רמב"ן פרשת בחוקותי: די הבטחה פון די תורה אז ס'וועט קיינמאל נישט זיין קיין פאלעסטינע לאנד

[חדשים]

איך ווייס נישט וויאזוי א מענטש קען שרייבן אז די מדינה האט פארגרעסערט די סכנה אז עס זאל געשען א שואה. אדער ווייסט נישט יענער וואס די שואה איז געווען אדער איז דא אנדערע מאטיוון פאר וואס ער שרייבט דאס. לפענ”ד, די סיבה וואס האלט אפ כהיום די היינטיגע היטלערס צו פארטיליגן כלל ישראל איז נאר ווייל זיי ווייסן אז עס איז דא א מאכטפולע מדינה וואס גייט עס נישט צולאזן. סיי מיט זייער כח און סיי מיט די שטארקע כח וואס זיי באקומען פון זייערע אליאירטע. דאס איז די סיבה וואס האלט אפ איראן און די אלע ראדיקאלע. ווען עם ישראל האט ווען נישט א לאנד און האבן נישט די כח וואס קומט מיט א לאנד, וויל איך נישט טראכטן אפילו וואס די ראדיקאלע וואלטן ווען געטון.

האלטסט אז אידן אין אמעריקא אדער אנדערע מערב וועלט מדינות וואלטן געליטן ווען נישט די מדינה?

למשל?

[berlbalaguleh]

חדשים: דער סאטמאר'ע רבי הרה"צ ר' יואל טייטלבוים זצ"ל זי"ע שרייבט דאס אליין אין די הקדמה צו זיין ספר ויואל משה. נאכדעים וואס ער רעכנט אויס אלע נעגאטיווע טעמים וואס א מדינה פאר ביאת המשיח שטעלט פאר מיט זיך, זאגט ער...(פאראפראזירן)... אבער היינט אז ס'איז יא דא א מדינה דאף מען מתפלל זיין אז די מדינה זאלל נישט בטל ווערן דורך גויים. און ער פיהרט אויס..."כי אם על ידי האומות לא יהיה טוב לישראל, ח"ו"...!

[אלפא]

איך האב נארוואס געהאט א לענגערע טענה'ריי מיט א חבר - א ציוניסט, זיין נקודה איז געווען אז די מדינה האט געברענגט אסאך פאר כלל ישראל, די פאר טויזענט טויטע זענען א נאטורליכע קאנסעקווענס און ווערד די פרייז.

מיין טענה איז געווען מער ווייניגער וואס איז אויס געשמועסט געווארן דא (בעיקר דורך @מי אני) אז מ'וואלט געלעבט פונקט אזוי רואיג ווי אין אמעריקע און אין אייראפע אן קיין מדינה אויך, בס"ה האט עס אנגעדרייט א גרויס טייל אראבער און פאלעסטינער אנקעגן אונז, און עס האט אנגעברענגט טויזענטער טויטע סיי אין טעראר אטאקעס און סיי אין מלחמות.

זיין טענה איז געווען,
1. נאכן קריג איז נישט געווערן קיין איין לאנד וואס האט געוואלט אננעמען קיין אידן אין די מאסן, און די אלע וואס האבן פאטענציאל געלאנדעט אין א"י וואלטן נישט געהאט וואו צו גיין.
2. די פעלקער וואלטן נישט געהאט די אפהאלט אונז פיינט צו האבן - אזוי ווי יעצט מיט די בעקונג פון אן עסטעבלישטע מדינה.
3. די טויזענטער רוסישע אידן און אידן פון אנדערע פלעצער האבן - און וואלטן - זיך נאר געטראפן די פלאץ אין א"י.
4. די אינטערמערידזש ראטע איז אסאך קלענער אין א"י, זיך אידענטיפיצירן אלס איד איז אסאך מער מעגליך - וואס איז מער א רעליגיעזע אויפטוה (הגם אויך א פאליטישע..). ער לייקנט די טענה אז די נעט אפגעפארענע איז געשען מער דורך די ציונים..
5. די אראבער וואלטן אונז ממילא פיינט געהאט, אויב נישט פאר דעם סיבה איז פאר א צווייטע.
6. די רואיגקייט וואס איז דא אין מדנ"י זייענדיג א איד וואלט קיינמאל נישט ערייכט געווארן אן דעם (הגם מ'קען טענה'ן אז קרית יואל האט עס אויך, נעמט עס נישט אוועק פון די אויפטוה דארטן..)
7. אינדיפענדענס איז אויך ווערד א פרייז!
8. (והוא העיקר..) אז מיין סאטמאר'ע בייעס - צו וואס איך בין אפי' aware - גייט מיר קיינמאל נישט באמת לאזן פארשטיין די פאקערטע צד אדער מעגליכקייט...

און באמת קען מען דעבאטירן יעדע נקודה עקסטער, סיי צו עס איז אן אויפטוה כנגד ההפסד, און זיי צו עס וואלט נישט געשען אן די 'אגענדע' פון האבן א סטעיט. וכו'.
אבער דאס זענען מער ווייניגער די קארטן אויפן צווייטן זייט.

[מי אני]

איך פארשטיי פון די תגובות אז ענק קוקען עס אן ווי א פייט צווישן די אראבערס און די אידן, ווען עכט איז עס א פייט צווישן די ראדיקאלע מוסלמענער און די מערב וועלט. עס איז וויכטיג צו וויסן ”ווער איז כאמאס” צו קענען פירן ווייטער די שמועס.

מסתבר. אבער ווי איך האב געזאגט, טוהט א מלחמה און פראבלעם קעגן חאמאס נישט דוקא אפווארפן דאס גילטיגקייט און תועלת פון א פאלעסטינע לאנד פאר פאלעסטינער.

עס איז זיכער דא אטאקעס וועגן די מדינה, אבער עס איז יצא הפסידו בשכרו ווייל אמעריקא סופפארט דיר נאר ווייל דו ביזט א לאנד (ולמשל אוקריינא) און נישט ווען ביזט א עטנישע גרופע (ולמשל די אלע עטנישע גרופעס כהקורדן).

דאס איז א מסתבר'דיגע טענה. הגם, אויף דעם אליין קען מען זאגן אז אנו דנין: יעצט אז אידן זענען געווארן א פאליטישע ענטיטי און דאדורך באקומען סאָפּאָרט דורך אליאירטע, דארף מען שוקל זיין קעגן די שונאים און אטאקעס עס האט באקומען אדאנק דעם אז עס איז געווארן א פאליטישע ענטיטי, וואס וואלט ווען נישט געווען בלא זה.

ווי אויך איז די דמיון צו די קורדס נישט אין פלאץ. זיי מאכן א פאליטישע קלעים פאר א לאנד און א פאליטישע ענטיטי (זייט סוף פונעם ערשטן וועלט קריג און דעם אפמאך פון סערוועס; זיי ווילן די קורדיסטאן ראיאן אלס א זעלבסטשטענדיגע מדינה). דאס איז א שורש פון זייער קאנפליקט מיט אנדערע. אין אנדערע ווערטער, אין אונזער קאנטעקסט דא זענען די קורדן מער דומה צו די פאלעסטינער, וועלכע האבן/מאכן א פאליטישע קלעים אבער זענען לע״ע סטעיטלעס, און דאס ברענגט דאס בונטעווען ורדיפות.

און על זה אנו דנין: די counterfactual ווען אידן אלס אַן עטנישע גרופע האבן/מאכן ווען נישט א פאליטישע קלעים כזה, צי די רדיפות וואלטן ווען געווען מער צי ווייניגער. מיינענדיג, די דמיון צו די קורדס קען זיין א ראיה לחובתך: אז מקשר זיין א מיניאריטעט עטניסיטי מיט׳ן ווערן א פאליטישע ענטיטי טויג נישט (איך פארשטיי אז אפשר לחלק טאמער עס ״געלונגט״ למעשה צי נישט).

איך וואלט ענדערשער צוגעגליכן, אין די קאנטעקסט דא, דאס עטנישע מיניאריטעט גרופע פון אידן צו דאס עטנישע מיניאריטעט גרופע פון ראָמאַני/ציגיינער (gypsies). קעגן זיי איז אויך דא בּיגאטרי, און אויף זיי האבן די דייטשן אויך געהאט דורכגעפירט א שואה ביים צווייטן וועלט קריג. זיי האבן/מאכן נישט קיין פאליטישע קלעים (לידיעתי). זיי שטייען יעצט ערגער ווי אמאל מחמת דעם אז זיי האבן נישט קיין אייגענע מדינה און זענען נישט קיין פאליטישע ענטיטי?

און דאס אז יעצט איז געווען א דורכפאל נעמט נישט אוועק די אלע סוקסעסן וואס די מדינה האט שוין געהאט אקעגן די ראדיקאלן. לו יהא מען וואלט יעצט געוויסט פארדעם וואלט דאך עס אויך געווען נאר ווייל דו האסט א מדינה.

און אט דאס איז די טענה א גאנצע צייט: ווען נישט הקמתה וואלט נישט אויסגעפעהלט די סאָקסעס צו וויסן דערפון פאר דעם - דאס וואס מ'דארף וויסן דערפון וואלט בכלל נישט צושטאנד געקומען מעיקרא בכלל.

[דערהויבענע איד]

8. (והוא העיקר..) אז מיין סאטמאר'ע בייעס - צו וואס איך בין אפי' aware - גייט מיר קיינמאל נישט באמת לאזן פארשטיין די פאקערטע צד אדער מעגליכקייט...

און באמת קען מען דעבאטירן יעדע נקודה עקסטער, סיי צו עס איז אן אויפטוה כנגד ההפסד, און זיי צו עס וואלט נישט געשען אן די 'אגענדע' פון האבן א סטעיט. וכו'.
אבער דאס זענען מער ווייניגער די קארטן אויפן צווייטן זייט.

היינו הך.

נאר אין סאטמער איז מען פארנומען צו די מדינה האט ''געלוינט'', צו מ'''זעט'' די ווייטע בליק פון רבי'ן, און צו די נאצי'ס אדער אראבער'ס אדער אייסיס זענען ערגער. כ'געדענק נישט אז נאך זשערסי סיטי זאלן די נישט סאטמערע זיין פארנומען אז ס'איז שוין נישטא קיין סיבה צו וואוינען אין אמעריקע...

ס'איז איין שטיק אבסעשן און אירעלעווענט צו ס'זעט אויס יעצט צו ס'האט זיך געלוינט. אזוי איז געווען ווייל דעמאלטס האט מען אזוי געהאלטן. יעצט קען מען טון וואס איז יעצט.

דאס איז חוץ המעשה אז אלעמאל איז גרינג צו זיין די חכם נאכדעם, נאכן צווייטן קריג האט מען געזען אז אר''י איז געווען סעיף, יעצט זעט אויס אמעריקא מער באוואכט. קיינער האט נישט פאראויס געזען ניין עלעווען, און קיינער האט נישט פאראויסגעזען די אטאקעס ביום שמחת תורה. זיין א חכם נאכדעם איז נישט קיין קונץ.
מ'קען נישט וויסן וואט וועט זיין מיט אייראפע אין געציילטע יארן פון היינט, וואס וועט זיין נאכדעם גייט קיינער נישט וויסן.

[מי אני]

איה״נ. לאחר המעשה איז ווען מ׳שאצט צי ס׳האט זיך געלוינט, און ווען מ׳איז שוקל די שכר וההפסד פון אַן עקספּערימענט. וועגן דעם שטעל איך כסדר אריין די ווערטער ״לע״ע״ - כלומר, וואס ווייזט אונז די ״היסטאריע״ פון הקמת המדינה לעומת די היסטאריע פון כלל ישראל בכלל מאז הקמתה לפי די דאטא וואס מ׳האט יעצט. ס׳איז דעסקריפּטיוו לעומת אינפערענשאל (הגם מ׳קען טענה׳ן, כידוע מדזשאָרדזש סאַנטאַיאַנאַ, אז מ׳דארף זיך לערנען פון היסטאריע להעתיד).

אין אנדערע ווערטער, קיינער זאגט נישט אז אנטיסעמיטיזם וואלט נישט געווען ווען נישט הקמת המדינה. די היסטאריע פון עם ישראל במשך כל הדורות יוכיח. די שאלה איז צי דאס וואס הקמת המדינה האט געזוכט מעיקרא אויפצוטוהן אין די רעגארד און וואס עס האט טאקע זיי אויסגעזעהן אלס א לעזונג, א באשיצונג קעגן אט דעם פענאמענאן פון אנטיסעמיטיזם, איז גאר ערגער געווארן אדאנק דעם? יעצט קען מען דאס שאצן, ואין לדיין אלא מה שעיניו רואות ווען ער האט רעזולטאטן. (דא טוהט מען נישט בּלעימן המקימים. און ווי מיין טאטן ע״ה, וועלכער איז געווען א סאטמארע חסיד לגמרי, האט מודה געווען, ״א סעקולארע איד וואס איז ארויסגעקומען פון לאגער און ער זאל נישט זיין א ציוניסט, איז גאר אינטרעסאנט.״ איך זוך דאס פשוט צו אפשאצן, און ווי איך האב אָנגעהויבן אז ביי מיר, לעבענדיג יעצט, איז דאס א סיבה פארוואס איך בין נישט קיין ציוניסט.) און די מעטריק דערצו איז צו טאקע קאמפּערן אנטי-אידן אטאקעס אין מדינת ישראל צו די אנטיסעמיטישע אטאקעס בחו״ל וואס זענען (ווי ווייט מ׳ווייסט) נישט מקושר צו אנטי-ציוניזם, פון וואס די דזשערסי סיטי אטאקע איז איינע פון זיי. וואו האט זיך א איד כהיום צו שפירן מער פארזיכערט פון אנטיסעמיטיזם, וואס איז א פענאמענאן וואס איז נאך אלס דא? אין אנדערע ווערטער, איז אנטיסעמיטיזם והשלכותיה ערגער אדאנק הקמת המדינה?

און אז מ׳קומט צו צו א מסקנא אז ס׳איז טאקע ערגער געווארן אדאנק דעם, איז וואס זאל מען יעצט טוהן? א גוטע שאלה. איך ווייס נישט. און וועגן דעם האב איך טאקע פארגעזאגט דעם מי שברך לחיילי צה״ל, הגם אז, ווי געזאגט, בין איך אויסדרוקליך נישט קיין ציוני וככל הנ״ל שכתבתי.

‏כמובן, אז די דעבאטע איז א פרט בתוך די ברייטערע דיון איבער די מעלות וחסרונות פון נעשאנעליזם בכלל.

[דערהויבענע איד]

איה״נ. לאחר המעשה איז ווען מ׳שאצט צי ס׳האט זיך געלוינט, און ווען מ׳איז שוקל די שכר וההפסד פון אַן עקספּערימענט. וועגן דעם שטעל איך כסדר אריין די ווערטער ״לע״ע״ - כלומר, וואס ווייזט אונז די ״היסטאריע״ פון הקמת המדינה לעומת די היסטאריע פון כלל ישראל בכלל מאז הקמתה פון די דאטא וואס מ׳האט יעצט. ס׳איז דעסקריפּטיוו לעומת אינפערענשאל (הגם מ׳קען טענה׳ן, כידוע מדזשאָרדזש סאַנטאַיאַנאַ, אז מ׳דארף זיך לערנען פון היסטאריע להעתיד).


‏כמובן, אז די דעבאטע איז א פרט בתוך די ברייטערע דיון איבער די מעלות וחסרונות פון נעשאנעליזם בכלל.

ווען איז די צייט צו דאס מעסטן? קוים 70 יאר נאך הקמת המדינה? אדער ווארטן מינימום 250 יאר צו ווארטן ווי אזוי די מדינה שטעלט זיך אוועק און בויעט זיך, און די שכנים ווערן נמאס צו נישט שלום מאכן מיט די מצב?

אמעריקא לדוגמה איז נישט אלעמאל געווען אזוי מאכטפול, ס'האט גענומען לאנג ביז זיי זענען געווארן אוועקגעשטעלט אלס א גרויסמאכט.

די צייט וואס אידן וואוינען באקוועם אין אמעריקא איז נישט אלעמאל אזוי געווען, און בעפאר די צווייטע וועלטס קריג זענען אויך אידן אין דייטשלאנד געווען באקוועם.

אדער בלויז רעכענען לאמיר זאגן סתם אנכאפן פון צען יאר פון 1990 ביז 2000, וויפיל אידן זענען געהרג'עט געווארן אין אמעריקע- אייראפע, ווס. אר''י? דאס איז סתם נישט פעיר, ווייל וואס זאגט דאס פארן עתיד, ווען קיינער ווייסט נישט וואס וועט זיין מיט די מערב וועלט, און וויפיל שלום, נצחונות, און דערגרייכונגען מדנ''י וועט אנקומען?

[מי אני]

קען טאקע זיין אז די אסעסמענט וועט זיך טוישן. אבער די אסעסמענט יעצט איז נישט אַרבּיטרערי: עס איז פון הקמת המדינה ביז די יעצטיגע מינוט - סיי פאר אידן בא״י און סיי פאר אידן אין די דייעספּארא. וכמו שכתבתי דאין לדיין אלא מה שעיניו רואות. (ווייל אז נישט, אפילו עס זאל ווערן פּאזיטיוו, קען מען דאך אלעמאל זאגן אז מ׳זאל ווארטן נאך לענגער, און דעמאלטס וועט זיך עס צוריקטוישן צו נעגאטיוו. איז קען מען קיינמאל נישט שאצן?) און די דאטא וואס מ׳האט לע״ע, לענ״ד, צייגט אויף די מסקנא אז די אספּעקט פון סעקיוריטי ליהודים ואנטיסעמיטיזם איז ערגער געווארן. (ואגב, די ענליכע אסעסמענט וואס טעלושקין און פּרעגער האבן געמאכט איז שוין געווען אין די מ׳ יארן. עס האט זיך נישט געטוישט קיין סאך זייט דעמאלטס.)

קען זיין אז ס׳וועט בעסער ווערן, ווי די האפענונג איז מעיקרא געווען. אבער דאס איז א שמא נגד די (לענ״ד) ברי פון יעצט. (און די שמא איז אויך שוואכער טאמער טענה׳ט מען קעגן א צוויי-סטעיט אדער איין-סטעיט סאלושאן. זיי וועלן ווערן צוגעוואוינט צו בלייבן אקופירט לעולם בלא אזרחות? ווי צוגעברענגט פון בּענעט איז דאס נמשל צו בלייבן מיט די צער פון שרעפּנעל אין די עגבות, וואס אין די קאנטעקסט מיינט דאס די lack פון סעקיוריטי ליהודים כמו בשאר מדינות, און די כסדר׳דיגע סכנה פון ווייעלענס וטעראר נגדם.)

[אלפא]

https://www.rationalistjudaism.com/p/if ... er-existed
דאכט זיך ער האט סחורה (צושפרייט) איבער די מעלות פון א אידישע מדינה..

[סקעפטיקער]

https://www.rationalistjudaism.com/p/if ... er-existed
דאכט זיך ער האט סחורה (צושפרייט) איבער די מעלות פון א אידישע מדינה..

ער איז מסתם גערעכט איבער די מציאות פון ארץ ישראל, אבער ווער זאגט אז מ'דארף דארט וואוינען? וואס איז שלעכט אזויווי אידן האבן געוואוינט טויזענטער יארן בצירוף מיט די מערב וועלט פרייהייט און גלייכבארעכטיגונג? עס איז אדער א נאציאנאליסטישע סיבה אדער א רעליגיעזע, די נאציאנאליסטישע איז אפגעפרעגט ביי חרדים, און די רעליגיעזע איז אפגעפרעגט און אוועקגעמאכט אין סאטמאר וכו', און גייט נישט אן פאר אסאך קאווע שטיבל אידן

[דערהויבענע איד]

קען טאקע זיין אז די אסעסמענט וועט זיך טוישן. אבער די אסעסמענט יעצט איז נישט אַרבּיטרערי: עס איז פון הקמת המדינה ביז די יעצטיגע מינוט - סיי פאר אידן בא״י און סיי פאר אידן אין די דייעספּארא. וכמו שכתבתי דאין לדיין אלא מה שעיניו רואות. (ווייל אז נישט, אפילו עס זאל ווערן פּאזיטיוו, קען מען דאך אלעמאל זאגן אז מ׳זאל ווארטן נאך לענגער, און דעמאלטס וועט זיך עס צוריקטוישן צו נעגאטיוו. איז קען מען קיינמאל נישט שאצן?) און די דאטא וואס מ׳האט לע״ע, לענ״ד, צייגט אויף די מסקנא אז די אספּעקט פון סעקיוריטי ליהודים ואנטיסעמיטיזם איז ערגער געווארן. (ואגב, די ענליכע אסעסמענט וואס טעלושקין און פּרעגער האבן געמאכט איז שוין געווען אין די מ׳ יארן. עס האט זיך נישט געטוישט קיין סאך זייט דעמאלטס.)

קען זיין אז ס׳וועט בעסער ווערן, ווי די האפענונג איז מעיקרא געווען. אבער דאס איז א שמא נגד די (לענ״ד) ברי פון יעצט. (און די שמא איז אויך שוואכער טאמער טענה׳ט מען קעגן א צוויי-סטעיט אדער איין-סטעיט סאלושאן. זיי וועלן ווערן צוגעוואוינט צו בלייבן אקופירט לעולם בלא אזרחות? ווי צוגעברענגט פון בּענעט איז דאס נמשל צו בלייבן מיט די צער פון שרעפּנעל אין די עגבות, וואס אין די קאנטעקסט מיינט דאס די lack פון סעקיוריטי ליהודים כמו בשאר מדינות, און די כסדר׳דיגע סכנה פון ווייעלענס וטעראר נגדם.)

מ'קען טאקע קוקן אויף יעצט און מאכן די חשבונות, אבער כ'זע נישט פארוואס יעצט זאל זיין מער רעלעווענט די לעצטע 70 יאר, ווי ווען מ'וועט רעכענען 70 יאר פארן קריג אין אייראפע ווס. אר''י. ווי אויכעט, אז ווען מ'האט אויפגעשטעלט די מדינה, האט מען עס אוועקגעשטעלט לדורות, בע''ה, ממילא דארף אלס זיין רעלעוואנט צו די נעקסטע 70 יאר הבעל''ט.

און לגבי דיין צווייטע פוינט, איז לענ''ד -חוץ די שמחת תורה תשפ''ד וואס ס'איז א יוצא מן הכלל כנלענ''ד - איז די לעצטע 70 יאר אלס מער פארזיכערט איז מדינת ישראל, און און אלס מער כוח האבן זיי ווי א יאר ס'גייט דורך, און אין אמעריקא- אייראפע איז די לעצטע 20 יאר געגאנגען בארג אראפ. אייראפע איז ערגער, אבער אמעריקא איז אויך נישט אויסגעשלאסן פון דעם.

און ווי אויכעט, ווי ערווענט אביסל דורך @אלפא, ווי אזוי רעכנט מען אזא זאך, בכמות ובאיכות? ס'איז דא נאך פאקטארן חוץ אז אידן ווערן געהרג'עט, ווי למשל די עקענאמיע און פרייהייט און ווי אזוי איז די אידישע בלי. למשל פון פראנקרייך גייען אסאך אידן ארויף צו א''י, אפילו ווען זיי ווייסן אז ס'איז נישטא קיין באלדיגע סכנה, און ווי אויך איז א''י נישט פארזיכערט ווייניגער ווי פראנקרייך, נאר זיי ווילן ענדערש לעבן פרייערהייט, און זיך נישט שעמען מיט זייער אידישקייט, ווי בלייבן פחד'ענען און זיך שעמען אין חוץ לארץ.

[מי אני]

איה״נ אז ס׳איז דא אסאך פאקטארן צו שאצן סאָקסעס און ווי אזוי צו דעפינירן אז די מדינה איז א ״טובה פאר עם ישראל״. דא איז די נידון בנוגע שאצן די סוקסעס דערפון און די ״טובה דערפון פאר עם ישראל״ אין טערמינען פון איר אויפטוה פאר סעקיוריטי לעם ישראל נגד אנטיסעמיטיזם והקמים עליה; לדוגמא, אז עס זאל נישט קענען פאסירן א צווייטע שואה. איז די שאלה דא צי איז זי טאקע געווען סאָקסעספול אין די ציל? וואו איז מער עלול ס׳זאל חלילה פאסירן א צווייטע שואה?

די איינציגסטע וועג דאס צו שאצן, איז מיט די דאטא וואס מ׳האט אָנגעזאמעלט דערין במשך ימי קיומה מיום הווסדה, נגד די קאנטראל פון אלגעמיינע אנטיסעמיטיזם נגד יהודים אין חו״ל (בלא קשר לציונות) זייט דעמאלטס פונעם זעלבן צייט-אפשניט. די קאנטראל דערפון פון סעקיוריטי פון אידן בחו״ל נגד סעקיוריטי פון אידן בא״י באותו זמן, איז א בעסערע קאנטראל פון די אנטיסעמיטיזם פון בעפאר זי איז געשטאנען, ווען די וועלט והתפתחותה איז געווען אנדערש און איז נישט באותו זמן. לדוגמא, אויב שאצט מען עס קעגן די 70 פון פאר׳ן קריג קומט מען טאקע ארויס אז אנטיסעמיטיזם איז טאקע שוואכער ווי פאר׳ן קריג. אבער גייט מען דען דעמאלטס זאגן אז דאס איז אדאנק הקמת המדינה, אדער איידער אלס די קאַנפאַוּנדינג וועריעבּל פון אלגעמיינע התפתחות און ליבעראליזם? מ׳גייט זאגן אז דאס איז מכח די אלגעמיינע התפתחות און ליבעראליזם בהעולם - דאס זעלבע צייטגייסט וואס איז קעגן רודפ׳ן שווארצע און לגב״ט, וואס איז אויך געווען געפערליך אין די 70 יאר פאר׳ן קריג (און די מדינה איז זיכער נישט די סיבה פאר דאס פארבעסערונג אין דעם הינזיכט…). וממילא איז וואס איז רעלעוואנט דערצו איז צו שאצן די אנטיסעמיטיזם וסכנה ליהודים בחו״ל נגד הסכנה ליהודים בא״י פונעם זעלבן צייט אפשניט.

(אין די לעצטע 20 יאר איז ליידער געווען אין א״י אַן אינטיפאַדאַ און אפאר מלחמות מיט עזה, בנוסף צו כסדר׳דיגע געוואלדטאטן אינעם מערב ברעג און מזרח ירושלים. איך שטעל זיך פאר אז ס׳איז ליידער דא מער חללי ישראל בא״י אין די צייט אפשניט, ווי איידער בכל העולם. ווי אויך קען מען טענה׳ן אז אין אייראפע וואס ס׳גייט למטה, איז עס מכח די מוסלעמענער וואס עמיגרירן אהין, און די האס וואס זיי ברענגען מיט, וואס ווערט געשטארקט אדאנק הקמת המדינה.)

און נאכאמאל, עס איז א דעסקריפּטיוו אסעסמענט (אין דעם פרט כנ״ל). צו מאכן אַן אינפערענץ דערפון אויף וואס וועט זיין די נעקסטע 70 יאר? ווייס איך נישט. אבער קיין פלאן פארוואס און וויאזוי דאס זאל בעסער ווערן זעהט מען נישט. ובפרט אז מ׳איז דאך קעגן א לאנג-טערמיניגן שלום פון א לאנד דארט פאר די פאלעסטינער (די אריגינעלע נושא האשכול). איז ממילא אויף וואס פונקטליך פארלאזט מען זיך אז די נעקסטע 70 יאר זאל זיין בעסער? אז זיי וועלן שלום מאכן און זיין צופרידן (גענוג אז זיי זאלן נישט ריזאָרטן צו געוואלד) מיט׳ן מצב פון זיין אקופירט און סטעיטלעס בלא אזרחות? דאס איז נישט ראציאנאל.

[ברוך שפינוזה]

א. אינטערעסאנט ווי אן אומשולדיגע evangelical רמב"ן איבער פאלעסטינע איז פארוואנדעלט געווארן אין א וויכוח איבער מדינת ישראל, זעהט אויס אז די צוויי האבן א שייכות, כשזה קם זה נופל...

ב. קיינער האט נישט פיינט קיין אידן בלויז דערפאר וואס די ישראלישע מיליטער הארגעט אויס פאלעסטינער, קיינער האט נישט פיינט כינעזער ווייל די כינעזע רעגירונג מארדעט אויס טיבעטן און מוסולמענער. קיינער האט נישט פיינט קיין סירישע אראבער ווייל די סירישע רעגירונג האלט אין איין אויסמארדן מאסן מענטשן דורך כעמישע וואפן, קיינער האט נישט פיינט קיין נארד-קארעער ווייל זייער פרעזידענט איז א בהמה, קיינער האט נישט פיינט די איראנער ווייל זייער רעגירונג מארדעט אויס אטדס, און קיינער האט נישט פיינט קיין רוסן ווייל פוטין האט אינוואדירט אוקראינע. מ'דארף נישט קיין נטרונא מיט נטורי קרתא דאס מסביר צו זיין, די וואס פארשטייען עס נישט אליין וועלן די אלע הסברים נאר אויפטוהן דאס פארקערטע ווייל יעצט וועלן זיי שוין האבן נאך א סיבה פיינט צו האבן אידן, אמער, זיי פאלגן נישט זייער אייגענע scripture.

[מי אני]

און קיינער האט נישט פיינט פאלעסטינער אראבער בלויז דערפאר ווייל וואס חאמאס טוהט. אבער דאך פארשטייסטו אז דאס געבט היבש צו דערצו און מאכט דאס ערגער. וכן היא הכא. איך גלייב נישט אז דו וועסט זאגן אז אנטיסעמיטיזם כהיום וואלט ווען געווען פונקט דאס זעלבע, ווען קאַוּנטערפעקטשועלי איז די מדינה נישטא. פונקט אזוי ווי דו גייסט נישט זאגן אז שנאה להפלסטינים וואלט ווען געווען פונקט דאס זעלבע אפילו אָן חאמאס. ווי געזאגט, קיינער זאגט נישט אז אָן דעם וואלט אנטיסעמיטיזם בכלל נישט געווען.

איך האב דאס ממש פריער צוריק מקשר געווען צום אריגינעלן נושא האשכול.

[ברוך שפינוזה]

און קיינער האט נישט פיינט פאלעסטינער אראבער בלויז דערפאר ווייל וואס חאמאס טוהט. אבער דאך פארשטייסטו אז דאס געבט היבש צו דערצו און מאכט דאס ערגער. וכן היא הכא.

דאס איז ממש מיין פוינט, דו זעהסט ערגעץ אין דער וועלט אז מ'זאל עפעס עקסטער פיינט האבן פאלעסטינער אראבער? אפילו חמאס אליין האט מען נישט פיינט מער ווי סיי וועלכע אנדערע איסלאמישע טעראר ארגאניזאציע. אידן האבן פיינט פאלעסטינער ווייל זיי זענען מוסולמענער און צווישן אידן און מוסולמענער שלאגט מען זיך שוין ארום זייט די צייטן פון מוחאמד, אבער סתם אזוי אין די אלגעמיינע גאס איז נישט דא קיין ספעציעלע שנאת פלסטינים, שנאת ישראל איז יא דא.

[מי אני]

איך זאג אז די וואס זענען בּיגאטעד קעגן פּאלעסטינער אראבער, וואס זענען נישט דוקא נאר אידן/ישראלים, וואלטן טאקע געווען בּיגאטעד קעגן זיי סתם אזוי אויך. (ענליך צום משל וואס דו צייכענסט צו צו די וואס זענען בּיגאטעד קעגן סירישע אראבער אדער כינעזער.) אבער דאס אז עס איז דא חאמאס ביי זיי געבט צו דערצו און מאכט דאס שטערקער.

אחוץ טאמער איז דיין טענה אז עס איז טאקע נישטא קיין בּיגאטרי און איסלאמאפאביע קעגן פאלעסטינער אראבער (און עיזשען העיט קעגן כינעזער) ביי אלגעמיינע גוים, און עס איז נאר דא בּיגאטרי קעגן אידן. מיינענדיג, אז דו טענה'סט אז עס זענען נישטא קיינע גוים וואס ווען זיי הערן "פאלעסטינער" האבן זיי א נעגאטיווע בּיגאטעד ריעקשאן דערצו. (ווי איך פארשטיי איז דער יוסף טשובא וואס האט גע׳הרג׳עט דעם 6-יעריגער פאלעסטינער נעבן טשיקאגא, א גוי.)

און אפילו אז נניח אז נישט, איז נאך אלס מיין ענטפער במקומה עומדת: אידן וואלטן זיי פיינט געהאט סתם אזוי אויך, אבער דאס אז עס איז דא חאמאס ביי זיי מאכט דאס (פי כמה) שטערקער. וכן היא בהקמת המדינה לגבי אנטיסעמיטיזם ביי די גוים.

[ברוך שפינוזה]

לאמיך טאקע נעמען דיינע ביישפילן, עיזשען העיט קעגן כינעזער קומט נישט פון פאליסיס/גרוילטאטן פון די כינעזע רעגירונג, ס'קומט פון זאכן וואס מ'טוט פארבינדן מיט כינעזער קולטור, א שטייגער ווי קאוויד וואס אפיציעל האט געהייסן אז ס'קומט פון א כינעזער וואס האט געגעסן א פלעדערמויז. איסלאמאפאביע קומט אויך פון קולטורישע ענינים וואס איז פארבינדן מיט איסלאם און/אדער אראבישע קולטור, א שטייגער ווי ג'יהאד, פוליגמיה, און די פונדאמענטאליסטישע פארם פון זייער רעליגיע אין אלגעמיין. איך קען דיר זאגן פון מיין עקספיריענס, איך אלץ איד האב פיינט פונדאמענטאליסטישע מוסולמענער סיי אן חמאס און סיי מיט חמאס, חמאס איז בסך הכל אן אנדייטונג ווי ווייט פארפוילט זייער פאנאטישקייט גייט. ואין הכי נמי, איך האב טאקע פיינט פונדאמענטאליסטן בכלליות און לאו דווקא מוסולמענער... פון די אנדערע זייט ליבעראלע מוסולמענער שטערן מיר בכלל נישט. (איך מיין אז רוב מערב וועלט מענטשן פילן אויך אזוי.)

יעצט שנאת ישראל קומט פון קולטורישע שטריכן וואס אידן האבן (מחמת אימת הצנזורה גיי איך נישט ארויסשרייבן) אדער סתם נארישקייטן וואס מ'האט אויף זיי ארויפגעפאקט, פאררוקטע/גרויליגע פאליסיס פון מדינת ישראל קענען נאר גורם זיין פיינטשאפט קעגן די רעגירונג, נישט קעגן דעם פשוט'ן איד. מילא ווען ישראל איז א direct democracy...

[חדשים]

איך פארשטיי פון די תגובות אז ענק קוקען עס אן ווי א פייט צווישן די אראבערס און די אידן, ווען עכט איז עס א פייט צווישן די ראדיקאלע מוסלמענער און די מערב וועלט. עס איז וויכטיג צו וויסן ”ווער איז כאמאס” צו קענען פירן ווייטער די שמועס.

מסתבר. אבער ווי איך האב געזאגט, טוהט א מלחמה און פראבלעם קעגן חאמאס נישט דוקא אפווארפן דאס גילטיגקייט און תועלת פון א פאלעסטינע לאנד פאר פאלעסטינער.

אויב איז כאמאס דא להשמיד ולהרוג ולאבד כמו שציינתי און אז עס ווערט א פאלעסטינע לאנד איז כמעט ברור אז זיי גייען עס איבערנעמען ווייל זיי זענען שוין יעצט בעה”ב דארט, וואספארא תועלת גייט עס זיין? (חוץ אין טעאריע... לויט די פליישיגע אויגן...)

עס איז זיכער דא אטאקעס וועגן די מדינה, אבער עס איז יצא הפסידו בשכרו ווייל אמעריקא סופפארט דיר נאר ווייל דו ביזט א לאנד (ולמשל אוקריינא) און נישט ווען ביזט א עטנישע גרופע (ולמשל די אלע עטנישע גרופעס כהקורדן).

דאס איז א מסתבר'דיגע טענה. הגם, אויף דעם אליין קען מען זאגן אז אנו דנין: יעצט אז אידן זענען געווארן א פאליטישע ענטיטי און דאדורך באקומען סאָפּאָרט דורך אליאירטע, דארף מען שוקל זיין קעגן די שונאים און אטאקעס עס האט באקומען אדאנק דעם אז עס איז געווארן א פאליטישע ענטיטי, וואס וואלט ווען נישט געווען בלא זה.

האסטו פראף אז עס איז צוגעקומען שונאים וואס הרג’נן נאר וועגן מען האט צוגענומען זיין מדינה? אז איינער הרג’ט פאר אזא זאך איז עפעס ווראנג מיט אים אין פירסט פלעיס. נאכדערצו ווען ער איז אליינס גרייט צו ווערן געהרגט פארדעם... עס איז לכאורה געבויעט אויף פאנאטישע איסלאם און כמעט גארנישט אויף די אקופאציע. עס דינט נאר פאר א תירוץ און פאר סופפארט פון די וועלט.

ווי אויך איז די דמיון צו די קורדס נישט אין פלאץ. זיי מאכן א פאליטישע קלעים פאר א לאנד און א פאליטישע ענטיטי (זייט סוף פונעם ערשטן וועלט קריג און דעם אפמאך פון סערוועס; זיי ווילן די קורדיסטאן ראיאן אלס א זעלבסטשטענדיגע מדינה). דאס איז א שורש פון זייער קאנפליקט מיט אנדערע. אין אנדערע ווערטער, אין אונזער קאנטעקסט דא זענען די קורדן מער דומה צו די פאלעסטינער, וועלכע האבן/מאכן א פאליטישע קלעים אבער זענען לע״ע סטעיטלעס, און דאס ברענגט דאס בונטעווען ורדיפות.

און על זה אנו דנין: די counterfactual ווען אידן אלס אַן עטנישע גרופע האבן/מאכן ווען נישט א פאליטישע קלעים כזה, צי די רדיפות וואלטן ווען געווען מער צי ווייניגער. מיינענדיג, די דמיון צו די קורדס קען זיין א ראיה לחובתך: אז מקשר זיין א מיניאריטעט עטניסיטי מיט׳ן ווערן א פאליטישע ענטיטי טויג נישט (איך פארשטיי אז אפשר לחלק טאמער עס ״געלונגט״ למעשה צי נישט).

א נייע חידוש. מען טאר שוין נישט בעטן א לאנד אויך נישט? זיצט א גרויסע פאלק מיט א אייגענע טראדיציע און קולטור צווישן די אראבער, און אנטשאט זיי געבן א אייגענע אטאנאמיע זענען זיי געווארן צעטיילט צווישן סיריע, איראק, טערקיי און איראן. אלעס איז מער ווייניגער נייע לענדער פארוואס קומט זיך זיי נישט. משא”כ פאלעסטינע טענה’ט אז עס איז זייערס ווען איך טענה אז איך האב עס געהאט פארדעם.
מיין טענה איז, פארוואס איז אמעריקא נישט געקומען העלפן די קורדן? ווייל זיי העלפן א לאנד, נישט קיין עטנישע גרופע. און די קורדן ווייסן אויך דאס וואס איך שרייב אז נאר ווען דו ביזט א לאנד גייט מען דיר העלפן און וועגן דעם ווילן זיי דאס.

איך וואלט ענדערשער צוגעגליכן, אין די קאנטעקסט דא, דאס עטנישע מיניאריטעט גרופע פון אידן צו דאס עטנישע מיניאריטעט גרופע פון ראָמאַני/ציגיינער (gypsies). קעגן זיי איז אויך דא בּיגאטרי, און אויף זיי האבן די דייטשן אויך געהאט דורכגעפירט א שואה ביים צווייטן וועלט קריג. זיי האבן/מאכן נישט קיין פאליטישע קלעים (לידיעתי). זיי שטייען יעצט ערגער ווי אמאל מחמת דעם אז זיי האבן נישט קיין אייגענע מדינה און זענען נישט קיין פאליטישע ענטיטי?

אודאי. ווערפונקטלעך גייט זיי העלפן ווען איינער גייט זיי וועלן הרג’נן.

און דאס אז יעצט איז געווען א דורכפאל נעמט נישט אוועק די אלע סוקסעסן וואס די מדינה האט שוין געהאט אקעגן די ראדיקאלן. לו יהא מען וואלט יעצט געוויסט פארדעם וואלט דאך עס אויך געווען נאר ווייל דו האסט א מדינה.

און אט דאס איז די טענה א גאנצע צייט: ווען נישט הקמתה וואלט נישט אויסגעפעהלט די סאָקסעס צו וויסן דערפון פאר דעם - דאס וואס מ'דארף וויסן דערפון וואלט בכלל נישט צושטאנד געקומען מעיקרא בכלל.

און נאכאמאל הקמת המדינה האט אויסגעפעלט זיך צו באשיצן פון היטלער וכאמאס ודומיהן. וואס פארדעם פעלט אויס א מדינה.

[מי אני]

לאמיך טאקע נעמען דיינע ביישפילן, עיזשען העיט קעגן כינעזער קומט נישט פון פאליסיס/גרוילטאטן פון די כינעזע רעגירונג, ס'קומט פון זאכן וואס מ'טוט פארבינדן מיט כינעזער קולטור, א שטייגער ווי קאוויד וואס אפיציעל האט געהייסן אז ס'קומט פון א כינעזער וואס האט געגעסן א פלעדערמויז. איסלאמאפאביע קומט אויך פון קולטורישע ענינים וואס איז פארבינדן מיט איסלאם און/אדער אראבישע קולטור, א שטייגער ווי ג'יהאד, פוליגמיה, און די פונדאמענטאליסטישע פארם פון זייער רעליגיע אין אלגעמיין. איך קען דיר זאגן פון מיין עקספיריענס, איך אלץ איד האב פיינט פונדאמענטאליסטישע מוסולמענער סיי אן חמאס און סיי מיט חמאס, חמאס איז בסך הכל אן אנדייטונג ווי ווייט פארפוילט זייער פאנאטישקייט גייט. ואין הכי נמי, איך האב טאקע פיינט פונדאמענטאליסטן בכלליות און לאו דווקא מוסולמענער... פון די אנדערע זייט ליבעראלע מוסולמענער שטערן מיר בכלל נישט. (איך מיין אז רוב מערב וועלט מענטשן פילן אויך אזוי.)

יעצט שנאת ישראל קומט פון קולטורישע שטריכן וואס אידן האבן (מחמת אימת הצנזורה גיי איך נישט ארויסשרייבן) אדער סתם נארישקייטן וואס מ'האט אויף זיי ארויפגעפאקט, פאררוקטע/גרויליגע פאליסיס פון מדינת ישראל קענען נאר גורם זיין פיינטשאפט קעגן די רעגירונג, נישט קעגן דעם פשוט'ן איד. מילא ווען ישראל איז א direct democracy...

אפילו אז נניח אז ס׳איז דיין מאדעל וויאזוי בּיגאטרי ארבעט, איז דאס ווייטער א ראיה לדברי. והיינו, אז מ׳האט, לדוגמא, פיינט פאלעסטינער אראבער בסתם אלס די פונדאמענטאליסטישע שטריכן בתוך זייער גלויבונג. דאס וואלט געווען בסתם אויך. אבער ווען עס איז דא חאמאס, וואס איז אַן אקטועלע אינסטענטיעישאן דערפון, האט די שנאה בפועל ובחוש וואו חל צו זיין, וואס אט דאס שטארקט די שנאה פי כמה, וואס וואלט נישט געווען בסתם אזוי שטארק. וכן היא בנוגע הקמת המדינה: עס ברענגט ארויס און אינסטענשיעיט די סטיריאטייפּס (עכטע און אויפגעמאכטע) פונעם אידישן פאלק׳ס קולטור ביים גוי/אנטיסעמיט, וואס געבט די שנאה וואו חל צו זיין בפועל ובחוש ממש. און אט דאס מאכט די שנאה פי כמה שטערקער.

דאס איז די מעכאניזם דא לפי דיין מאדעל.

[ברוך שפינוזה]

יא, די חילוק איז נאר אז האבן אן אייגענעם לאנד איז א שטיקל סתירה מיט א טייל פון די אידישע סטיריאוטייפס וואס האבן גורם געוועהן שנאת ישראל to begin with

[מי אני]

אויב איז כאמאס דא להשמיד ולהרוג ולאבד כמו שציינתי און אז עס ווערט א פאלעסטינע לאנד איז כמעט ברור אז זיי גייען עס איבערנעמען ווייל זיי זענען שוין יעצט בעה”ב דארט, וואספארא תועלת גייט עס זיין? (חוץ אין טעאריע... לויט די פליישיגע אויגן...)

די געדאנק איז אז אויב האבן פאלעסטינער סעלף-דיטערמענעישאן און אַן אייגענע מדינה, איז פשוט אלס זעלבסט-אינטערעסע וועלן זיי נישט אטאקירן. ענליך אזוי ווי איראן (וסיריע?), וואס איז אויך להשמיד ולהרוג, אבער וועט זיך אפהאלטן דערפון בפירוש וברבים פשוט אלס׳ן זעלבסט-אינטערעסע און האבן וואס צו פארלירן. משא״כ לע״ע ביי די פאלעסטינער וואס האבן דאס נישט.

האסטו פראף אז עס איז צוגעקומען שונאים וואס הרג’נן נאר וועגן מען האט צוגענומען זיין מדינה? אז איינער הרג’ט פאר אזא זאך איז עפעס ווראנג מיט אים אין פירסט פלעיס. נאכדערצו ווען ער איז אליינס גרייט צו ווערן געהרגט פארדעם... עס איז לכאורה געבויעט אויף פאנאטישע איסלאם און כמעט גארנישט אויף די אקופאציע. עס דינט נאר פאר א תירוץ און פאר סופפארט פון די וועלט.

די אלע מלחמות און זיך שלאגן מיט די אראבער עד היום הזה, איז דאך בבירור א פאליטישע געפעכט. איז עס נישט סעלף-עווידענט?

א נייע חידוש. מען טאר שוין נישט בעטן א לאנד אויך נישט? זיצט א גרויסע פאלק מיט א אייגענע טראדיציע און קולטור צווישן די אראבער, און אנטשאט זיי געבן א אייגענע אטאנאמיע זענען זיי געווארן צעטיילט צווישן סיריע, איראק, טערקיי און איראן. אלעס איז מער ווייניגער נייע לענדער פארוואס קומט זיך זיי נישט. משא”כ פאלעסטינע טענה’ט אז עס איז זייערס ווען איך טענה אז איך האב עס געהאט פארדעם.
מיין טענה איז, פארוואס איז אמעריקא נישט געקומען העלפן די קורדן? ווייל זיי העלפן א לאנד, נישט קיין עטנישע גרופע. און די קורדן ווייסן אויך דאס וואס איך שרייב אז נאר ווען דו ביזט א לאנד גייט מען דיר העלפן און וועגן דעם ווילן זיי דאס.

איך האב נישט גענומען א שטעלע לגבי די קורדס׳ טענה. קען זיין זיי זענען גערעכט. איך זאג נאר אז זיי זענען אַן עטנישע גרופע מיט א פאליטישע נאציאנאליסטישע קלעים, לעומת די קאַוּנטערפעקטשועל וואס אונז רעדן מיט דא ווען אידן זענען ווען נישט אזוי. און די מציאות איז אז דאס איז וואס ברענגט זיי רדיפות (אפילו טאמער זיי זענען למעשה גערעכט). ולכן איז די דמיון נישט אין פלאץ.

איך האב טאקע געשריבן אז מ׳קען מחלק זיין ווען ״ס׳געלונגט״ פאר אַן עטנישע גרופע וואס מאכט א פאליטישע נאציאנאליסטישע קלעים, און אַן עטנישע גרופע וואס מאכט א פאליטישע נאציאנאליסטישע קלעים פאר וועמען עס ״געלונגט״ נישט. אבער דאס איז נאך אלס נישט דומה צום קאַוּנטערפעקטשועל ווען אונז זענען ווען אַן עטנישע גרופע וואס מאכט ווען בכלל נישט קיין פאליטישע נאציאנאליסטישע קלעים; אזוי ווי די ציגיינער.

אודאי. ווער פונקטלעך גייט זיי העלפן ווען איינער גייט זיי וועלן הרג’נן.

און נאכאמאל הקמת המדינה האט אויסגעפעלט זיך צו באשיצן פון היטלער וכאמאס ודומיהן. וואס פארדעם פעלט אויס א מדינה.

אט דאס זאג איך: ס׳איז יצא שכרו בהפסידו, ווייל ווי מ׳זעהט ביי די ציגיינער ״וויל״ מען זיי טאקע נישט הרג׳ענען כהיום. משא״כ ווען זיי מאכן ערגעץ א פאליטישע נאציאנאליסטישע קלעים (ואפילו מיט רעכט) קעגן אַן אינדידזשינאס פאלק וואס איז שוין דארט. און דאס זאג איך: א גרויס חלק פארוואס ״מ׳וויל״ אונז רח״ל הרג׳ענען, און עס זענען ארויסגעוואקסן נאך ״היטלערס״, איז ווייל אונז האבן געמאכט א פאליטישע נאציאנאליסטישע קלעים (וואס איז געלונגען).

יא, די חילוק איז נאר אז האבן אן אייגענעם לאנד איז א שטיקל סתירה מיט א טייל פון די אידישע סטיריאוטייפס וואס האבן גורם געוועהן שנאת ישראל to begin with

קען זיין. אבער עס איז גענוג אז די טייל וואס איז נישט קיין סתירה דערצו, האט דאס געגעבן א קאנקריט סעיליענט מקום וואו די שנאה זאל חל זיין און דאס געמאכט פי כמה שטערקער, וואס וואלט ווען (ווייט) נישט געווען בלא זה.

און דאס איז אפילו עפ״י דיין מאדעל דערין.

[חדשים]

שרייבסט נאכאמאל איבער די זעלבע טעאריע וועגן א אייגענע פאלעסטינע לאנד, ווען דו בארירסט נישט אז מען האנדעלט דא מיט רוצחים וואס מיט עזה האבן זיי שוין אנגעמעסט.

פון וועלכע מלחמות רעדסטו וואס איז בבירור א פאליטישע געפעכט?

נו אודאי, ווען דו לאזט דיר אונטערדרוקן אונטער א צווייטע לאנד און דו טאנצט מיט מיט אלע קאפריזן, ביזטו אקעי. לאמיר זען אז די ציגיינער זאלן וועלן טון זאכן אנדערש ווי די לאנד ווי זיי וואוינען, לאמיד זען ווער עס וועט זיך אננעמען פאר זיי. ווען די איד איז גרייט זיך צו טויפן צו כאמאס און אננעמען פאנאטיק איסלאם קען ער עס מסתם אויך דורכלעבן.

[מי אני]

שרייבסט נאכאמאל איבער די זעלבע טעאריע וועגן א אייגענע פאלעסטינע לאנד, ווען דו בארירסט נישט אז מען האנדעלט דא מיט רוצחים וואס מיט עזה האבן זיי שוין אנגעמעסט.

איז דען נישט די איראנער רעזשים אויך פאנאטישע רוצחים, און אנערקענען פונקט אזוי אויך נישט אין דאס רעכט פון מדינת ישראל צו עקזיסטירן? איז פארוואס אטאקירן זיי נישט בפירוש? ווייל זיי האבן א לאנד מיט סעלף-דיטערמענעישאן און האבן וואס צו פארלירן. משא״כ ביי די פאלעסטינער אין עזה.

איך זאג נישט אז אויב האבן זיי אַן אייגענע מדינה נעבן מדינת ישראל וועלן זיי נישט זיין קיין וויסטע שונאים להמדינה ולישראל. אבער די סארט געוואלדטאטן וועלן לכאורה נישט זיין, פשוט מהאי טעמא.

פון וועלכע מלחמות רעדסטו וואס איז בבירור א פאליטישע געפעכט?

די פארמאלע מלחמות מיט די אראבישע מדינות ביז 1973, און די כסדר׳דיגע אינטיפאַדאַס און אומרוען מיט די פאלעסטינער.

נו אודאי, ווען דו לאזט דיר אונטערדרוקן אונטער א צווייטע לאנד און דו טאנצט מיט מיט אלע קאפריזן, ביזטו אקעי. לאמיר זען אז די ציגיינער זאלן וועלן טון זאכן אנדערש ווי די לאנד ווי זיי וואוינען, לאמיד זען ווער עס וועט זיך אננעמען פאר זיי. ווען די איד איז גרייט זיך צו טויפן צו כאמאס און אננעמען פאנאטיק איסלאם קען ער עס מסתם אויך דורכלעבן.

די קאַוּנטערפעקטשועל איז ווען דער איד פירט זיך במדינות ווי די ציגיינער אין זייערע: מיט זייער קולטור וכל המסתעף (אָן זיך דארפן טויפן וכדומה). כעין ווי חסידים מיט זייער קולטור, וואס איז לכאורה די מערסטע מאדנע און אנדערש פון וואס עס איז פארהאן אינעם אידישן קולטור, בעיני העמים שסביבותיהם. וואס נאך דארפן זיי ווילן טוהן? מ׳רעדט דאך דא ווען מ׳מאכט נישט קיין נאציאנאליסטישע פאליטישע קלעים, און מ׳איז פשוט אַן עטניק קולטור בתוכם. ציגיינער ווערן אונטערדרוקט כהיום?