דער באשעפער איז אייביג גוט!

[מי אני]

סאו דו בעיסיקלי רידעפיינסט די דעפענישן פון מחוייב המציאות. אנהויב פון אונזער שמועס דא, האב איך דיר געפרעגט אין אישי:

וואס איז די פינקטליכע אפטייטש פון מחוייב המציאות?

און דו האסט מיר געענטפערט:

Necessary Existent. עס מוז עקזיסטירן.

לויט יענע דעפענישן, איז דא בלויז דער איין זאך, אז ער מוז זיין. דאס אז עס איז דא א 'פלאץ' וואס ער איז נישט, ווייל ער איז געצוימט פון דארטן, שטערט מיר נישט. דאס רעדט נישט אריין אין זיין 'זיין'; וואס שטערט מיר אז זיין 'זיין' איז נישט דארטן? ס'איז גארנישט מגרע פון די 'זיין' וואו ער איז יא. אז איך בין נאר דא אין ניו יארק און נישט אין ניו דזשערסי, מיינט עס אז עס פעלט פון מיין עגזיסטענס דאהי? איך בין 100 פראצענט דא, אבער נישט איבעראל! לויט ווי די דעפיינסט יעצט מחוייב המציאות מיינט עס אז ער מוז זיין איבעראל בלי גבולים. די בעיסיקלי דעפיינסט מחוייב המציאות אז עס זאל פאקטיש מיינען 'בלי גבול'. נייס...

וואס האב איך דא געזאגט אנדערש? "עקזיסטירן" = "זיין", צו וואס, כנראה ביסטו אויך מודה דא. און אזוי ווי דו זאגסט:

אז איך בין נאר דא אין ניו יארק און נישט אין ניו דזשערסי, מיינט עס אז עס פעלט פון מיין עגזיסטענס דאהי? איך בין 100 פראצענט דא, אבער נישט איבעראל!

Precisely my point! ווי איך האב עמפאזייסט אין דיינע ווערטער איז דיין עקזיסטענץ געצוימט און אפשרי - סיי טעמפּאָרעלי אין זמן און סיי ספּעישעלי אין מקום: אין די משל דיינער דא, צו נאר די ספּעציפישע מקום (און זמן) און דו עקזיסטירסט טאקע נישט ערגעץ אנדערש (און אין אַן אנדערן צייט). אט דאס איז counter צו "מחוייב המציאות". ודון מינה וכו'.

סאו לאמיר צוריקגיין א סטעפ און דאס בעסער פארשטיין, לאמיר אנהייבן פון פריער, וויאזוי איז די רמב"ם בכלל מוכיח מסברא אז גאט איז מחוייב המציאות? איינמאל מיר האבן דאס קלאר ארויס, וועלן מיר קענען דן זיין וואס פונקטליך די אפטייטש דערפון איז, און וואס עס מיינט לאו דוקא.

עני ראיה מ'ברענגט זיך גייט אטאמאטיש זיין אין די ראמען פון זמן. אונז, זייענדיג מענטשן תחת שליטת הזמן, קענען נישט טראכטן אנדערש. לדוגמא, אפילו ווען מ'זאגט אז "זמן איז אויך מהנבראות", presupposed דאס אימפּליסיטלי א זמן: עס איז באשאפן געווארן "לאחר" שלא היה. (ועיין כאן במה שהבאתי מהעיקרים אודות החילוק בין "סדר זמן" ל"זמן"; א סארט מעטאדע צו געבן א conceptual apparatus ווען מ'איז דן דערין.)

דעם רמב"ם'ס ראיה בריש פ"ב במו"נ איז א געוואלדיגע אריכות (4 לאנגע פרקים מיט 25 הנחות, מיט נאך איין קאנדישאנעל הנחה, פאר דעם), און פארלאזט זיך אויף די אריסטאטעליען קאסמאלאגישע מאדעל פון גלגלים ושכליים. אבער הנוגע לענינינו, איז די דריטע ראיה דארט אין פ"א אזוי (די פירוש בריש פ"א בהל' יסודי התורה צייכענט דאס צו):

עס זענען דא נמצאים הנראים בחוש. איז די מציאות על הכלל כולו צוטיילט אין איינס פון אדער דריי סוגים:

1). אדער זענען אלע נמצאים עטערנעל

2). אדער זענען אלע נישט

3) אדער איז א חלק יא און א חלק נישט

די ערשטע איז שקר ווייל מ'זעהט דאך בחוש אז זאכן/נמצאים ווערן נפסד. ווידעראום אויב אלעס מוז זיין אפשרי, דאן וואלט דאך גארנישט געווען וויבאלד עפעס וואס איז מוכרח על הכלל כולו מפני הגדרתה, אין די פאל אז אלעס איז אפשרי און עווענטועל נפסד, מוז פאסירן - והיינו אז אלעס מוז נפסד ווערן, און דעמאלטס וואלט דאך גארנישט געווען. (דער אפודי דארט איז מסביר, עפ"י המדע של אריסטו, פארוואס מ'קען נישט זאגן זיך ארויסצודרייען דערפון אז אלעס איז יא הוה ונפסד נאר עס איז פשוט בזה אחר זה ע"ש. און דער אור ה׳ איז מסביר במאמר א כלל א פכ״ט אז לויט אריסטו איז דאך יעדעס מין כאטש קיים שוין לעולם עטערנעל אזוי, די קאנדישאנאל הקדמה 26, קומט דאך אויס אז מ׳קען נישט זאגן אז אלעס איז הוה ונפסד; די מין איז דאך נישט אזוי.) וממילא בלייבט איבער אז עס איז מוז זיין עפעס וואס איז נישט הוה ונפסד און איז נישט אפשרי, והיינו מוכרח/מחוייב המציאות.

ווי געזאגט ארבעט דאס עפ"י המדע של אריסטו בימיו, וידעתי גם ידעתי אז מ'קען זיך דינגען דערויף.

והנוגע בעיקר לענינינו, דערנאך ציטירט דארט דער רמב"ם נאכאמאל די צוועלעפטע, צוואנציגסטע, איין-און-צוואנציגסטע, און צוויי-און-צוואנציגסטע הקדמות וואס ער האט פריער אראפגעברענגט בנוגע מגדיר זיין "מחוייב המציאות":

יב). כל כח שימצא מתפשט בגוף הוא בעל תכלית, להיות הגשם בעל תכלית.

כ). כל מחויב המציאות בבחינת עצמו אין סיבה למציאותו כלל ולא בשום ענין.

כא). כל מורכב משני ענינים, אמנם ההרכבה ההיא היא סיבת מציאותו כפי מה שהוא בהכרח, א"כ אינו מחוייב המציאות בעצמו, כי מציאותו (תלוי) במציאות ב' חלקיו ובהרכבתם.

כב). כל גשם הוא מורכב מב' ענינים בהכרח וישיגוהו מקרים בהכרח. הם אמנם ב' הענינים המעמידים אותו, החומר שלו וצורתו. והם אמנם המקרים המשיגים אותו, הכמות, והתכונה, וההנחה.

ועפי"ז, האבענדיג מברר געווען (דייעלעקטיקעלי) א "מחוייב המציאות" איז ער שולל דערפון סיבות, וממילא גוף, וממילא כח בגוף. (וע״ע בהל׳ יסודי התורה פ״א הי״א.)

והגם, ווי איך האב דערמאנט זענען די ראיות דאך תלוי בזמן, קען מען דאס פארשטיין עפ"י די באקאנטע משל פון א bowling ball וואס ליגט אויף א קישן עטערנעלי. איז די שאלה וואס איז די סיבה פאר'ן אראפגעקוועטשטן לאך אינעם קישן? עס איז די bowling ball, הגם עס איז נישט "קודם" בזמן פאר'ן קישן - ביידע זענען די זעלבע עטערנעלי אזוי. עכ"פ זעה'מיר דערפון אז סיבה לדבר איז נישט תלוי בזמן. ובנידון דידן, אויב פארשטייט מען אז "מחוייב המציאות" איז שולל א סיבה דערפאר, וואס דאס איז דאך אינטואיטיוולי פשוט אינעם הגדרה דערפון, איז זמן נישט נוגע - עני סארט "סיבה" המגדיר אותו איז משולל.

יעצט, די "סיבות" וואס ער זאגט דא איז אויך אט דאס וואס מ'מיינט אין אונזער שמועס מיט הגבלות. והיינו, ער זאגט אז הרכבה איז "סיבת" מציאת הגשם, וואס דאס מיינט הגדרתו והגבלתו און זיין בּאַוּנדערי. אין אנדערע ווערטער, "סיבה" דא באדייט וואס מ'רופט אין לאגיק א נעסעסערי קאנדישאן דערפאר, וואס אָן די א' ("הסיבה") איז נישט שייך עס זאל זיין די ב'. יעצט, יעדעס הגבלה איז ביי דעפיניציע א נעסעסערי קאנדישאן: למשל אויב איז עס/ער מוגבל בכח ביז א געוויסן פונקט, מוז זיין אז עס איז נאר דא די קאנדישאן ביז'ן הגבלה, און נישט מער, כדי מ'זאל זאגן אז ער האט די כח. דאס איז "סיבה" אין די קאנטעקסט און דאס האט מען שולל געווען כנ"ל. און ווי דער אור ה׳ איז דאס מסביר (מאמר א כלל א פי״ט) אז עפעס וואס האט א סיבה/נעסעסערי קאנדישאן איז בהכרח נישט קיין ״מחוייב המציאות״. וויבאלד עפעס וואס איז ״מחוייב המציאות״ קען דאס העדר דערפון נישט זיין תלוי אין די העדר פון עפעס אנדערש; דאס באדייט דאך ״אפשרי״ = עס איז מעגליך און אָנגעוואנדן אין עפעס אנדערש (אפגעזעהן פון זמן כנ״ל מיט׳ן קישן). והיינו, אז מ׳נעמט אוועק די סיבה נעמט מען אוועק מציאות הדבר.‏ און ווי דער אוצר חיים איז דארט מסביר דעם אור ה':

4.jpg

ועיין במו״נ ח״א פס״ט וואו ער ברענגט צו אריסטו׳ס פיר מיני סיבות. ועיין באוצר חיים על האור ה' שם בפ"כ.

די ריִזעניִנג זיינע איז לכאורה כזה:

~הוה ונפסד ← מחוייב המציאות ← ~סיבה/נעסעסערי קאנדישאן ← ~גשם/גוף

איך פארשטיי אז די אינווערס פון הנחה יב איז נישט מוכרח פון דעם הנחה אליין, און עס באדייט נישט אז טאמער איז די כח נישט בגוף דאן איז עס אינפיניט. מיינענדיג:
כח בגוף ← פיניט ⇏ ~כח בגוף (או כזה: כח ~בגוף) ← ~פיניט

קענסט קוקן דא, ווי איך האב שוין עטליכע מאל צוגעצייכענט דא דורכאויס דעם אשכול, וואו איך האב צוגעברענגט אבן סינא'ס הוכחה דערין. דער שם טוב דארט אויפ'ן רמב"ם זאגט טאקע אז דברי הרמב"ם שם לגבי די ראיה פון הוה ונפסד איז מדברי אבן סינא. און די אויסקום פונעם ארגומענט וואס איך ברענג אראפ געבט דאס (לענ"ד) גרינגער צו פארשטיין אינדרויסן פון די טערמינען פון זמן, און איז בּעיסיקעלי שוה מיט דעם פונעם רמב"ם אין דעם (ובפרט אז ביידע זענען דאס מוכיח אפילו על צד הקדמות).

[עולם הזה]

א גרויסן דאנק הרב שמן פארן ארויפברענגען אזא טיפע און וויכטיגע נושא.
ווי זאגט די וועלט? אפילו שיחת חולין של ת"ח צריכה לימוד.. ווער רעדט נאך פון אונזער קאווע שטיבל ריזן, און איבער אזעלכע הייליגע טעמע'ס פון דברים העמדים ברומו של עולם..

איך וואלט פאר א מינוט געגעבן א נענטערע בליק אויף די געשעעניש זעלבסט. און געפרעגט אזוי:

איז די פאסירונג א גוטע זאך אדער א שלעכעטע זעך?

אויבנאויף וואלט מען גלייך געענטפערט: וואס הייסט? אוודאי איז דאס א שלעכטע זאך!!
אבער איין מינוט, לאמיר א קוק טון אויף דער פאקט אז ער האט זיך גלייך אויפגעוועקט פון זיין וועקער-זייגער, און איז נישט פארשלאפן, און דאס האט גורם געווען אז ממש אין די מינוט זאל ער ארויסשפאצירן פארנט פונעם באס.

אז מ'וועט איהם פרעגן צו 'דאס זיך אויפוועקן פונעם ווועקער-זייגער' איז א גוטע זאך אדער א שלעכטע זעך? ווענדט זיך, אויב וועסטו איהם פרעגן גלייך אינדערפרי וועט ער זאגן 'אוודאי איז דאס א גוטע זאך, אזוי קען איך אנקומען באצייטנס אין שול..' אויב פרעגסטו איהם נאכן עקסידענט וועט ער זאגן 'דאס אויפשטיין באצייטנס איז דאס ארגסטע זאך וואס האט נאר פאסירט'

דאס ווייזט אז די דעפיניציע אויף א זאך צו ס'איז גוט אדער שלעכט איז נישט אבסאלוט, און טוט זיך טוישן מיט פארשטאנד און/אדער צייט

וויפיל מאל האסטו אויף א פאסירונג אויף וואס דו האסט געהאלטן אז ס'איז 'הונדערט פראצענט גוט' און מיט דער צייט און/אדער פארשטאנד האסטו געטוישט דיין מיינונג איבער די געשעעניש אלס 'שלעכט'. און דאס זעלבע פארקערט, א פאסירונג דו האסט קלאר פארטייטשט אלס 'א שלעכטע פאסירונג' האסטו מיט צייט און/אדער פארשטאנד געטוישט דיין מיינונג דערויף און דערזעהן אלס 'א גאר גוטע געשעעניש'

איך מיין אז מיר קענען צוקומען אז – א 'געשעעניש' איז נישט 'שלעכט' און נישט 'גוט'
יא עס קען ברענגען 'ווייטאג' פיזיש און גייסטיש, פונקט ווי עס קען ברענגען 'פארגעניגן' פיזיש און גייסטיש. אבער דאס מיינט נישט אז די געשעעניש איז גוט אדער שלעכט, און מיין דעפינאציע קען און וועט זיך ווארשיינליך טוישן.
די געשעעניש איז נישט 'מער' און אויך נישט 'ווייניגער' ווי דאס: א געשעעניש

[שמן למאור]

לויט ווי דו זאגסט, איז לאו דוקא אז א געשעעניש איז נישט שלעכט און נישט גוט, מען דארף נאר אלעמאל אויסווארטן צו זען די סוף פון יעדע זאך, און דערנאך זען צו עס איז געווען גוט אדער נישט. לכאורה מיינסטו צו זאגן אז לבסוף פון אלעס קומט אויס אז אלעס איז געווען לטובה. דהיינו די גרעסערע גרויסע בילד וואס גאט פארעמט אויס, וואו דארטן איז אלעס געקניפט און געבינדן, דארטן זעט מען אז די גרעסטע צער איז אויך געווען מחמת א גרעסערע גוטס, און דאס מאכט שוין די שלעכטע מעשה אליין אויך גוט.

די שאלה איז נאר צו דער גוטער כל יכול קען נישט אויסשטעלן א בעסערע בלופרינט, ווי עס קומט בכלל נישט פאר קיין קליינליכע שלעכטס לצורך גרעסערע פארדינסטן?

[עולם הזה]

לכאורה מיינסטו צו זאגן אז לבסוף פון אלעס קומט אויס אז אלעס איז געווען לטובה.

מיין נקודה איז אז דער אפטייטש אויף א געשעעניש טוישט זיך אויף ׳ביידע וועגן׳ אויך פון גוט׳ס צו שלעכט׳ס.

קען אפשר זיין אז דאס ווייזט אז ׳גוט׳ אדער ׳שלעכט׳ זענען ׳קאמענטארן׳ איבער א ׳נייטראַלע׳ פאסירונג

[שמן למאור]

לכאורה מיינסטו צו זאגן אז לבסוף פון אלעס קומט אויס אז אלעס איז געווען לטובה.

מיין נקודה איז אז דער אפטייטש אויף א געשעעניש טוישט זיך אויף ׳ביידע וועגן׳ אויך פון גוט׳ס צו שלעכט׳ס.

קען אפשר זיין אז דאס ווייזט אז ׳גוט׳ אדער ׳שלעכט׳ זענען ׳קאמענטארן׳ איבער א ׳נייטראַלע׳ פאסירונג

די סברה וואס דו ברענגסט ווייזט נישט אז געשעענישן זענען נייטראל, עס זאגט בלויז אז מיר ווייסן נאכנישט וואס עס איז באמת. עפעס איז דאך די מעשה, דערווייל זעט עס אויס שלעכט. דו קענסט עס מיט א הסבר מהפך זיין לטובה, און דערנאך מיט א בעסערע הסבר מהפך זיין צוריק אויף שלעכטס, און אזוי ווייטער, אבער אייביג איז די מעשה אדער שלעכט אדער גוט. דיין הסבר גיבט נישט צו פארשטיין אז מעשים זענען נייטראל, עס זאגט אונז בלויז אז אונז זענען אומוויסנד פון די ענדגילטיגן מסקנה.

[קוק_ווינקל]

כל הדברים נראים משונה ככל הרגשות שלנו,
כל הדברים נראים משונה ככל המחשבות שלנו.

כל הדברים נראים משונה ככל הזמן שלנו,
כל הדברים נראים משונה ככל הנסיבות שלנו.

אבל האמת היא עצמה מציאות
כל הדברים נראים ככל מבט שלנו.

[מי אני]

‏
ס׳איז אינטוּאיטיוו אז כעס איז א נעגאטיווע כאראקטער טרעיט (i.e. שוואכקייט אין כאראקטער) פּער סע. דאס איז הגם עס קען זיין useful פאר'ן מענטש. (ואפילו לפי דוד הום, וואס האט געשריבן אז אויב פעהלט כעס אינעם מענטש איז עס א שוואכקייט פאר אים, איז דאס נאר לגבי א מענטש און ווי אזוי ער איז למעשה צאמגעשטעלט - עס איז פאר אים אזוי ווי אַן אבר. אבער דאס זאך פאר זיך פּער סע איז א שוואכקייט ופשוט. פונקט אזוי ווי א מענטש זאל ל"ע נישט קענען משתין זיין.) איך גלייב אז דו קוקסט אָן אזא איינער וואס איז אין אזא גיסטע מיט א נעגאטיווע בליק. וההיפך בהיפך.

כעס פער סע איז גראדע א פאזעטיווע כאראקטער, ס'ווייזט אז דער מענטש איז אמת'דיג מיט זיך, שעדיגן אנדערע מענטשן, צו פון כעס צו פון וואטעווער, איז נעגאטיוו. פארקערט גאר, איינער וואס ווערט נישט בכעס ווען ס'ווערט געטוהן אן אומרעכט צ.ב. באקומט פון מיר זייער אן אומגינסטיגע בליק. און דא דרייט מען מיט'ן פינגער, בשלמא ווען גאט וואלט געווארן בכעס און עס transmuted צו פאזעטיווע מעשים וואלט ער געווען דער תכלית השלמות (in this regard), אזויווי אבער לויט ווי דו זאגסט איז די מציאות פארקערט, בכעס קען ער נישט ווערן, און שעדיגן טוט ער סייווי, איז לאמיר זיך קלאפן דאס מויל דריי מאל...

דר. מייאישא טשערי קריגט זיך טאקע מיט סענעקאַ ועוד פילוסופים אז כעס קען יא זיין א פאזיטיווע מדה. דאס איז ווען עס קומט פון און איז דירעקטירט אויף עפעס וואס איז אַבּיעקטיוו אומ׳ריכטיג און נישט יושר, און פירט צו מו פּאזיטיווע טויש.

מ׳קען אבער זאגן אז ביידע זענען אמת. והיינו, אז עס איז בעצם א שוואכקייט אבער דארף פשוט גענוצט ווערן, וממילא נתהפך ווערן, לטובה. (מ׳טרעפט ענליך בספרי מוסר.) און ביי מענטשן פעהלט אויס עמאָשענס והרגשים צו מאכן החלטות טוהן למעשה.

[פרייוויליג]

מעשה א'

הערשל איז איין פרי מארגן אריבער געגאנגען א הויכן וואלקן קראצער, און זעט ווי א הונדערטער קומט צו פליען פון אויבן. הערשל כאפט שנעל דעם הונדערטער און פאקט עס אריין אין טאש און וואקט ווייטער. די נעקסטע טאג איז געשען די זעלבע פאסירונג, א הונדערטער פון אויבן, כאפט עס און לייגט עס אריין אין טאש. אזוי האט פאסירט יעדן טאג, 6 טעג א וואך, פאר די נעקסטע 4 חדשים. איין טאג, וואקט הערשל אריבער דעם וואלקן קראצער, און אנשטאט א הונדערטער, איז געקומען צו פליען א שטיינדל אין האט געלאנדעט אין צענטער פון זיין קאפ. א כעסיגער האט הערשל אויפגעהויבן זיינע אויגן צו קוקן פון וואו די שטיינדל איז געקומען צו פליען, און זען ווער די פארברעכער איז..

איך דארף נישט מאכן מעשה ב' מעשה ג' אדער מעשה ד', ווייל די זעלבע מעשה קומט פאר בשעת'ן שרייבן די שורות, סא ס'איז אשאד צו איבערשרייבן די זעלבע מעשה.

אונזערע טייערע @שמן למאור איז זייער צוטומעלט, ער שרייט לא מדבשך ולא מעקצך. אבער איך ווייס נישט אויב ער ווייסט, אז זיינע זיידעס האבן געפרעגט די זעלבע קשיא אפאר טויזענט יאר צוריק. פאר עטליכע טויזענט יאר צוריק זענען זיינע זיידעס דורך געגאנגען שבעה מדורי גיהנם אין עגיפטען. נאך זיין פארשקאלפט עטליכע הונדערט יאר דארטן, האט זיי דער אייבערשטער אויסגעלייזט. די אידן זענען געווען צורידערט. דו האסט אונז ארויסגענומען פארוואס האסטו אונז אריינגעלייגט לכתחילה, פארוואס האבן מיר געדארפט ליידן און נאכדעם אויסגעלייזט ווערן?

באותו זמן ווערט געברענגט נפתחו עניהם, דער אייבערשטער האט זיי אלעס געוויזן. אלע צרות וואס זיי זענען דורכגעגאנגען האט מיטאמאל אנגעהויבן צו מאכן סענס. ווען אידן האבן געזינגן שירה, האבן זיי זיך געפריידט פאר די אמר אויב ארדף אשיג, זיי האבן געהאט די זעלבע שמחה מיטן זיין אין מצרים ווי ווען זיי זענען אויסגעלייזט געווארן. זיי האבן נישט געהאט קיין פראבלעם צוריק צוגיין. זיי האבן געהאט די גרעסטע סייקאדעליק טריפ אין געשיכטע.

זייט וויסן אבער אז דיינע קשיות איז די נאטורליכע עוואלוציע און אנטוויקלונג פון א מענטש. פאר 5 יאר צוריק האבן איך געשריבן אן ענליכע תגובה, און איך מיין אז יעדער טראכטענדער מענטש זינט בריאת העולם האט געבאדערט די קשיות. ווי מי אני און אנדערע דא האבן געענטפערט, פארנעמט די תירוץ דימענסיעס וואס קיין מענטש קען קאמפערהענדן על מכונו. אנגעהויבן פון דעם אז טוב ורע איז אן אינווענשען פון די מענטש, אדער אז מיר לעבן אין אונזערע אייגענע קאנשעסנעס.

אבער איך מיין עס ווענט זיך לויט די יאר גאנג פון א מענטש און לויט וויפיל א מענטש גייט דורך אין לעבן צו קענען בעסער פארשטיין די ענטפער. עס נעמט א גאנצע לעבן אויסצופיגען אז די קשיא איז בכלל נישט קיין קשיא.

אבער עס איז וויכטיג צו געדענקן אז הערשל האט קיינמאל נישט ארויפגעקוקט ווען די הונדערטערס זענען געקומען פליען, אבער ווען די שטיינדל איז געקומען האט ער יא ארויפגעקוקט. וויפיל מעשיות קענסטו שרייבן ווען עס האט אויסגעזען רע, האט זיך עס ארויסגעשטעלט טוב צוריק צו וועגס, און וויפיל מאל ווערסטו דאס נישט געוואויר. און וויפיל מאל באקומסטו טוב לכתחילה און דו קוקסט קיינמאל נישט ארויף.

[סמבטיון]

איך וויל נישט אריינשטעקן מיין קאפ צווישן אזעלכע לייבן און טיעפזיניגע הוגי דעות, מיר האט מען אויסגעלערנט אלטס קינד , דו דארפסט נישט אלעס פארשטיין. און אזוי פיהר איך מיר ווייטער עד היום, און איך פרוביר עס אריינצובאקן ביי מיר אין שטוב, נעם למשל אזא מעשה וואס איז געשעהן היינט ר"ל אין מאנרא, א גאנצע משפחה פאברענט געווארן ווי א קרבן עולה טאטע מאמע און זייער עופהלע, איז שייך בכלל צו פארשטיין און אריינגיין אין אזא זינלאזע ארגומענט צו דער אייבישטער איז גוט אדער שלעכט? וואס האבן אונז אן אנונג וויאזוי ער פירט זיין וועלט?, אונז פארשטיי מיר גארנישט, און ער האט א חשבון אויף אלעס, ער פירט עס שוין טויזענטע יאהרן און אונז קומען אן ווי שיינע מחותנים וואס מוזן פארשטיין אלעס און עס מיזן מאכן סענס, דארפסט גארנישט פארשטיין, גלייב וואס מען האט אונז אלע יאהרן געלערנט אז דער אייבישטער איז דער מקור הרחמים וחסדים, אפילו עס קען אפט מאל אויסזעהן פינקט פארקערט, אלעס האט א חשבון און מיר דארפן אלעס אנעמען באהבה, לעבטס אויף דעם אופן וועט עס זיין אסאך לייכטער.
סא טא ריקעפ:
מעשה א' דער אייבישטער איז גוט מעשה ב' דער אייבישטער איז גוט אזוי איז מעשה ג' און מעשה ד' און ווייטער און ווייטער דער אייבישטער איז גוט און זיכט צו טוהן גוטס מיט זיינע באשעפענישן.
א גוטן טאג

[yesiknow]

וויאזוי איז בכלל שייך צו זאגן אויף א גאט די טיטל "גוט"??
שלעכט און גוט זענען מידות און א גאט קען נישט האבן קיין מידות

ביי גאט איז די יג מידות של רחמים נישט א חלק פון זיין מהות נאר פון זיין הנהגת העולם ,

[מי אני]

לגבי די דריטע ראיה פונעם רמב"ם במו"נ (ח"ב פ"א) וואס איך האב אויבן צוגעברענגט פון וואו דער רמב"ם איז מוכיח אז הקב"ה איז מחוייב המציאות וממילא אז ער איז נישט מוגבל בכח וכו', שרייבט טאקע הרב יוסף אבן כספי אין זיין פירוש אויף פ"ב:

כי מן החלוקה ההיא יתבאר שיש שם נמצא לא הוה ולא נפסד, אבל לא יחוייב ממנה שהוא בלתי גוף כ״ש שהוא בלתי כח בגוף. ועל כל פנים היותו בלתי כח בגוף לא יתחייב כי אם בהנחת הקדמות, וזה ירמוז הוא ז״ל בסוף אותו הדרך השלישי, אבל הוא ז"ל יסדר זה הלשון בכאן בחחבולת מלאכה גדולה.

און ווי איך האב דארט פריער אויך אראפגעברענגט דעם אפודי דארט לגבי דעם אז מ'קען נישט זאגן אז אלעס איז יא אפשרי וממילא נפסד נאר ס'איז בזה אחר זה, וואס ער ענדיגט דארט צו ווייטער:

ואם נאמר עדיין יפסדו כולם, זה אי אפשר כי זה מונח לפי הנחת הקדמות ואס עבר זמן בלתי בעל תכלית שלא נפסד ואם כן לא יפסדו לעולם, ואע״פ שאמר בפ"ב שאין זה המופת נבנה על הקדמות, היא כפי הסיבה השביעית.

והיינו, אז מ'קען ווען זאגן אז אלעס ווערט טאקע נפסד נאר עס איז נאכנישט צוגעקומען דערצו און עס וועט אזוי צוקומען אינעם עתיד. דאס קען מען נישט זאגן ווייל דאס ארבעט לפי הנחת הקדמות, וואס לפי"ז איז שוין אריבער א משך פון אינפיניט זמן, וממילא וואלט שוין די הפסד פון אלעם שוין געדארפט פאסירן. און דאס אז דער רמב"ם זאגט אז ס'איז נישט לפי קדמות איז ווייל ער וויל דאס באהאלטן לפי סיבה השביעית שכתב בהפתיחה על הסתירות. דער אור ה' (מאמר א כלל ב פי"ז) זאגט אויך אז די ראיה/הוכחה מוז זיך אויך פארלאזן אויף די הנחה פון קדמות (ווי אויך אויף די דריטע הנחה זיינע פון דעם אז עס קען נישט זיין אַן אינפיניט טשעין פון פועל ונפעל - עפעס וואס ער האלט קען בעצם זיין לעיל בכלל א פ"ג). ער האלט אויך אז מ'קען אפפרעגן די ראיה מיט'ן זאגן אז זיי ווערן נפסד בזה אחר זה. ער זאגט אויך אז מ'קען טענה'ן אז אפילו מ'זאל מודה זיין אז עס איז טאקע דא א בלתי הוה ונפסד, באדייט דאס אבער נישט אז ער איז טאקע מוכרח מצד עצמו וממילא נישט מורכב וממילא נישט א גשם - ער קען זיין א מורכב וגשם ומוכרח נאר מצד סיבתו ע"ש.

אין אנדערע ווערטער, אז איה"נ אז לפי חידוש איז דאס נישט קיין ראיה אויף דעם אז ער איז בלתי מוגבל. און ווי אראפגעברענגט ברענגט דעם גאנצן געדאנק פון חידוש פון זיך אליינס צו צו א הגבלה בענין "רצון". און ווי אויך אראפגעברענגט האט אבן כספי טאקע געהאלטן פון קדמות.

ובענין די קאנדישנאל 26'סטע הנחה וואס דער רמב"ם שטעלט אראפ, והיינו קדמות לפי אריסטו, איז דאך די לשון פונעם רמב"ם דערויף:

ואשר יראה לי שזאת ההקדמה אפשרית לא מחוייבת כמו שאמרו המפרשים לדברי אריסט"ו, ולא נמנעת כמו שיאמרו המדברים.

און אויף דעם שרייבט דער נרבוני דארט, ולפי די דריטע וועג הנ"ל אז אלעס וואס איז אפשרי מוז בהכרח צוקומען ערגעצוואו במשך אינפיניט זמן:

ולא רחק הרב מן האמת כשאמר כי ההקדמה אצלינו אפשרית אחר שהיה האפשרי בענינים הנצחיים, כמו שאמר אריסטו, הכרחי.

[מי אני]

דער עץ שתול שרייבט אויפ׳ן אפודי׳ס קשיא בנוגע וואו דער עיקרים ברענגט צו אט די הוכחה פונעם רמב״ם במאמר ב פ״ה, אז די געדאנק איז אז אפילו אויפ׳ן מין הכולל זענען דא זאכן וואס ווערן בטל ונפסד לגמרי (דלא כאריסטו, הגם די הוכחה איז טאקע בנוי על פי שיטתו של קדמות):

IMG_5027.jpeg

דער עיקרים אליין האט גאר שטארק ליב די ראיה און שרייבט:

וזה המופת חזק מאד בזה הדרוש, כי יתבאר ממנו מציאות השם בחלוקה הכרחית ולא מצד היות הדברים הנמצאים צריכין אל פועל, כמופת הראשון שכתבנו, ועל כן אמר הרב עליו שאין בו דחיה ולא מחלוקת אלא למי שלא ידע דרכי המופת.


ואמר עוד כי מזה יתחייב שלא יהיה גוף, שכבר בארנו שהאלוק הוא המחוייב המציאות בבחינת עצמו, וכל מה שהוא מחוייב המציאות בבחינת עצמו אינו גוף, לפי שכל גוף מורכב משני ענינים, וכל מורכב הנה ההרכבה היא סבת מציאותו, ולא יהיה אם כן מחוייב המציאות בעצמו, כי מציאותו תלוי במציאות חלקיו והרכבתם, ולזה הוא מבואר שאינו גוף ולא כח בגוף.


ומזה יתבאר בקלות שהוא אחד, כי מן השקר שימצא לשנים חיוב המציאות בשוה מבלי שום הרכבה, כי בהכרח יהיה בכל אחד מהם ענין חיוב המציאות וענין בו יובדל מזולתו, ויהיה אם כן מחוייב המציאות מורכב משני ענינים, וכבר בארנו שהמחוייב המציאות אי אפשר שיהיה בו הרכבה כלל.


ויתבאר גם כן שאינו נופל תחת הזמן, להיות כל נופל תחת הזמן משתנה, וכל משתנה יש לו משנה, ומחוייב המציאות בבחינת עצמו אין לו סבה אחרת משנה אותו, ולא יהיה הוא גם כן משנה ומשתנה יחד, שאם כן יהיו בו שני ענינים, ענין בו ישנה וענין בו ישתנה, ויהיה מורכב.
ויתבאר גם כן שהוא מסולק מן החסרונות, שאם היה בו חסרון היה מצטרך אל זולתו שימלא חסרונו, ולא יהיה אם כן מחוייב המציאות בעצמו אלא בזולתו.

[מי אני]

ס׳איז אינטוּאיטיוו אז כעס איז א נעגאטיווע כאראקטער טרעיט (i.e. שוואכקייט אין כאראקטער) פּער סע. דאס איז הגם עס קען זיין useful פאר'ן מענטש. (ואפילו לפי דוד הום, וואס האט געשריבן אז אויב פעהלט כעס אינעם מענטש איז עס א שוואכקייט פאר אים, איז דאס נאר לגבי א מענטש און ווי אזוי ער איז למעשה צאמגעשטעלט - עס איז פאר אים אזוי ווי אַן אבר. אבער דאס זאך פאר זיך פּער סע איז א שוואכקייט ופשוט. פונקט אזוי ווי א מענטש זאל ל"ע נישט קענען משתין זיין.) איך גלייב אז דו קוקסט אָן אזא איינער וואס איז אין אזא גיסטע מיט א נעגאטיווע בליק. וההיפך בהיפך.

דער חינוך שרייבט במצוה תריא, שהיא להדמות בדרכי השי"ת (כביכול) הטובים והישרים:

ואולי, בני, תחשב לבא עלי במה שכתוב וא-ל זועם בכל יום (תהלים ז יב), ואמרו זכרונם לברכה וכמה זעמו? רגע (ברכות ז.) ואתה בני אל תטעה בזה. חלילה לא-ל מרשע, ומלבבך להאמין בו ברוך הוא כי אם תכלית כל שלימות. וענין הכעס לא יארע בנו רק מצד היותנו בעל החומר הגרוע, ובאמת כי הזעם שזכרו בו איננו רק על דרך משל על ענין העולם. כוונתם לומר כי בהיות רוב בני אדם שבעולם נמשכים אחר תאותם, ומהם רבים עובדים לשמש ולירח ולמזלות וגם לעצים ולאבנים, יתחייב העולם מתוך כך כליה תמיד. ואולי אמרם שזעמו רגע בכל יום, הטעם לפי שהעולם נדון אחר רובו ובכל יום ויום מתחייב העולם על מעשיהם הרעים. ואותו רגע קטן אשר ישלים הרוב חוטא אחד בחטאו, ידמו זכרונם לברכה לזעם הא-ל לומר שיש באותו רגע חרון אף בעולם, וחיוב עליהם שהכל ראויים באותו רגע מכח מידת הדין לכלות, אלא שמידת הרחמים מכרעת מיד ומעמידו. וקבל זה בני ממני עד שמעך טוב ממנו.

***

דא, אין א דין ודברים מיט דר. יהודה לאנדא, ברענגט הרב דר. נתן סליפקין ארויס אז אפילו טאמער נעמט מען אָן הגשמה (ווי, ער האלט, רש"י האט געהאלטן) איז מאַנאָטעאיזם נאך אלס חלוק במין פון פּאַליטעאיזם, און נישט נאר במדריגה:

Dr. Landa’s protest that corporealism reduces Jewish belief to a mere “numbers game — one body-god as opposed to two, three or more” is in error; the contrast between one all-powerful God, Who created and controls everything, and two or more gods of limited power, does indeed make all the difference in the world — just as there is a world of difference between one incorporeal God and two or three incorporeal gods

[מי אני]

דער עיקרים ווייטער דארט אין מאמר ב (פ"ו) באמערקט אז עס איז בעצם שייך צו זאגן אז א גשם איז נישט מורכב, והמו שסברו דחומרי הגלגלים שאינם מורכבים הן מסוג אחר של חומר:

אולם האחדות מבואר מענינו שהוא מתחייב לעקר מציאות השם ומסתעף ממנו על הדרך שבארנו במופתים, כי אם לא היה אחד אלא שנים או יותר, היה בכל אחד מהם בהכרח שני ענינים, ענין חיוב המציאות וענין בו יובדל מזולתו, ויהיה אם כן מורכב, והיתה הרכבתו סבת מציאותו, ולא יהיה אם כן מחוייב המציאות בעצמו.

ואולם שאינו גוף ולא כח בגוף מבואר גם כן היותו מתחייב לעקר מציאות השם ומסתעף ממנו על זה הדרך גם כן. וזה, לפי שכל גשם מורכב מחומר וצורה, וכל מורכב הנה הרכבתו סבת מציאותו, וישוב אל מופת האחדות. ואף אם נאמר שאין כל גשם מצד מה שהוא גשם מורכב מחומר וצורה בהכרח, אבל הגשם מצד מה שהוא גשם אין בו הרכבה כלל והוא אחד בגדר, והאמת כמו שהיה דעת הקדמונים בזה, וגם כן אבן רש"ד כתב במאמר י"א ממה שאחר הטבע שזהו דעת אריסטו, ושאין ההרכבה הכרחית בכל הגשמים, ויאמר שהגשם השמימיי אחד מכל אופן בלי שום הרכבה כלל, ואמר שם גם כן שההרכבה שנרגיש בגשמים אינה רק מצד הצורה המינית שהיא חלה בגשם, ולפי זה היה אפשר לומר שיהיה האלוה גשם עם היותו אחד, אלא שאם היה גשם יתחייב שיהיה בעל תכלית בהכרח ויהיה לו דומה, כי יהיה דומה בזה אל שאר הגשמים ויהיה כחו בעל תכלית, והוא יתברך אין לו דומה כמו שאמרנו, ועוד שהגשם לא יניע גשם אלא בשיתנועע הוא גם כן כשיניעהו, ואם הוא מתנועע יצטרך אל מניע אחר חוץ ממנו שלא יהיה גשם, ויהיה המניע ההוא המחוייב המציאות ולא הגשם.

ואולם שאין לו התלות בזמן מבואר גם כן שהוא מתחייב לעקר מציאות השם ומסתעף ממנו, וזה, שאם היה נופל תחת הזמן לא יהיה אם כן עלת כל הנמצאים, כי הזמן היה קודם לו, ויהיה נמצא אחר שלא היה, ויצטרך אל מוציא, ולא יהיה אם כן עלת הכל, ואם היה נמצא עם הזמן תמיד הנה לא יהיה מחוייב המציאות בעצמו אלא באחר והוא הזמן, אלא אם היה הזמן הוא המשך הבלתי משוער שאי אפשר זולתו, וכן אם לא יהיה נצחי יהיה בו אפשרות העדר, ומה שהוא אפשרי ההעדר אינו מחוייב המציאות, ובכלל אם היה לו התלות בזמן יהיה מציאותו תלוי במציאות הזמן ולא יהיה מחוייב המציאות בעצמו.

[מי אני]

דער אור ה' (מאמר א כלל ב פ"ח) פרעגט אויף דעם צוועלעפטן אַריסטאטעליען הקדמה/הנחה וואס דער רמב"ם שטעלט אראפ אז "כל כח שימצא מתפשט בגוף הוא בעל תכלית, להיות הגשם בעל תכלית" אז אפילו אם נודה אז עס קען טאקע נישט זיין אַן אינפיניט גוף (צו וועלכע ער איז נישט מודה וכנ"ל במאמר א כלל ב פ"א), קען אבער זיין אז א כח דערין איז בעצם יא אינפיניט באופן זמני. והיינו, ווייל די מערסטע מ'קען אויפווייזן (צו וועלכע ער איז אויך נישט מודה) איז אז א גוף מוגבל קען נאר האבן א כח וחוזק מוגבל. אבער די זמן וואס עס טוהט דאס אין קען יא זיין אינפיניט, ווייל עס איז נישט מוכח פון דעם אז די כח מיט וואס דאס טוהט דאס אז עס איז פיניט, אז עס ווערט אויסגעמוטשעט און קען דאס נישט טוהן לאינפיניט זמן.

[מי אני]

אין א שמועס מיט א ת"ח ונבון איז ארויסגעקומען אז די רמב"ם האלט אז אחדות הפשוט איז מכריח דאס אז עס איז נומעריקעלי נאר דא איין ג-ט. מיינענדיג, אז הגם עס איז נישט אמת אז:
איין ג-ט ← אחדות הפשוט

מיינענדיג, אז אויב ווייזט מען אויף אז עס איז נאר דא איין ג-ט, איז עס אבער נאך נישט מכריח אז די איין ג-ט אליין איז נישט צאמגעשטעלט פון חלקים תוארים נוספים וכו', איז אבער איר ‏קאַנווערס יא אמת, אז:
אחדות הפשוט ← איין ג-ט

אויב ווייזט מען אויף אַן אחדות הפשוט, און ווי עס איז נישט במציאות צוצולייגן קיינע תוארים, חלקים וכדומה צו דעם קאנצעפט, דאן איז בהכרח אז עס איז נאר דא איינס דערפון. דאס איז ווייל, ווי ארויסגעברענגט דורכאויס דעם אשכול, איז טאמער עס איז דא מער ווי איינס דערפון, דאן האט דאס בהכרח עפעס א גדר והגבלה וואס דאדורך שטעל איך ביידע (צי מער) דערפון תחת דעם זעלבן סוג (פון "גאט" אין די פאל). און אט די גדר והגבלה איז, ביי דעפינישאן, קעגן די געדאנק פון אחדות הפשוט; די גדר והגבלה (צי מער) וכו' איז די סיבה (און א לאגישע זין) למציאותו. און ווי דער רמב"ם שרייבט דארט בח"ב פ"א אין די ראיה איך האב צוגעברענגט פריער, איינמאל ער האט אויפגעוואוזן די מציאות פון א מחוייב המציאות:

כי כל מחויב המציאות בבחינת עצמו, ראוי בהכרח שלא תמצא למציאותו סיבה, כמו שנזכר בהקדמה העשרים; ולא יהיה בו ריבוי ענינים כלל, כמו שנזכר בהקדמה האחת ועשרים; ולזה יתחייב שלא יהיה גוף ולא כח בגוף, כמו שנזכר בהקדמה העשרים ושתים. הנה כבר התבאר במופת, לפי זה העיון, שיש נמצא מחויב המציאות בבחינת עצמו בהכרח, והוא אשר אין סיבה למציאותו, ואין בו הרכבה, ולזה לא יהיה גוף ולא כח בגוף, וזהו ה' - יתגדל שמו! וכן יתבאר במופת בקלות, שחיוב המציאות בבחינת העצם, מן השקר הוא שימצא לשנים, כי יהיה מין חיוב המציאות ענין נוסף על עצם כל אחד משניהם, ולא יהיה אחד משניהם מחויב המציאות בעצמו לבד, אבל מחויב בענין ההוא, אשר הוא מין חיוב המציאות אשר נמצא לזה ולזולתו; והנה יתבאר בפנים רבים, כי המחויב המציאות אי אפשר בו השניות כלל, לא דומה ולא הפך. עילת זה כולו - הפשיטות הגמורה והשלמות הגמורה, אשר לא יעדף ממנו דבר חוץ מעצמו ממינו, ונעדר העילה והסיבה מכל צד. אם כן אין השתתפות כלל.

אין אנדערע ווערטער, זיין ריִזענינג מיט דעם איז לגבי מאַנאָטעאיזם:
מחוייב המציאות ← אחדות הפשוט ← איין ג-ט

אבער דער אור ה' (מאמר א כלל ג פ"ד) האלט נישט אזוי. ער האלט אז ביידע פּראַפּאַזישאנס, אחדות הפשוט און דאס אז עס איז נאר דא איין ג-ט, זענען נישט תלוי הא בהא; קיין איינס איז נישט מכריח דאס צווייטע. ער שרייבט:

שהשורש הזה [של אחדות] כבר יכלל שני ענינים: האחד, היות הא-ל יתברך אחד בעצמו בתכלית הפשיטות. והשני, מניעת השניות. וזה, כי כשהונח היותו יתברך פשוט אחד בעצמו, כבר יפל הספק, אם יש שם אלהות יותר מאחד.

ער זאגט אז לפי העיון, וויבאלד לדידיה (במאמר ד דרוש ב) איז יתכן אז עס איז דא מער ווי איין וועלט, און מ'קען זאגן אז איין גאט, שהוא בתכלית הפשטות לעצמו, פירט איין וועלט, און א צווייטע גאט, שהוא ג"כ בתכלית הפשטות לעצמו, פירט דאס צווייטע. ווי אויך זאגט ער אז מ'קען בעצם טענה'ן אז ס'דא צוויי, וואו איינס איז א מנהיג און דאס צווייטע איז בלתי מנהיג לדבר. ולכן דארף מען דאס אָנצונעמען פידעאיסטיקעלי מכח אמונה והתגלות, וויבאלד פילאזאפיע וחקירה קען דאס נישט פעסטשטעלן ע"ש.

ואולי גייט דאס צוזאמען מיט זיין פירכא אויף די רמב"ם'ס ראיה, פריער בכלל ב פי"ז אז עס איז בעצם יתכן צוויי סארטן "מחוייב המציאות": א מחוייב המציאות מצד עצמו, און א מחוייב המציאות אבער נאר מחמת סיבתו. און דער רמב"ם ווייזט צום מערסטענסט נאר אויף אז ס'איז דא די צווייטע סארט. הגם, די צווייטע סארט איז נישט קיין "אחד הפשוט", משא"כ די ערשטע סארט, און צו דעם באציהט זיך דאך דער אור ה' בכלל ג בפ"ד. נאר, ממש פריער אין פ"ג זאגט ער די זעלבע קשיא לגבי אחדות הפשוט שיתחייב א-ל אחד, מה שהביא השם טוב שם על הרמב"ם. וז"ל השם טוב:

וכן יתבאר במופת שחיוב המציאות בבחינת העצם, מן השקר שימצא לשנים כי יהיה מחוייב המציאות בבחינת העצם ענין נוסף על העצם - והרצון בזה כי אם היו שני מחוייבי המציאות אחר שהיה כל אחד מהם "מחוייב המציאות" יתחייב שהיותו "מחוייב המציאות" הוא היותו זולת עצמו, כי אם היה עצמו היותו "מחוייב המציאות" לא ימצא לזולתו, והמשל בזה "אברהם או יצחק הוא אדם במה שהוא אברהם או יצחק". אם תאמר כי "אברהם אדם במה שהוא אברהם" לא ימצא האנושיות לזולתו, ואם הוא לענין נוסף לאברהם אם כן יהיה טבע משותף לו, ואם היה לטבע משותף, רוצה לומר לענין יכלול נוסף על עצמו ואם הוא עצמו, היה כל אחד משניהם מורגב משני טבעים מענין כולל ומענין מיוחד, והמורכב עלול בלתי מחוייב מעצמותו והמחוייב המציאות אין לו עלה. הנה מבואר שהמחוייב המציאות אחד.

ואמר בן רשד שזה המופת הוא "קרוב מן המופת", ואם יראה ממני שהוא מופת הוא לפי שכח זה המופת הוא כח מאמר האומר שהשינוי בין שני "מחוייבי המציאות" לא ימנע שיהיה אם שינוי באיש וישתתפו בתואר המיניי, ואם במין וישתתפו בתואר הסוג - וכל שני ההשתניות אמנם ימצאו [רק] למורכבים. וחסרון זה המופת הוא שכבר התבאר שהנה [יש] נמצאות משתנות והם פשוטות לא יהיו משתנות [לא] במין ולא באישים, והם השכלים הנפרדים [המלאכים לפי הרמב״ם]. אבל יתבאר מענינה שיחוייב שיהיו [השינוי] בם המתאחר במציאות והקודם, ואם לא לא יושכל שם שינוי כלל. ומופת בן סינא ישלם על זה האופן: מחוייב המציאות אם היו שנים הנה לא ימנע אם שיהיה ההשתנות אשר ביניהם במספר או במין. ואם היה השינוי במספר היו מסכימין במין, ואם היה ההשתנות במין היו מסכימין בסוג. וכל ב' אלו המינים יחוייב שיהיה "מחוייב המציאות" מורכב. ואם היה ההשתנות אשר ביניהם בקדימה ואיחור יחוייב שיהיה "מחוייבי המציאות" אחד, והוא הקודם העלה לכולם וזה אמת. הנה אם כן מחוייב המציאות אחד אחר שלא יהיו הנה זולת הג' חלקים בטלו השנים ונתקיים השלישי הנשאר.

דער נרבוני דארט שרייבט אויך ענליך:

IMG_6859.jpeg

דער אור ה' נעמט אבער אָן די תירוץ. זייענדיג אז זיי קענען בעצם זיין אויף אמאל נאר איינער אינערט וכדומה. ובסתם דינגט ער זיל מיט'ן רמב"ם אינעם פריערדיגן פרק, אז די תוארי הא-ל קענען בעצם יא זיין פונעם זעלבן סוג מתוארים על האדם, נאר זיי זענען חלוק אין (אַן אינפיניט) דעגרי ע"ש. ועכ"פ, איז דאס'ן באלאנגען צו אַן אייניגע מין וסוג מיט א צווייטן, ל"ד א פראבלעם מיט "מחוייב המציאות" אליביה.

און ווי דר. מאיר וואקסמאן שרייבט לגבי רב חסדאי אין דעם:

Crescas makes here a keen observation, namely, that unity has a double meaning. It means simplicity, that the object is not composite; and it is also to be understood in a numerical sense, that there is only one God. As for the first, it was well established, for God is necessary of existence, and everything necessary of existence cannot be composite, as has been discussed. The question remains in regard to the second. Is there only one God ? Crescas always considered the arguments substantiating the oneness as insufficient. The interdependence of the world and the harmony of action are counterbalanced by his supposition of the possible existence of two worlds. There is, however, one more argument, which says that since we posit the infinite potence of God, the existence of another God is impossible, for they would constrain each other. Yet, says Crescas, these arguments are not convincing, for it is still possible that the other one is not active. He, therefore, concludes that the numerical unity of God is only a subject of revelation

It must be admitted that Crescas in this point is not only weak, but prejudiced. His polemical nature overmastered the philosophical. What does he mean by a "passive God"? Does it not contradict his own conception of "God"? If God possesses infinite potence, then what is that other being? It is neither active nor potential. It is evident that this absurd argument was only advanced just as a shot at the philosophers, though it fell short of the mark, and Crescas well conceived it