איז טאקע נאר דא א סיסטעם ביי 'נונז?

[מחונך]

מיר אלע דא to a certain extent בלאזן אויפן "סיסטעם". איך האב אן אינטערעסאנטע אבסערוואציע.

ווען איך בין געווען אין (טפוי) קאלעדזש, האב איך אמאל געשריבן אן עסיי וואס איז געווען קעגן דעם אנגענומען עטישער קאוד. די פראפעסארין האט פרובירט מיט גוטן און מיט ביידנס מיך באוועגן צוריקצוציען. איך האב געהאט א קעיס סטאדי, אקאדעמישע פרוי וכו' די פראפעסארין איז נאר געווען פארנומען אז עס איז קעגן דעם מאראלישער, עטישער, און לעגאלער סטאנדארד.
בקיצור א מעשה, נאכן זיך נישט לאזן פון איר שאנטאזש און פובליקירן דעם עסיי האט זי עס געגעבן א B. איך האב עס אפעלירט און זי האט מיך געמוזט גיבן אן A, אבער זי האט געשריבן ביי די הערות אז עס איז נישט מאראליש עטיש וכו'.
דאס האט מיך געברענגט צו אנערקענען אז א יעדע סאסייעטי האט א סיסטעם, אפי' די "אנבייעסט אקאדעמיע" מוז טראכטן לויט ווי די סיסטעם דיקטירט. די פראפעסארין האט נישט געהאט קיין שום ענטפער צו מיינע באווייזן! עס איז געווען גוט נאכגעפארשט, און גוט פרעזענטירט, אין פאקט האב איך איר געצוואונגען צו טוישן די רעיטינג דורך טשאלענדזשען פאר א רעספאנס!

איך האב זינט דאן געטראפן פילע מענטשן פון פולע שטרעמונגען און אלע האבן אייגענע מחשבות אבער האבן "מורא" פונעם "סיסטעם".
א רעפובליקאנער, וועט מוזן זיין פאר גאן רעכטן אפילו עס איז אבסורד און פארריקט.
א דעמאקראט וועט מוזן זיין פאר טראנס רעכטן אפילו עס איז אבסורד און פארריקט.
א לינקער וועט מוזן זיין פרא סטאלין לענין און מאא אפי' עס איז אבסורד און פארריקט.
א רעפובליקאנער וועט מוזן זיין פרא ..... אפי' עס איז אבסורד און פארריקט.

נ.ב.איך האב נאר געשריבן מיין מיינונג איבער וואס עס איז פארריקט. איר מעגט אייך דינגען, אבער ביטע רעדט דברים של טעם.

[Man City]

א לינקער וועט מוזן זיין פרא סטאלין לענין און מאא אפי' עס איז אבסורד און פארריקט.

???

[פרנס החודש]

נ.ב.איך האב נאר געשריבן מיין מיינונג איבער וואס עס איז פארריקט. איר מעגט אייך דינגען, אבער ביטע רעדט דברים של טעם.

ריכטיג, יעדעס סאסייעטי האט א סיסטעם, און יעדע סיסטעם האט פראבלעמען.

נאר אונזער חסידי'שע גן עדן האט צוויי זאכן וואס ווי ווייט איך ווייס עקזיסטירט עס נאר ביי אונז (און ביי א צאל קליינע פארמאכטע קולטן).
1) ווי ווייט מען טיילט איין יעדעס קלייניגקייט. (וועלכע אונטערהויזן צו גיין)
2) ווי שטארק מען אינפארסירט יעדעס קלייניגקייט, ד.ה. אויב איינער איז נאר משנה מיט א משהו (פיר סלייס קאפל אנשטאט א זעקסער) קען מען קיין שידוך נישט טרעפן, נישטא קיין מוסד פאר די קינדער, וכו'.

[צוזאמגעדרייט]

נאר אונזער חסידי'שע גן עדן האט צוויי זאכן וואס ווי ווייט איך ווייס עקזיסטירט עס נאר ביי אונז (און ביי א צאל קליינע פארמאכטע קולטן).
1) ווי ווייט מען טיילט איין יעדעס קלייניגקייט. (וועלכע אונטערהויזן צו גיין)
2) ווי שטארק מען אינפארסירט יעדעס קלייניגקייט, ד.ה. אויב איינער איז נאר משנה מיט א משהו (פיר סלייס קאפל אנשטאט א זעקסער) קען מען קיין שידוך נישט טרעפן, נישטא קיין מוסד פאר די קינדער, וכו'.

אין די מוסלמענישער וועלט איז נישטא אזאנע סעקטערס? איך רעד פון גרויסע סעקטערס.

איך שטעל זיך פאר אז יא. אז איך מאך א טעות קלערט מיר אויף.

[אלבערט איינשטיין]

די אלע חסידשע סוסייטי אויף לבושים זענען אויך דא ביי פארשידענע שבטים אין די אראבישע וועלט. דארפסט נאר פארשטיין אז קיינער וועט דיר נישט זאגן פאר דרויסענדיגע אז נישט גיין מיט ווייסע רבינו תם סענד פאפיר ביסטו ארויסגעשפיגן. אין איסלאם אלץ רעלעגיע אויס איז נישטא קיין דרעסינג קאויד. זעלבע מיט יודישקייט. די דעיטעלעד דרעסינג קאויד וואס איז טראדערצינאל וועסטו יא טרעפן אסאך אין אנדערע געלעזעשאפטן. הגם איך האלט נישט אז דא שטעקט די ווארט קולט.

[מחונך]

נ.ב.איך האב נאר געשריבן מיין מיינונג איבער וואס עס איז פארריקט. איר מעגט אייך דינגען, אבער ביטע רעדט דברים של טעם.

ריכטיג, יעדעס סאסייעטי האט א סיסטעם, און יעדע סיסטעם האט פראבלעמען.

נאר אונזער חסידי'שע גן עדן האט צוויי זאכן וואס ווי ווייט איך ווייס עקזיסטירט עס נאר ביי אונז (און ביי א צאל קליינע פארמאכטע קולטן).
1) ווי ווייט מען טיילט איין יעדעס קלייניגקייט. (וועלכע אונטערהויזן צו גיין)
2) ווי שטארק מען אינפארסירט יעדעס קלייניגקייט, ד.ה. אויב איינער איז נאר משנה מיט א משהו (פיר סלייס קאפל אנשטאט א זעקסער) קען מען קיין שידוך נישט טרעפן, נישטא קיין מוסד פאר די קינדער, וכו'.

גערעכט,
נאר ביי אונז איז דער סיסטעם אזוי אינטימעט.

אבער פאר מיר איז געווען א גרויסע awakening, ווען איך האב איינגעזען אז סיסטעם איז מטבע הבריאה, און אז "ארויסגיין" און "דראפן דעם סיסטעם" מיינט סך הכל זיך געפונען אין א נייע.
און בדרך אגב אונז זענען נישט א צענטל אזוי רשעות'דיג צו אנטי סיסטעמערס ווי די קענסל קולטור.

[מחונך]

א לינקער וועט מוזן זיין פרא סטאלין לענין און מאא אפי' עס איז אבסורד און פארריקט.

???

אין די וועלט פון אקאדעמיע איז טאבו צו רעדן פון די רציחות פון די אויבנדערמאנטע. פולע אמעריקאנע יוגנטליכע שרייבן אויף זייער סאציאלע מעדיא פראפיל proud communist, Stalinist Maoist etc.

[ברוך שפינוזה]

איינס פון די סיבות פארוואס אסאך מענטשן וואס פרובירן אפצופארן קומען צוריק איז ווייל זיי רעדן זיך איין אז אין די סעקולארע וועלט קען מען טוהן וואס מ'וויל, זיי גייען ארויס און פרובירן צו לעבן מיט זייערע אייגענע רולס (פארשטייט זיך אז די אלע "אייגענארטיגע" רולס זייערע זענען געבויט אויף די קראנקע חסידישע רולס וואס זיי האבן פשוט גענומען אויף אן אנדערע ריכטונג...) און ווען די מציאות פון די סעקולארע סיסטעם פראסקעט זיי אין פנים מאכן זיי שנעל א בואו בשלום און לויפן צוריק אין געטאו אריין, אנדערע ווארטן ביז זיי ווערן פעך שווארץ אפגעבריעט פונעם סעקולארן סיסטעם און הערשט דאן לויפן זיי צוריק צום מאמעס פארטוך. און די זעלבע איז אויך מיט דרויסענדיגע, בעלי תשובה און גרים, וואס פרובירן זיך אריינצודרייען אינעם חסידישן סיסטעם. ווי אויך מיין איך איז די חסידישע סיסטעם פיל גרינגער ווי די סעקולארע סיסטעם, ביי חסידים זענען די הלכות זייער straightforward וואס דער גרעסטער טיפש קען פארשטיין, אין די סעקולארע וועלט זענען די הלכות פיל מער nuanced דארף מען האבן אביסעלע אן IQ עס צו קענען מאנעוורירן. איין נארישע ביישפיל, ביי חסידים ווייסט מען אז א מאן גיבט נישט די האנט פאר א פרוי און פערטיג, אין די סעקולארע וועלט ווענדט זיך, אויב די פרוי שטרעקט אויס די האנט גיבט מען צוריק, אויב שטרעקט זי נישט אויס גיבט מען נישט, אויב אבער ביזטו העכער איר אין די hierarchy דאן גיבסטו די האנט אין יעדע פאל און אין געוויסע פעלער אויך א קוש, און דאס איז נאר די surface דערפון... אבער ס'פארשטייט זיך אליין אז מיט מער nuanced הלכות קומט מער opportunities, אויף דעם דארף מען מחשב זיין הפסד מצוה כנגד שכרה, איך פערזענליך וועל ענדערש לעבן א מער קאמפליצירטע לעבן וואס קומט מיט מער מעגליכקייטן צו וואקסן און הנאה האבן, אנדערע וועלן ענדערש זיצן אין טורמע וואו מ'שטעלט זיי צו אש"ל מלא און זיך לעבן אן קיין דאגות פונעם מארגענדיגן טאג, it's a matter of taste

[קהל'ס נער]

ווי אויך מיין איך איז די חסידישע סיסטעם פיל גרינגער ווי די סעקולארע סיסטעם, ביי חסידים זענען די הלכות זייער straightforward וואס דער גרעסטער טיפש קען פארשטיין, אין די סעקולארע וועלט זענען די הלכות פיל מער nuanced דארף מען האבן אביסעלע אן IQ עס צו קענען מאנעוורירן.

כ'זעה האסט שוין פארגעסן הלכות מוקצה

כלי שמלאכתו לאיסור, מותר לצורך גופו ומקומו
כלי שמלאכתו להיתר, מותר לצורך גופו ומקומו ומחמה לצל
מוקצה מחמת חסרון כיס, מותר ע"י כיכר ותינוק
מוקצה מחמת גופו, מותר ע"י כיכר ותינוק

דעיס איז וואס איך געדענק, אן אריינגיין אין
בסיס לדבר האסור,
מיגו דאתקצאי לבין השמשות,
מוקצה מחמת מצווה,
שברי כלים,
נולד,

אונז זעמיר אסאך מער ניואנסד פון זיי, נאר ביי נונז געט מען אלעס א שטעמפל אפ אלץ מוקצה און שוין, אונז גיי מיר נישט אריין אין די ניואנסים.

און די זעלבע איז לגבי געבן די האנט פאר א פרוי, ע"פ הלכה אז א פרוי שטרעקט אויס די האנט מעגסטו/מוזטו צוריקגעבן די האנט, אבער ווי פריער געזאגט ביי אונז געט מען אלעס א אסר אפ מיט א יהרג ואל יעבור.

[ברוך שפינוזה]

מיט ניואנסד מיין איך רולס וואס זענען נישט קלאר דעפינירט און מ'דארף נוצן דעם אייגענעם שכל ווי איין און ווי אויס, קאמפלעצירטע רולס ווי הלכות מוקצה (אויסער דעם וואס זיי זענען טאטעל איררעלעוואנט אין פראקטישן זין) זענען זייער קלאר דעפינירט. און ווען איך זאג אז ניואנסד רולס זענען שווער מיין איך צו זאגן אז למשל אזעלכע הלכות ווי מוקצה קענען מענטשן ווי מיין טאטע זייער גרינג איינהאלטן, די הלכות זענען זייער איינפאך, אינדערוואכן מיט א הוט און רעקל, שבת ביינאכט שטריימל בעקטישע רעזשוואלקע, שבת בייטאג שטריימל בעקיטשע טלית, שבת נאכמיטאג-מוצ"ש שטריימל טיש-בעקיטשע, די איינציגסטע פלאץ וואו דער חסיד דארף נוצן זיין שיקול הדעת איז שושן פורים ווען זיין שכן צו דער רעכטער זייט שפאצירט ארויס מיט א קאפעלוטש און דער שכן צו דער לינקער זייט קומט אהיים מיט'ן שטריימל און ער גיבט שנעל א רעכן אויס אז פארוואס קומט מיין לינקער שכן אהיים אזוי פרי אלא מאי ער איז אהיימגעקומען אויסצוטוהן דעם שטריימל ווייל דער עולם אין שוהל גייט מיט היטן, און דארט ענדיגט זיך עס, דער מאדערנער איד/סעקולארע גוי דארף מאכן אזעלכע סארט באשלוסן יעדן טאג.

[בעל אחריות]

מיט ניואנסד מיין איך רולס וואס זענען נישט קלאר דעפינירט און מ'דארף נוצן דעם אייגענעם שכל ווי איין און ווי אויס.

אפשר קענסטו געבן נאך אזא משל צוויי, ס'פשוט שווער צו פיקטשערן אז א סאסייטעי וואס מען קען אפיציעל טוהן וואס מען וויל זאל האבן מער דיסיזשען מעיקינג ווי אונז מיט אונזער 613 דאורייתות און טויזענט דרבנן'ס און דאפעלט אזויפיהל מנהגים...

[ברוך שפינוזה]

א. וועלכע נאמען גיבט מען פאר א קינד? ביי חסידים אין א וועג איז עס אסאך פשוט'ער, קודם מוז עס זיין פון די זיידעס/באבעס/רביס הייבסטו שוין אן מיט א ליסטע פון מערסטנס 15 נעמען. די ערשטע קינד איז געווענליך נאכ'ן מאמע'ס זייט און די צווייטע נאכ'ן טאטע'ס זייט (עכ"פ אין מיינע צייטן פלעגט אזוי זיין) האסטו שוין אראפגענומען האלב, ס'קען נישט זיין א נאמען וואס איינער פון די געשוויסטער אדער עלטערן האבן, בלייבסטו איבער מיט א קארגע 2-3 נעמען, און דא קומען די שווער און שוויגער דרייען א קאפ און קוים וואס מ'קען זיך צאמקומען אויף איין נאמען, און אויב די נאמען מאכט אישוס שפעטער אין לעבן קענסט זאגן אז דו האסט נישט געהאט קיין אנדערע ברירה. ווידער אין די סעקולארע וועלט קענסטו טאקע געבן כמעט וועלכע נאמען ס'פאקט דיר אן, אבער ס'דארף דיר אנפאקן, וואס טוסטו אז דו ביזט א ראדני טיפ וואס ווייסט נישט בין ימינו לשמאלו, וואו הייבסטו בכלל אן? בלייבסטו אן א נאמען...

ב. די נושא פון קליידונג, וואס טוט מען אן פאר א דשאב אינטערוויו? א ברודער'ס חתונה? א חבר'ס חתונה? א דעיט? סתם א שמחה? א נסיעה קיין אויסלאנד? ביי חסידים איז דא א one-size-fits-all, הוט און רעקל. וועלכע סארט הוט און רעקל? אויף דעם זענען דא זייער איינפאכע כללים. אין די סעקולארע וועלט זענען אויך דא כללים אבער נישט אזוי קלאר. אין ישראל איז איינגעפירט צו גיין מער קאלירפולע קליידונג, אין אמעריקע מער טונקעלע, ס'אבער נישטא קיין ספר החוקים אין וואס דו קענסט אריינקוקן און פון דעם ארויס'פסק'נען. האב איך א חבר א ישראלי חילוני וואס האט זיך געצויגן קיין אמעריקע און געגאנגען צו א דשאב אינטערוויו מיט ישראלישע קליידונג, די הומופובים דארט האבן איהם אפגעזאגט ווייל זיי האבן געמיינט אז ער איז געי. (דאס איז וואס איך מיין מיט "רעלעוואנטע הלכות", האסטו שוין אמאל פארלוירן א דשאב ווייל דו האסט גערוקט א כלי שמלאכתו לאיסור וואס איז געוועהן בין השמשות א בסיס לדבר ההיתר? דאס רוף איך ניטאמאל אן קאמפליצירט ווייל ס'איז סתם וואטעווער)

ג. רעליגיע, דאס איז א מסכת וואס איך האלט מיך אין איין צולערנען. ס'דא מענטשן וואס ס'איז בעסער אז זיי ווייסן בכלל נישט אז דו ביזט א איד, עכ"פ ווי ווייניגער זיי ווייסן אלץ בעסער. אנדערע מענטשן ווערן fascinated פון רעליגיעזע מענטשן און אויף זיי דארפסטו מאכן א רושם פון א קריעשעניסט, צו אנדערע מענטשן דארפסטו רעדן איבער דיין רעליגיע אבער אין א וועג פון לצנות. ווי אויך ווענדט זיך עס לויט'ן מצב, דער זעלבער מענטש אין איין סעטטינג קען ער ווערן נערוועז ווען דו גייסט אין די זייט זיך שטעלן דאווענען מנחה, אין אן אנדערע סעטטינג וועט ער פגר'ן צו הערן ווי דו מאכסט א ברכה...

[בעל אחריות]

איך הער,

איך וואלט געזאגט אז עס איז געזונט פאר א מענטש צו דארפן אליין דיסיידען וואס צו טוהן אן זיך קענען אנליינען אויף סאסייעטי, אבער מיט א מאס... מאדערן ארטאדאקס איז פונקט גענוג...

[ברוך שפינוזה]

בכלל ווייס איך נישט וואו אין די סעקולארע וועלט דו האסט אויפגעפיקט דעם סלאגאן "א סאסייטעי וואס מען קען אפיציעל טוהן וואס מען וויל", אפשר ווייל זיי זענען דורך די מהפכה המינית מאכט עס אזא רושם אבער ס'איז גאר ווייט פונעם מציאות, אין א וועג ביי חרדים you can get away מיט אסאך מער אינעם תחום פון "טוהן וואס מ'וויל" אינעם סענס פון לעבן אן געבן קיין דין וחשבון פאר קיינעם. א חסיד דארף נישט געבן קיין דין וחשבון פאר זיין ווייב, נישט פאר זיינע קינדער, פאר זיין רבי שפילט ער די פרומע געים און די שולחן ערוך מאניפולירט ער וויאזוי ס'קומט בעסער אויס פאר זיין עגא. א סעקולארע מענטש אויב פירט ער זיך נישט אויף צו זיין ווייב ווי א מענטש טראסקעט זי איהם ארויס פון שטוב, אויב מאניפולירט ער זיינע קינדער צופיל האקן זיי אפ קשר, קומסט צו דיין דשאב אן דיאודערענט און א groomed פנים וועסטו זיך זייער שנעל טרעפן אינדרויסן, האלטסט נישט קיין געלונגענעם דשאב וועסטו הייראטן א לוזער ווי דיר און אויב ביזטו שוין פארהייראט ביזטו אויך נישט פארזיכערט... מיט א קאלעדש פראפעסער קענסטו נישט ארומשפילן ווי מיט א מגיד שיעור אין ישיבה. נאר וואס דען? you get what you pay for, א רילעישנשיפ מיט א ווייב וואס האט די ברירה פטור צו ווערן פון דיר אבער זי בלייבט נאכאלץ ביי דיין זייט איז זעלבספארשטענדליך טויזענט מאל טיעפער און אמת'ער ווי א חרדישע נישואין שותפות, א קאלעדש דעגרי וואס דו האסט זיך אביסל געמוטשעט דערפאר און דו האסט געוויזן אז דו קענסט זיך צושטעלן צו א סיסטעם און ארויסגעבן עפעס פראדוקטיוו וועט דיך טראגן פיל ווייטער אין לעבן ווי ארומקוליצן די ישיבה יארן, א.א.וו.

ס'איז זייער שווער פאר איינער וואס קומט פון די חסידישע וועלט זיך אויסצולערנען אז ס'נישט קיין הפקר וועלט און יעדע ריר וואס דו גיבסט האט נאכפאלגן, שכר ועונש באקומט גאר אן אנדערע באדייט, און ס'איז טויזענט מאל מער שרעקעדיג ווי די גאנצע גיהנם מיט'ן ראשית חכמה ווייל דארט ארבעט נישט קיין חוכמולוגיה מיט פשט'לעך און טרעפן היתרים אין פסקי תשובות.

וואס אנבאלאנגט מאדערן ארטאדאקסיע ווענדט זיך וועלכע, ס'דא מאדאקס וואס זענען פרומער פון די עירמאנט חסידים, אנדערע מאדאקס זענען ווייניגער פרום פון אסאך קאנסערוואטיוון, הצד השווה שבהן אז אלע האבן די סעקולארע ווערסיע פון שכר ועונש און מ'קען נישט אנטלויפן צום פסקי תשובות זיך ארויסצודרייען פון פראבלעמען.

[מחונך]

איינס פון די סיבות פארוואס אסאך מענטשן וואס פרובירן אפצופארן קומען צוריק איז ווייל זיי רעדן זיך איין אז אין די סעקולארע וועלט קען מען טוהן וואס מ'וויל, זיי גייען ארויס און פרובירן צו לעבן מיט זייערע אייגענע רולס (פארשטייט זיך אז די אלע "אייגענארטיגע" רולס זייערע זענען געבויט אויף די קראנקע חסידישע רולס וואס זיי האבן פשוט גענומען אויף אן אנדערע ריכטונג...) און ווען די מציאות פון די סעקולארע סיסטעם פראסקעט זיי אין פנים מאכן זיי שנעל א בואו בשלום און לויפן צוריק אין געטאו אריין, אנדערע ווארטן ביז זיי ווערן פעך שווארץ אפגעבריעט פונעם סעקולארן סיסטעם און הערשט דאן לויפן זיי צוריק צום מאמעס פארטוך. און די זעלבע איז אויך מיט דרויסענדיגע, בעלי תשובה און גרים, וואס פרובירן זיך אריינצודרייען אינעם חסידישן סיסטעם. ווי אויך מיין איך איז די חסידישע סיסטעם פיל גרינגער ווי די סעקולארע סיסטעם, ביי חסידים זענען די הלכות זייער straightforward וואס דער גרעסטער טיפש קען פארשטיין, אין די סעקולארע וועלט זענען די הלכות פיל מער nuanced דארף מען האבן אביסעלע אן IQ עס צו קענען מאנעוורירן. איין נארישע ביישפיל, ביי חסידים ווייסט מען אז א מאן גיבט נישט די האנט פאר א פרוי און פערטיג, אין די סעקולארע וועלט ווענדט זיך, אויב די פרוי שטרעקט אויס די האנט גיבט מען צוריק, אויב שטרעקט זי נישט אויס גיבט מען נישט, אויב אבער ביזטו העכער איר אין די hierarchy דאן גיבסטו די האנט אין יעדע פאל און אין געוויסע פעלער אויך א קוש, און דאס איז נאר די surface דערפון... אבער ס'פארשטייט זיך אליין אז מיט מער nuanced הלכות קומט מער opportunities, אויף דעם דארף מען מחשב זיין הפסד מצוה כנגד שכרה, איך פערזענליך וועל ענדערש לעבן א מער קאמפליצירטע לעבן וואס קומט מיט מער מעגליכקייטן צו וואקסן און הנאה האבן, אנדערע וועלן ענדערש זיצן אין טורמע וואו מ'שטעלט זיי צו אש"ל מלא און זיך לעבן אן קיין דאגות פונעם מארגענדיגן טאג, it's a matter of taste

איך מיין אז די ביזט גערעכט. איך קען א זעלבסט-אידענטיפיצירענדער עקס-סקווערער. ער איז נישט אימשטאנד צו מאכן קיין שום באשלוס אן טראכטן וואס א סקווערער דארף צו טון און ער טוט פארקערט. ער האלט אינאיין חוזק מאכן פונעם צדיק אפילו ווען ער רעדט פון ביטקוין. ער בשום אופן נישט עסן קיין צוויבל קוגל אפי' זייער געלונגענע און ער וועט נישט וואקסינירן זיינע קינדער ווייל דער צדיק איז פרא וואקסין.