די איזרעלי פלעג אויף די פאנעוויטשע ישיבה

[ווייסעכניש]

הער איך נעכטן א שמועס אויף קולמע פון ר' הערשל פר"מ, סוף שמועס רעדט ער עפעס וועגן אן הערה וואס ער האט באקומען אויף עפעס וואס ער האט גערעדט וועגן די פאן וואס מען לייגט אויף די פאנעוויטשע ישיבה ה' אייר, ער טעהנ'ט אז נישט הרב שך האט עס געהייסן לייגן נאר די פאנעוויטשע ראש ישיבה, ער ענדיגט צו אז ער וויל נישט מאריך זיין אין דעם.
איך וואלט יא געוואלט אויב איינער דא קען מאריך זיין אין דעם און אויסקלארן די נושא

[אסטראלאג]

הער איך נעכטן א שמועס אויף קולמע פון ר' הערשל פר"מ, סוף שמועס רעדט ער עפעס וועגן אן הערה וואס ער האט באקומען אויף עפעס וואס ער האט גערעדט וועגן די פאן וואס מען לייגט אויף די פאנעוויטשע ישיבה ה' אייר, ער טעהנ'ט אז נישט הרב שך האט עס געהייסן לייגן נאר די פאנעוויטשע ראש ישיבה, ער ענדיגט צו אז ער וויל נישט מאריך זיין אין דעם.
איך וואלט יא געוואלט אויב איינער דא קען מאריך זיין אין דעם און אויסקלארן די נושא

ר' יוסף שלמה כאהאנמאן האט עס איינגעפירט פארראטענדיג די ישיבת שטעלונג זיך נישט צו רעפעזענטירט מיט די ציוניסטישע מדינה.

הרב שך איז געווען דערקעגן, און א תקופה האט מען נישט געלייגט, אבער געוויסע בחורים האבן דאס ווידער אנגעהויבן. יעדע יאר זענען דא הרב אויערבאך'ניקעס וואס זענען מקדש שם שמים און מען לאזט נישט צו דעם חילול השם.

[ווייסעכניש]

זענען דא נאך ישיבה'ס וואס לייגן?
פארוואס איז מען אייביג ביזי מיט זיי?

[זייער נייגעריג]

ר' יוסף שלמה כאהאנמאן האט עס איינגעפירט פאראטענדיג די ישיבת שטעלונג זיך נישט צו רעפעזענטירט מיט די ציוניסטישע מדינה.
הרב שך איז געווען דעקעגן, און א תקופה האט מען נישט געלייגט, אבער געוויסע בחורים האבן דאס ווידער אנגעהויבן. יעדע יא זענען דא הרב אויערבאך'ניקעס וואס זענען מקדש שם שמים און מען לאזט נישט צו דעם חילול השם.

דאכציך אז הגאון הצדיק ר’ יוסף שלמה כהנמן זצ”ל אבד”ק פאניעוויזש האט מייסד געווען די ישיבה.
איז נישט דער מייסד הישיבה דער וואס מאכט אפ די שטעלונג?

[אסטראלאג]

ר' חיים פריעדלענדער און ר' אורי שרגא קערלמאן זענען געווען די מייסדים, מיט נאך צוויי וואס זענען געווען אנטי ציוניסטיש געשטימט. כהאנמאן זעלבסט האט זיך געקרוינט אלץ ראש ישיבה.
(ליין די פאנעוויטשע געשיכטע ביכער.)

[כרם זית]

The Israeli President Ben Tzvi was at the groundbreaking ceremony of the yeshiva.

[קהל'ס נער]

ר' יוסף שלמה כאהאנמאן האט עס איינגעפירט פארראטענדיג די ישיבה'ס שטעלונג זיך נישט צו רעפרעזענטירן מיט די ציוניסטישע מדינה.
הרב שך איז געווען דערקעגן, און א תקופה האט מען נישט געלייגט, אבער געוויסע בחורים האבן דאס ווידער אנגעהויבן. יעדע יאר זענען דא הרב אויערבאך'ניקעס וואס זענען מקדש שם שמים און מען לאזט נישט צו דעם חילול השם.

הרב כהנמן האט אויפגעשטעלט די פאנעוויטשער ישיבה אין בני ברק, און ער האט געהייסן אויפהענגען דעם ישראל'ישן פאן אום ה' אייר, וכן נוהגים עד היום הזה.

[ליטוואק פון בודאפעסט]

אז איך ווייס יא, וועל איך דא קומען זאגן די אמת.

די התייסדות הישיבה איז געווען דורך הרב יוסף שלמה כהנמן, א גאון און א צדיק וואס האט געארבעט כל ימיו לשם שמים פארן באשעפער. ער האט אריינגעברענגט תלמידים א שטייגער ווי הרב אורי קלרמן און הרב גרשון איידלשטיין, ווי אויך הרב יעקב איידלשטיין, הרב חיים פרידלנדר, און נאך א פאר. דער רב זצ"ל זעלבסט איז ארומגעגאנגען זוכן בחורים פאר די ישיבה, און דארט האט ער געשטעלט הרב שמואל רוזובסקי און הרב אבא גרוסברד אלס הנהלה. דאס איז געווען אין תש"ד. א יאר שפעטער האבן שוין געלערנט דארט זיבעציג בחורים, און הרב דוד פוברסקי איז געקומן פון ליובאוויטש ווערן א מגיד שיעור.

די ישיבה האט באלאנגט 100% פארן רב, ולא ערער אדם מעולם על זה. אלע ראשי ישיבה דארט האבן דאס געוואוסט, און ער האט עס אנגעקוקט ווי נכסיו הפרטיים, ביז להלכה ולמעשה, וואס ער פלעגט אנצינדן חנוכה לעכט אונטן, הגם ער האט געוואוינט אויבן, ווייל די גאנצע בנין איז געווען זיין שטוב.

נאך הקמת המדינה האט דער רב געהאנגען א פאן אויף די ישיבה אום יום העצמאות, זאגענדיג "אין ליטא האבן מיר געהאנגען א פאן אויף זייער חגא, דא איז נישט אנדערש." דאס איז די אלגעמיינע ליטווישע שיטה אויף ציונות, אז דאס איז גארנישט מיט נישט, נאך א טריט אין גלות. און נישט נאר דאס, נאר תחנון האט מען אויך נישט געזאגט אין ישיבה אום ה' אייר, און עס דוכט זיך אז עד היום הזה זאגט מען נישט קיין תחנון. אלע ראשי ישיבה האבן מיטגעשטימט, אחוץ הרב גרשון איידלשטיין זצ"ל, וואס ער פלעגט זאגן תחנון נאך קדיש.

הרב שך האט קיין פאן נישט אראפגענומען, נישט זייענדיג באשעפטיגט מיט אזעלכע מינדערוויכטיגע שטותים.

יעדעס יאר קומען א פאר ליידיגייערס און פראבירן דאס אראפצורייסן, אבער קיינער קימערט זיך נישט מיט זיי. די פאליציי היטן אפ, און יענע חברה גייען צוריק אין בונקער זוכענדיג נאך אקיופעישען.

יא, בן צבי איז געווען ביים חנוכת הבית, און אפאר קנאים האבן מוחה געווען. לבסוף נתגלה אז דאס איז געווען עפ"י בקשת החזון איש, וואס האט געהאט א סבה דערצו. פרטים מוזן בלייבן באהאלטן.

אבער אשרי חלקו פון דעם פונוביזער רב, וואס האט אויפגעשטעלט די ערשטע געלונגענע ישיבה אין ארץ ישראל, וואס ממנה יתד וממנה פינה צו אלע אנדערע חרדישע ישיבות אין ארץ ישראל. ווען נישט אים, וואלטן די ישיבות נישט געהאט די צורה וואס זיי האבן, פון גענצליך ליגן אין לערנען אן קיין זייטיגע באשעפטיגונג.

[איך אויך]

יע יע, נאר דער שמוציגער אראבישער מאפ"א אסטראלאג האלט אז "כהאנמאן" האט זיך זעלבסט געקרוינט.

[[NAMELESS]]

יא, בן צבי איז געווען ביים חנוכת הבית, און אפאר קנאים האבן מוחה געווען. לבסוף נתגלה אז דאס איז געווען עפ"י בקשת החזון איש, וואס האט געהאט א סבה דערצו. פרטים מוזן בלייבן באהאלטן.

באהאלטן ביי דיר, אדער באהאלטן ביים פאנאוויטשע רב?

[נחום הסופר]

וועט מען דארפן אריינקוקן אין די אומצענזורירטע ספר התולדות פון הרב כהנמן. אויב כ'וועל עס אפירטרעפן.

[זייער נייגעריג]

דאס איז די אלגעמיינעם ליטווישע שיטה אויף ציונות, אז דאס איז גארנישט מיט נישט, נאך א טריט אין גלות.
נאר תחנון האט מען אויך נישט געזאגט אין ישיבה אום ה' אייר, .

היאך יתקיימו שניהם? און פארוואס טאקע זאגט מען נישט קיין תחנון?

[berlbalaguleh]

יע יע, נאר דער שמוציגער אראבישער מאפ"א אסטראלאג האלט אז "כהאנמאן" האט זיך זעלבסט געקרוינט.

ער (אס-טראל-אג) איז דאך נעבעך א תינוק שנשבה. ער ווייסט דען אידישע היסטארי? פון וואו זאל ער דען וויסן אז הרב כהנמאן זצ"ל האט צוזאמגענימען געלט כדי צו בויען א ישיבה בשעת ווען דער נאצישער גענעראל ראממעל, ימ"ש האט אדורכשפאצירט און איינגענמען רוב פון יענעם חלק פון אפריקע. און דער פחד ביי אידן איז געווען גרויס אז ער וועט (ח"ו) אנקומען קיין ארץ ישראל.

האבן מענטשן געפרעגט ביי הרב כהנמאן אויב יעצט איז די ריכטיגע צייט צו בויען א ישיבה. האט ער געענטפערט..."אויב אונז וועללן בויען א ישיבה וועט ער (ראממעל) און זיין נאצישע מיליטער נישט אנקומען קיין א"י...!

דאס איז דאך באוואוסט אז די נאציס, צוזאמען מיט רומל ימ"ש האבן געהאט זייער מפלה אין על אלאמעין. ביים שיידוועג וואס פיהרט קיין ארץ ישראל. וואס דארט זענען געשעהן זייער א סאך נסים שאי אפשר לפורטם כאן.

דער ב--ה רעדט מיט אזא זילזול איבער דעם צדיק ומייסד הישיבה. ווייל ער האט דאס געהערט פון זיינע חברים...!

[berlbalaguleh]

איך בין מסכים מיט א יעדעס ווארט וואס "ליטוואק" זאגט.

איך האב אויך וואס מוסיף צו זיין איבער דעם טעם וואס דער חזון אי"ש זצ"ל האט געהייסן אז מ'זאל יא הענגען דעם פאן פון מדינת ישראל. אויך נישט צו זאגן תחנון אום ה' אייר. נאר מ'וועט מיך פארשרייען אלס שייגעץ און אפיקורס. איז בעסער אז ס'בלייבט אומ-געזאגט...!

[רוני]

ר' חיים פריעדלענדער און ר' אורי שרגא קערלמאן זענען געווען די מייסדים, מיט נאך צוויי וואס זענען געווען אנטי ציוניסטיש געשטימט. כהאנמאן זעלבסט האט זיך געקרוינט אלץ ראש ישיבה.
(ליין די פאנעוויטשע געשיכטע ביכער.)

פארוואס דערציילסטו נישט די גאנצע מעשה?
די גאנצע ישיבה איז געווען די געדאנק פון רבי'ן זי"ע, ער האט גערופן ר' חיים פריעדלענדער און ר' אורי שרגא קעלערמאן [נישט קערלמאן] און געבעטן צו עפענען, און ער האט זיי געגעבן די געלט דערויף.
יודעי דבר זאגן אז די באקאנטע איסור וואס דער חזון איש [הרב קארעליץ] האט ארויס געגעבן אקעגן השתתפות בבחירות, איז געווען אלץ הכרת הטוב פארן רבי'ן אויפן עפענען די ישיבה.

[איך אויך]

יא, איך דערמאן מיך טאקע אז פון בערגן בעלזן האט דער רבי געשיקט שיינע סכומים קיין פאלעסטינע לטובת הישיבה. אפילו אינעם אמבולאנס ביים אנטלויפן פונעם קלויזענבורגער געטא האט ער זיך דערמאנט אז ער האט נאך יענעם טאג נישט געשיקט געלט און האט עס תיכף איבערגעגעבן פארען רויטן קרייץ.

[berlbalaguleh]

ר' חיים פריעדלענדער און ר' אורי שרגא קערלמאן זענען געווען די מייסדים, מיט נאך צוויי וואס זענען געווען אנטי ציוניסטיש געשטימט. כהאנמאן זעלבסט האט זיך געקרוינט אלץ ראש ישיבה.
(ליין די פאנעוויטשע געשיכטע ביכער.)

פארוואס דערציילסטו נישט די גאנצע מעשה?
די גאנצע ישיבה איז געווען די געדאנק פון רבי'ן זי"ע, ער האט גערופן ר' חיים פריעדלענדער און ר' אורי שרגא קעלערמאן [נישט קערלמאן] און געבעטן צו עפענען, און ער האט זיי געגעבן די געלט דערויף.
יודעי דבר זאגן אז די באקאנטע איסור וואס דער חזון איש [הרב קארעליץ] האט ארויס געגעבן אקעגן השתתפות בבחירות, איז געווען אלץ הכרת הטוב פארן רבי'ן אויפן עפענען די ישיבה.

רוני: דער לייק איז געווען פאר פאררעכטן דעם בור ועם הארץ אז דער נאמען איז נישט קערלמאן נאר קעלערמאן.

מיט די איבריגע חלק ביניך נישט אינגאנצן מסכים. ווייל איך בין נישט זיכער אז דו מיינסט עס ערנסט...!