תשעה באב רעיונות

[שמן למאור]

אמת'ע מעשה?

[ערנסטגערעדט]

אמת'ע מעשה?

א גוטע וויץ איז עס זיכער
לייגט זיך נישט אויפן שכל אז סזאל נישט זיין אפילו איין מענטש אין שול וואס האט נישט קיין קינות מיט זיך, סמוז דאך זיין יענע מינע מענטש אין יעדע שול, געווענליך דער וואס האט א גאנצע שטענדער מיט אלע מינע טאביקס און שיעורים יומי ספרים מיט קענדיס צו טיילן פאר די קינדער…

[Nanach]

זיצנדיג אויפן ערד דעם טישעבאוו, זאגנדיג בלעטער און בלעטער פון שווערע קינות ווערטער לאין סוף, האב איך אזוי געטראכט צו זיך, וואט די העל טוט מען דא? וואס איז די פוינט פון זאגן און זאגן?

מאנכע טעון זיך אויף אז זיי האבן 'געענדיגט זאגן' ס'גאנצע זאך... און יעצט? קענסט זאגן תהלים אנשטאט דעם.

אין שו"ע שטייט דאך שוין טוב מעט בכוונה מהרבה שלא בכוונה. מילא מען נעמט צען שיינע שטיקלעך, מען נעמט א שטארקן פירוש, מען איז זיך מעמיק און וואס די מחבר מיינט ארויסצוברענגען, מען לייגט זיך אריין אין די מצב החורבן והגלות, הער איך. אבער ווער טוט דאס דען? אפילו די וואס ברענגען שוין יא א גרעבערע קינות מיט א פירוש, בליקן נאר אריין דערין ביי אלי ציון אדער ביי געוויסע שטיקלעך דא דארטן. סא וואס איז גאנצע זאגעריי? וועלכע איד קען זאגן אז ער האט פארשטאנען אפילו האלב פון וואס ער האט געזאגט?
כמעט אלע אידן וואס זאגן די גאנצע קינות און ענדיגן ביי חצות הייבן נישט אן צו וויסן קיין ווארט וואס זיי האבן אלץ צאמגעזאגט אין די צוויי דריי שעה, טא אויף וואס טויג עס?

איך מיין עס נישט פערסאנעל און איים סארי אויב דו ווערסט באליידיגט, אבער עס דערמאנט מיר פון די מעשה מיט די פויער וואס האט זיך געטראפען מיט די גלחישע קליידער און ער האט נישט פארשטאנען די בייבל האט ער אפגעמאכט אז קיינער פארשטייט נישט….
איך מיין אז רוב קינות איז נישט אזעלכע שווערע פיוטים און אז מען קען אביסל לה״ק קען מען עס פארשטיין

וואס האט מיר יא געשטערט איז אז אונז וויינען אז אונז האבן נישט קיין ביהמ״ק, גאט לאכט פון אונז אויב ענק וואלטן געוואלט באמת וואלטן ענק געקענט עס בויען 1967, אדער אפילו יעצט ווען עס זאל ענק אזוי אנגיין ווי באסעס פון די פרייע אין תל אביב וואלטן ענק שוין געקענט עס האבן

[שמן למאור]

ביסט גערעכט אז ס'איז נישט קיין אויסטערלישע שווערע לשון קודש, די זאך איז נאר אז רוב שטיקלעך איז געשריבן אויף אן אופן פון א פאעזיע, די שטיקלעך דארפן רוב מאל גראמען, און ווען מען שרייבט אזוי איז שווער צו פארשטיין די כוונת הכותב פון עס שנעל אפזאגן.

נעם די צוויי פאלגנדע רענדעם שטיקלעך וואס איך האב נארוואס ארויסגעפיקט פונעם קינות. איידער דו גייסט לויפן קוקן אין א טייטש אדער פירוש, זאג מיר צו דו האסט קלאר ארויס וואס דאס דארף צו באדייטן.

האוכלים זרע שיחור כתמו הטוב פחמו משחור.

ויחמס וינצל מעדיי להכפישי ומגבה לתהום הרפישי.

אוודאי קען מען פארשטיין א ווארט דא א ווארט דארטן, אבער יעדע קינה איז געווענליך א גאנצע געבוי, עס האט א אנהויב מיט א סוף, עס רעדט זיך פון א ספעציעלע תקופה, און ברענגט ארויס א ספעציפישע נקודה. ווען מען נעמט עטליכע שטיקער און מען איז זיך טאקע מעמיק דערין און מען פראבירט עס צו פארשטיין, קען מען עס טאקע אפשר ארויסהאבן אן קיין פירוש, אבער אויף די ספיד וואס רוב בתי מדרשים זאגן קינות, מיין איך אז רוב עולם הייבט נישט אן צו וויסן וואס זיי זאגן. סיידן ביי עטליכע שטיקלעך ווי ארזי הלבנון, אדער אש תקד בקרבי... בצאתי ממצרים וכדומה.

[מרדכי מרדכי]

ביי אונז אין קאנטרי האט זיך געמאכט איין יאר תשעה באב נאך מעריב אז מ'האט נישט געטראפן קיין קינות, מ'האט איבערגעדרייט דעם גאנצן שוהל דארט מיט די גאנצע שמות באקס און מ'קען נישט טרעפן קיין קינות. מיטאמאל דערמאנט זיך איינער אז ער האט א קינות אין זיין באנגעלוי, ער לויפט ארויס און 5 מינוט שפעטער איז ער צוריק מיט א קינות, ער עפנט עס אויף און נעמט זיך זאגן, און אזויווי ער איז געוועהן דער איינציגסטער מיט א ביכל האט ער געזאגט הויעך און דער עולם האט נאכגעזאגט שטילערהייט. אזוי זאגט מען און מ'זאגט און מ'זאגט, נאך אזא צוויי שעה זאגן מיט בכיות וואס איז דארט פארגעגאנגען פרעג נישט שטעלט זיך דער בעל קינות אויף און זאגט מ'האט שוין געענדיגט דעם גאנצן ביכל, אבער דער עולם נעמט זיך שרייען אז ער האט אויסגעלאזט אלי ציון ועריה... ער ווערט אינגאנצן רויט און הייבט אן שטאמלען אז ווי ס'זעהט זיך אויס איז ארויסגעפאלן פונקט יענע בלאט... בקיצור, ס'ווערט גאר פישי די גאנצע ענין, נאכדערצו אז דער איז באוואוסט אלץ א גרויסער לץ, ווער ווייסט וואס ער האט שוין דא אנגעווערטשאפט... מיטאמאל שפרינגט ארויס א צעהיצטער בחור'ל און כאפט פון איהם ארויס זיין ביכל און פאנגט אן זוכן די בלאט וואס פעלט, שטעלט זיך ארויס אז דער לץ האט קיינמאל קיין קינות נישט געהאט, ער האט פארגעזאגט יוצרות פון א יום כיפור מחזור.

אלי ציון זאגט מען צופרי נישט ביינאכט