לכבוד יו"ט: אינטערוויו מיט וועלטבארימטן חכם הרזים הרב מי אני

[מי אני]

יראתי בפצותי שיח להתחיל. און אזוי ווי ווייס-איך-ווער (קליק נישט, ס'איז נאר פאר מראית עין) זאגט איז דער כסיל נישט ממין האנושי אין די אויגען פון חכם.

דר. וויקטאר בּלאַזשאָ שרייבט:

There are mathematicians and then there are other people. Mathematicians have always felt strongly about this. Profound respect for other mathematicians and borderline contempt for anyone else is a persistent theme in their writings. “I have no doubt that talented and learned mathematicians will agree with me,” says Copernicus with complete confidence when introducing his new sun-centered astronomical system in 1543, decades before Galileo was born. Copernicus promises to make everything “clearer than day — at least for those who are not ignorant of the art of mathematics.” As for non-mathematicians, who cares what those fools think? “If perchance there are certain idle talkers . . . , although wholly ignorant of mathematics, ... [who] dare to reprehend and to attack my work; they worry me so little that I shall ... scorn their judgements.” These are the kinds of people who “on account of their natural stupidity hold the position among philosophers that drones hold among bees.” “The studious need not be surprised if people like that laugh at us. Mathematics is written for mathematicians”

Johannes Kepler — the best mathematical astronomer of Galileo’s age — says the same thing. “Let all the skilled mathematicians of Europe come forward,”he implores at one point, confident that mathematical reason compels them to speak with one voice. Those who are not “skilled mathematicians,” on the other hand, might as well stay where they are, for they have no credibility as witnesses in scientific matters. Kepler says as much in a remark he labels “advice for idiots”: “But whoever is too stupid to understand astronomical science, ... I advise him that, having dismissed astronomical studies and having damned whatever philosophical opinions he pleases, he mind his own business and betake himself home to scratch in his own dirt patch

קען מען מיט דעם אולי טייטשן אז די גמרא זאגט בתענית ד. לגבי דעם אז ת״ח זענען מער בכעס, אמר רבינא אפ"ה מיבעי ליה לאיניש למילף נפשיה בניחותא שנאמר (קהלת יא י) והסר כעס מלבך ע״ש. והיינו, פון א פסוק בקהלת, וואס פריער (ז כט) האט ער דאך געשריבן ״והמה בקשו חשבונות רבים״ - די מאטעמאטיקער וואס קוקן אראפ אויף אנדערע און עס פעהלט אויס אז זיי זאלן מסיר זיין די כעס מלבם קעגן די וואס קענען נישט די חכמה…
וידוע הגמרא בנדרים פא. ״ומפני מה אין מצויין ת"ח לצאת ת"ח מבניהן, רב אשי אומר משום דקרו לאינשי חמרי״ ע״ש. ‏(און דאס פירט שוין אריין אין צום גאנצן שמועס, ובכל האשכול שם, איבער עונש האב על הבנים - ובפרט ווען די עונש איז דוקא דאס צו צוימן בחירתו החופשית של הבן.)

[מי אני]

מיר נערווירט עס צומאל ווען @מי אני ברענגט "דר. פלוני האלט אז.." און "דר. אלמוני שרייבט אז.." און מיר קרענקט "זאג מיר וואס דו האלטסט", "וואס טראכסטו דערויף", שוין..

דר. דזשאן קוּפּער טענה'ט אין זיין הקדמה צום ענגלישן תרגום פון אפלטון'ס ווערק, אז דאס וואס אפלטון האט געשריבן זיינע ווערק בתור דייאלאגן איז ווייל ער אָנגענומען שיטת רבו סקראט אז מ'דארף זיין גאר סקעפּטיש בנוגע "אמת". וזהו דלא כהפילאזאפן שקדמו לו וואס האבן געהאלטן אז זייער דאקטרין איז דאס ריינע "אמת" און זיי געבן עס איבער ווייטער. ולכן איז אפלטון אליינס קיינמאל נישט דער עיקר כאראקטער אין זיינע דייאלאגן - ער האלט פונקט אזוי מיט די שמועס פון וואס אנדערע זאגן און האלטן, און דאס וואס ער ברענגט צו און וואס קומט ארויס איז נישט דאס ענדגילטיגער "אמת" - עס איז א חלק פונעם פראצעס. דר. קוּפּער שרייבט אז שפעטערע, וגם אריסטו בתוכם (וועלכע האט אויך געהאט געשריבן דייעלאגס וואס זענען אלע פארלוירן געגאנגען, און ווי סיסעראָ איז מעיד איז אריסטו אליין געווען דער עיקר כאראקטער בתוכם), האבן יא געהאלטן אז וואס אפלטון האט געשריבן און דאס וואס קומט ארויס, איז וואס אפלטון האט געהאלטן צו זיין דעם דאגמאטישן "אמת".

Socrates was a totally new kind of Greek philosopher. He denied that he had discovered some new wisdom, indeed that he possessed any wisdom at all, and he refused to hand anything down to anyone as his personal 'truth', his claim to fame. All that he knew, humbly, was how to reason and reflect, how to improve himself and (if they would follow him in behaving the same way) help others to improve themselves, by doing his best to make his own moral, practical opinions, and his life itself, rest on appropriately tested and examined reasons — not on social authority or the say-so of esteemed poets (or philosophers) or custom or any other kind of intellectual laziness. At the same time, he made this self-improvement and the search for truth in which it consisted a common, joint effort, undertaken in discussion together with similarly committed other persons — even if it sometimes took on a rather combative aspect. The truth, if achieved, would be a truth attained by and for all who would take the trouble to think through on their own the steps leading to it: it could never be a personal ‘revelation’ for which any individual could claim special credit

In writing Socratic dialogues and, eventually, dialogues of other types, Plato was following Socrates in rejecting the earlier idea of the philosopher as wise man who hands down the truth to other mortals for their grateful acceptance and resulting fame for himself. It is important to realize that whatever is stated in his works is stated by one or another of his characters, not directly by Plato the author; in his writings he is not presenting his 'truth' and himself as its possessor, and he is not seeking glory for having it. If there is new wisdom and ultimate truth in his works, this is not served up on a plate. Plato does not formulate his own special ‘truth’ for his readers, for them to learn and accept. You must work hard even to find out what the author of a Platonic dialogue is saying to the reader — it is in the writing as a whole that the author speaks, not in the words of any single speaker — and the dialogue form demands that you think for yourself in deciding what, if anything, in it or suggested by it is really the truth

וזהו חתימתי.

און אז מ'האט פארגליכן דעם רמב"ם און זיינע ווערק ביהדות צו אפלטון און זיינע ווערק בפילאזאפיע, גייט דאס אין איינקלאנג מיט ווי אזוי דר. שלמה פּינס האט אפגעלערענט דעם רמב"ם, אז דער רמב"ם האט למעשה דוגל געווען אין א סקעפּטישע מהלך וואו מ'קען נישט געהעריג צוקומען צום אמת.

[אלפא]

א שיינע אינטערוויו, יישר כחכם פאר די ארבייט!

צו דיר מי אני. איך בין ניי דא אויפן פלאטפארמע, אבער somehow, ווי איך האב גענושטערט, וואס עס האט מיר נאר אויסגעזען אינטרעסאנט, האט שוין מי אני אנגעפירקלט מיט זיין שטוינענדע בקיאות א לענגס-און-א-ברייטסץ, אויב נישט געשריבן דאס גאנצע אליין.
א לעבעדיגע אינצעקלאפידיע, מיט שכל נאכ-דערצו..

מען טאר נישט מקנא זיין, אבער טיף אין הארצן האף איך נאך איין טאג צו קענען כאטש האלב דערפון...

לגופו של ענין, דיין מנהג פון ציטירן שטערט מיר דוקא יא אליבא דאמת, עס שטערט אביסל די flow פון ליינען, סיי אלס די שפראכן, און בעיקר די פארשידנארטיגע fonts and sizes אין וועלכע זיי פאלן אריין.
חוץ מזה גלייך איך מער קב שלו - מתשעה קבין של חבירו, סיי ווייל עס קען ווערן ריכטיגער ארויסגעברענגט, און סיי ווייל עס איז מער ארגינעל (אינעם היינטיגן automation עפאכע...)

אזוי צו אזוי, גיי אן. איך גלייך דיין ארבייט (דערווייל די מערסטע), על אף געוויסע שווערע אויסשפריכן, און הויכ-געשפריצטע ארטיקלען. נאר אזוי- וויסענשאפט -זיך דערזוכן, צווישן די צוהיצטע - אטאמישע פארטיקלען.

נ.ב. איך קען גראדע באשטיין א באזינדערע לעקציע איבער דיין מהלך פון וועקיומען אינפארמאציע. (אויב עס איז נאכנישט דא...)

[מי אני]

יראתי בפצותי שיח להתחיל. און אזוי ווי ווייס-איך-ווער (קליק נישט, ס'איז נאר פאר מראית עין) זאגט איז דער כסיל נישט ממין האנושי אין די אויגען פון חכם.
זייענדיג א גרויסער חכם און אינטראווירט האף איך וועסט נישט בייזערן אויף שאלות פון א פשוט'ן (מענטש) [בעסער נישט צו וויסן וואס].

צו וועם רעדסטו טאקע ווען דו שרייבסט דעי סארט זאצן וואס איך גלייב נישט אז איינער דא איז זוכה צו פארשטיין וואס דו זאגסט. נישט זיי האבן די בעקגראונד ידיעות נישט זיי זענען בכוח נאך קוקן א שטיקל מלחמות השם, למשל דא (דאס איז שוין יא א לינק), און אויך האבן זיי נישט אן אינטרעסע אין אריסטו סטייל געשפרעך. זיכער נישט ווען דו רעדסט אזוי אין קאודס.

די צווייטע קאשע איז. עס איז אוממעגליך צו פארפאסן אז דו האסט ברייטע ידיעות אין תורה ספרים. זיכער אן ערנסטער בן אדם מיט אן ערנסטקייט צו תורה סאבזשעקטס. וואס איז דיין מטרה מיט שרייבן גאג-על-גאג פילפולים וואס זעהט אויס געווארפן ווערטער, און כאטש אפשר האבן זיי א קאנעקשען איז עס נישט מער ווי עפעס א מין ליצנות געמאכט. ספעציעל ווען עס איז אפיציעל אזא מין "פורים תורה" אויף נישט חשובע זאכן.

ספאַסיבאַ.

דא האט טאקע @הבל וריק, א חכם לכל הדיעות, זיך אפגערעדט:

@מי אני, דו גייסט כאפן פראסקעס פאר דעם.

א מין פאסיוון שטייגער פון מאכן יענעם שפירן פּלאַטשיק. זייער אפענסיוו דיינע שטאף.

וכן התלונן ג"כ @ליטוואק פון בודאפעסט.

זעה איך אז ר' יוסף אבן כספי שרייבט טאקע אין זיין פירוש על משלי (י לב) אינעם קאנטעקסט פון נישט רעדן עניני פילאזאפיע פארנט פון מענטשן וואס "קענען דאס נישט הענדלן":

שפתי צדיק ידעון רצון – בעבור שקדם לו כי החכם ידבר חכמה, אמר כי גם ידבר רצון שומעיו, כי: ידעון, ישגיחו, מעניין: מה אנוש ותדעהו (תהלים קמד ג). והכוונה בזה כי החכם ישגיח בדברו אל רצון אנשי מעמדו, ולכן לא ידבר חכמה, אם לא ירצו בה שומעיו ויראה שיזיקוהו, כטעם: באזני כסיל אל תדבר (משלי כג ט), ואפשר שידבר סכלות להיותו אהוב להם, ואולם כמו שהוא כסיל מי שהוא מדבר תהפוכות בחכמה, כן הוא כסיל המדבר הפך רצון שומעיו, ובלבד בתנאים אשר אמרנו.

ודע אחי כי בזה יטעו רבים מן המתחילים בלמוד החכמות, כי יחם לבבם ויתגרו בהמון הסכלים, ויאמרו: ומה יתרון למצוא חן בעיני העוורים, ומה לנו ולהם, וידברו בפניהם דברים מכעיסים אותם, והנה הודענו, כי ראוי לכל אדם שלם הדעת להתנהג בדרך שיהיה אהוב לכל, עד היות אמונתו שמורה בלבו.

אין אָנהויב פרק חי שרייבט ער:

כי הכסיל לא יחריש אבל ידבר תמיד ויתערב בכל חכמה שישמע מדברים בה, וסבת זה, כי הוא חפץ להתיפות לבד ולהראות לכל שהוא יודע

איז אפשר אין דעם בין איך טאקע נישט קיין "חכם". אבער, ווי געזאגט, זעהט מען אז ס'זענען יא דא חכמים, ווי @העניך דא און @מונטסורי דא, וואס עפּרישיעיטן דאס יא.

און איך זעה אז אפילו אויף די חלק האגדה מיינע האט מען זיך אויך אפגערעדט. און אויף דעם זאגט דאך די גמרא בב"ב י. אז אויף דעם געבט מען יא כבוד (וע"ש ברש"י - איי געס ס'איז נישט מושך לב השומעים).

ואגב, ער שרייבט להלן בפרק כט פסוק כז:

ואמר חכם אחר על ההמון, מאמר דומה לזה הפסוק משלמה, והוא: אנחנו שוים במומם עמם, כי אני בעיניהם כאשר הם בעיני.

[מי אני]

דאס פאלגענדע האב מיר איינער געפרעגט אין אישי:
‏

לאמיר אייך פרעגן אן אפענע שאלה:

איר שפירט זיך נישט שלעכט מיט אייער אידענטיטעט? - איר זענט אן עולם מלא (לויט אייערע תגובות), פול מיט תוכן און מיט געפיל, אבער איר נוצט אויס אייערע כשרונות אויף שטותים און הבלים, זורע אל הקוצים.

עס פאלט אייך קיינמאל נישט ביי א מחשבה'לע פון אנגסט און ווייטאג, ווי ליה לשופריה דבלע בארעיה?

...
אנטשולדיגט פאר די אפענע שאלה - איך גלויב אז איר זענט עס מער מחשיב דער וועג...

דאס פאלגענדע איז וואס איך האב אים גע׳ענטפערט:

ייש״כ פאר די בּעקהענדעד קאַמפּלימענט.

ולגופו של שאלה ׳עסטו דארפן דיפיינען ״שטותים והבלים״. איך לערן יעדן טאג גפ״ת און הלכה (נישט יעדן טאג מקרא אבער אפט). ווי אויך לערן איך יעדן טאג מאטעמאטיקס, פילאזאפיע, און סייענס/מדע (ביטע נישט קומען מיט די גמרא במנחות צט:).

ווי איך פארשטיי איז די צווייטע סוג ביי דיר נחשב כ״שטותים והבלים״. אבער איך מיין אז ״מאן דכאיב ליב כאיבא אזיל לבי אסיא״ (וואס איז דאך ממש א סברא פשוטה כמבואר בב״ק מו:) און עס ליגט אויף דיר אויפצואווייזן אז דאס, וואס זענען פון די מושכלות פאר וועלכע די ראשונים האבן געהאט די העכסטע מאס רעספעקט (כדוגמת הרמב״ם והרלב״ג ואטו כי רוכלא וכו׳), איז ״שטותים והבלים״. וידוע הגמרא בשבת עה.

דאס איז וואס ר' שם טוב אבן פלקירה שרייבט אין זיין ספר המבקש ביי מענת חכם התורני להמבקש לילך ללמוד ג"כ החכמות הלמודיות:

פלקירה.jpg

ער קומט טאקע צו אז דאס העכסטע איז פילאזאפיע וחכמת אלהיות, שהיא מעטאפיזיקס/מעשה מרכבה (ועיין בהל' יסודי התורה פ"ב הי"א).

[כספי]

זייער א שיינעם באלערנדן אשכול, איך מיין אז די תגובה פון @מי אני איז ממש די הקדמה און מבוא צו די חכמות וואס ליגן אין דא אין שטיבל.

און צו דיר הגאון הרב @מי אני וויל איך זאגן, אז ס'איז ממש צו מקנא זיין דיין מורא'דיגע חכמה און אויך דיינע מידות, הלואי וואלט איך געטראגן דיינע קליידער אין מרחץ... און הלואי וואלט איך געהאט כאטש אביסל פון די חכמה

וויאזוי מ'קען אנקומען אביסל צו די חכמה האסטו טאקע מסביר געווען אין די אינטערוויו, אבער וויאזוי באקומט מען 'חשק' צו חכמה? דאס הייסט פלעין חשק האט יעדער, יעדער וויל זיין קלוג, יעדער וויל וויסן (אזוי ווי די באקאנט ווארט אז מ'וויל ווערן א ת"ח איבער נאכט, און די נאכט זאל מען אויך שלאפן אכט שעה...) אבער וויאזוי באקומט מען חשק צו זיך אנשטרענגען און זיך איבערגעבן צו די חכמות, זיך אוועקגעבן צו פארשטיין אביסל קלוגערע זאכן פון דיר? בפרט ווען מ'איז נישט אזוי קלוג בעצם, ס'קומט אן שווער צו אויפכאפן די דברי חכמה וכו', מ'האט נישט די איי-קיו וואס פארלאנגט זיך פאר דעם

[כספי]

הרב יצחק/@לעיקוואד האט מיר מעורר געווען אז ענדגילטיג קען אויסקומען אז דער "רבי", וואס לערענט למעשה אויס טאקע דאס וואס "ער" האלט פאר ריכטיג, איז אבער פארט מער אבּיעקטיוו ווי דער "פּראפעסאר" - ווען עס ווערט געטוהן ריכטיג. ווייל ווי איך האב פריער געשריבן:

ער ברענגט טאקע ארויס שפעטער אז אפילו דער ״פּראפעסאר״ קען זיך נישט ענדגילטיג ראטעווען פון זיינע אייגענע בּייעסיִס ונגיעות בהנושא און דאס קומט פארט ארויס אין זיין פארלערנען. און מ׳דארף טאקע זיין באוואוסטזיניג דערצו און זיך אריינלייגן אין אינגאנצן פארשטיין דעם אָפּאָנענט׳ס מהלך וטענות.

והיינו, דער "רבי", וואס נעמט למעשה קאַנשעסלי אָן א שטעלונג וויבאלד זיין מטרה איז דאך צו מדריך זיין דעם תלמיד מער ווי סתם אויסלערנען, טאמער איז ער ריכטיג באוואוסטזיניג צו זיינע נגיעות ווייל ער ווייסט דאך און איז aware פון זיין סאָבּדזשעקטיוויטי וואו ער וויל דאך נעמען א שטעלונג, וועט ער זיך מער אריינלייגן אין פרובירן צו פארמיידן זיינע נגיעות פון אים בעאיינפלוסן ווי ווייט מעגליך. משא"כ דער "פּראפעסאר" וואס זעהט אים אויס און דאכט זיך אים וואו ער איז אינגאנצן לא נחית צו קאַנשעסלי נעמען א שטעלונג בכלל, וועט זיך נישט זוכן צו היטן פון זיינע נגיעות און דאס וועט ארויסקומען בעקיפין ווען ער סאָבּקאַנשעסלי און צווישן די שורות נעמט יא א שטעלונג.

דו מיינסט צו זאגן אז דער רבי ווייסט אז ער רעדט צום תלמיד און ער געבט עם איבער א געוויסן מהלך אין די סוגיא (עני סוגיא, לערנען/מהלך החיים וכו'), וועגן דעם וועט ער זיכער מאכן ביים אויסקלייבן וועלכע מהלך אנצונעמען נישט אריינצומישן קיין פסול'ע נגיעות (אויב ער איז אן ערליכער כמובן), משא"כ א פראפעסער וואס כלומר'שט לייגט ער פאר אלע מהלכים אן נעמען א צד, אבער ער האט דאך א צד (ווי יעדער בן אנוש) סאו צווישן די שורות וועט ער (סאבקאנטשעסלי) אריינלייגן זיין מהלך, און ער וועט נישט זיכער מאכן נישט אריינצומישן פסול'ע נגיעות (אפי' ער איז א ערליכער – ווייל ער זאגט עס דאך נישט). דאס מיינסטו?

[מי אני]

יא.

וויאזוי מ'קען אנקומען אביסל צו די חכמה האסטו טאקע מסביר געווען אין די אינטערוויו, אבער וויאזוי באקומט מען 'חשק' צו חכמה? דאס הייסט פלעין חשק האט יעדער, יעדער וויל זיין קלוג, יעדער וויל וויסן (אזוי ווי די באקאנט ווארט אז מ'וויל ווערן א ת"ח איבער נאכט, און די נאכט זאל מען אויך שלאפן אכט שעה...) אבער וויאזוי באקומט מען חשק צו זיך אנשטרענגען און זיך איבערגעבן צו די חכמות, זיך אוועקגעבן צו פארשטיין אביסל קלוגערע זאכן פון דיר? בפרט ווען מ'איז נישט אזוי קלוג בעצם, ס'קומט אן שווער צו אויפכאפן די דברי חכמה וכו', מ'האט נישט די איי-קיו וואס פארלאנגט זיך פאר דעם

א גוטע שאלה. דאס רירט אָן צו וואס איך האב דא צוגעברענגט פונעם רבינו יונה והרמב״ם.

דער רמב״ם רעכענט טאקע אויס במו״נ ח״א פל״ד 5 סיבות המונעות המונעות לפתוח הלמוד באלהיות/מעטאפיזיקס וחכמה:

1). עומק המושג ודקותו בסתם

2). קוצר המשיג בסתם להשיג בפועל חכמה

3). אז מ׳האט נישט גענומען די צייט און געלערענט די הקדמות, און מ׳וויל גראד גיין צום תכלית צי שנעל (ווי דער שם טוב דארט איז דאס מסביר, אזא סארט ״תלמדני כל התורה כולה כשאני עומד על רגל אחת״)

4). די נאטור פונעם מענטש במדות און צי ער איז שוין גענוג זך דאס צו קענען דערהייבן אָן רתיחות וכדומה

5). זיין זיין פארנומען מיט גשמיות וטירדות ושמא לא תפנה

ביי די פערטע שרייבט ער טאקע:

ויש אנשים רבים שיש להם מתחילת הבריאה תכונה מזגית, אי אפשר עמה שלימות בשום פנים

וע״ש בשם טוב:

בזה הורה הרב כי כבר ימצאו אנשים שהם בטבע רעים, והסיבה בזה כי כמו שימצאו אנשים נבראו חסרי היצירה כן נמצאו רבים שאי אפשר שיהיו בעלי מדות אפילו ירגילו עצמם בתכלית ההרגל, ועם כל זה הרשות נתונה לכל האנשים אלא לאיש אחד רעוע מהמין, והבן זה כי הוא יצילך מספק עמוק [בענין בחירה - ואפשר דכוונתו כעין מש"כ הרמב"ם לקמן בח"ג פל"ד לגבי מצות התורה וחקותיה, דעל הרוב ידבר, וכן הוא בענין הבחירה].

ואפשר דה״ה בכולם. די שאלה איז צי נישט יעדער קען בעצם טאקע ממש האבן דעם קנין תורה (אבות פ״ו מ״ו) פון ״בינת הלב״ (אנדערע קנינים דארט האבן דאך צו טוהן מיט שלימות המדות, וואס מ'האט יעצט געזאגט קענען זיין אומעגליך).

עס איז אויך מערקווידיג דאס וואס דער רמב"ם שרייבט דארט ביים דריטן סיבה:

כי האדם יתחדשו לו ספיקות רבות בעת הדרישה במהרה, ויבין גם כן הקושיות במהרה, רצוני לומר, סתירת מאמר מן המאמרים, כי זה כדמות סתירת הבניין. אמנם קיום המאמרים והיתר הספיקות לא יתכן, אלא בהקדמות רבות ילקחו מן ההצעות ההם.

און דער אברבנאל שרייבט אויף דעם:

שהאדם מפאת שכלו יְסַפֵּק ויעשה הקושיות, אבל ההיתר והתשובה לא יוכל למצוא כי אם עם ההקדמות וההצעות אשר ילמוד.

(ועיין כאן במש"כ אודות החשיבות של שאלות וקושיות.)

ואגב, דער שם טוב שרייבט דארט בכוונת הרמב״ם ביים דריטן סיבה:

והאמת, כי שלימות האנושי קודם לשלימות הישראלי, ואם לא יהיה האדם שלם בשלימות האנושי לא יהיה שלם בשלימות הישראלי, ולכן ראוי לכל איש מבני ישראל הרוצה שיגיע אליו משלימות הישראלי והוא שלימות התורה שיהיה שלם בחכמת ההגיון ובחכמת הלימודיות ובחכמת הטבעיות ואח״כ באלהיות ואח״כ בחכמת התורה, ואז יגלו לו סתרים רבים מחכמת התורה

ועיין לעיל במה שהבאתי מספר המבקש.

[כספי]

בדרך כלל זענען מיינע לינקס צו תגובות דא אין שטיבל. אבער דאס איז טאקע איינע פון די סיבות איך פרוביר צו נוצן די טערמינאלאגיע (מיט נקודות אין אלגעמיין, כדי צו פארגרינגערן זייערע ענגלישע פּראנאָנסיעישאן), אזוי אז ווער ס׳איז פאראינטרעסירט אליין נאכצוקוקען קען נוצן די טערמינען אלס קיִ-ווערטער אין א סוּרטש.

ס'קען זיין אז ס'וואלט גרינגער געווען צו סוירטשן (עכ"פ פאר מיר זיכער) ווען דו שרייבסט די טערמינען אויף ענגליש מ'זאל עס טאקע קענען סוירטשן, ווייל צו סוירטשן דורך ווי דו שרייבסט עס אראפ אפי' מיט נקודות וועט נישט אייביג ברענגען די עכטע רעזולטאטן

דיין פריערדיגע תגובה האט מיר מער מייאש געווען ווי מחזק געווען (קען זיין דאס איז געווען דיין כוונה...)....

[מי אני]

דיין פריערדיגע תגובה האט מיר מער מייאש געווען ווי מחזק געווען (קען זיין דאס איז געווען דיין כוונה...

ח"ו.

זאגסט, דער רמב"ם שרייבט דאך במו"נ ח"ג פי"א:

החומר מחיצה גדולה ומסך מונע השגת השכל הנפרד כפי מה שהוא עליו

און ווי דער שם טוב, לדוגמא, איז מבאר שם בפי"א:

כי רוב הרעות באות מהעדר הידיעה והעדר הידיעה באה מצד החומר

. (ועיין בח"א ריש פל"ב.) ועיין להלן בח"ג פכ"ב וואו דער שם טוב (און אנדערע מפרשים) איז מסביר דעם רמב"ם דארט:

שהחומר מחובר להעדר והעדר הוא השטן והוא היצה"ר (ב"ב טז.), כי היצר הרע הוא התאוה הגוברת והתאוה הגוברת היא נמשכת אחר החומר, אם כן השטן והיצר הרע הם אחדים והוא מלאך המות, כי החומר מצד התחברותו להעדר וכל הפעולות המיוחסים לכל אחד מאלו השלשה הם כולם פועל אחד, ר"ל שהרעות כולם הם העדרים, הנה הוא השטן הוא היצר הרע הוא מלאך המות שכולם הם בכלל ההעדר.

עכ"פ העדר ידיעה איז מכח החומר, וואס דאס איז אויך די שטן/יצה"ר. נו, איז דאך די גמרא מרמז בסוכה נב. ביים הספד לע"ל על שחיטת היצה"ר (וע"ש במהרש"א), אז לצדיקים נדמה להם דעם פראבלעם פונעם יצה"ר כְּהַר ע"ש...

עס איז אויך מן הראוי לציין אין דעם שמועס, צו דאס וואס דער רמב"ם ברענגט צו פון אלכסנדר הפרדוסי די דריי סיבות שנופלות מחלוקת בדבר והמונעים את האדם מן האמת:

1). אהבת הניצחון

2). דקות וקושי המושג

3). סכלות המשיג

און דער רמב"ם לייגט צו:

4). ההרגל והלימוד וואס פעהלט, און ער איז מורגל צו דברים חומריים און נישט צו דעם.

[מי אני]

לגבי דאס נישט צענזורירן מחשבה, שרייבט דער ראי"ה (שמונה קבצים קובץ א אות רסז):

החסרון היותר גדול שיש בתכונתה של יראת שמים כשאינה מחוברת יפה באורה של תורה, היא מה שבמקום יראת חטא, היא מתחלפת על יראת המחשבה, וכיוון שהאדם מתחיל להיות מתיירא לחשוב, הרי הוא הולך וטובל בבוץ הבערות, הנוטלת את אור נשמתו, מכשלת את כוחו, ומעיבה את רוחו.

עס איז אויך מן הראוי לציין צו וואס דער מהר"ל שרייבט בבאר הגולה (באר ז), אין די קאנטעקסט פון זיך טענה'ן מיט אמונות שהן כנגד הדת, ווען וואס זיי שרייבן איז נישט בכוונה לקנתר:

באר 1.jpg

באר 2.jpg

באר 3.jpg

[מי אני]

לגבי די אנטי-אינטעלעקטשועליזם במחנינו, איז דאס וואס ווערט געברענגט אין אמרות טהורות פונעם ראחמיסטריווקא רבי זצ״ל:

IMG_5747.jpeg

די פראבלעם איז טאמער טייטשט מען דאס אלס ״חסיד״, איז דאך אבער באקאנט (ב״ק קג:) אז ר׳ יהודה ברבי עילאי ווערט גערופן ״חסיד״ (מעיקרא) בש״ס. און ר׳ יהודה ברבי עילאי איז דאך דער ראש המדברים בכל מקום (שבת לג:). דער פראבלעם איז טאמער א ״חסיד״, וואס איז דאך ממאס בשכליות, ווערט דער ראש המדברים בכל מקום.

[ברוך שפינוזה]

מ'קען אפשר מלמד זכות זיין און אריינטייטשן אין זיינע ווערטער (הגם ער האט דאס זיכער נישט געמיינט, אבל אע"ג דאיהו לא חזי מזליה חזי) אז דורך זיצן אויפ'ן באקוועמען פאטעל און ארויסרעכענען זאכן מיט'ן שכל קומט מען נישט אן צו ווייט נאר די ריכטיגע וועג איז אראפצוגיין צום עולם העשייה און זיך לערנען פון הענדס אן עקספיריענס דורך יגיעה ועבודה רבה וכו'.

[מי אני]

זאגסט, אזוי ווי איך האב צוגעברענגט פון קאַנפוּשׁעס:

The essence of knowledge is: having it, to apply it; not having it to confess your ignorance

די אינטרעסאנטע זאך איז אז מ׳איז זיך דא מעמיק בשיחת חולין של הרבי מראחמיסטריווקא זצ״ל, וכעין מה דאיתא בסוכה כא: אמר רב אחא בר אדא ואמרי לה אמר רב אחא בר אדא אמר רב המנונא אמר רב מנין שאפי' שיחת תלמידי חכמים צריכה לימוד שנאמר (תהלים א ג) ועלהו לא יבול ע״ש. אבער דא מאכט ער דאך אוועק השתוקקות לשכליות, שזהו גדר ״חכם״ צו וואס דער רבינו יונה איז מסכים עם חכמי האומות בריש פ״ד באבות ע״ש. ולכאורה מוז מען מאכן א חילוק צווישן א ״חכם״ און א ״תלמיד חכם״, וואס ער האלט איז נאר בחכמת התורה. אין אנדערע ווערטער, אז נאר השתוקקות לשכליות התורה איז חשוב, משא״כ לשכליות בסתם. ועיין במה שהבאתי לעיל מר׳ שם טוב אבן פלקירה; א ראשון (ואולי גייט ער דא אויך האלטן אז דא איז געווען א יוצא מן הכלל פון ירידת הדורות, און די שפעטערע האבן יא משיג געווען מער ווי ער).

ווי אויך גייט דאס קעגן דעם וואס דער רמב״ם שרייבט בפירוש המשנה בריש פ״ב (משנה א) בחגיגה (מאריסטו):

ונודע כי כל אדם בטבעו משתוקק לכל החכמות כולם בין יהיה טיפש או חכם.

און דאס איז דאך לכאורה יא נחשב ל״תורה״. (איך פארשטיי אז ס׳דא וואס האלטן, הובא בהמפתח במהדורת פרנקל בהל׳ קידוש החודש להרמב״ם, אז די אסטראנאמישע חשבונות שהובאו בהרמב״ם שם, שהם מחכמי יון כדכתב בסוף פי״ז, ווערן נישט גערעכענט ווי לימוד התורה. ועיין באמת ליעקב עה״ת מר׳ יעקב קמנצקי זצ״ל. אבער איך גלייב נישט מ׳וועט דאס זאגן אויף דעם.)

אגב, ער ברענגט גראדע צו א געדאנק בלימוד התורה פון עפּיסטעמיק יוּמיליטי, ותכלית הידיעה שנדע שלא נדע, און די לימיט דערין:

IMG_5749.jpeg

[ברוך שפינוזה]

יא, לויט מיין פשט וועט מען דארפן פונאנדערשיידן צווישן "מושכלות" וואס דאס איז טעארעטישע וויסנשאפט צו וואס מ'קומט צו דורך אינטערעקטן מיט'ן אייגענעם שכל (armchair philosophy), און "חכמה" וואס באציהט זיך צו עקספיריענס צו וואס מ'קומט צו דורך אינטערעקטן מיט עולם העשייה. אזויווי ס'שטייט פון חז"ל אז זקן איז נוטריקין זה קנה חכמה, ד.ה. אז וואס חז"ל רופן אן חכמה מיינט מען לעבנסערפאהרונג א.ד.ג. וואס דאס טרעפט זיך מער ביי עלטערע מענטשן, כאטש וואס ס'קען זיך טרעפן א יונגער מענטש וואס האט אויך דעם "חכמה".

[מי אני]

לכאורה וועסטו מוזן זאגן אז דאס וואס די גמרא זאגט ביומא כח: איבער די אבות אז זיי זענען געווען ״זקן ויושב בישיבה״, און דער מהרש״א זאגט דארט אז די ״זקן״ דארט איז אינעם קאנטעקסט פון ״זה קנה חכמה״ ע״ש, אז די ו׳ פון ״ויושב בישיבה״ איז א מוסיף צו ״זקן״ און נישט דאס מפרש. ווייל דו טיילסט אפ אז אז ״זקן/זה קנה חכמה״, איז בעולם העשייה ווי איידער אַן ״אייווארי טאַוּער״ יושב בישיבה הלומד מושכלות.

***

אגב, בנוגע מיין זיך באנוצן מיט ספּעציפישע און "שווערערע" ווערטער, איז אחוץ מזה וואס, ווי @יידל ברענגט ארויס, העלפט דאס אויף קענען בעסער קלערן איבער א נושא, האב איך געזעהן נאך עפעס אינטרעסאנט. והיינו, דר. גערי רענדסבורג שרייבט אז וויבאלד בימי התנ"ך האט מען פארגעליינט די כתבים פאר אנדערע, האבן די כותבי התנ"ך דוקא געזוכט ווערטער שאין להם ריע/אח במקרא, און אז עס זאל כאפן דעם אויער צוזאמען מיט די גאנצע סטרוקטור פונעם פסוק.

נו, האב איך דאך פריער געשריבן אז איך בין מקיים דעם הדבק בדרכיו איבער ווי אזוי תנ"ך איז געשריבן...

[מי אני]

לגבי מיין סטייל פון שרייבן מיט לינקס צו אנדערע תגובות מיינע האב איך געהערט [2:25] פון דר. דזשאָרדען פּיטערסאן לגבי פרשנות אין תנ״ך (וקשרים דאס צו מאכן אלס א קאָהערענט גאנצע):
the Bible is the world’s first hyperlinked document

נו, איז דאך הדבק בדרכיו…

דער מאיר נתיב שרייבט אין זיין הקדמה, לגבי דאס אז (שבת קלט.) שלא ימצאו הלכה ברורה ומשנה ברורה במקום אחד און אז (עירובין נד:) אין תורה נקנית אלא בסימנין:

ולא נמצא הלכה ברורה במקום אחד כדאיתא בסנהדרין כ"ד ע"א במחשכים הושיבני זו תלמוד בבלי שבלול וכו'. ולפי שיטת הש"ס גם עבור זה הוא בלול שלא נמצא הלכה ברורה במקום אחד. ולכן בכל מאי דאפשר לציין ציונים ולעשות סימנים לתורה הוא יותר טוב, וגלל כן רשמתי בכתב יושר דברי אמת מה שניתן לכתוב שישים המעיין עיניו אל מקום אשר הכנותי לפניו לעיין.

[מי אני]

יעצט אונזער באליבטן @מי אני פארקערפערט אט דאס אלעס אין זיך, ווען ער ברענגט אראפ פארשידענע מיינונגען און ציטאטן און נעמט קיינמאל נישט קיין שטעלונג נאר ברענגט עס אראפ בתור ידיעה, (אזש מיר נערווירט עס צומאל ווען ער ברענגט "דר. פלוני האלט אז.." און "דר. אלמוני שרייבט אז.." און מיר קרענקט "זאג מיר וואס דו האלטסט", "וואס טראכסטו דערויף", שוין.. ), און קיינמאל להתריס אדער פערזענדליך, און ווען ער נעמט שוין יא א שטעלונג איז עס אין פשטים אין גמרות און מו"נ..

דער מאטעמאטיקער דר. טערענס טאַוּ זאגט בשם דר. מיניאַנג קים אז גוטע מאטעמאטיקער זאמלען זיך אָן קרעדיבּיליטי מיט׳ן אויפווייזן טעארעמס בבירור, אזוי אז די ווייניג ספּעקיוליטיוו זאכן וואס זיי זאגן האבן מער געוויכט ביי חסרים חכמים. וז״ל:

I think, in general, mathematicians don’t spend much of their time and intellectual capital on speculation. I mean, there’s another mathematician called Minhyong Kim who had this very nice metaphor that, to mathematicians, credibility is like currency, like money. If you prove theorems and you demonstrate that you know the subject, you’re accumulating somehow this currency of credibility in the bank. And once you have enough currency, you can afford to speculate a little bit by being a bit philosophical and saying what might be true rather than what you can actually prove

But we tend to be conservative, and we don’t want an overdraft in our bank account. You know, you don’t want most of your writing to be speculative and only like one percent to actually prove something

ובזה קען מען זאגן אביסל ענליך ביי מיר. והיינו, אז איך ברענג צו דעות פון פארשידענארטיגע וויסענשאפטלער און וואס אנדערע חכמים זאגן וכו׳ אין פארשידענארטיגע פעלדער און תחומים, אזוי אז ווען איך זאג שוין יא אַן אייגענע דעה זאל עס האבן מער געוויכט…

[מי אני]

ואגב, ר' יוסף אבן כספי שרייבט להלן בפרק כט פסוק כז:

ואמר חכם אחר על ההמון, מאמר דומה לזה הפסוק משלמה, והוא: אנחנו שוים במומם עמם, כי אני בעיניהם כאשר הם בעיני.

און זיין טירת כסף שרייבט ער:

לא השתדלתי מימי להראות לכלל בני אדם, מאשר אין רצוני לקבץ בין שני הפכים, ואני יודע שבכללם משכילים וסכלים, וגם הסכלים הם הרבים, כמו שאבני המרגמה רבות מאבני שהם ופטדה, לכן היה מנהגי מעט החברה עם בני אדם עד שנשמרתי מאד מעשות או דבר גבוהות, וזה להתאונני על חסרון השיגתי ממה שלמעלה ממני, ולא אתנחם כלל ליתרוני על הסוסים והפרדים.

דא זאגט ר' יצחק לאווי/@לעיקוואד אז לפי הפילוסופים זענען רוב מענטשן מאלפעס.

[מי אני]

ווען מ'זעט ווי פלוצים האט זיך ערוועקט אן אלטן אשכול אין העמק דבר און ס'איז שפתותיו פון די אור אלטע לייבן אין שטיבל דובבות פון עפעס א טיפן שמועס אין העמק דבר, ווייסט מען אז ס'איז מי אני.

לפי דאס וואס דר. עלי ענדערסאן און דר. דוד פּענאַ-גוזמאן זאגן, פארשטיי איך פארוואס מ׳קען ווערן ברוגז אויף אזא זאך:

I think that there is something zombifying that we as Continental philosophers tend to do. I don't think it’s a bad thing but it’s worth thinking about a little bit more - that is we speak for the dead. Continental philosophers tend to be specialists in figures rather than just in topics. And what we are doing when we are
presenting our interpretation of such-and-such figure, is to some extent reanimating the body of whoever we're talking about and saying, for example, “This is what Foucault would have said about cancel culture.” This is metaphorically speaking, of course, but it's a form of zombification

Alternatively, when we read a text we zombify ourselves. And that's because the phenomenology of reading texts, whether they're philosophical or literary or whatever, is a fundamentally passive and self effacing practice - where once you get into the flow of reading a book, it's as if the author who is dead, or is at least not present in your environment, is thinking their thoughts through you. The thoughts that you're reading on the page and that you experienced inside your mind, are not your own. And so you are turning yourself into a vessel for the consciousness of another person who is not present. So it's a kind of willful submission, a giving up of the reader,who turns into a zombie, and whose thoughts are controlled by the author

So this notion is that we are the zombies rather than the author that we're resuscitating being the zombie. And I wonder whether we could add an additional metaphor to it, which is that the metaphor of zombies as “brain eaters” has really taken hold. This idea that not only zombies are cannibals, but also that they're brain eaters comes about with the filmic depictions of zombies. (There is some weird contingent connection to Haitian voodoo here because, even though zombies in Haitian voodoo are not cannibals, there was some scandal in the early 20th century a group of voodoo practitioners who were cannibals.
And so then there was like a tying of the notion of the zombie and the cannibal, even though neither of them are at all mainstream within voodoo.) So when reading somebody's text and then writing about them and making them speak, entails consuming one another's energies and living through the other, it would be a kind of mutual cannibalism, where the author gets to live through me. And so I am the author's master, like when I read Foucault, or when I read Heidegger, I'm the master that like pulls the string. But when I'm reading them, the relationships are reversed. Which would mean that intellectual labor is just zombification all the way down that produces the illusion of subjectivity at the end. And when I finally speak in my own voice, that would just be an illusion. And before that, it would be nothing but brain eating practices from one to the other and back again

[מי אני]

יעצט אונזער באליבטן @מי אני פארקערפערט אט דאס אלעס אין זיך, ווען ער ברענגט אראפ פארשידענע מיינונגען און ציטאטן און נעמט קיינמאל נישט קיין שטעלונג נאר ברענגט עס אראפ בתור ידיעה, (אזש מיר נערווירט עס צומאל ווען ער ברענגט "דר. פלוני האלט אז.." און "דר. אלמוני שרייבט אז.." און מיר קרענקט "זאג מיר וואס דו האלטסט", "וואס טראכסטו דערויף", שוין.. ), און קיינמאל להתריס אדער פערזענדליך, און ווען ער נעמט שוין יא א שטעלונג איז עס אין פשטים אין גמרות און מו"נ..

דאס דערמאנט פונעם מימרא:
I'd rather be a fifth-rate Descartes, than a first-rate Descartes scholar


***

ולגבי די שוועריקייט פון די נושאים מיינע און זייער הסברה, איז מערקווידיג וואס דער מאטעמאטיקער פערדינאנד געארג פראבּעניאוס האט געזאגט אויפ׳ן מאטעמאטישן לייב לעאנהארד אוילער:

Euler lacked only one thing to make him a perfect genius: He failed to be incomprehensible

ועיין כאן.

[מי אני]

ואגב, ר' יוסף אבן כספי שרייבט להלן בפרק כט פסוק כז:

ואמר חכם אחר על ההמון, מאמר דומה לזה הפסוק משלמה, והוא: אנחנו שוים במומם עמם, כי אני בעיניהם כאשר הם בעיני.

און זיין טירת כסף שרייבט ער:

לא השתדלתי מימי להראות לכלל בני אדם, מאשר אין רצוני לקבץ בין שני הפכים, ואני יודע שבכללם משכילים וסכלים, וגם הסכלים הם הרבים, כמו שאבני המרגמה רבות מאבני שהם ופטדה, לכן היה מנהגי מעט החברה עם בני אדם עד שנשמרתי מאד מעשות או דבר גבוהות, וזה להתאונני על חסרון השיגתי ממה שלמעלה ממני, ולא אתנחם כלל ליתרוני על הסוסים והפרדים.

דא זאגט ר' יצחק לאווי/@לעיקוואד אז לפי הפילוסופים זענען רוב מענטשן מאלפעס.

מ׳האט זיך מתמרמר געווען אויף ר׳ יוסף אבן כספי אויף דעם:

IMG_7620.jpeg

אין תורה תמימה שטייט לגבי דעם רמב״ם במו״נ ח״א פ״ז:

הרמב"ם במורה פ"ז מראשון ביאר ענין אגדה זו דהכונה שהוליד רוחין ושדין ולילין היינו רק גופים הדומים לאנשים אבל בלא הדעת השלמה וכמו הקופים, והוכיח שם, דהלשון צלם ודמות כולל גם שלמות הדעת הראויה לבן אדם, יעו"ש. ונ"ל ראיה לדבריו ממ"ש בסנהדרין קט. בענין אנשי דור הפלגה שנחלקו לשלש כתות וכו', זו שאמרה נעלה וכו' נעשו קופין ורוחין ושדין ולילין, הרי דכל הני ענין אחד הוא עם קופים.

ועיין כאן. וידוע הגמרא בנדרים פא.

[פאסטעך]

אפגעטיילט פון דא, צו איר ריכטיגע פלאץ.

קיין סאך נאנטע חברים האב איך נישט. עס האט מיר קיינמאל נישט עכט געבאדערט. איך ווייס אז ס׳איז אינטרעסאנט, חז"ל זאגן דאך 'או חברותא' וכו׳.

בענין די מימרא, עס צו נוצן בענין social isolation, און וויזוי די כלל העולם טייטש עס אויס, איז לכאורה אביסל פארנעפלט פון די מקורות.

די מקור דערפון איז לגבי חוני המעגל, וואס נאכ'ן אויפשטיין האט מען אים נישט געגלייבט אז ער איז עס, זאגט די גמרא אין תענית כג, ב:

אָמַר לְהוּ, אֲנָא נִיהוּ. וְלָא הֵימְנוּהוּ, וְלָא עָבְדִי לֵיהּ יְקָרָא כִּדְמִבְּעֵי לֵיהּ. חֲלַשׁ דַּעְתֵּיהּ. בְּעָא רַחֲמֵי, וּמִית. אָמַר רָבָא: הַיְינוּ דְּאָמְרִי אִינָשֵׁי אוֹ חַבְרוּתָא אוֹ מִיתוּתָא.

לויטן הקשר קוקט אויס ווי עס איז לגבי social recognition, און האט גארנישט מיט social isolation.


און אויך לגבי איוב, אז ער האט ער האט געהאט גאר נאנטע אמת'ע געטרייע חברים, זאגט די גמרא אין בבא בתרא טז, ב:

אָמַר רָבָא: הַיְינוּ דְּאָמְרִי אִינָשֵׁי אוֹ חַבְרָא כְּחַבְרֵי דְּאִיּוֹב אוֹ מִיתוּתָא.

דא אויכעט איז עס ביי אן אנדערע ענין, עס איז בענין: true friendship.

נאר אפשר קען מען זאגן אז די ארגינעלע מימרא איז טאקע בענין social isolation, נאר רבא איז געוועהן א Social Sage, ער האט זייער טיף פאשטאנען אינעם פעלד פון social connections, ער האט פאשטאנען איין טריט ווייטער, אז סתם חברים איז נישט גענוג, עס מוז אמת'ע חברים, און וואס אנעקענען אין אלע זיינע מעלות, און דאס איז די חידוש פון רבא: די איכות פון די חברוּת.

און ער דער Social Sage רבא, געפינט מען טאקע, כמה פעמים אין ש"ס אז ער איז געוועהן emotional intelligent, און געפילוועט דערינען ביי זיינע דרשות. די באקאנטע מימרא אין סנהדרין קו, ב:

הַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא לִיבָּא בָּעֵי.

איז טאקע פון רבא.


איינמאל האט ער גע'דרש'נט אז ווייטוען אנדערע, איז אפילו ערגער פון מזנה זיין, און זיך באנוצט מיט די שארפסטע און סענסטיווסטע מימרא צוגלייך, פון אבות אבות ג, יא:

הַמַּלְבִּין אֶת פְּנֵי חֲבֵירוֹ בָּרַבִּים אֵין לוֹ חֵלֶק לָעוֹלָם הַבָּא.

און ווי מען געפינט אין בבא מציעא נט, א:

נוֹחַ לוֹ לְאָדָם שֶׁיָּבוֹא עַל סְפֵק אֵשֶׁת אִישׁ, וְאַל יַלְבִּין פְּנֵי חֲבֵירוֹ בָּרַבִּים, מְנָא לַן? מִדְּדָרֵשׁ רָבָא דְּדָרֵשׁ רָבָא, מַאי דִּכְתִיב:וּבְצַלְעִי שָׂמְחוּ וְנֶאֱסָפוּ, קָרְעוּ וְלֹא דָמּוּ: אָמַר דָּוִד לִפְנֵי הַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא, רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, גָּלוּי וְיָדוּעַ לְפָנֶיךָ, שֶׁאִם הָיוּ מְקָרְעִים בְּשָׂרִי, לֹא הָיָה דָּמִי שׁוֹתֵת לָאָרֶץ. וְלֹא עוֹד, אֶלָּא אֲפִילּוּ בְּשָׁעָה שֶׁעוֹסְקִין בִּנְגָעִים וְאֹהָלוֹת, אוֹמְרִים לִי: דָּוִד הַבָּא עַל אֵשֶׁת אִישׁ, מִיתָתוֹ בַּמֶּה? וַאֲנִי אוֹמֵר לָהֶם: מִיתָתוֹ בְּחֶנֶק, וְיֵשׁ לוֹ חֵלֶק לָעוֹלָם הַבָּא. אֲבָל הַמַּלְבִּין אֶת פְּנֵי חֲבֵירוֹ בָּרַבִּים, אֵין לוֹ חֵלֶק לָעוֹלָם הַבָּא.

און תוספות אין מסכת סוטה י, ב ד"ה נוח פארשטייען פון רבא אז ס'איז געהעריג להלכה:

ונראה האי דלא חשיב ליה (פסחים דף כה, א) בהדי ג' עבירות שאין עומדים בפני פקוח נפש, עבודת כוכבים וגילוי עריות ושפיכות דמים, משום דעבירת הלבנת פנים אינה מפורשת בתורה, ולא נקט אלא עבירות המפורשות.

און נאך געפונען מיר פון רבא אין ברכות יז, א:

מַרְגְּלָא בְּפוּמֵּיהּ דְּרָבָא, תַּכְלִית חָכְמָה, תְּשׁוּבָה וּמַעֲשִׂים טוֹבִים. שֶׁלֹּא יְהֵא אָדָם קוֹרֵא וְשׁוֹנֶה, וּבוֹעֵט בְּאָבִיו וּבְאִמּוֹ וּבְרַבּוֹ וּבְמִי שֶׁהוּא גָּדוֹל מִמֶּנּוּ בְּחָכְמָה וּבְמִנְיָן. שֶׁנֶּאֱמַר: 'רֵאשִׁית חָכְמָה יִרְאַת ה' שֵׂכֶל טוֹב לְכׇל עוֹשֵׂיהֶם', 'לָעוֹשִׂים' לֹא נֶאֱמַר, אֶלָּא 'לְעוֹשֵׂיהֶם' לָעוֹשִׂים לִשְׁמָהּ, וְלֹא לָעוֹשִׂים שֶׁלֹּא לִשְׁמָהּ, וְכׇל הָעוֹשֶׂה שֶׁלֹּא לִשְׁמָהּ נוֹחַ לוֹ שֶׁלֹּא נִבְרָא.

זעהט מען נאכאמאל אן עקסטערע הבנה אינעם נפש.


און מיט דעם איז מיושב דאס מנהג העולם, און כבוד הרב מי אני, זיך צו באנוצן מיט די מימרא כהלכתה. ודו"ק.