בס"ד
א גוטן טייערע חבירים וידידים..!
די תורה הקדושה הייבט אָן אונזער פרשה מיט די ווערטער פון משה רבינו וואס זאגט צו כלל ישראל, רְאֵה, איר אידישע קינדער זעהטס, אָנֹכִי נֹתֵן לִפְנֵיכֶם הַיוֹם בְּרָכָה וּקְלָלָה, דאס וואס איך לייג פאָר פאַר אייך, עס איז פארהאן צוויי וועגן, די ברכה און די קללה, און עס ווענדט זיך אין אייך, וועלכע מהלך איר וועט אויסוועלן, לויט דעם וועט איר זוכה זיין צו ברכה אדער חלילה דאס פארקערטע.
איידער מיר גייען ווייטער, לאמיר כאפן א בליק אין גאר א חידוש'דיגע פשט וואס שטייט אין מדרש תנחומא אין אונזער פרשה, די מדרש זעצט די ווערטער פון פסוק אביסל אנדערש, אז משה רבינו זאגט דא צו כלל ישראל "רְאֵה אָנֹכִי" קוקטס אויף מיר, "ראה אנכי אנכי שבחרתי בטובה רְאֵה היאך אנכי משונה מכל העולם", דאס הייסט אז מ'רעדט פון מאכן די ריכטיגע אויסוואל צווישן ברכה און קללה, דאַן לוינט זיך צו קוקן אויף מיר ווי ווייט איך האב זוכה געווען אנצוקומען דורכ'ן מאכן די ריכטיגע בחירה... און ווי די מפרשים טייטשן ראה היאך אנכי משונה מכל העולם, ווייל משה רבינו האט זוכה געווען צו די מתנה פון "כִּי קָרַן עוֹר פָּנָיו" ווי די תורה הקדושה דערציילט אין פרשת כי תשא אז זיין פנים האט געלאכטן און מ'האט נישט געקענט קוקן אויף איהם צוליב דעם וואס השי"ת האט גערעדט צו איהם, און ממילא ווייזט זיי משה רבינו אויף זיך אליינס אלס א לעבעדיגע דוגמא און עדות צו וואס א מענטש קען זוכה זיין אויף די וועלט דורכ'ן מאכן די ריכטיגע באשלוס.
וואס מ'דארף דאס פארשטיין, וויאזוי קען זיין אז משה רבינו דער עָנָו מְאֹד מִכֹּל הָאָדָם אֲשֶׁר עַל פְּנֵי הָאֲדָמָה זאל זאגן אזא זאך און נוצן זיך אליינס אלס א דוגמא און א באווייז אז ער האט זוכה געווען אנצוקומען ווייט און הויעך אין רוחניות'דיגע מדריגות.
די סדר הפסוקים און אזהרות אין אונזער פרשה
אצינד לאמיר כאפיר א שפאציר ווייטער אין די פרשה, געפונען מיר אז די תורה הקדושה איז מאריך און וואָרנט אונז אָן איבער די איסור פון עבודה זרה, און אז מיר זענען מחוייב דאס אויסצורייסן פון יעדן פלאץ אין ארץ ישראל וואו די גויים האבן געדינט עבודה זרה, אַבֵּד תְּאַבְּדוּן אֶת כָּל הַמְּקֹמוֹת אֲשֶׁר עָבְדוּ שָׁם הַגּוֹיִם אֲשֶׁר אַתֶּם יֹרְשִׁים אֹתָם... וְנִתַּצְתֶּם אֶת מִזְבְּחֹתָם וְשִׁבַּרְתֶּם אֶת מַצֵּבֹתָם, מיר דארפן צוברעכן זייערע מזבחות, בָּמוֹת, און מציבות וואס זיי האבן אויפגעשטעלט פאר זייערע עבודה זרה'ס.
און דערנאך וואָרנט אונז די תורה, "לֹא תַעֲשׂוּן כֵּן לַה' אֱלֹקֵיכֶם" איר זאלט דאס נישט טוהן צום אייבישטער, און ווי רש"י לערנט אין די ערשטע פשט אז דאס איז א אזהרה אז מיר זאלן נישט נאָכמאַכן די גויים וואס האבן טאקע געבויט מזבחות און מציבות וואו זיי האבן געוואלט און דארט געדינט זייערע אפגעטער, מיר טאָרן דאס נישט טוהן, מיר טאָרן נישט מקטיר זיין קיין קרבנות אינדרויסן פון בית המקדש, און ווי די תורה איז טאקע ממשיך אינעם קומענדיגן פסוק, "כִּי אִם אֶל הַמָּקוֹם אֲשֶׁר יִבְחַר ה' אֱלֹקֵיכֶם... לְשִׁכְנוֹ תִדְרְשׁוּ וּבָאתָ שָׁמָּה" מיר מוזן גיין דוקא צום פלאץ וואס השי"ת וועט אויסוועלן און מאכן רוען דארט זיין שכינה, וַהֲבֵאתֶם שָׁמָּה עֹלֹתֵיכֶם וְזִבְחֵיכֶם וְאֵת מַעְשְׂרֹתֵיכֶם, און דוקא דארט אהין זאלן מיר ברענגן אונזערע קרבנות, וַאֲכַלְתֶּם שָׁם לִפְנֵי ה' אֱלֹקֵיכֶם וּשְׂמַחְתֶּם, און דארט זאלן מיר עסן אונזערע קרבנות.
און עטליכע פסוקים שפעטער זאגט די תורה נאָכאַמאָל וְהָיָה הַמָּקוֹם אֲשֶׁר יִבְחַר ה' אֱלֹקֵיכֶם בּוֹ לְשַׁכֵּן שְׁמוֹ שָׁם שָׁמָּה תָבִיאוּ אֵת כָּל אֲשֶׁר אָנֹכִי מְצַוֶּה אֶתְכֶם עוֹלֹתֵיכֶם וְזִבְחֵיכֶם וגו' אז דוקא צום בית המקדש זאלן מיר ברענגן אונזערע קרבנות און נדבות, וּשְׂמַחְתֶּם לִפְנֵי ה' אֱלֹקֵיכֶם אַתֶּם וּבְנֵיכֶם וּבְנֹתֵיכֶם וְעַבְדֵיכֶם וְאַמְהֹתֵיכֶם וְהַלֵּוִי אֲשֶׁר בְּשַׁעֲרֵיכֶם כִּי אֵין לוֹ חֵלֶק וְנַחֲלָה אִתְּכֶם, דארט וועלן מיר זיך פרייען אינאיינעם מיט אונזערע משפחות ווי אויך זיך טיילן מיט די כהנים און לויים וואס האבן נישט באקומען קיין חלק אין ארץ ישראל, און דערפאר באקומען זיי פון אונזערע קרבנות און תרומות ומעשרות. און די תורה וואָרנט אונז ווידער, הִשָּׁמֶר לְךָ, דו זאלסט זיין געווארנט פֶּן תַּעֲלֶה עֹלֹתֶיךָ בְּכָל מָקוֹם אֲשֶׁר תִּרְאֶה, מען טאָר נישט מקריב זיין קיין קרבנות אין אנדערע פלעצער, כִּי אִם בַּמָּקוֹם אֲשֶׁר יִבְחַר ה'... שָׁם תַּעֲלֶה עֹלֹתֶיךָ...
און די תורה הקדושה זאגט ווייטער, רַק בְּכָל אַוַּת נַפְשְׁךָ תִּזְבַּח וְאָכַלְתָּ בָשָׂר כְּבִרְכַּת ה' אֱלֹקֶיךָ אֲשֶׁר נָתַן לְךָ בְּכָל שְׁעָרֶיךָ, אויב דו ווילסט דוקא עסן א שטיקל פלייש, עס וועט דיר גלוסטן צו האבן סתם פלייש, דאס קענסטו עסן ביי דיר, אין סיי וועלכע שטאט, אבער נישט קיין קרבנות, דאס דארף מען עסן דוקא אין ירושלים, כִּי אִם לִפְנֵי ה' אֱלֹקֶיךָ תֹּאכְלֶנּוּ בַּמָּקוֹם אֲשֶׁר יִבְחַר... אַתָּה וּבִנְךָ וּבִתֶּךָ וְעַבְדְּךָ וַאֲמָתֶךָ וְהַלֵּוִי אֲשֶׁר בִּשְׁעָרֶיךָ. און אזוי איז די תורה הקדושה מאריך נאך און נאך אין דעם ענין, און צום סוף קומט מען צוריק צום ענין פון עבודה זרה (י"ב ל') הִשָּׁמֶר לְךָ פֶּן תִּנָּקֵשׁ אַחֲרֵיהֶם... לֵאמֹר אֵיכָה יַעַבְדוּ הַגּוֹיִם הָאֵלֶּה אֶת אֱלֹהֵיהֶם וְאֶעֱשֶׂה כֵּן גַּם אָנִי, אז מיר דארפן זיך היטן פון עבודה זרה און נישט פאָרשן די וועגן פון די גויים ביים דינען עבודה זרה און זיי וועלן נאָכמאַכן ח"ו.
וואס באדייט די איסור הבמות?
וואס פון דאס אלעס שטעלט זיך ארויס א קלארע בילד אז עס איז פארהאן א הארבע איסור אז א איד טאָר נישט בויען קיין בָּמָה און מקריב זיין קרבנות צום אייבישטער אין קיין שום אנדערע פלאץ (ווענדט זיך אין וועלכע תקופה, אבער איינמאל ס'איז געווען א בית המקדש האט מען שוין מער קיינמאל נישט געמעגט מקריב זיין ערגעץ אנדערש), און ווי ס'איז קלאר משמע פון די המשך הפסוקים האט דאס א שייכות מיט עבודה זרה, אויב א איד איז מקריב א קרבן ערגעץ אנדערש איז דאס די וועגן פון די גויים וואס האבן אזוי געדינט זייער אפגאט.
נו, פארשטייט זיך אליינס אז אויב די תורה זאגט אונז אזוי דאן ווייסן מיר אז דאס איז א פאקט, דאס איז דער רצון השי"ת אז מיר זאלן נישט ברענגן קיין קרבנות אין קיין שום אנדערע פלאץ. אבער לאמיר זיך אביסל פארטיפן, עכ"פ בדרך מחשבה ורמז אין די פנימיות'דיגע כוונה פון אט דעם איסור, וואס איז טאקע אזוי שלעכט אויב א איד כאפט אָן א חשק צו דינען דעם אייבישטער און ער לויפט ארויס צו זיך אין הויף, ער לייגט אראפ עטליכע שטיינער אלס א בָּמָה און ער איז מקריב דעראויף א קרבן צום אייבישטער, אין אונזערע אויגן וואלט דאָך דאס געווען ממש 'ווי געוואונטשן' צו קענען זיך דערנענטערן צו השי"ת אין די אייגענע ד' אמות, עס וואלט געווען דערהויבן און לעכטיג צו האבן אַן אייגענעם מזבח וואו מען גייט און וואו מען שטייט. איז וואס לערנט אונז די תורה הקדושה דא מיט דעם ציווי?.
די בחינה צו קענען זעהן וואו מ'האלט אויף די וועלט
עס האט דערציילט א יונגערמאן א מבקש, וואס זיין מהות איז אלעמאל צו זוכן און פארלאנגן פון זיך נאך און נאך, ער האט שוין פראבירט פילע דרכים און מהלכים אין עבודת השי"ת, ער הערט כסדר פרישע שיעורים און דרשות, לערנט ספרי מוסר וחסידות, און ער ארבעט אלעמאל אויף פארשידענע פראנטן צו שטייגן העכער. איינמאל האט איהם א חבר זיינער געגעבן א פרעג אָפנהארציג, "וואס טויג דיר דאס אלעס? וואס האסטו פון דעם? וואס לוינט זיך דיינע כוחות וואס דו לייגסט אריין, ווער זאגט אז עס ברענגט דיך בכלל ערגעץ?"...
נישט וויסענדיג א קלארע תשובה אויף יענעמ'ס קושיא, איז דער יונגערמאן אריין צו זיין רבי - זיין מורה דרך אין עבודת ה' און ער האט איהם דאס געפרעגט, וויאזוי ווייס איך בכלל אויב איך האב עפעס פון מיין גאנצע הארעוואניע, איך בין משקיע איבערמידליכע כוחות, איך טוה און איך טוה, און אפשר איז עס טאקע גארנישט ווערד ח"ו?.
האט איהם זיין רבי געענטפערט א קורצע אבער גאר-טרעפליכע תשובה: "אויב שפירסטו פון די אלע זאכן וואס דו ביסט עוסק אז עס ברענגט דיר מער אהבת ה' און אהבת ישראל, דאן ווייסטו אז דו פאָרסט גוט"... שטעל זיך אפ און קוק זיך אום אויף זיך אליינס, בין איך געווארן בעסער ברוחניות? בין איך געווארן נענטער צו השי"ת? פיר איך זיך אויף בעסער? האב איך מער ליב א צווייטע איד ווי אמאל? דאס איז א סימן אז מ'מאכט פאָרשריט און מ'גייט אינעם ריכטיגע ריכטונג. אבער אויב א מענטש לערנט און לערנט און ער לויפט אהין און אהער און זוכט אלע מיני וועגן, און ער רעדט זיך איין אז ער טוט עפעס אויף, אבער ווען ער מאכט זיך א אמת'ע חשבון הנפש זעהט ער אז בפועל האט זיך גארנישט געטוישט אין זיין אהבת ה' אדער אהבת ישראל, איז א סימן אז דערווייל גייט ער טאקע נישט אין ערגעץ...
ווען מיר טוען זאכן וואס האבן נישט קיין תוכן אין זיך
כלפי מה דברים אמורים, לאמיר עס אביסל מער אויסשמועסן, און נישט חלילה בדרך מוסר, נאר אויף א אופן פון תועלת און אויפוואכונג... עס איז באקאנט וואס הגה"צ רבי מיכאל בער ווייסאמאנדל זצ"ל האט אמאל געזאגט ווען ער האט זיך באקלאגט אויפן מצב הדור, "אידישקייט וואקסט ב"ה אין די לענג און אין די ברייט, אבער נישט אין די טיפקייט" (אדער "נישט אין די הייעך") דאס הייסט, אז אין אונזער תקופה בליהט אידישקייט אויף א הערליכע פארנעם, גוטע זאכן ווערן נתרבה אין גרויסן, אבער צומאל איז עס ליידער בלויז אויבערפלעכליך, עס איז חיצוניות'דיג און נישט טיף, און מיר טוען טאקע זאכן וואס זענען אפשר גרויס אין 'כַּמוּת' אין זייער קוואנטום און מאָס, אבער עס פעלט אין 'אֵיכוּת' די אינערליכע אינהאלט, עס האט נישט אין זיך די תוכן, די פנימיות, די ערליכקייט, וואס דאס איז די עיקר וואס רעכנט זיך אין רוחניות.
און מיר קענען דאס באמערקן כסדר ווי עס מאכן זיך פארשידענע געלעגנהייטן ווען מענטשן קומען אויף מיט געוויסע גרינגע און געשמאקע 'מצוות' וואס מ'איז מקיים מיט גרויס פרסום און כבוד, ס'איז ממש להפליא, מ'לייגט אריין אין דעם אלע הנאות עולם הזה צו די זייט, און פאר א מינוט קוקט אויס אז עס איז 'אכשר דרא' ווי שטארק אונזער דור איז זוכה צו פּראַווען און זיך צו פרייען מיט תורה, מצוות, חסד, און נאך, עס קען זיך דאַכטן אז ס'איז ממש איין שטיק כבוד שמים און רצון ה'. [און די כוונה איז בכלל נישט אוועקצומאכן אדער מקטרג זיין אויף פילע גוטע זאכן וואס מיר טוען ב"ה] אבער אויב מיר וועלן גיין אין א זייט און מאכן א שטילע און אמת'ע חשבון-הנפש אויב דאס אלעס ברענגט אונז אפילו איין טריט נענטער צו אהבת השי"ת אדער אהבת ישראל ווי יענער גוטער איד האט געזאגט, וועלן מיר זיך איבערצייגן די ווייטאגליכע מציאות, אז לַאו דוקא; דאס הייסט אז זייער אסאך מאל זענען די פעולות וואס מיר טוען מכלומר'שט פארן אייבישטער, בכלל נישט עפעס וואס ברענגט אונז 'באמת' נענטער צו קרבת אלקים און צו עבודת השי"ת. א מענטש קען ווערן פארבלענדעט פון פארשידענע 'מצבים' און 'מעמדים' און זיך איינרעדן אז עס איז די רצון ה' און א קידוש ה' ווען באמת איז דאס היבש ליידיג פון תוכן, עס פארמאגט נישט קיין שום נשמה און קיין שום רוחניות אין זיך, און עס ברענגט נישט מיט זיך קיין שום תועלת צו עבודת השי"ת.
מיר דארפן זיך נאר ארויסלאזן אויפן וועג
יעצט, וועט א מענטש זאגן אז מיר רעדן דאָך דא פון גרויסע השגות, ווער פון אונז איז דען ראוי אנצוקומען צו אזעלכע הויכע מדריגות פון טוהן זאכן מיט אַן אמת לשם שמים? מיר זענען קליינע מענטשן און וואס פארלאנגט מען פון אונז מער פון דאס ביסל חיצוניות און כַּמוּת וואס מיר קענען אהערשטעלן אין אונזער היינטיגע שוואכע דור?.
אבער ווי מיר האבן שוין ערקלערט דעם יסוד אינעם פריערדיגן שיעור, ווען א מענטש געפונט זיך אין גלות, ווען ער איז פארפלאָנטערט אין א טיפע גרוב אדער אין הויכע שניי, און ער פאלט אלס אריין טיפער, דעמאלטס פעלט זיך אויס די ערשטע גאולה'דיגע טריט; דאס עצם זיך אפשטעלן און מתבונן זיין און זוכן א וועג ארויס פונעם פלאנטער, דאס איז די ערשטע טייל פון זיין גאולה, אדער די ערשטע טריט וואס ער שטעלט אוועק זיך צו קענען רוקן פאָראויס און ארויסקריכן פונעם גריב, אט דאס איז די 'אתחלתא דגאולה' ווייל אָנדעם הייבט זיך גארנישט אָן, און דאס איז די קליינע אבער וויכטיגע יסוד אויף וואס זיין גאנצע גאולה וועט זיך שפעטער בויען.
דאס זעלבע איז אין רוחניות און אין עבודת השי"ת, עס פארלאנגט זיך פון אונז צו מאכן די ריכטיגע החלטה, אויסוועלן די ריכטיגע אויסוואל וואו מיר ווילן גיין. א מענטש דארף זיך פרעגן וואו וויל איך אנקומען? וואס איז מיין ציל? און דערנאך דארף מען טאקע שטעלן א טריט אינעם ריכטיגן ריכטונג, מיר מוזן זיך ארויסלאזן אויף יענעם וועג און מאכן השתדלות אנצוקומען צום ענדגילטיגן ציל און תכלית, און דאן וועט שוין השי"ת העלפן אז מיר וועלן בסייעתא דשמיא זוכה זיין אנצוקומען, עס קען טאקע זיין אז עס איז א לאנגע און שווערע וועג, אבער מיר מוזן מאכן די ערשטע החלטה, די באשלוס און די אויסוואל צו וועלן גיין דארט, און נאכדעם וועט מען אונז העלפן און פירן פון הימל.
אבער אויב א מענטש מאכט נישט די ערשטע ברעקל השתדלות, ער לאזט זיך בכלל נישט ארויס אויפן לאנגן וועג, דאן וויאזוי איז מעגליך אז ער זאל אמאל קענען אנקומען צום ציל? ער איז דאָך געבליבן זיצן אינדערהיים מיט פארלייגטע הענט, אזוי איז נישט פארהאן קיין מציאות אז מ'זאל ערגעץ אנקומען.
צומאל איז די וועג שווער פון אנהייב אבער דערנאך ווערט עס גרינג
די גמרא דערציילט אין מסכת עירובין (דף נ"ג:) אז דער תנא רבי יהושע בן חנניה האט דערציילט די חכמה פון אידישע קינדער, און ער האט געזאגט אז אמאל האט איהם א קינד מנצח געווען מיט א דבר חכמה. געווען איז דאס ווען רבי יהושע איז געגאנגען אויפן וועג, און ווען ער איז אנגעקומען צו א 'פרשת דרכים' וואו די וועג צוטיילט זיך אויף עטליכע וועגן, האט ער אנגעפרעגט א יונגל וואס איז דארט געזעצן "וועלכע וועג פירט דא אין שטאט אריין?", האט איהם דער יונגל געוויזן אויף איין וועג און געזאגט "זו קצרה וארוכה" אז די וועג איז קודם קורץ אבער נאכדעם ווערט עס לאנג, און דערנאך האט ער איהם צוגעוויזן אויף א צווייטע וועג "וזו ארוכה וקצרה" אז דאס איז קודם לאנג אבער נאכדעם ווערט עס קורץ.
הכלל, רבי יהושע האט אויסגעוועלט די וועג וואס איז קורץ פון אנהייב (ווער וויל דען נישט גיין אין די שנעלערע און גרינגערע וועג), און עס איז טאקע געווען א דרך קצרה, אבער ווען ער איז אנגעקומען צום שטאט האט ער זיך געטראפן אין א געגנט פיל מיט פעלדער און גערטנער וואו מ'האט נישט געקענט אדורכגיין געהעריג, האט ער זיך צוריק געדרייט און אוועקגעגאנגען פון דארט. ווען ער האט נאָכאַמאָל באגעגנט דאס קינד וואס איז נאך געזעצן ביים שייד-וועג, האט ער איהם געפרעגט, מיין קינד, דו האסט דאָך געזאגט אז דאס איז א קורצע וועג, אבער דערווייל קומט מען נישט אָן אין ערגעץ... האט איהם דער יונגל געענטפערט, איך האב דאָך דיר געזאגט אז עס איז א "קצרה וארוכה", אין אנהייב איז עס טאקע געשמאק און גרינג, אבער ווען עס קומט למעשה דארף מען שווער ארבעטן אנצוקומען אין שטאט אריין, דאגעגן די צווייטע איז טאקע א לאנגע און שווערע וועג, עס דויערט אסאך צייט צו גיין, אבער נאכדעם קומט מען אָן אויף א גוטן פלאץ און מ'קען גלייך און גרינג אריינגיין אין שטאט אריין.
און רבי יהושע האט דערציילט, "נשקתיו על ראשו ואמרתי לו אשריכם ישראל שכולכם חכמים גדולים אתם מגדולכם ועד קטנכם" איך האב איהם געגעבן א קוש און געזאגט וואויל איז אייך כלל ישראל וואס אייך אלע פון גרויס ביז קליין זענט גרויסע חכמים.
וואס דאס לערנט אונז א כלל אין לעבן און בפרט אין עבודת השי"ת, אז מען טאר זיך נישט לאזן נאַרן פונעם 'דרך קצרה וארוכה' וואס איז טאקע גרינג און געשמאק פון אנהייב אבער ברענגט נישט דעם מענטש אין ערגעץ... מען דארף וויסן אז עבודת השי"ת איז פארקערט, עס איז א דרך ארוכה, עס איז לאנג, עס נעמט צייט, מ'מאכט פאָרשריט צוביסלעך, איין טריט און נאך א טריט, אבער מיר מוזן זיך ארויסלאזן דוקא אויף יענעם וועג, דוקא אויפן אמת'ע וועג, די וועג פון תכלית וואס פירט צום ציל, די וועג וואס וועט בעזהשי"ת צום סוף ווערן קורץ און גרינג איינמאל מיר וועלן זוכה זיין צו די סייעתא דשמיא וואס השי"ת זאגט אונז צו אז ער וועט אונז געבן ווען ער זעהט אז מיר מאכן די ריכטיגע בחירה און מיר האבן די ריכטיגע שאיפות און רצונות.
פלייש אינעם חצר האט נישט קיין שייכות מיט עבודת ה'
בדרך רמז קענען מיר דערמיט ערקלערן די ציווי וואס מיר געפונען אזוי באריכות אין אוזנער פרשה ווי מיר האבן פריער מרחיב געווען אז דער אייבישטער הייסט עטליכע מאל אז מיר זאלן קומען און ברענגן אונזערע קרבנות דוקא צום בית המקדש, כִּי אִם אֶל הַמָּקוֹם אֲשֶׁר יִבְחַר ה' אֱלֹקֵיכֶם... דער איד האט א ציווי זיך ארויסצולאזן אויפן וועג, אויב ווילסטו זיך דערנענטערן צו השי"ת, אויב ווילסטו ברענגן א קרבן און מאכן א נחת רוח פאר הקב"ה, די איינציגסטע וועג איז דורכ'ן גיין און מאכן די לאנגע רייזע וואס עס פעלט זיך אויס, נאר נאך א לאנגע עבודה פון הכנה און התעוררות, אזוי קען מען קומען דינען דעם אייבישטער און טוהן דער רצון השי"ת.
דאגעגן אויב א איד לויפט ארויס צו זיך אין חצר און בויעט א בָּמָה און איז מקריב א קרבן פאר השי"ת, לערנט אנז משה רבינו אז דאס וועט זיך ענדיגן גאר נאנט צו עבודה זרה רח"ל... אפשר אין אנהייב וועט עס אויסזעהן ווי א גוטע זאך, וואס קען דען זיין בעסער ווי ארויסגיין אינדרויסן און מקטיר זיין א בהמה גענוי ווי אין בית המקדש, אבער דער אמת איז אז עס איז א 'דרך קצרה וארוכה' עס זעהט טאקע אויס געשמאק און דערהויבן, אבער דער סוף וועט זיין אז קיין ברעקל אהבת ה' און אהבת ישראל וועט נישט ארויסקומען דערפון, מיר וועלן זיך צוגעוואוינען צו עסן פלייש אין אונזער הויף און פּאַטשן די הענט מיט התלהבות און זיך איינרעדן אז מיר דינען דעם אייבישטער דערמיט... עס וועט אבער זיין בשר תאוה מיט א לבוש פון אידישקייט און עבודת השי"ת...
דאגעגן ווען א איד לאזט זיך ארויס אויפן וועג, ער שלעפט זיך מיט טלטול הדרך פאר לאנגע וואכן אין בית המקדש אריין, ער לאזט איבער זיין פארמעגן פאר א שטיק צייט, ער רייסט זיך אוועק פון זיין שטוב און פון זיין באקוועמליכקייט, ער מאכט א הכנה אין זיין הארץ במשך זיין גאנצע וועג ארויף אז אט אט גייט ער שוין זוכה זיין אנצוקומען צו די גרויסע און לעכטיגע פלאץ "הַמָּקוֹם אֲשֶׁר יִבְחַר ה' אֱלֹקֵיכֶם בּוֹ לְשַׁכֵּן שְׁמוֹ שָׁם שָׁמָּה" און עס כאפט איהם א הייליגע ציטער, אזוי דארף זיין די צורה פון עבודת השי"ת! מען דארף גיין אויפן וועג, מ'דארף שפאנען אויף די דרך ארוכה כדי צו קענען אנקומען צום ריכטיגן ציל.
און ווי די תורה אליינס זאגט אונז, דארט וועסטו טאקע אנקומען צו אהבת השי"ת און אהבת ישראל, וּשְׂמַחְתֶּם לִפְנֵי ה' אֱלֹקֵיכֶם אַתֶּם וּבְנֵיכֶם וּבְנֹתֵיכֶם וגו' וְהַלֵּוִי אֲשֶׁר בְּשַׁעֲרֵיכֶם כִּי אֵין לוֹ חֵלֶק וְנַחֲלָה אִתְּכֶם, דארט וועסטו זעהן ווי דו וועסט שטייגן העכער, דו וועסט טוהן דעם רצון ה' און אויך דערפרייען אנדערע.
און די תורה הקדושה שמועסט אויס, רַק בְּכָל אַוַּת נַפְשְׁךָ תִּזְבַּח וְאָכַלְתָּ בָשָׂר כְּבִרְכַּת ה' אֱלֹקֶיךָ אֲשֶׁר נָתַן לְךָ בְּכָל שְׁעָרֶיךָ, אויב דו ווילסט דוקא עסן א שטיקל פלייש ביי דיר, קענסטו דאס עסן לשם בשר תאוה ביי דיר אין הויף. אויב א מענטש וויל זיך אמאל נאכגעבן און זיך לאזן וואוילגיין, געזונטערהייט, אבער מאך נישט דערפון קיין 'מזבח' און קיין 'במה' פארן אייבישטער. ווייס וואו דו שטייסט, דאס איז בשר תאוה לשם תאוה. א הייליגע קרבן, התקרבות לה' דאס איז מען זוכה נאר נאכן גיין און וואַנדערן צום בית המקדש מיט די ריכטיגע הכנה און די ריכטיגע כוונה.
מיר דארפן נאר מאכן די ערשטע בחירה
איי אויב אזוי וועט אונז אנכאפן א שרעק קלערנדיג אז מיר דארפן באווייזן דאס אומגלויבליכע און דורכגיין אזא לאנגע און שווערע דרך ארוכה אנצוקומען צום ציל, אויף דעם הייבט אָן משה רבינו אונזער פרשה מיט'ן זאגן אז עס זענען פארהאן צוויי וועגן אין וועלכע מ'קען גיין, עס איז דא בְּרָכָה און עס איז דא קְלָלָה, און ווי דער רמב"ן און דער רבינו יונה און נאך ראשונים ערקלערן שוין, אז דאס איז די ערשטע עבודה פון מאכן א בחירה, דאס הייסט אויסער די טאג טעגליכע בחירה וואס א מענטש האט שטענדיג אז ער קען אויסוועלן וויאזוי זיך צו פירן, איז אבער דא א ערשטע בחירה, א יסודות'דיגע החלטה וואס דער מענטש דארף מאכן צום ערשט, "וואו וויל איך בכלל גיין? וועלכע וועג קלויב איך זיך אויס פאר א דרך החיים? וואס איז מיין כלליות'דיגע רצון אויף די וועלט?", און מיר מוזן מאכן די אויסוואל פון ברכה.
און ווי עס ערקלערט מו"ר הגאון רבי יצחק דוב קאפעלמאן ראש ישיבת לוצערן זצ"ל אין זיין ספר שיח יצחק, אז דאס איז די כוונה פון די ווערטער פון משה רבינו לויט'ן מדרש תנחומא, "רְאֵה אָנֹכִי, אנכי שבחרתי בטובה רְאֵה היאך אנכי משונה מכל העולם", משה רבינו זאגט נישט "אנכי שהלכתי בדרך טובה" ער האלט זיך נישט גרויס אז ער האט עפעס געטוהן גוט אין זיין לעבן, משה רבינו זאגט אונז נאר, לערנט זיך אפ פון מיר אט די איינע זאך ראה אנכי שבחרתי בטובה! איך האב געמאכט די ריכטיגע בחירה, איך האב 'אויסגעוועלט' די וועג פון ברכה און עבודת השי"ת, און דאס אלעס וואס איך האב זוכה געווען פון דארט און ווייטער, דאס איז שוין געווען א מתנת חינם פון הימל וואס דער אייבישטער שטעלט צו פאר דער וואס מאכט די ריכטיגע אויסוואל, און דעריבער טוט אויך די זעלבע ווי מיר, מאכט די זעלבע בחירה, און דער אייבישטער וועט אייך אויך העלפן און ברענגן גאר ווייט, און אייער דרך ארוכה וועט צום סוף ווערן א דרך קצרה און איר וועט זוכה זיין אנצוקומען צום תכלית און ציל און זוכה זיין צו די אלע ברכות.
לסיכום געדענק:
• ווען מיר טוען פארשידענע פעולות, דארפן מיר זיך פרעגן "בין איך געווארן בעסער אין אהבת ה' און אין אהבת ישראל?", ווייל דאס איז דער ציל.
• מיר מוזן מאכן די ערשטע בחירה וואו אהין מיר ווילן אנקומען און וואס איז אונזער ציל, און דערנאך דארף מען שטעלן א טריט אין יענע ריכטונג.
• אמאל איז דא א דרך "קצרה וארוכה" וואס זעהט אויס גרינג און געשמאק אבער עס פירט נישט אין ערגעץ. עבודת השי"ת איז א דרך "ארוכה וקצרה" קודם איז עס לאנג און שווער, אבער נאכדעם איז מען זוכה צו סייעתא דשמיא און עס ווערט גרינג און זיס.
א לעכטיגע שבת קודש!
זיך איינצושרייבן צו באקומען די "מיט א טיפערן בליק"
דורך אי-מעיל בעז"ה tiferenblik@gmail.com