מעלות - א ברכה אין שטוב אדער א קללה

[ווערייזאן]

מעלות אויסגאבע, א אויסגאבע פאר פרויען דורך פרויען, די איינציגסטע אויסגאבע וואס יעדער לויבט אין רימט, א אויסגאבע וואס וואלט זיך נישט געדארפט שעמען אפילו בימי תנאים ואמוראים ואנשי כה"ג.

אבער לדעתי ולדעת אסאך אנדערע, ברענגט מעלות חורבנות אין אסאך אידישע שטיבער, אנגעהויבן מיט דעם וואס זיי זענען די פאן טרעגער פון ראדיקאלע אידישקייט, זיי דינייען קאמפליטלי אז עס איז 2012, אין זיי האבן א גרויסע השפעה אויף אינזער'ע ערליכע תמימות'דיגע נשים צדקניות

אין נאכדעם די וועג וויאזוי זיי ענטפערן אויף בריוון און שאלות פון תמימותדיגע פרויען, איין באקאנטע בריוו וועגן טשעקן די מאנ'ס סעלפאון האט זיך ארימגעדרייט, אין האט יעדן נארמאלע אינגערמאן אין אפילו נארמאלע פרויען זייער אויפגעברויזט.

גראדע ביי מיר קויפט מען עס נישט, נישט ווייל כ'לאז נישט נאר ווייל זי איז פשוט נישט אינטערעסירט.

איך בין נישט געקומען אוועקמאכן זייערע גוטע חלקים, ס'וואלט נאר געווען אינטערעסאנט צו הערן וואס דער ציבור דא האלט איבער דעם, צו זעט איר אז ס'זאל אייך אפעקטירן אייער לעבן?

[בן תמליון]

גערעכט מער ווייניקער. אבער מעלות איז א געמישטע קללה. זי איז די איינציק פארבליבענע אויסגאבע וואס לייגט א דגוש אויף א ריכטיקן אידיש איר קאלום מאמע לשון איז א גאר געלונגענע. אויך האט זי גוטע סחורה פאר קינדער ווי די פארמעסטן וואס זאגט דער שניי מענטש וכדומה מיינע קליינטשיקע זענען אין זיבעטן הימל צו זעהן זייער נאמען אין מעלות. אויך דארף מען איר קרעדיטן פארן אריינברענגען צווישן דעם גאר פרומען עולם אז עס עקזיסטירט אזאלכע מושגים ווי OCD וכדומה אבער קלאר זי טוהט אסאך שאדן אויך מיט איר פאנאטישקייט.

אגב דער אשכול געהערט נישט ממש אין פרגוד.

[ווערייזאן]

געהערט אפשר טאקע נישט אין מאחורי, אבער איך האב ליעב צו דוסקוסירן אזאלכע זאכן דא צווישן אינגעלייט.

[טעלעפאן]

איך האלט אז יצא שכרו בהפסדו. ווי אויבנדערמאנט, קלערט עס אביסל אויף די פרומע, און די וואס זענען ווייטער פון דעם ווייסן אז זיי זענען נישט ריכטיג ווען זיי זענען נישט ריכטיג. זייער אידיש איז אויסנאמליך בא׳טעמ׳ט צו ליינען, גאר גוטע סחורה פאר די קינדער, בקיצור די איינציגסטע געלונגענע אידישע מאגאזין.

[דעינעש]

א אייגנארטיגע אויסגאבע, מיט פילע אויסנאמליכע שטריכן.

ועיי"ש ותמצא נחת,

[נולד מאוחר]

סדא מענטשען וואס זיכען שכל, מחשבה, טראכטן, זיי זענען די איינציגסטע אידשע אויסגאבע וואס די שרייברס פרובירען צי טראכטן.
אנפארטענטלי זענען זיי עקסטרימעסטן.

[DotCom]

סדא מענטשען וואס זיכען שכל, מחשבה, טראכטן, זיי זענען די איינציגסטע אידשע אויסגאבע וואס די שרייברס פרובירען צי טראכטן.
אנפארטענטלי זענען זיי עקסטרימעסטן.

וואס מיינסטו מיט עקסטרעמיזם?

[ידען]

וואס הייסט זי איז קלאר אנגעליינט מיט משכילישע ביכער?

[נולד מאוחר]

סדא מענטשען וואס זיכען שכל, מחשבה, טראכטן, זיי זענען די איינציגסטע אידשע אויסגאבע וואס די שרייברס פרובירען צי טראכטן.
אנפארטענטלי זענען זיי עקסטרימעסטן.

וואס מיינסטו מיט עקסטרעמיזם?

איך האב שוין זייער לאנג נישט געליינט סא איך קען דיר נישט געבען א משל.
איך געדענק זיי פלעגו אלץ אריינלייגן אונטער 'אז נדברו' די איינשטיינישע אויסטרעפען פין ספעציעלע פאנדזשעלויס אין שפיטאל ביים געבוירן אדער פאר די קלינינג לעדיס פאנדזעלויס וכדומה.
דאס איז נישט די ריכטיגע סחורה, כוועל דארפן אויפזיכען דוגמאות פין זייער עקסטרים השקפות.

[[NAMELESS]]

זעהט נישט אויס אז די האסט לאנג נישט געליינט , ווייל די חודש האבען זיי וועגן די פאנזשעלאו'ס פאר שפיטעלער......

[נולד מאוחר]

זעהט נישט אויס אז די האסט לאנג נישט געליינט , ווייל די חודש האבען זיי וועגן די פאנזשעלאו'ס פאר שפיטעלער......

ניין כהאב נישט געליינט די וואך. מוועט מיזן זאגן אז זיי מאכן חזרה.

[נולד מאוחר]

אין א געזעלשאפט וואו טראכטן איז טריפה, איז אן אויסגאבע וואו עס ערשיינען טראכטנדיגע מאמרים ווערד באגריסט צו ווערן, אפגעזען פון וואס די מסקנות זענען. גענוג האבן אנגעהויבן זייער טראכטן קאריערע אין ״מעלות״ און זענען שפעטער געווארן פולקאמע משכילים רחמנא ליצלן.

איז דאס ערענסט אדער א וויץ?

עס מוז אויך דערמאנט ווערן די היפאקריטסטווע וואס שרייט אזוי הויך. די הויפט רעדאקטארין איז דאך קלאר אנגעלייענט מיט משכיל'ישער און אידישיסטישער ליטעראטור, און זי האט די גאל אונטערצורייסן אנדערע אויסגאבעס און זאגאר די וואס זענען נישט אזוי מיליאן פראצענט פרום ווי א. כ"ץ'ס ארטיקלען שטעלן פאר. ס'ארא בושה!

פארוואס איז עס היפאקריטסטווע אז איינער ליינט ביכער אין קריגט זיך דערויף?
איך זאג נישט דאס "אונטערצורייסן אנדערע אויסגאבעס און זאגאר די וואס זענען נישט אזוי מיליאן פראצענט פרום ווי א. כ"ץ'" וויזט אויף קליינקעפיג קייט. אבער איר ליינען משכילישע ביכער,פארשטייט זיך מיט א ספעציעלע היתר מסתם פין רב טויבער איז נישט קיין סתירה.

[יאיר]

איך האב קוים באקומען די אזוי לאנג ערווארטעטע אויסגעגארטע צוטריט צו מאחורי הפרגוד און שוין האב איך וואס צוצולייגן, און דוקא נישט אין ענין וואס באלאנגט דא. (בעצם דארף מען ארויסטראגן דעם אשכול פארנט פונ'ם פרגוד לקיים מש"כ והוקענום נגד השמש).
דער עולם דארף פארשטיין אז די עקסטרעמע און צומאל זינלאזע מיינונגען וואס מען באגעגנט אין די מעלות קומט עפ"י רוב פון ליינער און פרעמדע שרייבער וואס נוצן אויס די איינציגסטע נארמאלע און פרומע אויסגאבע צו לאזן לופטערן זייערע בויך וויי. למשל דאס וואס מען האט א צייט צוריק געברענגט דא א בריוו וועגן אנטון די קינדער דענים (צו וואס דעיניש האט געלינקט אויבן) איז געשריבן געווארן אין א בריוו פון א ליינער. אדער למשל דאס וואס יאנקל האט געשריבן אז זי רייסט ארונטער אנדערע אויסגאבעס, דאס קומט נישט פון די מעלות רעדאקציע אדער זייערע אייגענע שרייבער'ס, נאר פון בריוון וואס ליינער שיקן אריין. פאקטיש האבן זיי כסדר אזעלכע בריוו וואס זענען מעורר עס הרבים אנצוטון רעגן מאנטלען און אנטון די גוי'טע א שפיצל און שווארצע שטרימפ אז זי זאל נישט פאר'סמ'ן די אויגן פון דאס צוויי חדשימ'דיג בעיבי. דאס צייגט אויף די נארישקייט פון דער פרומער עולם, און נישט פון די מעלות רעדאקטארין. הגם דאס אריינשטעלן ווייזט אויך אויף עקסטרעמיזם. אויב איר וועט קוקן אויף די ערשטע צען יאר ווען עס זענען געווען פיל ווייניגער בריוו און ארטיקלען פון יעדן מעכל און רעכל וועט איר זען אז זיי פרעדיגן אינגאנצן נישט קיין פרומקייטן. עס איז אמת אז מעלות בעצם האט געוויסע עקסטרעמע שטריכן, אבער לויט ווי איך געדענק אינדארסירן זיי כמעט נישט קיין ספעציפישע לעכערליכע פרומקייטן.

[קלאר]

איך ווייס נישט פין איינער וואס זאל פרום ווערן וועגן די מעלות,
מ'קען ענדערש קאלט ווערן פין די שוואכערע אידישע ליינווארג ווי ווארעם ווערן פין די מעלות

אבער איך לאז עס נישט אריין אין שטוב וועגן די שלום בית שמועסן וואס זיי פלעגן האבען ברבים
איך דארף נישט מיינע קינדער זאל מיך מחנך זיין מיט שלום בית פין די מעלות

איך הער אז זיי האבען אויפגעהערט מיט דעם, אבער דער סעלפאן בריוו האט מיך באוואויגן ווייטער צו שטיין ווייט דערפון
נישט וועגן מיין ווייב זעהט נישט מיין סעלפאן, נאר ווייל מיינע קינדער דארפן נישט וויסן אז ס'איז א אישו

[מיקוה נייעס]

איך ווייס נישט פין איינער וואס זאל פרום ווערן וועגן די מעלות,
מ'קען ענדערש קאלט ווערן פין די שוואכערע אידישע ליינווארג ווי ווארעם ווערן פין די מעלות

אבער איך לאז עס נישט אריין אין שטוב וועגן די שלום בית שמועסן וואס זיי פלעגן האבען ברבים
איך דארף נישט מיינע קינדער זאל מיך מחנך זיין מיט שלום בית פין די מעלות

איך הער אז זיי האבען אויפגעהערט מיט דעם, אבער דער סעלפאן בריוו האט מיך באוואויגן ווייטער צו שטיין ווייט דערפון
נישט וועגן מיין ווייב זעהט נישט מיין סעלפאן, נאר ווייל מיינע קינדער דארפן נישט וויסן אז ס'איז א אישו

סיי ווייסן שוין סייווי און אז זיי וויסן נאך נישט קענען זיי געוואר ווערן פון אנדערע פלעצער איך האלט עס איז א שטיקל טיפשות נישט אריין צו נעמען די מעלות וועגן דעם

[נח געציל]

אויב די שאלה איז צו עס לוינט זיך אריינצוברענגען די "מעלות" אין שטוב צי נישט, איז דער ענטפער אז יא.

די מעלות איז פון די איינציגע אויסגאבעס אין אידיש וואס איז ווערט די פינף דאללאר. זיי לייגן דגוש אויף די קוואליטעט פון די ארטיקלען און שרייבערס, און מאכן זיכער ארויסצוגעבן אן אויסגאבע מיט תוכן. ווי אויך, אזויווי יאנקל האט שוין ארויסגעברענגט, איז עס לכאורה די איינציגע אויסגאבע אין די היימישע געמיינדע וואס נעמט אריין די ליינער אין ענינים פון "מחשבה". (בדרך אגב, א ווערטל וואס ליגט מיר אין זכרון פון די "קורץ און שארף" אפטיילונג פון די מעלות: אז איר מאכט איינעם טראכטן אז ער טראכט וועט ער אייך ליב האבן, אז איר מאכט אים באמת טראכטן וועט ער אייך פיינט האבן).

זייערע חינוך ארטיקלען צום ביישפיל זענען זייער באלערנד, און אונזער געמיינדע וואלט פארדינט ווען מער מענטשן ליינען דאס. צב"ש געדענק איך אן ארטיקל בעפאר פסח וואס האט ארויסגעברענגט אז מען קען אמאל זען בחור'לעך וואס קומען צום סדר מיט צענדליגער חסיד'ישע תורות אבער ווייסן נישט דעם פשוטן טעם פארוואס מען עסט מצה. ער האט ארויסגעברענגט די וויכטיגקייט פון אויסלערנען די קינדער וואספארא מצוה איז א דאורייתא, א דרבנן, א מנהג, א.א.וו., די קומענדיגע חודש איז געווען א בריוו וואס האט זיי קריטיקירט אז "זיי ברענגען אראפ די חשיבות פון א מנהג ישראל", אבער זיי האבן זיך געהאלטן ביי זייערס.

אמת, זיי קומען גאר אפט צו עקסטרעמע מסקנות, אבער פאר די וואס אפרישיעטן ארומצונעמען א נושא מיט סברה און שכל, איז עס זייער א געשמאקע אויסגאבע.

בעצם איז גלייך זיך אויסצולערנען צו קענען פארנעמען ווען א צווייטער מענטש האט אנדערע דעה אויף א נושא, דער פראבלעם איז נאר ווען יענער וויל נישט טראכטן און ער טוט דיך נאר פארשרייען און אינטימידעיטן מיט כלומר'שטע פרומקייט, אבער אז עמיצער טראכט נארמאל און לאגיש און גרייכט אן אנדערע מסקנא מעג מען פארדייען. אויב קענט איר נישט פארנעמען צו הערן און ליינען אביסל פרומערע השקפות זענט איר מיט גארנישט בעסער ווי א צווייטער שמאלער מח וואס האלט אז אלע אויסער זיין קרייז זענען גוים.

[שמעקעדיג]

זייער גוט געשריבן, נח געציל.
דארפסט אריינקמען דא אפטער!

די מעלות איז פון די איינציגע אויסגאבעס אין אידיש וואס איז ווערט די פינף דאללאר.

זעקס דאללער איז עס אויך ווערד?
ווייל די פרייז איז שוין היינט 6

[outspoken]

יא, ווען איך האב דאס געזען, האב איך געוואלט אריינשיקען פארן מערכת, גאנץ הייד פארק....

[יאיר]

שוין עטליכע יאר וואס עס קאסט זעקס דאלאר. אנדערש ווי יעדע נארמאלע אויסגאבע אויף דער וועלט, האט "מעלות" קיין איין ווארט נישט גערעדט איבער דעם וואס זיי זענען ארויף די פרייז. בסך-הכל, אויב איינער האט גענומען די מי איבערצוקוקן זיין גראסערי-רעסיט האט ער געקענט באמערקן אז די נייע "מעלות" באר-קאוד רעכנט זעקס דאלאר אנשטאט פינף.

גראדע איז די עמי אויך לעצטנס ארויף פון פיר דאלער ביז פיר פופציג און איך געדענק נישט ער זאל שרייבן עפעס דערוועגן. יעצט פאלט מיר איין אז אויפ'ן דעקל שטייט סייווי די פרייז (אזוי ווי עס פלעגט זיין אויף די מעלות איידער זיי זענען אראפ פון וועג און אנגעהויבן לייגן קאלירפולע דעקלעך) ממילא האלטן אפשר די רעדאקטארן אז עס פעלט נישט אויס עקסטער ארויסצושרייבן.

[זר זהב]

ווען זיי זענען ארויף פון 4 צו 5 איז געווען א גאנצער הסבר.

יא ס'האט מיר אויך געבאדערט דאס אויסנארן דעם עולם. ס'א שייגעץ שטיק.

[המכריע]

פותחים בכבוד האכסניא: יישר כח פאר'ן "קאווע שטיבל".
אני הקטן בין געווען א "מעלות פעען" פאר לאנגע יאהרן, און געהאלטן אז דאס וועט האלטן אידישקייט אין אמעריקא, איך האב עס געקויפט און געשטיצט, און געפיטערט מיין ווייב און קינדער דערמיט.
היינט - ווען מיין געזונדל איז אונטערגעוואקסן - בין איך געגאנגן צום ווייטן קאנטראסט, איך פיהל אז איך האב געמאכט א פאטאלע טעות, מיט'ן אריינעמען די מעלות אין מיין שטוב נישט אזוי ווייט, נאר מיט'ן גיין נאך דו אידילאגיע וואס ווערט דארט געפרעדיגט.
צום ענין: די "חסרונות" פון די "מעלות" איז וואס א צווייטע צייטונג - ווי די שטערן, שפאקטיוו ודומיהן - האט נישט, ("דאוינט געט מי ראנג" איך רעד נישט פון "דער גוי" און "דער בלאטע" וואס איז לכתחילה געמאכט מאנעווירן אידישקייט לויט די געשמאק פונ'ם פארטיי, אפגעזעהן וואס מען דארף פארקוקן דערוועגן)

די "מעלות" (צו חסרונות ווי אנדערע רופן עס) איז ווי א ווארימל וואס גייט שטייטליך אריין אין קאפ פון די ליינער אז: היינט איז נישט מעגליך צו זיין א איד, די מעשיות ארטיקלן עצות און הומער וואס ווערט דארט געשריבן איז מיט איין ציהל צו טרייבן די מענטש אויף א משהו העכער ווי ער קען.
אין קורצן גערעדט: ער וויל - פאר יעדען פרייז - אז אויף "מיינע פיס" זאל איך צופאסן מיין זיידנ'ס שיך, אנשטאטס צוצופאסן שיך צו "מיין פיס" אז איך זאל גיין מיט מיינע שיך אויף דעם "וועג" ווי מיין טאטע און זיידע זענען געגאנגן, מוז איך זיין ביזי צופאסן מיין טאטע'נס שיך צו מיין פיס אפגעזעהן ווי די פיס וועלן מיך (נישט) טראגן.
(בדרך צחות: "צא הלחם ב"אמאל"ק מחר" גיי און זיי לוחם מיטן יצר הרע וואס פארפירט דיך מיט אמאל'קע צייטן, אמאל איז געווען...! איי איז דאס געווען א דור דעה...! וואס ווייסן מיר היינט...! א פינסטער דור...! ווי אזוי קוקט אויס אונזער שבת, יו"ט, תפילין,דאווענען...! נאר ענדרשט "מחר" זעה ווי עס וועט דיך ברענגן מארגן.

די שטערן ווייטער, קומט נישט אריין אין מיין לעבן, ער געבט מיר נישט קיין פאלטשע וועגן צו טראכטן.

פארוואס שרייב איך? ווייל עס טוט טוט מיר וויי, עס זעהט אויס ווי פשוטע זאכן אבער אז מקוקט אויפן אויטקאם זעהט מען אז ס'איז זייער ביטער.
ווילסט זאגן א מעשה פון א צדיק?! דארפסטו עס רילעיטן צום היינט! ווילסט געבן א געדאנק א עצה?! דארף עס ארבעטן היינטיגע צייטן.

[קאווע טרינקער]

שלום עליכם
איך בין גראדע אן אייניקעל פון בעל "המכריע" - יא ס'איז א נאמען פון ספר.
יהא בואך לברכה, שלינג א טרינק קאווע,לייען און לייק, און -וואו דיין ניק זאגט פאר - זיי מכריע אונזער שווערע טעגליכע שאלות.

[זר זהב]

"שאל אביך...זקיניך ויאמרו לך" האט גארנישט מיט רילעטן צו דעם "היינט" סארי, באט וועלקאם.