס האט זיך אויפגעטאן פארן קאץ אז אויב זאל מען אונז פראבירען צי פארציקען האב איך אומגעפאר הינדרעט וועגען צי אנטלויפן פון דאנעט, דער קאץ שאקעלט מיטען קאפ מיט עהרע יא.. איך מיז מודה זיין די ביסט טאקע גאר כיטרע איך האב נאר איין וועג, פליצליג קימט צי גיין דעם לייב הינגעריג ווי א בער, די קאץ טראכעט נישט קיין צוויי אין פיצט אפ פון שטח מיט דער איין וועג וואס ער קען, בשעת דער פאקס קראצט דעם קאפ אין מאכט חשבנות וועלכע וועג פון אלע זיינע וועגען צי נעמען, און ווי וואס ווען האט דער לייב געמאכט נאכטמאל מיט אים.

דער נמשל איז אז נישט אייביג איז האבען ציפיל אפציעס א מעלה, און דאס איז וואס איך האב געמיינט מיטען קעפל פינעם אשכול, דער פשוטער מענטש וואס טאנצט אריין אן ציפיל טראכטען האט כאטשיג א 50/50 טשענס צי עס מאכן אבער דער חכם וואס בלייבט שטעקען און אזא analysis porelesis ווי מ'ריפט עס האט א זערא טשענס.

און אגב מ'קען זיך טענה'ען צי ווען דער חכם טוט שוין יא עפעס צי ער האט די זעלבע טשענסעס ווי דער פשוטע מענטש, ווי ברוך האט פריער געשריבען און כ'וועל צילייגען קליגער'ע מענטשען זענען געווענליך איטרעווערט'ס און מיטשענען זיך צימאל מיט קאמיאניקעשען אדער סאשיל סקיללס וואס העלפט זיי נישט ווען עס קימט צי ליעדערשיפ וואס איז גאר וויכטיג ווען עס קימט מי פירן א סוקסעפולע ביזנעס.

[מילך טראק]

איך וואלט געזאגט אז חכמה קען ברענגען געלט פאר א מענטש, קוק אהן אילן מאסק מיט זיין חכמה איז ער געווארן די רייכסטע מענטש אויף די ערד.

דאס וואס די זעהסט אז די קלוגע מענטשן זענען ארבייטער, דאס איז ווייל נישט יעדער איז אזא שוטה צו עפענען אליין א ביזנעס, קלוגע מענשטן לערנען זיך צו ווערן א דאקטער, א לויער, א טערפיסט, ער ארבעט פון ניין טו פייו, באקומט א הערליכע געהאלט, האט א סאמער הואם אין מאיאמי, סאיז נישט דא קיין סיבה ער זאל יעצט גיין סטראגלען עפענען א ביזנעס, וואס גייט אפשר מצליח זיין, און בכלל זיין א בעל הבית קומט מיט אסאך סייד עפעקטס, די לא יצלח וואס קיינער וויל אים נישט נעמען פאר אן ארבייטער ער האט נישט קיין ברירה.

יעצט צו דיין שאלה צו סאיז גוט צו זיין קלוג, סהאט זייער אסאך בענעפיטן, אבער אמאל קען א קלוגע מענטש מער ליידען ווי א שוטה, וואס איז נישט מרגיש

[איך הער..]

איך וואלט געזאגט אז חכמה קען ברענגען געלט פאר א מענטש, קוק אהן אילן מאסק מיט זיין חכמה איז ער געווארן די רייכסטע מענטש אויף די ערד.

דאס וואס די זעהסט אז די קלוגע מענטשן זענען ארבייטער, דאס איז ווייל נישט יעדער איז אזא שוטה צו עפענען אליין א ביזנעס, קלוגע מענשטן לערנען זיך צו ווערן א דאקטער, א לויער, א טערפיסט, ער ארבעט פון ניין טו פייו, באקומט א הערליכע געהאלט, האט א סאמער הואם אין מאיאמי, סאיז נישט דא קיין סיבה ער זאל יעצט גיין סטראגלען עפענען א ביזנעס, וואס גייט אפשר מצליח זיין, און בכלל זיין א בעל הבית קומט מיט אסאך סייד עפעקטס, די לא יצלח וואס קיינער וויל אים נישט נעמען פאר אן ארבייטער ער האט נישט קיין ברירה.

יעצט צו דיין שאלה צו סאיז גוט צו זיין קלוג, סהאט זייער אסאך בענעפיטן, אבער אמאל קען א קלוגע מענטש מער ליידען ווי א שוטה, וואס איז נישט מרגיש

די זאגסט דא זייער ווילדע זאכען..

קודם קיינער זאגט נישט אז א קליגער קען נישט מצליח זיין וואס איך זאג איז אז עס איז שווערער, און ווען זיי זענען יא קימט דאס געווענליך א גרויס חלק מאל מיט א גרויסע דאזע פון חוצפה אדער Ruthlessness א שטייגער ווי טאקע אילאן מאסק, ביל געטס אדער סטיוו דזשאבס וואס זיי זענען אלע באוויסט אז עס לוינט זיך נישט צי פארטשעפענען מיט זיי

און דא פארשטיי איך ממש נישט וואס די זאגסט ווי איך פארשטיי זאגסט אז די חכמים זיי זענען די גליקליכע און כאפען אלע דזשאבס און דער טיפש וואס פאר אים בלייבט גאר נישט איבער דארף נעבעך עפענען א ביזנעס?!?!

[מתבודד]

די אשכול דערמאנט מיר פון א ווארט וואס איך פלעג הערן אויף א געוויסער גביר אז ער באשטייט פון 98 פראצענט געלט און 2 פראצענט שכל, אבער ווען ער קען ווען וואלט ער פארקויפט די צוויי פראצענט פאר געלט אויך...

---
עכ"פ צ/ק, חכמה איז זיכער א מעלה, די שאלה איז צו האבן א סוקסעפולער ביזנעס איז א מעלה, ווייל פונקט ווי דעת איז מוסיף מכאוב איז געלט מוסיף דאגה ודו"ק

וואס מילך טראק מיינט לכאו' איז דאס אז פאר אסאך קלוגע מענטשן איז פונקט גענוג צו האבן א מכובד'יגע ניין-טו-פייוו ווי ער מאכט גענוג צום לעבן און האט נאך אלס זיין קאפ און צייט פאר וויכטיגערס. די וועג ער'ט עס אראפגעלייגט איז פשוט באשפריצט מיט סארקאזם.

[קל וחומר]

ווערן רייך אויפן נאטורליכן פארנעם איז א סארט קוואליפיקאציע וואס האט נישט מיט חכמה איינגעשטויסן.

ס'האט צוטוהן מיט קענען ארגאניזירן.
וויסן די ווערד פון דיין צייט.
וויסן די אייגענע מעגליכקייטן און וואס פעלט אויס צו אויפנעמען אנדערע וואס טויגן בעסער.
זעלבסט זיכערקייט.
דיסציפלין.
מאכן ע"פ רוב די ריכטיגע באשלוסן (עקאנאמיקס).
האבן א קלארע וויזיע.
זיין גרייט צו שוויצן (בגוף ובנפש).
קענען דערהייבן פרעשור.
וכדומה מן הענינים שאין צריכים לחכמה.

חכמים זענען געווענליך נישט זייער היציג מילד גערעדט און זענען שווער מיט נעמען ריזיקע ווייל אייביג וועט זיין הונדערט און פינף סיבות פארוואס ס'וועט נישט מצליח זיין (די אמת'ע סיבה איז ווייל זיי ווייסן אז זיי זענען פויל און ווילן נאר מאכן א גרינגן דאלאר וואס ע"פ רוב ממיינט דאס אז זיי גייען אנזעצן זייער געלט ערגעץ...).

דעט ביאינג סעד, איך קען עטליכע נאנטע קלוגע וואס זענען מצליח במסחרם און א שיינע שפאר טיפשים וואס קענען נישט דעקן דעם חודש.

עשירות אינה חכמה ואינה מלאכה אלא כשרון בעלמא (אמאל קומט די מזל פאקטאר, אבער דאס איז נאר גוט אויף אנהייב, אויב איז מען נישט גוט אין עקאנאמיקס וכדומה וועט די געלט פארוואסערט ווערן גאנץ גיך כאשר יעידו הזוכים בפיס)

[אלפא]

צווישן די 'חכמים' וואס איך קען, זענען מערסטנס פון זיי פארנומען צו מאכן דאס וועלט א בעסערע פלאץ, מאכן מענטשן קלוגער, צופרידענע, און באקוועמע, מאכן די קהילות און קאמיוניטיס מער עפעקטיוו, פראדוקטיוו, און עפישאנט. נאר א שאד אז ס'רוב זענען ניטאמאל אין די לידערשיפ פאזיציעס..

אויב וועט דער עושר נוצן חכמה צו מאכן נאך געלט, וועט דער חכם נוצן געלט צו קונה זיין חכמה.. ולא לחכמים לחם...

ס'איז בעיקר א שאלה פון פריאריטעט. וכמאמר החכם: די חכם פארשטייט אויך צו די מעלת העושר, אבער די עשירים פארשטייען נישט צו חכמה..

אין מיין מיינונג שאפט דאס קלענערע סופליי א נעט אינקריס פאר די וועליו פון חכמה!

[berlbalaguleh]

איך הער: את חטאי אני מזכיר. איך האב ערשט פריער געהאלטן פאר וויכטיג אריינצוקוקן אין דיין זייער אינטרעסאנטן און באלערנדן אשכול. דו האסט עס געשריבן זונטיג פ' שלח. היינט איז עש"ק פ' פינחס.

איך האב עטליכע נקודות מעורר צו זיין. ערשטנס. דער פשוט'ער פשט אין פסוק "לא לחכמים לחם" מיינט נישט אז ווען איינער איז א חכם מוז ער דווקא זיין אן ארעמאן. דאס מיינט אז כאטש ער איז א חכם מוז ער נישט דווקא זיין אן עושר און אן איש מוצלח. א סאך מאל האט די הצחה פון א מענטש צו טון מיט מזל.

נאכדעים איז פארהאן א חילוק פון מדע און פיקחות. איינער קען א סאך וויסן. נאר ער ווייסט נישט וויאזוי אויסצונוצן זיינע טאלאנטן.

מיין טאטע (ע"ה) האט געהאט אן ענליכע עקספיריענס ווי די וואס דו האסט דא פארציילט. ער האט עפעס געהאנדלט אין ביזנעס מיט א גרויסן עושר און סוקסעספולן ביזנעסמאן. ווען די רעדע איז אויפגעקומען פון ארויסגעבן "שעירס" האט דער איד איבערגעזאגט איינמאל און נאכאמאל דאס ווארט "טשעירס" (בענקלעך. און ער האט (ברוב חכמתו) נישט געקענט פארשטיין וויאזוי טשעירס קומען דא אריין אין שמועס...לאל.

די הויפט נקודה איז אז חכמה איז טאלאנט. וויאזוי מ'נוצט דאס איז וויכטיג.

איך קען א איד וועלכער איז א גרויסער תלמיד חכם. נאר זייער שטארק נישט פאליטיקלי קארעקט. אין די גמ' איז פארהאן אן אנדער אויסדרוק וועלכע ברענגט ארויס דעם מעסעדזש. ווייל ווען יא וואלט ער היינט געווען אין שפיץ פון די עולם התורה. און אידישקייט בכלל.

ס'זענען דא ביידע עקסטריעמס. קלוגע מענטשן וועלכע זענען נישט מצליח סיי אין עקאנאמישן און סיי אין סאציאלן לעבן. פון די אנדערע זייט זענען פארהאן דומע, אומגעלערנטע מענטשן וועלכע זענען שטארק מצליח.

איך פערזענליך קען איינעם א "גרויסן" סוחר וועלכער איז בכלל א קנאפער חכם. ער קען קוים ענגליש. און ער פיהרט אן מיט א גרויסע דזשולערי ביזנעס. און אנדערע געשעפטן וועלכע פראדוצירן רווחים.

זיינע אייגענע נאנטע ווייסן וואספארא קנאפער חכם ער איז. און דאך. אין די גאס הייסט ער אן איש מוצלח. נאר די עוורידזש איז בדרך כלל אז א קלוגער מענטש איז א גוטער ביזנעסמאן. און א לא יוצלח בלייבט א שלימזל...!

[berlbalaguleh]

קודם כל, דו לייגסט אראפ כאילו געלט איז די איינציגסטע זאך וואס וועט דעטערמינען אויב חכמה איז א מעלה אדער חיסרון. איז איה"נ עס איז א וויכטיגע פאקטאר, אבער ס'איז דא נאך זאכן אין די לעבן אויסער געלט.

צווייטענס, איה"נ מ'טרעפט אזאנע עשירים אויך, אבער כ'מיין אז פראפארציענעל קען מען יא זעהן אז מער געלונגענע מענטשן קומען אהן בעסער אין פרנסה. ס'איז זיכער דא סטודיס אויף דעם.

פארשטייט זיך אז לויט די חרדישע בעליוו אז פרנסה האט גארנישט איינגעלייגט מיט השתדלות אדער חכמה וכו, עס איז אלעס באשערט וכו, הייבט זיך נישט אהן די גאנצע שפעקולאציע. מ'רעדט דאך...

טמיר: די גרעסטע און עלטסטע סטאדי האט שוין געמאכט שלמה המלך. ער האט עס געזאגט אין צוויי פסוקים. אין משלי און /אדער אין קוהלת..."לא לחכמים לחם"...! און "חכמת המסכן בזויה". דעם ערשטן פסוק האביך שוין מבאר געווען אין מיין פריער'דיגע תגובה. דער פשט אין צווייטן פסוק איז פאלגענד... ווען אן ארימאן זאגט ארויס זיין מיינונג איבער א פאליטישן אדער סאציאלן עניין איז קיינער נישט אינטרעסירט צו הערן און זיך רעכענען מיט דעם. אבער ווען אן עושר זאגט עפעס, בייגט זיך א יעדער צו הערן וואס ער זאגט. אפילו אויב ער איז א קנאפער חכם.אדער ער ווייסט בכלל נישט וואס ער רעדט...!

[berlbalaguleh]

ווערן רייך אויפן נאטורליכן פארנעם איז א סארט קוואליפיקאציע וואס האט נישט מיט חכמה איינגעשטויסן.

ס'האט צוטוהן מיט קענען ארגאניזירן.
וויסן די ווערד פון דיין צייט.
וויסן די אייגענע מעגליכקייטן און וואס פעלט אויס צו אויפנעמען אנדערע וואס טויגן בעסער.
זעלבסט זיכערקייט.
דיסציפלין.
מאכן ע"פ רוב די ריכטיגע באשלוסן (עקאנאמיקס).
האבן א קלארע וויזיע.
זיין גרייט צו שוויצן (בגוף ובנפש).
קענען דערהייבן פרעשור.
וכדומה מן הענינים שאין צריכים לחכמה.

חכמים זענען געווענליך נישט זייער היציג מילד גערעדט און זענען שווער מיט נעמען ריזיקע ווייל אייביג וועט זיין הונדערט און פינף סיבות פארוואס ס'וועט נישט מצליח זיין (די אמת'ע סיבה איז ווייל זיי ווייסן אז זיי זענען פויל און ווילן נאר מאכן א גרינגן דאלאר וואס ע"פ רוב ממיינט דאס אז זיי גייען אנזעצן זייער געלט ערגעץ...).

דעט ביאינג סעד, איך קען עטליכע נאנטע קלוגע וואס זענען מצליח במסחרם און א שיינע שפאר טיפשים וואס קענען נישט דעקן דעם חודש.

עשירות אינה חכמה ואינה מלאכה אלא כשרון בעלמא (אמאל קומט די מזל פאקטאר, אבער דאס איז נאר גוט אויף אנהייב, אויב איז מען נישט גוט אין עקאנאמיקס וכדומה וועט די געלט פארוואסערט ווערן גאנץ גיך כאשר יעידו הזוכים בפיס)

מ'האט אמאל געפרעגט ביי ביל געיטס ווען ער איז נאך געווען ברום המעלה. דאמאלס ווען ער איז נאך געווען דער רייכסטער מענטש אין די וועלט. נאך פאר בעיזאס פון עמעזאן און אילאן מאסק דער האלבער איד פון טעסלא. וואס איז די טייערסטע זאך אויף די וועלט. געלט האט ער דאך געניג. האט ער געענטפערט...צייט...! איז ער דאך יא א קלוגער מענטש. נאכמער. ער האט געזאגט אז ווען ער וועט שטארבן (לאחר אריכת ימיו ונשיו) וועט ער נישט איבערלאזן קיין ביליאנען פאר זיינע (2) קינדער. נאר "קוים" צוואנציג מיליאן דאללער פאר א יעדן איינעם. כדי מ'זאלל נישט זאגן אז זייער הצלחה איז געקומען מיט זייער טאטנ'ס געלט...!

ער איז טאקע א גרויסער בעל צדקה. ער געט א יעדעס יאר אויס מיליאנען דאללערס פאר וואוילטעטיגע צוועקן. ער האט אויך ארגאניזירט א גרופ פון אנדערע עשירים וועלכע געבן אויך א סאך צדקה אין א ספעציעלן פאנד.

ער אליינס שטאמט פון אידן. זיין זיידע האט זיך (ליידער) געשמד'ט ווען ער איז געקומען קיין אמעריקע פון פוילן...!