יזכיר לו יום... ניחום אבלים אין סאטמאר

[לאכעדיג]

גארנישט. אבער ווען זיי דארפן אונזער געלט דעמאלסט ווילן זיי יא אז אונז זאלן פארשטיין פארוואס זיי דארפן עס כאטשיג דאס פארשטיי מיר אונז אויך נישט.

[זאקן]

איך פארשטיי נישט די פראבלעם, נישט קיין חילוק ווער עס גייט אוועק פריער גייט די ברידער קומען צו די לויה, ער גייט שטיין מיט די מייק אין די האנט פאר צען מינוט אין נישט קענען כאפן די אטעם, נאך צען מינוט גייט ער געבן א שריי אויס ״איך האב אזוי שטארק געוואלט קומען צו דיר אבער וואס זאל איך טוהן מ׳האט מיך נישט אריין געלאזט״ אהאהאהעהעהעהככאפ כפ טאך דךלך אהאה, און צען טויזנט מענטשן גייען אויס שיסן מיט וויינען.

[אתרוגים]

אדער ווי לאנגזאם זאגט, אויספלאצן און א ביטערע געלעכטער.

[לאכעדיג]

עס דערמאנט מיר די בילד פון די לויה פונעם ברך משה ווי אלע זוהן שטייען צוזאמען ארום די שטענדער און משה גבאי שטייט דארט בראש.

[[NAMELESS]]

מיין מקובל זאגט מיך
זיי וועלן נאך שלום מאכן בחייהם
וכבוד תהיה להם

הערשל פריעדמאן איז פארגאנגענע זומער געווען יושב ראש ביי עפעס א מסיבה און בלומינגבורג, ווי מהרי"י איז געווען יושב בראש, און הערשל האט אנגעהויבן, אז איינער האט אים געפרעגט, וואס זוכסטו דא? דו ביסט דאך נישט קיין חסיד פון דעם רבי'ן?! האב איך געענפערט 3 זאכן, קודם כל איז עס מיין רבי'נס (ברך משה) זוהן, נאכדעם איז עס מיין רבי'נס (מהר"א) ברודער, און דריטנס איז עס מיין רבי'נס (מהר"א) מחותן. פרעגט מיר יענער וואספארא מחותן פאר א גוט יאר? זאג איך אים, נאכנישט יעצט, אבער גאנץ בקרוב.....
כפי המסופר האט מהרי"י אויסגעפלאצט אין א געלעכטער, וינועו אמות הסיפים....

[נחום הסופר]

זוויעלער רבי פון ירושלים איז לעצטנס געזעצן שבעה אויף זיין ברודער, דער אנדערער זוויעלער רבי פון ירושלים מיט וועם ער איז געווען צוקריגט, און ס'איז געווען א פארמאכטע שבעה

מ'קען זיך א עצה געבן מיט'ן פראבלעם

[היימלינד]

זוויעלער רבי פון ירושלים איז לעצטנס געזעצן שבעה אויף זיין ברודער, דער אנדערער זוויעלער רבי פון ירושלים מיט וועם ער איז געווען צוקריגט, און ס'איז געווען א פארמאכטע שבעה

מ'קען זיך א עצה געבן מיט'ן פראבלעם

נאר איין טאג איז ער געווען אפען צו די פאבליק אין ביהמ"ד און אויך נאר אויף א קליינע פארנעם פאר די אייגענע עולם נישט קיין רבי'ס ורבנים

[מאנרא יונגערמאן]

עס דערמאנט מיר די בילד פון די לויה פונעם ברך משה ווי אלע זוהן שטייען צוזאמען ארום די שטענדער און משה גבאי שטייט דארט בראש.

נישט אלע ר זלמן איז נישט געשטאנען אויבן

[היימלינד]

כבר היה לעולמים, ר’ אביש מספינקא איז געזעצן אין קאר ביי די ברודער ר’ בעריש’ס לויה, און דערנאך געזעצן שבעה בשתיקה

דאס איז געווען א היציגע מחלוקה, רבי אביש האט נישט געוואלט לייגן זיין ברודער רבי בעריש לעבן זיין טאטע. גאנץ וומ"ס איז געפארן אויף רעדער יענע חול המועד סוכות און שמחת תורה.
די היינטיגע ווישניץ מאנסי רבי וואס איז געווען א שוואגער מיט ר' בעריש איז געווען די פארמיטלער צווישן די בני רבי בעריש און רבי אביש.

למעשה האבן די בני רבי בעריש אויסגעפירט דעמאלסט און רבי בעריש ליגט יא לעבן זיין טאטע.
איך האלט אבער אז ווען די בני רבי בעריש וואלטן זיך דעמאלסט אויפגעפירט מיט אביסל קלאס וואלטן מען זיי היינט צוטאגס מער רעספעקטירט אין די וועלט.

איך געדענק גוט די פרשה, רבי בעריש האט געזאגט פאר זיינע קינדער אז ער איז גרייט צו ליגען אין פריזער ווילאנג עס נעמט אבער ער וויל ליגען לעבען טאטען, ער איז די עלטצע אבער רבי אביש האט אלעס גענומען/באקומען ואכמ"ל, צום סוף האט זיך ר"א געבראכען בתנאי אז מען לאזט עפעס א קליינע ספעיס צווישען איהם מיט די טאטע, די חשבון איז געווען אז די טאטעס מציבה איז ברייטער ווי די גוף ממילא דאס בנוסף צו די קליינע ספעיס וועט זיין גענוג איהם צו אריין קוועטשען בבוא היום, למעשה האבען בני ואנשי ר"ב פארשטאנען די חשבון, האבען זיי אריין געגראבען זייטוועס און ער ליגט טאקע לעבען די טאטע כרצונו.

[מילך טראק]

יא יא אבער יעצט דארפן די פלענער זיך טוישן, ווייל ביז היינט האט מען געקענט טראכטן אז מען וועט זיצן אינדערהיים אינטער פארמאכטע טירן און בלויז אריינלאזן מקורבים.
עד שבא סקווירא און וויזניץ און מען זיצט אין פובליק מיט פארענטשעס.

זייט ווען מאכט סאטמאר נאך וויזניץ אדער סקווירא? כ'רעד נישט פון מהרא

וואס ווען זיין אויב מהרזל גייט קודם?

[מילך טראק]

אויב מהרא גייט האבן אריכות ימים, וועט ער נאך די 85 בדרך הטבע זיין שוואך, נאר אריינקומען צו תפילות גרויסע מעמדחם וכו' זיין אין שפיטאל 3 מאל א יאר, קען דאך זיין ברודער שלום מאכן, און מ'וועט זאגן אז מהר"א איז באמת א וויאוילע מענטש זיין קינדער האבן אים פארפירט, צו גבאים, רעבעצין, אזויווי די ב"מ שונאים האבן די לעצטע 5 יאר געזאגט אז די ב"מ איז בעצם א צדיק נאר זיין זין איז די וואס האט אים אנגהעצט

[לאכעדיג]

עס דערמאנט מיר די בילד פון די לויה פונעם ברך משה ווי אלע זוהן שטייען צוזאמען ארום די שטענדער און משה גבאי שטייט דארט בראש.

נישט אלע ר זלמן איז נישט געשטאנען אויבן

ביז זיין הספד איז מהר"יי געשטאנען אויף זיין מקום קבוע אויף מזרח וואנט. אבער נאך זיין הספד איז ער שוין יא געבליבן ביים עמוד צוזאמען מיט די ברודער.

ווארשיינליך האסטו געזען א בילד אין בלאט ווי מען זעהט נישט מהר"יי נעבן די ברודערס, דאס איז ביפאר זיין הספד.

[חב''ד הויזן]

מיין פילונג זאגט אז סאטמאר גייט יא זיצן אינדערהיים (ביידע).

אבער בכלל, וויפיל מיינסטו רעדט מען פון די נפטר ביי ניחום אבלים? מ'רעדט פון אלס און פון אלעמען. נאך דערצו ביי א ברודער (אפילו נישט רעביש און אפילו נישט צוקריגט)

[לאכעדיג]

איך געדענק גוט די פרשה, רבי בעריש האט געזאגט פאר זיינע קינדער אז ער איז גרייט צו ליגען אין פריזער ווילאנג עס נעמט אבער ער וויל ליגען לעבען טאטען, ער איז די עלטצע.

רבי בעריש האט זיך אליין געקויפט א חלקה און די דעעשע בית החיים אין ניו דזשערסי וואס איז סמוך ונראה צום ציון פון זיין טאטע רבי הערשעלע ספינקער. ער האט א גאנץ לעבן געפלאנט דארטן צו ליגן, ער האט אפילו א אייניקל וואס איז אוועק בחייו און ליגט טאקע דארטן אין דעעש. ער האט אויפגעגעבן צו ליגן נעבן זיין טאטע וואוסענדיג אז די ספינקא בית החיים ליגט ביי זיין ברודער רבי אביש -מיט וועם ער פארטראגט זיך נישט- אין די האנט.

רבי בעריש האט זיך זייער געמוטשעט די לעצטע יארן פון זיין לעבן מיט יענע מעשה, די לעצטע יאר זיינע איז זיין רביצין אוועק אין א שווערע עקסידענט, און דעמאלטס האט זיך אלעס געגעבן א דריי, די בני רבי בעריש זענען שוין אונטערגעוואקסן און זיי האבן אפגעמאכט אז די גאנצע דעעשע מהלך איז קיין אפציע, סאיז א טעות מעיקרא און זיי גייען לייגן זייער מאמע אין ספינקא. רבי אביש איז גאנץ קנאפע אנגעגיינגען וואס טוט זיך אין ווייבער שוהל האט ער מסכים געווען מען זאל איר לייגן דארטן אבער ער האט געמיינט אז די פלאן איז נאך אלץ אז רבי בעריש גופא גייט ליגן אין דעעש נישט וואוסענדיג אז בני רבי בעריש האבן שוין געטוישט פלענער אין זיי ווילן יא אז זייער טאטע זאל ליגן אין ספינקא.

למעשה א יאר שפעטער איז רבי בעריש אוועק, און זיינע קינדער האבן אנגערופן רבי אביש אז זייער טאטע גייט ליגן אין ספינקא כאטשיג רבי אביש האט געמיינט אז ער גייט ליגן אין דעעש.

דא האט אויסגעבראכן די מחלוקה ווען רבי אביש האט געשטעלט א ווידערשטאנד און נישט געוואלט לייגן זיין ברודער אין זיין בית החיים.

צום סוף האבן די בני רבי בעריש אויסגעפירט ווייל זיי האבן גענוצט די מתו מוטל לפניו מעטאד אנצוזייען פאניק און אנגס איבער די גאנצע שטאט ביז רבי אביש האט זיך געבראכן.

אגב די מצבה שטעלן אויף רבי בעריש איז אויך געווען א עקסטערע פרשה נאכדעם וואס רבי אביש האט נישט געוואלט אז ער זאל האבן די זעלבע מצבה ווי זייער טאטע, למעשה האבן דארטן בני רבי בעריש אויך אויסגעפירט ווייל זי האבן געסטראשעט אז זיי גייען נישט לייגן דארטן קיין מצבה, און ער האט טאקע נישט געהאט קיין מצבה דארטן פאר גאר א לאנגע צייט כאטשיג אין ספינקא לייגט מען די מצבה נאך די שבעה אדער שפעטענס ביי די שלושים.

[חב''ד הויזן]

הערט זיך ווי גאנץ א אינטרעסאנטע מחלוקת. איינער האט מער דעטאלן איבער דעי ספינקא מחלוקה בכלליות?

[לאכעדיג]

ס'איז בערך אזא מחלוקה ווי אין וויזניץ ב"ב, די מאמע זייערע די רביצין פון רבי הערשעלע ספינקער האט בעסער ליב געהאט די צווייטע זון רבי אביש איז ער געווארן רבי. און ער האט באקומען די שוהל אויף קיעפ סטריט און די בית החיים.

רבי בעריש האט זיך געעפנט א אייגענע חסידות און ער האט באקומען די חדר בילדינג אויף בעדפאר וואס זיינע קינדער האבן פארקויפט פאר סאטמאר מהר"א ווי אויך האט ער באקומען די קעמפ און וואדריטש.

תולדות אברהם יצחק וואס איז דעמאלטס געווארן רבי און האט באקומען אסאך סימפאטיע פון די וועלט, ער האט שטארק עפראטשט רבי בעריש ער זאל נעמען די זעלבע מהלך ווי אים.

למעשה היינטצוטאס איז תולדות אברהם יצחק היינט גאנץ א שיינע חסידות און פון רבי בעריש איז ליידער גארנישט געבליבן.

[נחום הסופר]

וואו איז דער ציבור געגאנגען? מ'האט זיך צושפרייט לארבע רוחות (ר' אביש, ר' בעריש, קראלי, ר' אייזיק)?

[היימלינד]

ס'איז בערך אזא מחלוקה ווי אין וויזניץ ב"ב, די מאמע זייערע די רביצין פון רבי הערשעלע ספינקער האט בעסער ליב געהאט די צווייטע זון רבי אביש איז ער געווארן רבי. און ער האט באקומען די שוהל אויף קיעפ סטריט און די בית החיים.

רבי בעריש האט זיך געעפנט א אייגענע חסידות און ער האט באקומען די חדר בילדינג אויף בעדפאר וואס זיינע קינדער האבן פארקויפט פאר סאטמאר מהר"א ווי אויך האט ער באקומען די קעמפ און וואדריטש.

תולדות אברהם יצחק וואס איז דעמאלטס געווארן רבי און האט באקומען אסאך סימפאטיע פון די וועלט, ער האט שטארק עפראטשט רבי בעריש ער זאל נעמען די זעלבע מהלך ווי אים.

למעשה היינטצוטאס איז תולדות אברהם יצחק היינט גאנץ א שיינע חסידות און פון רבי בעריש איז ליידער גארנישט געבליבן.

די חדר איז געווען זיינס ער האט עס געעפענט, דארט האט ער אנגעהויבען זיין ביהמ"ד אויכעט

[לאכעדיג]

וואו איז דער ציבור געגאנגען? מ'האט זיך צושפרייט לארבע רוחות (ר' אביש, ר' בעריש, קראלי, ר' אייזיק)?

פינף און ניינציג פראצענט חסידים פון רבי הערשעלע זענען געבליבן מיט רבי אביש פשוט ווייל ער איז געבליבן אין בית המדרש און זיי האבן נישט געוואלט נעמען די וואנדער שטעקן.

די איבריגע פינף פראצענט האבן זיך צעטיילט צווישן רבי בעריש און רבי אייזיק און ווען די חסידות פון רבי בעריש איז צופאלן זענען זיינע מענטשען אויך אריבער צו רבי אייזיק.

[היימלינד]

וואו איז דער ציבור געגאנגען? מ'האט זיך צושפרייט לארבע רוחות (ר' אביש, ר' בעריש, קראלי, ר' אייזיק)?

בהמשך הזמן יא

ס'איז דא א פיפטע ברודער אויך

גלייך אנהויב איז רבי אייזיק נאך געווען צוזאמען אין טאטענס ביהמ"ד דאכט זיך מיר אז שמחת תורה איז געווען די ערשטע מאל וואס ער איז געגאנגען אליין - בערך 2 חדשים פון די פטירה

[היימלינד]

וואו איז דער ציבור געגאנגען? מ'האט זיך צושפרייט לארבע רוחות (ר' אביש, ר' בעריש, קראלי, ר' אייזיק)?

פינף און ניינציג פראצענט חסידים פון רבי הערשעלע זענען געבליבן מיט רבי אביש פשוט ווייל ער איז געבליבן אין בית המדרש און זיי האבן נישט געוואלט נעמען די וואנדער שטעקן.
די איבריגע פינף פראצענט האבן זיך צעטיילט צווישן רבי בעריש און רבי אייזיק און ווען די חסידות פון רבי בעריש איז צופאלן זענען זיינע מענטשען אויך אריבער צו רבי אייזיק.

רבי בעריש איז קיינמאל נישט געווען עקסטער גרויס, פון די ארומיגע משפחה האט ער יא געהאט אסאך שטיצע
קראלע האט זיך אליין געבויעט
רבי אייזיק האט אויך אסאך אייגענע

[לאכעדיג]

קראלי רבי האט געעפנט א בית המדרש אפאר יאר נאך רבי הערשעלע איז אוועק ווי סאטמאר אידן האבן געהאט נאך א וויקל דערביי זיך רופנדיג קראלי רב.

יארן שפעטער האט ער עס געטוישט צו א חסידות, ווי אויך איז ער געווארן קראלי "רבי"
היינט פירט ער שוין אפילו טיש.

ער האט שטארק מצליח געווען ווען די סאטמארע מחלוקה האט אויסגעבראכן און חסידי מהר"א אין וומ"ס האבן געזוכט אן ערי מקלט האבן זיי זיך פלאצירט ביי אים אין בית המדרש.

[לאכעדיג]

רבי בעריש איז קיינמאל נישט געווען עקסטער גרויס.

די ערשטע תקופה זיינע האט רבי בעריש יא געהאט א גרויסע עולם אבער ער האט געליטן פון דעפרעסיע און דאס האט יעדעם פארטריבן פון אים.