פרישע יונגע כלה פרשה מיט הרב יואל ראטה

[Nanach]

און ער האט קינדער?

איך רעד דא פון היסטאריע ר’ נחמן טולטשינער האט געפירט ברסלב אנהייב-מיטל תר יארן און זיין זון ר’ אברהם נאך אים

[סאנטיאגא]

youtube.com/watch?v=OcTy75vb6-o&si=qLvl0s5f6FOogMAT

יעצט שנארט ער געלט, א מין מאדנע קולט דאס. זיי דינען דעם ראש ישיבה ווי די משיח'סטן דינען דעם ליבאוויטשער..

איך טראכט צו מיר, זיי זענען אזוי פארנומען מיטן אייבירשטן, למשל מ'רעדט דא אינמיטן פון מעדיקעשן, צו מ'געט אמאל עפעס פאר א קינד מאכט דער אינדיג אוועק אז דאס איז א פוילקייט. אויף דעם זאגט ער רעדט מען צום אייבירשטן, נא פאר געלט קומסטו צום אדם יסודו מעפר? פארוואס בעסטו נישט שטארק דעם אייבירשטן?...

[דוד שריפטליך]

מיט וואס איז סאטמאר אדער עני אנדערע חסידות ווייניגער קולט?

[שפילער]

youtube.com/watch?v=OcTy75vb6-o&si=qLvl0s5f6FOogMAT

יעצט שנארט ער געלט, א מין מאדנע קולט דאס. זיי דינען דעם ראש ישיבה ווי די משיח'סטן דינען דעם ליבאוויטשער..

איך טראכט צו מיר, זיי זענען אזוי פארנומען מיטן אייבירשטן, למשל מ'רעדט דא אינמיטן פון מעדיקעשן, צו מ'געט אמאל עפעס פאר א קינד מאכט דער אינדיג אוועק אז דאס איז א פוילקייט. אויף דעם זאגט ער רעדט מען צום אייבירשטן, נא פאר געלט קומסטו צום אדם יסודו מעפר? פארוואס בעסטו נישט שטארק דעם אייבירשטן?...

Wow די וועג וויזוי זיי רעדן פון די ראש ישיבה כאפט א פחד

[איך אויך]

נישט געהערט די גאנצע חרוסת כמובן, אבער דער ערשטע רעדנער איז קלאר אויף דראגס און נישט דאהי.

[צפת]

ווי אזוי האט רביה"ק געקרעכצעט?

"אויב בארעדט מען מיר אויף קאווע שטיבל, דאן שטיי איך גוט"!

[[NAMELESS]]

נישט געהערט די גאנצע חרוסת כמובן, אבער דער ערשטע רעדנער איז קלאר אויף דראגס און נישט דאהי.

אבי געשאסן פארוואס דען נישט ,איך בין גראדע התפעל פון די 5 יונגעלייט זיי טוישען מיין בליק אויף ברסלב

[שעפטאל]

די קשיא פון בעהטן מענטשען אויב מ'רעדט צום אייבישטער איז לכאו' נישט נאר אויף ברסלב, ס'איז די אלטע שאלה פון בטחון און השתדלות.

[סאנטיאגא]

אבער קיינער צווינגט נישט קיינעם.
ר' יואל ראטה איז א ראש ישיבה, און אויך א שדכן, ער איז אינטערעסירט אין די טובה פון די בחורים אין זיין ישיבה און פון זיין קהלה, און ער פרובירט זיי ארויסצוהעלפן מיט שידוכים, אזוי ווי יעדער באוויינט היינט אז עס איז א שידוכים קריזיס, און מען פרובירט ארויסצוהעלפן מיט וויפיל מען קען.
ר' יואל ראטה האט נאך קיינעם נישט געצווינגען צו א שידוך, און נאך קיינמאל נישט געטון א שידוך אן די פולע צושטימונג פון די עלטערן פון ביידע זייטן. חוץ אויב די עלטערן זענען צעטיילט און דאס קינד איז ביי איינעם, האט מען גערעדט צו דעם איינעם, אזוי ווי יעדער נארמאלער שדכן וואלט געטון. אדער אויב די מדובר/מדוברת איז שוין אן עדאלט על דעת עצמו, און האט שוין גארנישט מיט די עלטערן, און ער וואלט סיי ווי זיך אליין געזוכט א שידוך.
ביודעי ומכירי קאמינא, איך דריי זיך דארט, און איך האב מיטגעהאלטן יעדע איינציגסטע שידוך דארט.

אהא אסתר זעלקאוויטש אויך נישט? זי איז נאך חתונה געהאט, זאג? און אויב ער האט נישט ממש מיט א גאן געצווינגען קען ממש נישט זיין אז ער האט געהאט א יד אין עס צושטופן פאר איינער האט עפעס געוואלט? דו מיינסט איך בין דיין נאר? קודם לייקנט עטס אין אלע קלאגעס, הייבט זיך נישט אן, ווען מ'רעדט צו זיינע אנהענגער (פון די וואס פארענטפערן זיך נאך ווי קיען) זאגן זיי מיר "די בחור? ער איז אזוי ווי אן אנדערע 25 יעריגער, די מיידל?.." טוה מיר א גענאדע, אפשר פאר נחמן העלבראנץ קענט עטס טרייען די לאגיק נישט מיט מיר. ס'איז א פאלנע פארברעך, און ער קען האקן אויף מנובלים ביז יובל, א קולט פירער און א דעמעגאג וועט ער נאך אלס זיין.

איך ווייס נישט אויב דו קענסט דיך אויס, חתונה מאכן אונטער אכצן איז א קריים אין דעם שטאט. כ'האב שוין געדעקט דעם נושא. דא קענסטו ליינען אביסל מער דערוועגן (אויב דו ווילסט). נישט אז אכצן איז יא די צייט. בכלל נישט, אבער אונטער דעם זיכער נישט. קיינער זאל נישט געבן קיין קידושין רינגלעך פאר ער מעג קויפן די לאטערי, און קיינער זאל נישט טוישן סארט אונטער אכצן, דאס פארשטייט עטס, יא?

די איינציגסטע סיבה פארוואס מ'טוט דאס איז נישט וועגן ז"ל נאר וועגן קאנטראל, געבינדן צו מיסאדזשעני. פאר דעם געווענליך אין אזוינע פעלער איז די מיידל אלס יונגער ווי די בחור, נישט אומזינסט. איך האב נישט קיין שווער הארץ קעגן אייך, איר זענט מסתם א פיינער איד, און א חשובע שרייבער, ווי איך זעה טאקע נאך פון יארן פריער, אבער וויסן זאלט איר אלע ברעס-לאוו'ע זענען די זעלבע פארנארט, רעדן פון זיך רייבן א גאנצן טאג, און וויינען צום באשעפער אז זיי ווילן תשובה טוהן. ווייז מיר נישט קיין כשר חזיר פיסל און פאלג דינא דמלכותא דינא ווי יעדעם איינעם.

מיט וואס ביזטו בעסער ווי די פארפוילטע "קאנווערשן טעראפיס" וואס מ'זעהט ביי די קריסטן, אז איינער האט "פרעמדע" תאוות שיקט מען אים פאר היפנאטיזירונג אדער זאגן תהילים... אין גור פלעגט מען געבן פאר די ישיבה בחור'לעך אנטידעפרעסענטס וואס דערשטיקט זייערע הארמאנען, און ער שיקט חתונה האבן! קראנקער זכר. לאז אפ! מ'דארף אים ארעסטירן. מ'ווערט נישט אויס געי מיטן זיך מער פארטוהן אין יאשקע, און מ'ווערט נישט אויס בעל עבירה נאך די חתונה... ווי יאגסטו דיך?

וועט איר מיר פרעגן, ס'מאכט טאקע אזא חילוק? איז די ענטפער א ריזאונדינג יא!
דו ווייסט אז טשיילד מערידזש איז לינקד צו א הויעכע ראטע פון דאמעסטיק וויילענס? ווייל ס'איז נישט דא קיין ליבשאפט מיט קיין גארנישט נאר טראמא און צומישעניש? מער ריזיקע צו ארימקייט (אויב זעמיר נאך נישט גענוג פארארימט), וואס איז די עצה אויף דעם? אויף דעם גייט מען התבודדות'ן? ס'איז קרימינעל! פונקט ווי דו פארשטייסט אז אינסעסט איז א קריים, פונקט ווי דו פארשטייסט אז לייגן א מיינער אונטערן מעסער איז א קריים, איז דעס אויך. שנית, זיי מסביר פאר א פאליסמאן פארוואס דו האלסט אז דיין בר מצוה צדיק'ל איז שוין ראוי צו פירן א סובורבן, לאמיר זעהן...

[סאנטיאגא]

מיט וואס איז סאטמאר אדער עני אנדערע חסידות ווייניגער קולט?

פרעגסט גוט, נישט קיין סך אנדערש. ממש יעדע חסידות פעסט גרינג א צען צוועלף אייגנשאפטן פון א קולט. קוק עס אויף אז דו ווילסט שטארק. און כאפ דיך נישט ארויף אויף די איין זאך וואס דארט שטייט וואס איז נישט אויף די האר אקוראט וויאזוי חרדים פירן זיך.

אבער א מענטש וואס לערנט זיינע נאכפאלגער אפן און גראב צו פייפן אויפן געזעץ ווייל עפעס איינער ר' אליעזר שלמה שיק האט באקומען בריוון? מיין איך איז מער קולט ווי סאטמאר. אזוי האלט איך, דארפסט פרעגן א סאציאלאגיסט וואס קען זיך אויס אין די תחום.

[דוד שריפטליך]

מיט וואס איז סאטמאר אדער עני אנדערע חסידות ווייניגער קולט?

פרעגסט גוט, נישט קיין סך אנדערש. ממש יעדע חסידות פעסט גרינג א צען צוועלף אייגנשאפטן פון א קולט. קוק עס אויף אז דו ווילסט שטארק. און כאפ דיך נישט ארויף אויף די איין זאך וואס דארט שטייט וואס איז נישט אויף די האר אקוראט וויאזוי חרדים פירן זיך.

אבער א מענטש וואס לערנט זיינע נאכפאלגער אפן און גראב צו פייפן אויפן געזעץ ווייל עפעס איינער ר' אליעזר שלמה שיק האט באקומען בריוון? מיין איך איז מער קולט ווי סאטמאר. אזוי האלט איך, דארפסט פרעגן א סאציאלאגיסט וואס קען זיך אויס אין די תחום.

איך קום פון סאטמאר און זאך קען איך דיר זאגן איין זאך וואס דו וועסט אויפטוען איז אז מען וועט חתונה מאכן שפעטער מיט די זעלבע ערענדזשט מעריטש סיסטם פון בעשוי איך האב פראוו אין די גרויסע וועלט ווי מען הייראט שפעטער האט מען כאטש גירל/בוי פרענדס און דאס גלייכן אבער די חרידיזם וועלן דאס קיינמאל נישט צולאזן
נאך מער דאס וואס איך האב געקענט גיין דעיטן און זיך טרעפן מיט מיין כלה איז בלויז ווייל איך בין א זיווג שני ביי מען ערשטע מערידזש אפילו זייענדיג 24 און מיין געוועזענע 22 איז אלעס אנגעגאנגן מיט אלע בול שיט.....
נאך מער איך האב דאס שוין אמאל ערווענט אז לויט די יעצטיגע חרידיזם אפילו עס וועט אראפקומען נאכאמאל א השכלה וועט מען חס ושלום נישט אויפגעבן די וועג פון בעשוי מיט אלע השלכות....

[yatzmachp]

און פון דעיטן קומט מען אן צו בעסערע שידוכים...

[דוד שריפטליך]

און פון דעיטן קומט מען אן צו בעסערע שידוכים...

זיכער.. נישט בלויז דעיטן נאר די עצם איידיע אז די מיידל און בחור געפעלן זיך און ליבן זיך.. און נישט ווייל מען האט געפרעגט אינפארמאציע פון יענטעס וואס גייען עסן יעדע צווייטע שבת ביי די שוויגער....

[דוד שריפטליך]

מיין כלה האב איך געפונען אן א שדכן...איך ווייס פונקטליך וואס איך רעדט ביי מיין ערשטע שידוך זענען מיינע עלטערן געווען אינוואלווד און יעצט האב איך זיי געלאזט וויסן אז איך ווער א חתן מזל טוב..
שקויעך אייבירשטער
איך האב נישט באקומען קיין חתן זייגער און איך האב עס נישט ערווארטעט און ביי מיין חתונה אם ירצה השם וועט נישט זיין קיין גראמען מען וועט ענדיגן 9:30 צענע שפעטסנס... ווער עס פלאנט צו קומען צו הארא זאל אזוי גוט זיין קומען אכטע אכט דרייסיג...

[דוד שריפטליך]

און פון דעיטן קומט מען אן צו בעסערע שידוכים...

עס וואונדערט מיר און עס עגבערט מיר עפעס שוין גאר א לענגערע צייט לאמיר זיין אפן און עס אביסעלע אויסשמועסן... דא אויף קאווע שטיבל לאנג צוריק איז געווען א גאנצע אשכול ווי מען האט געשריגן חי וקיים אז די וועג ווי אזוי מען גייט צו צו שידוכים ברויך א תיקון
וויל איך וויסן עס איז דורך א שיינע פאר יאר וויפיל פון די חברה וואס האבן געשריבן בטוב טעם ודעת קען מעיד זיין אויף זיך און די בני בית אז לאזן אז זייערע קינדער זאלן געהעריג ארויסגיין דעיטדינג אדער כאטש אליין שמועסן פאר לענגערע שעות אזוי ווי איינער האט פארגעשלאגן? עס דערמאנט אביסל פון די יעניגע מענטשן וואס זענען כסדר ביזי פארוואס מען ברויך אויף זיין אין די נאכט אריין ביי מצוה טאנץ אבער ביי די אייגענע קינדער ווילן זיי אז מען זאל זיי שיין אויסגראמען און ווער טוט למעשה און ענדיגט מצווה טאנץ עלעוו אזייגער איז א קולט........

[yatzmachp]

מיין כלה האב איך געפונען אן א שדכן...איך ווייס פונקטליך וואס איך רעדט ביי מיין ערשטע שידוך זענען מיינע עלטערן געווען אינוואלווד און יעצט האב איך זיי געלאזט וויסן אז איך ווער א חתן מזל טוב..
שקויעך אייבירשטער
איך האב נישט באקומען קיין חתן זייגער און איך האב עס נישט ערווארטעט און ביי מיין חתונה אם ירצה השם וועט נישט זיין קיין גראמען מען וועט ענדיגן 9:30 צענע שפעטסנס... ווער עס פלאנט צו קומען צו הארא זאל אזוי גוט זיין קומען אכטע אכט דרייסיג...

מזל־טוב. איך ווינטש דיר נאר די בעסט. אבער סטאטיסטיקלי... שוין איך וועל מיך דא אפשטעלן. דעס איז שוין אויסגעדראשן. איך האף אז ביי דיינע קינדער זאלסטו טוהן די זעלבע.

[סאנטיאגא]

אבער די חרדיזם וועלן דאס קיינמאל נישט צולאזן

ווער זענען חרדים נישט צו לאזן? קודם זיי קענען גארנישט טוהן דערצו, וואס וועט זיין? ר' אהרן וועט נישט מסדר זיין קידושין? די פאקט איז אז ס'האט זיך שוין געטוישט, צענדליגע בחורים און מיידלעך טרעפן זיך היינט אויף סאציאלע מידיא, דורך שדכנים מיט רעזומעי'ס, אן רעזומעי'ס, ס'טוישט זיך. יא, ס'איז מער שייך ביי די "טונע בעגל" קראוד ביי פילע מאנסי/בארא פארקע חתונות קענסטו זעהן ווי מ'סאושלייזט. טשעינדזש איז דא.

מ'טאר נישט אויפגעבן.

איין זאך וואס דו וועסט אויפטון איז אז מען וועט חתונה מאכן שפעטער מיט די זעלבע ערענדזשד מערידזש סיסטעם פון בעשוי איך האב פראוו אין די גרויסע וועלט ווי מען הייראט שפעטער האט מען כאטש גירל/בוי פרענדס

דאס איז ענליך צו א זעהר סאפיסטיקירטע טענה פון די ר' יואל ראטה פארטיידיגער, אז דער שגץ האט א פריינט ביי די 15, אשר על כן מאכן מיר זיי פשוט חתונה יונגער.. יעצט איך זאג נישט דו זאגסט עס איבער, אבער די פראבלעם איז אז אין אלע היימישע קרייזן צוגלייך, זיין חתן כלה איז אזוי ווי מ'איז שוין חתונה געהאט! אויסער א סעט מחזורים מיט א ברעסלעט טוישט זיך גארנישט...

איך זאג אלס די ווארט איז איין זאך: ס'איז דא א מאווי סקריפט: ס'הייסט חתונה האבן און מאכן קינדער, סצענע איינס: מ'מאכט א לחיים, סצענע צוויי: מ'סיינט קאנטרעקט (תנאים), סצענע דריי: היינט נאכט קינדער.

דער חרדי וואס רעדט זיך איין אז די וועג איז די "איינציגסטע" ריכטיגע וועג, האט נישט קיין אאאאאאאנהנונג אז ער גיט זיך אוועק מיט דעם. ער זאגט אויס אויף זיך, נישט אויף יענער; דעיטן שטייט נישט אין די סקריפט!! ס'איז נישט אז ס'איז נישט ווערד! ס'איז נישט אז ס'איז ערגער, ס'איז נישט אז ס'איז אינעפעקטיוו, ס'איז פלעין אף סקריפט. ווייל אפשר וועט ער איר נעמען צו א מאווי און זיי וועלן אנהייבן קלערן ווי פרום זיי ווילן זיין, אפשר וועט ער איר זאגן אז ער איז נישט אזוי אינטערסירט אין קינדער, אפשר אפשר אפשר... א גוטן שושן פורים.

און מענטשן ווילן דעס נישט איינזעהן ווייל זיי זענען אפשר נישט גענוג געזונט, איך האב שוין דעס איינגעזעהן און איך געב דיר עס וויאזוי ס'איז. און יעדער קען מיך רוהיג רופן אן אנטיסעמיט, אדער א סעלף העיטער, אדער סתם אן אנגעגעסענער, פארביטערטער, פארווייטאגטער, אויף ענגליש זאגט מען pick your poison

[ברוך שפינוזה]

דער חרדי וואס רעדט זיך איין אז די וועג איז די "איינציגסטע" ריכטיגע וועג, האט נישט קיין אאאאאאאנהנונג אז ער גיט זיך אוועק מיט דעם. ער זאגט אויס אויף זיך, נישט אויף יענער; דעיטן שטייט נישט אין די סקריפט!! ס'איז נישט אז ס'איז נישט ווערט! ס'איז נישט אז ס'איז ערגער, ס'איז נישט אז ס'איז אינעפעקטיוו, ס'איז פלעין אף סקריפט. ווייל אפשר וועט ער איר נעמען צו א מאווי און זיי וועלן אנהייבן קלערן ווי פרום זיי ווילן זיין, אפשר וועט ער איר זאגן אז ער איז נישט אזוי אינטערסירט אין קינדער, אפשר אפשר אפשר... א גוטן שושן פורים.

WOW, דו כאפסט ווי גוט דו זאגסט דא? די נקודה האב איך שוין געכאפט מיט יארן צוריק אבער קיינער האט עס נאכנישט אזוי גוט articulated ווי דיר. און דאס איז אמת אויף גאנץ "אידישקייט". פארוואס איז מען נישט מקפיד אויף סוף זמן תפילה ווי ס'שטייט אין שולחן ערוך? ווייל ס'שטייט נישט אין די סקריפט! פארוואס גייט מען נישט מיט קיין תכלת ווי ס'שטייט אין די הייליגע תורה? ווייל ס'שטייט נישט אין די סקריפט! פארוואס טאר מען נישט טראכטן גראד? ווייל ס'שטייט נישט אין די סקריפט! פארוואס שפייט מען נישט אויס מאלעסטער און שווינדלער? ווייל ס'שטייט נישט אין די סקריפט! און די ליסטע איז ענדלאז.

[סוף טוב הכל טוב]

"שטיין אין די סקריפט" = צוגעוואוינט?

[קהל'ס נער]

די וואס זאגן דא אז די וואס דעיטן האבן ערגערע שלום בית ווס. די בעשאו סיסטעם,איז דא עפעס דעיטע פאר דעים?
ושנית ניץ דיין אייגענע קאפ ווען די גייסט קויפן א נייע שטריימל גייסטו אליינס קוקען צו ס׳געפעלט דיר, ווען די קויפסט א הויז גייסטו אליינס זוכן וואס די האסט ליב, פינקט ביי א שידוך טוישסטו סטראטעיגיע, אז דא וועט מען גיין לויטן טאטען, נער מיך נישט און נער דיך נישט, די האסט שוין אפגעמאכט אז א בעשאו איט איז און יעצט זיכסטו תירוצים פאר דיר אליין.

[שמן למאור]

דא האב איך אביסל ארומגערעדט איבער דעם נושא.

[ברוך שפינוזה]

די וואס זאגן דא אז די וואס דעיטן האבן ערגערע שלום בית ווס. די בעשאו סיסטעם,איז דא עפעס דעיטע פאר דעים?
ושנית ניץ דיין אייגענע קאפ ווען די גייסט קויפן א נייע שטריימל גייסטו אליינס קוקען צו ס׳געפעלט דיר, ווען די קויפסט א הויז גייסטו אליינס זוכן וואס די האסט ליב, פינקט ביי א שידוך טוישסטו סטראטעיגיע, אז דא וועט מען גיין לויטן טאטען, נער מיך נישט און נער דיך נישט, די האסט שוין אפגעמאכט אז א בעשאו איט איז און יעצט זיכסטו תירוצים פאר דיר אליין.

https://www.kaveshtiebel.com/viewtopic. ... 218#p15218

[חובב ציון]

זייער גיטין רעיט שטייט זייער נידריג.