אומריכטיגע לשה"ק ווערטער אין די אידישע שפראך

[זר זהב]

וואס איז ישראל?

[געפילטע פיש]

וואס איז ישראל?

[זר זהב]

ס'הערט זיך זייער יידישיסטיש.

[משה געציל]

וואס איז ״מדינת״ ישראל?

[קאווע טרינקער]

וואס איז ישראל?

די חיד"א ברענגט אז ישראל איז די ר"ת פון אלע אבות ואמהות
י - איז פאר "יואל" - אה, סארי, י איז פאר יצחק, יעקב
ש - שרה
ר - רבקה, רחל
א - אברהם
ל - לאה

[זר זהב]

און די אבות רופן עס זלמונים? שיין

[זר זהב]

וואס איז ״מדינת״ ישראל?

היימיש, נישט אלגעמיינער דזשורנאליסטיש...

[משה געציל]

אהא...
אמעריקא = אידישסטיש
מדינת אמעריקא = סאטמעריסטיש
ב״ה די ברכת התורה היינט איז נישט געווען לבטלה.

[איך אויך]

וואס איז ״מדינת״ ישראל?

קענסט נישט רביה"ק ווארט-ווערטל אויף "על מה אבדה הארץ" ?

[געפילטע פיש]

פון ווי זאל איך עס קענען?

[זר זהב]

נו מילא, אמאל איז דער מגן דוד אויך געווען הייליג. זאכן טוישן זיך..

[שמעקעדיג]

קענסט נישט רביה"ק ווארט-ווערטל אויף "על מה אבדה הארץ" ?

דער ווארט גייט, אז אונזער לאנד פלעגט הייסן "ארץ" ישראל, און מען האט עס געטוישט צו "מדינת" ישראל,
איז די קשיא "על מה אבדה הארץ", וואס עפעס איז פארלוירן געגאנגען דער ווארט "ארץ" און געווארן ערזעצט מיט "מדינת",
איז דער תירוץ "על עזבם את תורתי אשר נתתי לפניהם, ולא שמעו בקולי ולא הלכו בה".
ד.ה. "ארץ ישראל" איז א הייליגע תורה'דיגע לאנד; "מדינת ישראל" נישט.
ודפח"ח.

[זר זהב]

אה שיין ווארט. איז דאך לויט דעם אויך גוט אזוי ווי די יידישסט'ן שרייבן בלויז 'ישראל', זאג זיי נישט דעם ווארט פון רבי'ן ווייל זיי וועלן שנעל אנהייבן שרייבן אויך 'ארץ'...

[אליהועיני]

אין תנ"ך ווערט די לאנד אנגערופן "ישראל", מיט פארשידענע באגלייטנדע טיטלען: ארץ ישראל, הרי ישראל, ערי ישראל, אדמת ישראל, בנות ישראל, אבער טיילמאל ערשיינט ישראל אן קיין טיטל.
דה"ב לד כא: לכו דרשו את ה' בעדי ובעד הנשאר בישראל וביהודה.
דה"ב ל ו: וילכו הרצים באגרות מיד המלך ושריו בכל ישראל ויהודה.
זכריה ב ב: אשר זרו את יהודה את ישראל ואת ירושלים.

[געפילטע פיש]

דארט מיינט נישט ישראל ויהודה מלכות ישראל און מלכות יהודה?

[SHWONTS]

צוריק צו דעם ארגענאלען צהיל פון אומריכטיגע לשה"ק ווערטער אין די אידישע שפראך.

דער ארימאן וואס פארמאגט נישט קיין איינציגע סענט ווערט אנגערופן "דלפון", דאס איז דאך פון עשרת בני המן, ווי פאלט דאס אויף דעם ארימאן?

[[NAMELESS]]

געהערט אמאל א גוט ווארט;
אף על פי שמעתי אף על גב לא שמעתי.
טייטש עס איז איבער אין אידיש

[[NAMELESS]]

א נאז אויף א מויל האב איך געהערט , א נאז אויף א ריקען האב איך נישט געהערט......

[ישבב הסופר]

אענה אף אני חלקי.
"בלבול" - משמש בלשון אידישאי עתיק יומין למובן "עלילה". אינני יודע מנין ומדוע.
"הגם" - עוד לא מצאתי היכן הוא התחיל לשמש במובן "על אף, למרות, אע"פ". בכתבי הקודש מובנו תמיד "האם גם" והה"א הוא הא התימה.

[שמעקעדיג]

דער גאנצער פרייטאג ווערט אנגערופן ערב שבת, וכן די טאג בעפאר יום טוב.
אבער ערב מיינט דאך "אווענט", ניין?

[berlbalaguleh]

"על כל פנים" איז נישט טייטש "אויף יעדנ'ס געזיכט", נאר "אויף יעדן אופן".

"מהיכא תיתי" איז א ווארט וואס ווערט גענוצט אינגאנצן אפגעריקט פון דעם ריכטיגן אפטייטש.

ס'איז נישט אפגערוקט פון דעם ריכטיגן אפטייטש. נאר ס'פעלט עטליכע ווערטער. דער זאץ איז נישט פולקאם. (The sentence is incomplete.)
למשל: צוויי מענטשן האבן א ויכוח. זאגט איינער ארויס א מיינונג. און דער צווייטער איז צום סוף מסכים מיט איהם. זאגט ער "מהיכא תיתי"...אז ס'איז נישט אזוי...!
דאס מיינט אז ער איז מסכים מיט זיין מיינונג...!

[berlbalaguleh]

ווי אין אידיש נוצט מען "ים" פאר לשון רבים? "עס" (טאטעס) "ער" (הייזער) און "ן" (צימערן) זענען אידיש, אבער ים?

אין לשה"ק איז יא דא א לשון רבים מיט "ים". מועד/מועדים.
נאר פארוואס איז "שבת" בלשון רבים "שבתות" און מועד בלשון רבים "מועדים"?
נאר, ס'קען זיין ווייל מועד איז לשון זכר. און שבת איז בלשון נקבה....!

[berlbalaguleh]

דער גאנצער פרייטאג ווערט אנגערופן ערב שבת, וכן די טאג בעפאר יום טוב.
אבער ערב מיינט דאך "אווענט", ניין?

אויף די שפה הטמאה...עברית/העברעאיש, ר"ל, ווערט טאקע אנגערופן פרייטיג צו נאכטס "ערב שבת"... אין ענגליש: The eve of Sabbath...!