ואולי קען מען מיט דעם טייטשן א רמז ב״אחדות״ ה׳. והיינו, אז מ׳רעדט שוין יא איבער ״ג-ט״, איז די סאמע ״איינע״ זאך דו קענסט יא זאגן איבער דעם אין א פּאזיטיוון סענס, איז אז מ׳קען גארנישט זאגן איבער דעם. מי יתן טהור מטמא ״לא אחד״ (איוב יג ד). אז דו זאגסט שוין יא עפעס איבער ג-ט, וואס זאגן עפעס איבער אים טויג נישט און איז "טמא", און דו ווילסט ארויסנעמען פון די "טמא" עפעס "טהור" וואס דו קענסט יא זאגן, דאן איז עס נאר "טהור" אויב די איינע/"אחד" זאך דו זאגסט איבער אים איז אז ״לא״, מ׳קען גארנישט זאגן איבער אים. (דאס איז ענליך צום סאַקרעטיק פּאראדאקס איך ברענג צו אין מיין חתימה, "אלס וואס איך ווייס איז אז איך ווייס גארנישט", וואו מ'מוז טאקע צולייגן אין איינגערינגעלט "אחוץ אט דעם עצם פאקט". ווארום מ'האט דאך יעצט געזאגט אז דו ווייסט גארנישט, און יעצט זאגסטו אז דאס אליינס אז דו ווייסט גארנישט ווייסטו יא! און דאס זעלבע איז לגבי דעם תכלית הידיעה שנדע שלא נדעך.)
אגב, עס איז מן הראוי לציין אז הרב דר. מלך שפירא זאגט אז מיט׳ן דריטן עיקר מהרמב״ם לההמון האט ער בעיקר געוואלט שולל זיין פון זיי אז זיי זאלן נישט גלייבן אין אַנטראָפּאָמאָרפיזם אויף ג-ט, והיינו אז ג-ט האט א גוף ממש. משא״כ אַנטראָפּאָפעטיזם אויף ג-ט, והיינו אז ג-ט האט געפיהלן און א "פּערסאנ"עליטי, איז ער נישט געווען אזוי שארף קעגן דעם אז די סתם המון עם זאל פארבלייבן דערמיט, וויבאלד דאס קען זיין נוצליך אלס אַן אמונה הכרחית ליראת עונש וכו׳ וכדכתב במו״נ ח״ג פכ״ח. כמובן, איז אַנטראָפּאָפעטיזם אויך פונקט אזוי א מושג גופני וואס דער רמב"ם איז שולל מכל וכל, און ווי דער רמב״ם דרוקט זיך אויס פריער בח״א פל״ו אז ווען מען האלט אז ג-ט קען בכלל ווערן בכעס, מאכט מען אים בכעס ע״ש… ועיין במש״כ לעיל.
***
פּראפעסאר ישעיהו ליבוביץ זאגט בפ׳ בראשית:
אין פ׳ לך האט ער א שמועס:המאמינים הגדולים ורש"י הוא אולי הגדול בהם, הכירו וידעו יפה מאוד כי שום אינפורמציה עובדתית, אין בה כדי להביא את האדם לקבל עליו עול תורה ומיצוות, ואפילו אם תינתן לאדם עדות נוטריונית בדבר היות העולם נברא בידי השם-יתברך, יתכן בהחלט שהאדם יסרב לקבל על עצמו את עבודת ה'.
מצד שני האדם בעל-האמונה, המודע למעמד היותו קיים נוכח פני ה', איננו זקוק כלל לאינפורמציה, ולכן אין רש"י טוען שהידיעה על בריאת העולם על-ידי ה' היא תנאי מוקדם לאמונה ולקבלת עול מלכות-שמים, אלא הוא אומר לנו כפי שאומרים רבים מן המאמינים התמימים, ואליבא דאמת אומרים זאת גם כמה מגדולי הוגי הדעות, כי פתיחה זו של התורה באה כדי שהדברים יוכלו לשמש הסבר להיסטוריה של עם-ישראל, ולהצדיק קשריו וזכותו על ארץ-ישראל, וכדי שבפי נציג ישראל בארגון האומות המאוחדות תהא תשובה באוזני נציגי מדינות הערבים, בדבר זכות היהודים על ארצם. אין ספק כי תשובה זו היא בהחלט יפה מאוד, אולם כולנו מבינים שהיא דברי דרוש, ואיננה עונה לעצם הבעיה הגדולה של משמעות פרשת "בראשית", במסגרת התורה והאמונה.
***מעניין לשמוע מה הגדרתך לאמונה?
אמונה היא כאשר האדם מאמין בה' ולא בפונקציות שהוא כביכול ממלא.
בעיקרון, מהו ההבדל בין 'מאמין שהוא פתי', לבין מאמין במשמעות ההגדרה שנתת?
פתי המאמין לכל דבר הוא בתחום האנושי. אותם המאמינים 'בעזרת השם' שאין האמונה פוסקת מפיהם, אינני בטוח כלל כי אמונתם היא אמיתית, שהרי לא יעלה על הדעת לומר שהשם-יתברך הוא אמצעי למען האדם, או הממונה לדאוג לשלומו. תפקיד הדאגה לשלומנו מוטל על ראש הממשלה, מבלי להיכנס לשאלה האם הוא עושה זאת טוב או רע, או האם הוא מצליח או אינו מצליח.
קשה למצוא בני אדם מאמינים העונים על הגדרתך לאמונה.
אינני עוסק בסטטיסטיקה ובמנין, אולם מנסיוני אני יודע, שכאשר אני מסביר לבני אדם את ההבדל בין האמונה בה' לבין האמונה בעזרת השם, הם קולטים את ההבדל, והטענה החוזרת ונשמעת בפיהם, שהם לא חשבו על כך.
לאחרונה אישיות רמת מעלה בעולמנו, אדם בעל רמה אינטלקטואלית ומוסרית גבוהה מאוד שמילא תפקידים ציבוריים חשובים, והוא כיום זקן מאוד אולם צעיר ממני, ואני מתכוון לשופט בדימוס חיים כהן, שהוא תלמיד-חכם המעורה מאוד ביהדות ולמד תורה הרבה, התבטא באומרו כי - 'אחרי אושוויץ אבדה לו אמונתו באלוקים'.
תגובתי על דבריו אלה היתה, שהוא מעולם לא האמין בה' אלא האמין בעזרת השם, ולכן אמונתו זו שאיננה אמיתית גרמה לו אכזבה משום שהשם לא עזר.
אמונה אמיתית אינה תלויה בעזרת השם כלל וכלל.
בענין זה איז מיר געווען אינטרעסאנט צו זעהן ווי דר. דריִס דע קראם שרייבט במשנתו פונעם קאטוילישן טעאלאג אַלפאנסאָ דע קאַסטראָ (וועלכע האט געלעבט אינעם דור נאך גירוש ספרד):מי אני האט געשריבן: ↑דאנערשטאג יאנואר 18, 2024 6:55 amאון דאס איז בעצם די הסבר פארוואס ביהדות איז דא א דגוש אויף לימוד גמרא, פי כמה וכמה מער ווי לימוד חומש (וכ״ש נ״ך). ועיין ברמ״א ביו״ד סימן רמו סעיף ד מהר״ת ע״ש. און וואו עס איז שוין יא דא א דגוש אויף לימוד חומש, איז דאס נאר מיט פירש״י (או רמב״ן ואוהחה״ק) וועלכע איז דאס מפרש לגמרי עפ״י דרכם של חז״ל, ועיין בדברי הרב דר. נתן סליפקין פארוואס רבנים זענען אזוי קעגן דעם חומש ״פשוטו של מקרא״.
ועיין כאן.After having discussed several internal causes for heresy in the first book of his Adversus omnes haereses, attributable to the heretics themselves, Castro identifies three external causes of heresy: neglect of bishops and secular rulers, a lack of preaching, and the availability of vernacular Bibles. To frame his argument, Castro combines two propositions: viz. that heresies do not arise from Scripture itself, but from misleading interpretations of it; and that the risk of false interpretation is greater among an uneducated readership. Both of these propositions are substantiated through a combination of biblical and patristic quotations, as well as drawing historical parallels from the recent and distant past. In support of his proposition, Castro quotes Hilarius of Poitiers, who states in the second book of his De Trinitate: “For heresy originates in interpretation, not in Scripture; and the meaning, not the language is turned awry.” To illustrate the second proposition, Castro points out that in Rabbinic Judaism, young and immature persons were forbidden from studying the biblical books of Genesis and Song of Songs
