בס"ד
א גוטן טייערע חבירים וידידים..!
אצינד גייען מיר אריבער פונעם "חזק חזק ונתחזק" מיט וועלכע מיר האבן מסיים געווען ספר במדבר, און אייגנטליך פאַרענדיגט דערמיט די הויפט חלק פון די חמשה חומשי תורה, און אצינד גייען מיר אריין אין ספר דברים וואס ווערט אנגערופן ספר "משנה תורה" צוליב דעם וואס דארט ווערט איבער גע'חַזר'ט רוב מצוות און דינים פון די תורה, דורך אונזער הייליגער רבי משה רבינו ע"ה וואס זאגט אונז מוסר און לערנט אונז דעם וועג וויאזוי זיך צו פירן, אין די טעג איידער זיין פטירה פון די וועלט.
די דיוקים אין ספר משנה תורה און אונזער פרשה
עס איז אינטערסאנט צו באמערקן אז אפילו רוב מצוות ווערן טאקע נאָכאַמאָל דערמאנט אין ספר דברים, אבער די ענינים פון בית המקדש, עבודה, קרבנות, דאס ווערט כמעט נישט אויפגעברענגט צווישן די זאכן וואס משה רבינו חַזר'ט מיט כלל ישראל. א נקודה וואס מען דארף אפלערנען.
נאך לאמיר זיך מתבונן זיין אין א שארפע פסוק וואס מיר געפונען צווישן די מוסר רייד וואס משה רבינו זאגט צו כלל ישראל אין אונזער פרשה, ווען משה רבינו דערמאנט אונז אלעס וואס האט פאסירט אין מדבר, און ער לייגט צו (א' ל"ב) "וּבַדָבָר הַזֶה אֵינְכֶם מַאֲמִינִם בַּה' אֱלֹקֵיכֶם!" אז אין דעם ענין גלייבט איר נישט אין השי"ת, דער באשעפער וואס האט אייך קיינמאל נישט פארלאזט און האט אייך אלעמאל געהאלפן און געוויזן דעם וועג, אבער איר אידישע קינדער האט נישט קיין אמונה אין איהם...
דארף מען פארשטיין, צו דען קען מען טאקע זאגן אויף כלל ישראל, אויפן גרויסן דור דֵיעה פונעם מדבר אז זיי האבן חלילה נישט געהאט קיין אמונה? עַד כדי כך צו קענען נוצן אזא שפראך פון "אֵינְכֶם מַאֲמִינִם בַּה' אֱלֹקֵיכֶם?!", וואס מיינט דאס און וואס קען דאס אונז לערנען?.
ווען זאכן זענען אומבאקאנט
צו ערקלערן דעם ענין, לאמיר זיך מתבונן זיין אין א נקודה וואס טרעפט זיך ביי אונז אלע כסדר, א זאך וואס איז כמעט מעשים בכל יום, און איז א ברייט באקאנטע טערמין אין די גאנצע וועלט, אז א מענטש פארמאגט 'פחד פון דאס אומבאקאנטע'. יעדע זאך וואס איז אונז אביסל פרעמד און מיר זענען נאך דערווייל אומוויסנד און אומבאקאנט דערמיט, נעמט דאס אוועק אונזער באקוועמליכקייט און אונזער זעלבסט-זיכערקייט, ווייל מיר ווייסן נישט וויאזוי עס וועט זיך אויסארבעטן, אויב מיר וועלן מצליח זיין דערין, אויב ס'וועט זיין אין ארדענונג.
ביי יונגע קינדער קען מען דאס גאר גוט באמערקן און מיטהאלטן, ווען עס קומט צו גיין סיי וועלכע טויש אין לעבן, ווען מ'גייט אריין אין א נייע קלאס, עס
קומט א נייע מלמד אדער טיטשער, אדער מ'פאָרט אין קעמפ, איז אלעמאל דא אזא געוויסע נערוועזקייט און אנגעשטרענגטקייט פון די צוקונפט וואס איז נאכנישט באקאנט.
ווער רעדט נאך ווען מ'נעמט קינדער אויף א ווייטע רייזע און מ'דארף גיין אויף אן ערעפלאן; די גאנצע מצב אינעם עירפארט אדער ביי די סעקיוריטי
אדורכגאנג און ביים אויפשטייגן אויפן פליגער, יעדע טריט איז באגלייט מיט פחד און זארג אויב מ'וועט אונז טאקע אדורכלאזן, אויב די שטרענגע פאליציי מיינען נישט מיר... די עלטערן שטייען ביי די זייט און שמייכלען זיך אונטער, זיי קענען שוין גוט דעם פרעצעדור, זיי זענען שוין געפארן גענוג מאל, זיי האבן נישט קיין מורא, און זיי זענען דא צו ווייזן דעם וועג פאר זייערע קליינע קינדער, אבער דאס קינד איז נאך אלס דערשראקן, ער איז נישט אינגאנצן רואיג, ווייל פאר איהם איז עס נאך ניי און פרעמד, און ער שפירט אומזיכער און אומסטאביל.
וואס איז טייטש אמונה און וואס איז עס אונז מחייב
נו, ביי קינדער איז דאס טאקע גאנץ א נארמאלע ערשיינונג, הגם מיר ערוואקסענע מענטשן שטייען גרייט זיי צו העלפן און פארזיכערן, דאָך זענען זיי נישט גענוג גרויס און קלוג צו פארשטיין אז אויב די טאטע און מאמע האבן זיי אהערגעברענגט, און באגלייטן זיי אויף טריט און שריט, געוויס איז אלעס אין ארדענונג און זיי האבן א פונקטליכע סדר און פלאן וויאזוי די זאכן גייען זיך אי"ה אויסארבעטן ווי עס דארף צו זיין.
אבער איין מינוט, לאמיר זיך אפשטעלן און אריינקלערן, זענען מיר דען אנדערש? יא, אונז ערוואקסענע און עלטערע מענטשן, אויב איז א איד א ריכטיגער מאמין בהשי"ת, ער ווייסט און גלייבט אז דער אייבישטער פארלאזט איהם קיינמאל נישט און דער אייבישטער איז דער וואס האט איהם געהאלפן אלעמאל ביז יעצט, אויב אזוי וואס איז די פארלוירנקייט און די פחד פון די צוקונפט? פונקט דא שטעלט זיך אפ די השגחת השי"ת חס ושלום? דו מיינסט טאקע אז השי"ת האט נישט קיין פלאן פאר דיר אויף ווייטער? דער אייבישטער גייט דיר דען נישט באגלייטן ווייטער אויף טריט און שריט אזויווי ביז יעצט?.
די מושג פון "אמונה" איז נישט בלויז די פשוט'ע ידיעה אז ס'איז דא א באשעפער אויף די וועלט וואס איז דער איין איינציגסטער היה הוה ויהיה. אמונה
איז אסאך מער פון דעם, אמונה דארף זיין א פעלזן-פעסטע הכרה וואס איז איינגעבאקן אינעם מענטש יעדע רגע און יעדע מצב פון זיין לעבן אז דער באשעפער איז דא מיט איהם, דער באשעפער פירט איהם און האלט זיין השגחה אויף איהם מיט א פונקטליכע פלאן און א פונקטליכע סדר. ווי מיר געפונען אין סוף פרשת בשלח ווען עמלק איז געקומען מלחמה האלטן מיט כלל ישראל, האט משה רבינו אויפגעהויבן זיינע הענט אין די הייעך און זיי געהאלטן אויף ארויף, און ווי די תורה הקדושה זאגט "וַיְהִי יָדָיו אֱמוּנָה עַד בֹּא הַשָּׁמֶשׁ", אמונה איז א לשון פון שטארקייט און א זאך וואס האט א קִיוּם און א שטאנד, דאס הייסט אז משה רבינו האט זיך געהאלטן פעלזן פעסט און נישט נאכגעלאזט די עבודה פון האלטן די הענט אויף ארויף ביז די אידן האבן מנצח געווען די מלחמה. דאס גיבט אונז א בליק וואס דאס מיינט אמונה, אמונה איז נישט א צייטווייליגע אדער איינמאליגע זאך, אמונה איז עפעס וואס ציט זיך אויף אייביג אין יעדע מציאות און אין יעדן מצב אָן אויפהער
די דריי הויפט יסודות פון אמונה
דער מהר"ל פון פראג זי"ע אין זיין ספר גבורות השם (פרק מ"ז) ברענגט אז מיר געפונען דריי מאל דער ענין פון 'אמונה' ביי כלל ישראל, די ערשטע מאל געפונען מיר אמונה ווען משה רבינו איז געקומען צו גיין קיין מצרים בשליחות פון השי"ת און ער האט געוויזן די אותות וואס דער אייבישטער האט איהם געהייסן ווייזן, שטייט אין פסוק (שמות ד' ל"א) וַיַאֲמֵן הָעָם וַיִּשְׁמְעוּ כִּי פָקַד ה' אֶת בְּנֵי יִשְׂרָאֵל וְכִי רָאָה אֶת עָנְיָם, כלל ישראל האט געגלייבט אז דער אייבישטער האט זיי געדענקט און געזען זייער פּיין. די צווייטע מאל געפונען מיר די ענין פון אמונה ביי קריעת ים סוף, ווען די אידן האבן געזען די עונש פון די מצריים, שטייט (שמות י"ד ל"א) וַיִירְאוּ הָעָם אֶת ה' וַיַּאֲמִינוּ בַּה' וּבְמשֶׁה עַבְדוֹ. און די דריטע מאל געפונען מיר אמונה ביי מתן תורה, וואו די תורה הקדושה זאגט (שמות י"ט ט') בַּעֲבוּר יִשְׁמַע הָעָם בְּדַבְּרִי עִמָּךְ וְגַם בְּךָ יַאֲמִינוּ לְעוֹלָם, אז די אידן וועלן הערן ווי השי"ת רעדט צו משה און זיי וועלן גלייבן אין משה.
וואס לענינינו קענען מיר זאגן אז דאס ווייזט אויף די באדייט און מהות פון אמונה, אט די דריי מאל וואס די תורה הקדושה דערמאנט דעם ענין פון אמונה בנוגע כלל ישראל, דאס ערקלערט אונז וואס אמונה מיינט! א איד דארף אלעמאל גלייבן און וויסן אז השי"ת איז מיט איהם, דער אייבישטער איז משגיח אויף איהם, ער זעהט זיין פֵּיין און פארגעסט נישט פון איהם - וַיַּאֲמֵן הָעָם וַיִּשְׁמְעוּ כִּי פָקַד ה' אֶת בְּנֵי יִשְׂרָאֵל וְכִי רָאָה אֶת עָנְיָם. אין צוגאב צו דעם דארף א איד גלייבן אז השי"ת האט א פלאן פאר איהם און די ישועה וועט נישט שפעטיגן צו קומען - וַיוֹשַׁע ה' בַּיּוֹם הַהוּא אֶת יִשְׂרָאֵל וגו' וַיַּאֲמִינוּ בַּה' וּבְמשֶׁה עַבְדוֹ. און ווי אויך דארף א איד גלייבן אז השי"ת וועט איהם קיינמאל נישט פארלאזן; פונקט ווי אין יענעם דור האט ער אונז געשיקט אן אויסלייזער, דער מושיען של ישראל, וועלכער האט אויך געדינט אלס רבי און מנהיג וואס האט אונז כסדר געלערנט דעם דבר ה' און געוויזן די וועג וויאזוי צו גיין אלעמאל, ווייל השי"ת געפונט זיך שטענדיג מיט א איד און לאזט איהם נישט איבער - בַּעֲבוּר יִשְׁמַע הָעָם בְּדַבְּרִי עִמָּךְ וְגַם בְּךָ יַאֲמִינוּ לְעוֹלָם.
אט דאס מיינט אמונה, אמונה וואס איז צוזאמגעשטעלט פון די דריי יסודות: 1) וויסן אז דער אייבישטער זעהט און באמערקט אונז, 2) דער אייבישטער
העלפט אונז און שיקט זיין ישועה, 3) דער אייבישטער וועט אלעמאל זיין מיט אונז אין יעדן מצב און אונז קיינמאל נישט פארלאזן.
און באמת ווערט דער יסוד ברייט אויסגעשמועסט אין פילע ספרי מוסר ויראה אז 'אמונה און בטחון' זענען געקניפט און געבינדן און איינס אָן די אנדערע גייט נישט, דאס הייסט אז א 'מאמין' פארלאזט זיך אויף השי"ת און ווייסט אז דער אייבישטער וועט איהם העלפן, ווי דער לשון פונעם ארחות צדיקים (שער השמחה) "כי הבטחון והאמונה שותפים, אם אין אמונה אין בטחון"...
די אמונה וואס מ'דארף האבן אויף די צוקונפט
און אצינד קומען מיר צוריק צו כלל ישראל אין מדבר, אודאי האבן די אידן געהאט אמונה אין השי"ת, זיי האבן דאָך גוט געוואוסט און געדעקנט די אלע נסים ונפלאות וואס השי"ת האט געטוהן פאר זיי, און זיי האבן בכלל נישט געהאט קיין ספיקות אין אמונה, זיי האבן קלאר און דייטליך געוואוסט אז ס'איז דא איין איינציגער באשעפער וואס ער טוט און פירט אלעס. אבער אצינד זענען זיי געשטאנען ביים שוועל פון דאס 'אומבאקאנטע' און פון א עתיד וואס זיי האבן נאך קיינמאל נישט טוֹעֵם געווען. די אידן שטייען הארט פארן אריינגיין קיין ארץ ישראל און זיי האבן נישט געוואוסט וואס צו ערווארטן. און נאך מער, ווי די ספרים זענען מבאר ביי די חטא המרגלים אז די אידן האבן געהאט רוחניות'דיגע חשבונות אז אין ארץ ישראל וועט מען שוין נישט קענען דינען דעם אייבישטער אויף די זעלבע דערהויבענע פארנעם ווי ביז יעצט, דאס הייסט זיי האבן זיך געזארגט אויף העכערע זאכן, אויף עבודת השי"ת, אבער על כל פנים זיי האבן געהאט חששות און פחד פון וואס עס ערווארט זיי אין די צוקונפט...
משה רבינו דער רבן של ישראל שטייט און רעדט צו כלל ישראל און העלפט זיי זיך גרייטן צו אט דעם גרויסן אריבערגאנג ווען מ'גייט זוכה זיין אריינצוגיין קיין ארץ ישראל. און ווי עס איז קענטיג פון זיינע רייד, ווי מיר האבן דערמאנט אין אנהייב, ער רעדט טאקע נישט צו כלל ישראל איבער די בית המקדש און די קרבנות, וואס דאס אלעס האבן זיי שוין געהאט ביז יעצט, זיי קענען שוין די מצוות און זיי זענען שוין רגיל בכך, נישט איבער דעם זענען זיי באזארגט... משה רבינו רעדט און איז מעורר בעיקר איבער די מצוות וואס וועלן נתחדש ווערן און זיין נוגע ווען מ'קומט אריין קיין ארץ ישראל; דארט וועט שוין יעדער איינער פארמאגן זיין אייגענע נחלה, זיין אייגענע פארמעגן, דארט זענען שוין נוגע פילע מצוות התלויות בארץ, ווי אויך פארשידענע מצוות בין אדם לחבירו, וכדומה. ווייל משה רבינו וויל זיי צוגרייטן מיט די ריכטיגע הכנה און זיי ברענגן מיט א שלימות קיין ארץ ישראל.
און דאס איז טאקע די שארפע מוסר רייד וואס משה רבינו ווארפט דא אריין פאר כלל ישראל "וּבַדָבָר הַזֶה אֵינְכֶם מַאֲמִינִם בַּה' אֱלֹקֵיכֶם" און ווי רש"י הק' ערקלערט טאקע "ובדבר הזה - שהוא מבטיחכם להביאכם אל הארץ אינכם מאמינים בו", אודאי האט איר טאקע אמונה, איר גלייבט און איר ווייסט די גדלות השי"ת, אבער אין די איין זאך, 'שהוא מבטיחכם להביאכם אל הארץ' דאס אז ער וועט איינהאלטן זיין הבטחה אין די צוקונפט און אייך אריינברענגן קיין ארץ ישראל און משפיע זיין פאר אייך אלעס וואס איר דארפט, דא ווערט איר פלוצלינג פארלוירן, דא שטעלט זיך אפ ענקער אמונה און איר האט ספיקות און חששות איבערן עתיד, איר זענט באזארגט וואס וועט זיין ווייטער, און דאס איז א חסרון אמונה! וּבַדָבָר הַזֶה אֵינְכֶם מַאֲמִינִם בַּה' אֱלֹקֵיכֶם! אויב 'אין די זאך' גלייבט איר נישט אין השי"ת, דאס הייסט איר האט נישט קיין פעלזן פעסטע אמונה און בטחון אז דער זעלבער באשעפער וואס האט אייך קיינמאל נישט פארלאזט ביז יעצט, און ער האט אייך אלעמאל געהאלפן און געוויזן דעם וועג, אז ער וועט אויך זיין מיט ענק פון יעצט און ווייטער און ער וועט ענק אויך נישט פארלאזן להבא, נאר ער וועט איינהאלטן זיין צוזאג און ענק העלפן אויף יעדן טריט און שריט.
וואס באדייט די געוויין אויפן חורבן?
נאכדעם וואס מיר האבן בסייעתא דשמיא זוכה געווען צו דעהערן דעם יסוד, לאמיר כאפן א שפאציר אריבער צו נאך א טיפע ענין וואס איז נוגע פאר די גרויסע טעג אין וועלכע מיר געפונען זיך אצינד, די ימי בין המצרים און די ניין טעג וואס מ'קלאגט און מ'וויינט אויפן חורבן בית המקדש. וואס באמת פאדערט זיך אביסל התבוננות, וואס באדייט טאקע די געוויין אויפן בית המקדש וואס איז חרוב געווארן פאר באלד צוויי טויזנט יאר צוריק, ווי מיר ווייסן אז בדרך כלל אין אידישקייט פאַרנעמט נישט קיין גרויסע אָרט דאס באוויינען א זאך וואס איז שוין פארגאנגען, מען וויינט כמעט קיינמאל נישט אויפן עבר, אדרבה, עס איז שטענדיג א ענין זיך מחזק צו זיין און גיין פאָראויס, אויב אזוי מיט וואס איז אנדערש תשעה באב און די ימי בין המצרים אין וועלכע מיר רעכטן אפ אבילות אויפן חורבן בית המקדש.
און נאך מער, אז מען קוקט אריין אין ספרים הקדושים זעהט מען גאר א וואונדערליכע זאך, אז די טעג זענען הייליגע און דערהויבענע טעג וואס זענען מסוגל אויף התקרבות צום אייבישטער. ווי הרה"ק דער קאזניצער מגיד זי"ע שרייבט אין זיין ספר עבודת ישראל (פרשת מסעי, ואבות פרק ב') בשם דער מעזריטשער מגיד - דער רבי רבי בער זי"ע אויפן פסוק אין מגילת איכה "כָּל רֹדְפֶיהָ הִשִׂיגוּהָ בֵּין הַמְצָרִים" אז דאס גייט ארויף אויף די דריי וואכן פון שבעה עשר בתמוז ביז תשעה באב וואס ווערן אנגערופן בין המצרים, און דער נביא זאגט "כל רודפיה" וואס דאס זענען די אותיות פון "רודף י-ה" ווער עס לויפט נאך דעם אייבישטער און זוכט זיך צו באהעפטן צו איהם, "השיגוה בין המצרים" דער קען איהם דערגרייכן אין די טעג פון בין המצרים.
און דער עבודת ישראל ערקלערט דער ענין מיט א משל: ווען א גרויסער שַׂר זיצט זיך אין זיין פאלאץ, דעמאלטס איז בכלל נישט גרינג אנצוקומען צו איהם, ער איז ארומגענומען מיט שומרים און היטער וואס לאזן נישט צו, און אפילו ווען איינער האט שוין יא דעם געלעגנהייט אריינצוגיין צום שַׂר, דארף ער מיטברענגן א גרויסע און טייערע מתנה ווי עס פּאַסט פאר אזא גרויסע האַר. אבער ווען דער שר געפונט זיך אונטערוועגנס, דעמאלטס איז אסאך גרינגער צוצוקומען נאנט צו איהם, יעדער קען זיך צושטיפן צו איהם, און ווער עס רופט נאר דעם שַׂר'ס נאמען, וועט ער זיך קערן צו יענעם און אויסהערן זיין פארלאנג. ווי אויך די מתנה וואס מ'ברענגט דארף נישט זיין קיין גרויסע, אפילו מ'ברענגט נאר א קליינע געשאנק ווי עטליכע קיכלעך און געבעקס, איז שוין גענוג, און דער שר נעמט עס אָן שיין וויבאלד ער איז נישט ביי זיך אינדערהיים נאר אויפן וועג.
דאס זעלבע איז אין די טעג פון ימי בין המצרים וואס זענען טעג פון גלות און צער, און כביכול דער אייבישטער אליין גייט אויך ארויס אין גלות אין די טעג, ווי א פייגל וואס לאזט איבער איר נעסט און פליט אוועק. און דעריבער אין די טעג וואס די שכינה הק' איז אונטערוועגנס, קען יעדער איד אסאך שנעלער און גרינגער צוקומען צום אייבישטער, און אז א איד פראבירט נאר צו ווערן נענטער צו השי"ת, וועט מקויים ווערן ביי איהם "קרוב ה' לכל קוראיו לכל אשר יקראוהו", דער אייבישטער וועט הערן זיין געבעט און זיין נאנט צו איהם, ווייל די הייליגע טעג זענען מסוגל דערצו.
וואס דאס אלעס גיבט נאך מער צו צום וואונדער פון די טעג, אויב זענען זיי טעג פון צער און קלאגן וויאזוי גייט דאס צוזאמען מיט התקרבות להשי"ת? די צוויי זאכן זעהן עפעס אויס כמעט ווי א סתירה...
א געוויין פיל מיט האפענונג און בענקעניש
אבער דער אמת איז אז דער חסרון ליגט אין אונז! ווייל דער געוויין אויפן חורבן בית המקדש איז נישט אן אלטע געוויין, עס איז נישט א בכיה אויפן ווייטן פארגאנגענהייט וואס איז שוין מער נישט דא, ווייל עס האט טאקע נישט קיין פשט צו וויינען אויף א אלטע פאַסירונג, מאי דהוה הוה, וואס איז געווען איז דאָך געווען.
נאר די בכיה לדורות וואס מיר וויינען און קלאגן איז צוליב דער בית המקדש וואס איז בעצם אזוי נאנט צו אונז, עס עקזיסטירט און עס איז דא, ווי חז"ל זאגן אז עס איז פארהאן אין הימל א 'בית המקדש של מעלה' ווי אליהו הנביא און די מלאכים טוען די עבודה, אלעס גייט ווייטער אָן ברוחניות, נאר מען האט עס פשוט אוועקגענומען פון אונז, און ווען מיר וועלן זוכה זיין וועלן מיר דאס תיכף צוריק באקומען! און אזויווי מיר בעטן טאקע ביים דאווענען "וְלִירוּשָׁלַיִם עִירְךָ בְּרַחֲמִים תָּשׁוּב" דער אייבישטער דארף זיך בלויז צוריק קערן קיין ירושלים, "וְהָשֵׁב אֶת הָעֲבוֹדָה לִדְבִיר בֵּיתֶךָ" די עבודה זאל ווערן צוריק געגעבן אין בית המקדש, "וְתֶחֱזֶינָה עֵינֵינוּ בְּשׁוּבְךָ לְצִיּוֹן בְּרַחֲמִים" מיר ווילן זוכה זיין צו זעהן ווי השי"ת קערט זיך צוריק קיין ציון, און אזוי גייען אלע אונזערע בקשות אז השי"ת זאל אונז 'צוריק ברענגן' און דערנענטערן דאס וואס פעלט פון אונז יעצט.
אין אנדערע ווערטער, ווען א זאך איז אינגאנצן בטל געווארן, עס איז באמת א פארגאנגענהייט, ווערט עס טאקע פארגעסן פונעם מענטש, ווי מיר געפונען אין חז"ל אז השי"ת האט גוזר געווען א גזירה על המת שישתכח מן הלב - א טויטע מענטש ווערט פארגעסן פונעם הארץ. אבער אויב ח"ו עלטערן וועלן האבן א קינד וואס לעבט ערגעץ אין די מרחקים, ער איז אין געפענגעניש רח"ל, פארשטייט זיך אז זיי וועלן נישט מסיח-דעת זיין פון איהם אפילו פאר איין רגע! זיי קענען נישט פארגעסן פון איהם, זיי זענען זיך נישט מייאש פון איהם זעהן צוריק, זיי בענקן און לעכצן צו איהם, און טוען אלעס וואס נאר מעגליך איהם צוריק צו ברענגן.
אט דאס דארף זיין די ריכטיגע הרגשה פון א איד בנוגע די חורבן בית המקדש, ניין מיר וויינען נישט אויף עפעס א אלטע אבידה, מיר וויינען אויף דער בית המקדש וואס האט די מעגליכקייט צוריק צו קומען צו אונז יעדן טעג, הִנֵה זֶה עוֹמֵד אַחַר כָּתְלֵנוּ, עס שטייט דא ממש אונטער די טיר, עס געפונט זיך בלויז א שפאן אוועק פון אונז, אבער דערווייל האבן מיר ליידער נאכנישט זוכה געווען דערצו! און אויף דעם דארף א איד פארגיסן טרערן אויפן חורבן בית המקדש בימינו, ווי חז"ל זאגן אז "כל דור שלא נבנה בית המקדש בימיו כאילו נחרב בימיו" יעדע דור אין וואס די בית המקדש ווערט נישט אויפגעבויעט איז כאילו עס פאסירט יעצט א פרישע חורבן, ווייל מ'האלט צוריק פון אונז א זאך וואס איז דא, ס'איז חי וקיים, עס איז פארהאן די מעגליכקייט און די מציאות אז מיר וואלטן עס געקענט האבן, אבער ליידער האבן מיר עס נישט... דאס איז א געוויין פון עכטע התקרבות להשי"ת, עס איז א בענקעניש און א תשוקה זיך צו דערנענטערן צום אייבישטער און צו זיין עבודה, און דערפאר קען מען טאקע זוכה זין אין די טעג צו זיין א 'רודף י-ה' און משיג זיין דעם אייבישטער אין דעם זמן, ווייל דאס איז באמת די גאנצע מהות און פנימיות פון די ימי בין המצרים.
קומט דער יצר הרע און מאכט עס ווייט
נאר וואס דען? פארוואס שפירן מיר נישט אלעמאל די הרגשה, פארוואס דאַכט זיך אונז אז די הרגשים זענען אויסגעלאשן און מיר זענען זיך נישט מתחבר מיט די געפילן פון צער אויפן חורבן בית המקדש. ווייל דער יצר הרע טוט אלעס אין די וועלט עס צו מאכן פאר א 'ווייטע' זאך, ער וויל עס מאכן פאר עפעס אומבאקאנט און פרעמד פון אונז, נישט ווי עפעס וואס איז גאר נאנט צו אונז וואס מיר קענען אין איין רגע זוכה זיין דערין, און ממילא זאלן מיר שפירן ווי מיר האבן באמת נישט קיין שייכות דערמיט, נאר מיר באוויינען עפעס א אלטע ווייטע זאך.
און אז מיר וועלן אריינקלערן וועלן מיר זעהן אז דאס איז דער זעלבער יצר הרע פון "וּבַדָבָר הַזֶה אֵינְכֶם מַאֲמִינִם בַּה' אֱלֹקֵיכֶם" וואס מיר האבן פריער דערמאנט. דער זעלבער יצר הרע וואס ווארפט אריין דער מענטש אין א פחד פונעם צוקונפט און מאכט עס אויסזעהן ווייט און פרעמד, כאילו דער רבוש"ע קען איהם דארט נישט העלפן ח"ו; אבער באמת ווען א איד איז א ריכטיגער מאמין ובוטח בה' האט ער בכלל נישט וואס מורא צו האבן, ווייל ביים אייבישטער איז דער עבר מיט'ן עתיד אלעס איינס, און דער זעלבער באשעפער וואס האט געהאלפן ביז יעצט וועט זיכער העלפן ווייטער. דאס איז דער זעלבער יצר הרע וואס נעמט אויך דעם חורבן בית המקדש און רוקט עס אוועק ווייט פון אונז, ער פאַרדעקט אונזערע אויגן און הערצער אז מיר זאלן נישט שפירן ווי נאנט דער בית המקדש איז באמת צו אונז, ווי ווייט מיר וואלטן געדארפט שטרעבן און לעכצן צו א זאך וואס מיר קענען באמת זוכה זיין דערצו.
און דאס דארף טאקע זיין א חלק פון אונזער געוויין און קלאָג פון די טעג, מיר דארפן וויינען אויף דעם וואס מיר זענען ליידער דערווייטערט און מיר האבן נישט די ריכטיגע 'הרגשה' און קשר מיט די הייליגע בית המקדש און מיט די גאולה וואס איז באמת אזוי נאנט צו אונז.
און דאס איז נוגע נישט נאר אין די טעג פון בין המצרים און חורבן בית המקדש, נאר אין יעדע 'חורבן' וואס א איד גייט אדורך, ווען א איד געפונט זיך אין א קלעם אדער אין א פראבלעם, עס איז א 'חורבן פרטי' אין זיין קליינעם בית מקדש מעט, אין זיין אידישע שטוב, אדער אין זיין נפש, דארף מען וויסן אז צומאל איז די ישועה אזוי נאנט! עס איז א שפאַן אוועק! ישועת ה' כהרף עין! אבער דער יצר הרע וועט טוהן זיין ארבעט און עס מאכן אויסזעהן ווייט, ווייל דאס וויל דער יצר הרע, ער וויל איינזייען ייאוש און צובראכנקייט, און ער לאזט נישט דער מענטש זיך מתבונן זיין ווי נאנט און גרינג זיין ישועה איז, ער דארף נאר מתפלל זיין און בעטן, און גלייבן אין השי"ת וואס קען איהם העלפן אין יעדן מצב, און בעזר ה' זוכה זיין צו אנטדעקן זיין נאנטע ישועה.
וְתֶחֱזֶינָה עֵינֵינוּ בְּשׁוּבְךָ לְצִיּוֹן בְּרַחֲמִים...
לסיכום געדענק:
• די דריי יסודות פון אמונה: 1) השי"ת זעהט און באמערקט אונז אלעמאל, 2) השי"ת העלפט און שיקט זיין ישועה, 3) השי"ת וועט אלעמאל זיין מיט אונז אין יעדן מצב און אונז קיינמאל פארלאזן.
• מורא האבן פון די צוקונפט און פון דאס אומבאקאנטע, איז א חסרון אין ריכטיגע אמונה ובטחון.
• דאס געוויין אויפן חורבן איז אויף די בית המקדש און די גאולה וואס זענען בעצם זייער נאנט צו אונז, נאר דער יצה"ר מאכט עס אויסזעהן ווייט און פרעמד ח"ו.
א לעכטיגע שבת קודש!
זיך איינצושרייבן צו באקומען די "מיט א טיפערן בליק"
דורך אי-מעיל בעז"ה tiferenblik@gmail.com