אנוסי גור

[צפת]

איך וויל דא ווידמען אן אשכול איבער א תופעה וואס איז שוין היינט נישט קיין סוד, כאטש וואס עס זענען פארהאן אזעלכע וואס ווילן דאס לייקענען פאר אלע קאסטן. דאס איז די נושא פון "אנוסי גור".

דארט אין חסידות גור, זענען פארהאן הונדערטער און מעגליך טויזנטע אידן, וואס גלייכן שטארק נישט וואס עס קומט דארט פאר, דעם רבי'ן האט מען נישט ליב און מען וואלט שטארק געוואלט מיטהאלטן און זיך באטייליגן אין די קהילת פני-מנחם. פילע אידן גלייכן שטארק הגאון רבי שאול אלתר שליט"א און וואלטן זיך צוגעקלעבט צו אים, אויב זאל מען עפענען די טירן און לאזן דעם עולם גיין.

דער מצב איז דארט פחד מוות, עלטערן ציטערן פון זייערע אייגענע קינדער. אז א פרוי האט געשמועסט מיט א קאזינע, א געוועזענע חבר'טע אויפן טעלפאן, איינער וואס איז היינט ביי ר' שאול, און א טאכטער איז דאס געוואויער געווארן, האט זי אריינגערופן די וועד און פאר'מסר'ט איר מאמע אז זי פאלגט נישט די תקנות. דאס זענען מעשיות וואס האבן ווירקליך פאסירט. מענטשן ציטערן פון די אייגענע שאטן, פון זייערע ברידער, קינדער און עלטערן, און קענען ממש נישט טון וואס זיי ווילן.

ס'איז שוין געווען מעשיות, נישט איין מאל און נישט צוויי מאל, וואס א מענטש האט געזאגט א האלבע ווארט פאר א נאנטע חבר, און אויפצומארגנס האט מען אים טערעראזירט אין בית-המדרש, געשפיגן, אדער אין בעסטן פאל אראפגערופן אויף א זיצונג מיטן וועד. ס'איז פשוט א געפערליכער טעראר, אז א מענטש האט נישט היינט דארט קיין אייגענע בחירה.

מיט דעם אלעמען, זענען פארהאן דארט אינדערווייניג אין גור, א קבוצה מענטשן, וואס זענען באהאלטענערהייט חסידים פון ר' שאול, מיר וועלן זיי אנרופן מיטן נאמען "אנוסי גור". בסתר רופן זיי אים אן פרעגן זייערע שאלות, רעדן זיך כסדר דורך מיט אים, הערן זיינע דרשות און נעמען הויפענעס חיזוק פון אים. צווישן די אנוסי גור זענען פארהאן עטליכע מדריגות, ווי פאלגענד:

ס'זענען דא אזעלכע אנוסי גור, וואס האבן נישט קיין דירעקטע שייכות מיט ר' שאול. זיי וואלטן שטארק געוואלט גיין צו אים און האבן קשר, אבער זיי קענען דאס נישט טון, און קענען אפילו נישט אויפברענגען אויף די לעפצן אז זיי ווילן דאס טון, פשוט זיי האבן מורא פון זייערע אייגענע בלוט און פלייש - די אייגענע ווייב מיט קינדער. די מאקסימום וואס זיי קענען טון איז, באהאלטענערהייט צו זינדיגן... קוקן ווידאוס פון ר' שאול, אונטער פארמאכטע לאדענס אין די טונקלקייט פון די נאכט, זיך מחזק זיין מיט אפאר גוטע ווערטער, אדער זיך צוהערן דורכ'ן טעלפאן שטילערהייט צו זיינע דרשות. אויף די מענטשן איז א גרויסער רחמנות, זיי האבן אפילו נישט פאר וועמען צו זאגן און מיט וועמען זיך דורכצושמועסן, זיי זיצן און וויינען אליין. בינם לבין עצמם זענען זיי זיך מגדיר אלס אנוסי גור, און אלס חסיד פון דער ראש-ישיבה שליט"א.

אן אנדערע מדריגה מענטשן זענען דא, אזעלכע וואס האלטן יא מער מיט, אבער אלעס באהאלטענערהייט. עס איז נישט קיין סוד אז אין גור זענען פארהאן אן א שיער מענטשן, "אנוסי גור", וועלכע רעדן זיך דורך מיט ר' שאול און פרעגן אים זיינע שאלות. ר' שאול ענטפערט יעדן איד וואס פרעגט אים און איז נישט מבחין צווישן זיינ'ס א מענטש און א גורע חסיד. די מענטשן זענען כסדר מקושר מיט אים, פרעגן אים און זעהען אין אים זייער רבי ומנהיג, טראץ דעם וואס אפיציעל זענען זיי אין גור און ס'הייסט אז זיי האבן גארנישט מיט אים. זיי האלטן כסדר מיט, רופן אים אן זאגן מזל-טוב ביי שמחות, האבן אמאל באהאלטענע זינדיגע קשרים מיט חברים אויפן אנדערן זייט גדר, אבער אלעס איז סודות'פול, אין חצר ווייסט מען נישט דערפון, און רוב מאל ווייסן אפילו נישט דערפון די אייגענע משפחה מיטגלידער, דאס הייסט די אייגענע קינדער אדער די אייגענע עלטערן. מאנכע, קלוגערע צווישן זיי, האבן יא דער מהלך איבערצוגעבן שטילערהייט פאר די קינדער אזעלכע האלבע רמזים, גענוג אז מען זאל זיי נישט קענען באשולדיגן אז זיי האבן יא עפעס קשר וכו'.

עס קומט אויס אז ר' שאול האט צוויי חסידות'ן, צוויי קבוצות, וואס יעדע איינע פון זיי דארף ער אנדערש באהאנדלען. ס'זענען דא זיין אפיציעל קבוצה, זיין חבריא און חסידות וואס זענען אוועק פון גור און געגרינדעט אן אייגענעם קהילה מיט מוסדות, אונטערן נאמען "פני מנחם". אויסער דעם זענען פארהאן די אנוסי גור, דאס איז אן אנדערע קבוצה פון מענטשן, אידן וואס זענען נאך אין גור זעלבסט, אבער זיי זעהען אין ר' שאול אלס זייער מנהיג און פרעגן אים אלע זייערע שאלות.

די דריטע און די מערסטע אינטערעסאנטע מדריגה איז, קבוצות פון אנוסי גור, וואס שפרודלען אין גור אליין דא און דארט. יעדע שטיק צייט ווערט אנטדעקט דורך די וועד נאך א קבוצה פון מענטשן, וואס זענען בסתר חסידים פון ר' שאול און קומען זיך צוזאמען שטילערהייט. מען באהאנדלט דאס פראפעסיאנאל און שטיל. ס'איז פארהאן אזא מציאות, אז יונגעלייט, אנוסי גור, קומען זיך צוזאמען בשתיקה, מען שמועסט פון גור, פון דער ראש-ישיבה, מען איז זיך מחזק אין דער מצב. צומאל רעדט מען פון גאר קליינע קבוצות, פינף מענטשן אדער אפילו ווייניגער. ווי נישט, מענטשן וואלטן געוואלט זיין דארט אין קהילת פני מנחם, אבער זיי קענען נישט, מען וויל הערן א גוט ווארט, זיך מחזק זיין אינאיינעם, מען וויל קענען שמועסן אפן און פארברענגען, עס פעלט אויס ווי אוויר לנשימה. דער מצב איז אבער, אז דער מוסד אין גור קוקט יעדן איינעם נאך ביז אין די נאז לעכער, מען לאזט פשוט נישט לעבן. דעריבער זענען פארהאן אזעלכע באהאלטענע קבוצות וואס קומען זיך אמאל צוזאמען, מיט די שטילע עידוד פון דער ראש-ישיבה אליין, וואס ווייסט פון דעם און שטיצט עס. ס'האט זיך שוין געמאכט אז מען האט בשעת מעשה גערופן דעם ראש-ישיבה און ער האט געזאגט אפאר חיזוק ווערטער. אין די וועד אין גור ווייסט מען דערפון, אבער מען וויל נישט אז די גאס זאל וויסן פון אזא תופעה, דאס איז דאך די גרעסטע בושה וואס קען נאר זיין.

און מיינט נישט אז די אידן זענען זיך אליין שולדיג, זיי וואלטן זיך געדארפט אויפהייבן און גיין. ניין, זיי קענען דאס נישט טון, צי וועגן די אייגענע קינדער (עיין פרשת סנדק, וואס ער האט געכאפט דערפאר), אדער ווייל מען סטראשעט אז מען וועט דערציילן שמוץ אויף אים (וואס די וועד האלט חשבון אויף יעדע בחורי'שע מעשה פון צוואנציג יאר צוריק - אלע רעקארדס זענען ביי זיי - און אויב נישט אויף דיר, וועט מען דערציילן אויף דיין ברודער, טאטע, שווער, יוא נעם איט).

מענטשן ווילן גיין, אבער מען קען נישט גיין. דערפאר איז געווארן א מציאות אז פילע פילע מענטשן אין גור, ווילן האבן שייכות מיט ר' שאול, באופן כזו או אחרת, און זיי זענען געצווינגען צו לעבן אלס אנוסי גור. ביז היינט זענען פארהאן קבוצות אין גור זעלבסט וואס זענען שטילערהייט אנגעהאנגען אין זייער ראש-ישיבה. ווער רעדט נאך אין די לעצטע צייט, ווען מענטשן עפענען זיך די אויגן און טראכטן וואס עס וועט פאסירן אחרי אריכת ימיו ושנותיו פונעם היינטיגן רבי'ן. עס איז נישט קיין סוד אז ער לאזט נישט איבער קיין לייטישן ממשיך. איין זוהן ר' דוד, דער יונגסטער, וואס דער פאטער שטיפט אים, אבער די עלטערע ברידער וועלן זיך נישט לאזן פון אים, און אפילו ער אליין קומט אויך נישט לקרסילי רגליו פון ר' שאול און נישט צו די קינדער פון ר' שאול. מענטשן דארט האבן נישט ליב די גאנצע הנהגה און שטילערהייט איז מען זיך מחזק אינאיינעם, יעדער אויף זיין אופן, אליין אדער בחבריא.

דאס זענען פאקטן וואס אין גור פראבירט מען צו באהאלטן פאר יעדן פרייז. אין די ארכיוון אין די וועד אין גור, זענען פארהאן פעלער וואו מען האט געכאפט חבורות פון אנוסי גור, ... וואס האבן געהאט שטילע קשרים מיט ר' שאול. מען האט שוין געדארפט מאכן סדר אין אזעלכע פעלער און סטראשען די אנוועזנדע. אבער גור וועט טון אלעס אין די וועלט אז מען זאל נישט וויסן דערפון. ס'איז גענוג בושה אז א קבוצה האט זיך אויפגעהויבן און געמאכט שבת פאר זיך, און ס'איז נאך אסאך א גרעסערע בושה אז די קבוצה וואס איז געבליבן אין גור איז פיל גרעסער ווי די קבוצה וואס זענען ארויסגעגאנגען. אויב זיי קענען נישט שלינגען דעם פאקט אז קהילת פני מנחם איז א פאקט, מיט א קבוצה וואס איז ארויס פון גור, פאסט זיי אסאך מער נישט, אז אין גור איז נאך אלס פארהאן מענטשן וואס וואלטן אהינגעגאנגען און אז זיי זענען בפועל נאנט צום ראש-ישיבה. אין איין פאל ווען מען האט זיך דערוויסט פון אזא צוזאמענקום, האט מען געסטראשעט די חבריא, אז אויב רינט ארויס אויף די גאס אז ס'איז געווען אזא קבוצה, וועט געשען פאר זיי די ערגסטע. און זיי ציטערן... א פאקט!

די טעראר אויפן פלאץ איז אין לשער, דאס איז וואס מען ווייסט אינדרויסן, אבער וואס מען ווייסט נישט איז נאך אסאך טיפער און מער. מענטשן זאגן אז אויך אין סקווירא אדער אין אנדערע פלעצער איז אויך פארהאן טעראר. אבער צי איז דאס טאקע די זעלבע סארט טעראר? - א סקווירא איד וואס איז מחליט אז ער לאזט זיך אפ פון די גאנצע מעשה, וועט זיין א פראבלעם פאר א געוועזענע חבר אדער ברודער צו רעדן מיט אים? - וועט מען טערעראזירן א איד פון סקווירא, ווייל ער שמועסט מיט א קאזין א געוועזענע סקווירא חסיד? - וועלן קינדער אנרופן א וועד, דערציילן אז די מאמע שמועסט מיט א קאזינע? - עלטערן טארן נישט קומען צו די חתונות פון די קינדער וואס זענען אריבער א חסידות? - דאס איז נישט פארהאן אין קיין איין פלאץ אין די וועלט. אין גור האט א חתונה געהאטער טאכטער ארויפגעלאזט א מעסעדזש אויף די אפיציעלע האטליין פון די חסידות, זאגנדיג אז זייערע עלטערנ'ס שטוב איז געווען אן אביוסיוו משפחה וכו'... דאס איז ווייל די וועד האט זיי געהייסן זאגן.

מאידך גיסא, מוז ארויסגעברענגט ווערן לשבח די חינוך אין גור. דארט איז די פנימיות שטארק און מען מיינט רוחניות זייער ערנסט. אויב א יונגערמאן איז מחליט אז ער וויל געהערן צו ר' שאול, וועט ער זיך נישט בארואיגן, קבוצות יונגעלייט וועלן זיך פארמירן און באהאלטענערהייט וועט מען אויפזוכן די רוחניות, מען וועט זיך צוזאמענקומען און מחזק זיין אינאיינעם. אין אנדערע פלעצער וואלט מען געזאגט, נו, זאל זיין אזוי - הא קערס... נישט אין גור. דארט מיינט מען עס ערנסט, די יונגעלייט זענען ערנסט און פילע מענטשן זענען זיך פשוט מוסר-נפש דערפאר, אפענערהייט אדער באהאלטן.

לחיים פאר אונזערע ברידער אין רוסלאנד!