די זיסע אוה"ח הק' - זענט איר צופרידן?

[לעמאן דזשוס]

לאור דעם נייעם גאסט וואס מיר האבן דא ביינונז אין שטיבל, און זייענדיג אביסל באקאנט אין די נושא פונעם פארקערטן קוק-ווינקל, ערלויב איך מיר צו עפענען דעם אשכול, ווי מיר וועלן פרידליך און איידל דעבאטירן די פארצווייגטע נושא, און האפענטעליך וועט ארויסקומען א קלארקייט אינעם ענין.

די נושא איז ארויף דא בין שותי הקאווע ווען שלום דין פונעם וועבזייטל 'אנפייעס' האט ערקלערט אז ער האט אינעם פרייען וועלט נישט געפונען דעם געשמאקן אוה"ח הק' לימוד וואס ער פלעג אמאל.
איז דאס א אנדייטונג אז עס בענקט זיך אים צום גליקליכן אמאל? צום געשמאקן אידישן שטעטל לעבן? ער וויל צוריק לויפן צום טאטענס שויס...
אדער ניין, ער וויל פון דעם נישט הערן און געדענקען, פארט איז ער אויפריכטיג מיט זיך און מיט אונז אז דוקא דעם ספעציפישן טעם טרעפט מען נישט אין די פרייע גאסן, אבער צו קומען אהיים דאס טועם זיין, דאס נישט, ווארום עס קאסט צו טייער

נ.ב. די נושא איז נישט 'שלום דין', עס איז א כלליותדיגער און נוגע צו איך, מיך, און דיך..
ביזטו צופרידן ווי דו ביזט? אדער זאגסטו אזוי ווייל אזוי לוינט דיר?

[יואליש]

קענען די גבאים אהערשטעלן מיין אוחה"ק סומעטאכע תגובה? (כ'האב געהאט א קבלה נישט אריינצוגיין אינעם סומעטאכע אשכול, און בין דורכגעפאלן נאכדעם וואס איינער האט מיר פריוואט געמאלדן אז ס'יעכעט זיך אין אנדערע נושאים.)

[יואליש]

איין מעגליכקייט האסטו נישט דערמאנט, ר' לעמאן זשוס. ס'קען זיין אז איינער האט געשפירט גאר א דערהויבענע טעם אין אוהח"ק פרייטאג צונאכטס, אבער נאכן דורכגיין א טויש אין זיין מוח, הויפטזעכליך אין זיין אמונה, איז אוממעגליך ער זאל נאכאמאל שפירן דעם טעם. סאו אלו ואלו דברי אלוקים חיים, סיי ער האט נישט געטראפן דעם טעם ערגעץ אנדערש, אבער אויך אינדערהיים קען ער עס מער נישט האבן.

כ'שפעקוליר.

[יאיר]

בעניותי מוז איך מודה זיין אז איך האב קיינמאל נישט געשפירט קיין טעם אין אוה"ח הק', נישט אין פרומען לעבן און אודאי נישט ווען איך וואלט חלילה געווארן פריי, כאטש מיין טאטע האט פרובירט אריינצוהאקן אין קאפ דעם 'געשמאק' פון לערנען השכל מושכל ישכול ונשכל און חושק המוחשק לנחשק.
אין שאגת אריה אדער יערות דבש האב איך אבער יא, ב"ה, א טעם ביז'ן היינטיגן טאג. איר זעט, יעדער איד האט זיך זיין חלק אין די תורה.

[יואליש]

אסך מאל איז די געשמאק לאו דוקא דעם פירוש עה"ת, אבער די גאנצע מצב: א פראסט אינדרויסן, פארהויכטע פענסטער, ווארעם אינעווייניג מיט לעכט צאנקן, א חבריא פון חסידישע אינגעלייט זיצן רינגס ארום איבער אויפגעמישטע אוהח"ק און זינגן קה אכסוף, מ'סערווירט טרויבן, טענזשערינס, הייסע קעסטן, קאלטע שוויציגע ביר, און די דימיון לויפט אז מ'איז יעצט דעם ממשיך דרכו פון די תלמידי בעל שם און ר' מענדעל וויטעפסק זעלבסט.

[יאיר]

איין מעגליכקייט האסטו נישט דערמאנט, ר' לעמאן זשוס. ס'קען זיין אז איינער האט געשפירט גאר א דערהויבענע טעם אין אוהח"ק פרייטאג צונאכטס, אבער נאכן דורכגיין א טויש אין זיין מוח, בעיקר און זיין אמונה, איז אוממעגליך ער זאל נאכאמאל שפירן דעם טעם. סאו אלו ואלו דברי אלוקים חיים, סיי ער האט נישט געטראפן דעם טעם ערגעץ אנדערש, אבער אויך אינדערהיים קען ער עס מער נישט האבן.

כ'שפעקוליר.

דא שטעקט דער חידוש וואס איז מיר נתחדש געווארן היינטיגן טאג, אז אפילו איינער איינער וואס גלייבט נישט אין קיין איין ווארט וואס עס שטייט אין אוה"ח הק' ווערט נאכאלס נתעורר דערפון. איך וואלט זייער מכיר טובה געווען פאר דיען אויב ער קען דאס מיר ערקלערן.

[יואליש]

איין מעגליכקייט האסטו נישט דערמאנט, ר' לעמאן זשוס. ס'קען זיין אז איינער האט געשפירט גאר א דערהויבענע טעם אין אוהח"ק פרייטאג צונאכטס, אבער נאכן דורכגיין א טויש אין זיין מוח, בעיקר און זיין אמונה, איז אוממעגליך ער זאל נאכאמאל שפירן דעם טעם. סאו אלו ואלו דברי אלוקים חיים, סיי ער האט נישט געטראפן דעם טעם ערגעץ אנדערש, אבער אויך אינדערהיים קען ער עס מער נישט האבן.

כ'שפעקוליר.

דא שטעקט דער חידוש וואס איז מיר נתחדש געווארן היינטיגן טאג, אז אפילו איינער איינער וואס גלייבט נישט אין קיין איין ווארט וואס עס שטייט אין אוה"ח הק' ווערט נאכאלס נתעורר דערפון. איך וואלט זייער מכיר טובה געווען פאר דיען אויב ער קען דאס מיר ערקלערן.

כ'האב אים נישט געהערט זאגן אז ער האט נאך היינט די מעגליכקייט פון שפירן אזא טעם. דאס איז אבער נישט קיין סתירה מיטן זאגן אז ער האט אמאל געהאט די מעגליכקייט פון שפירן און האט טאקע געשפירט אזא טעם און האט נישט געשפירט דאס זעלבע סארט טעם אין עפעס אנדערש.

[יאיר]

גערעכט, יואליש, איך האב עס נישט אויפגעפאסט. בלייבט מיר נאר איבער צו חקר זיין אויב אזעלכע געהויבענע מאמענטן פון קדושה און דביקות קענען איבערצייגן אז עס איז טאקע פארהאן עפעס טיפער, אדער דאס קען זיין בלויז אן אילוזיע. (נישט אין ספעציפישע פעלער, נאר אויף דעם גאנצן ענין בכלליות).

[יואליש]

גערעכט, יואליש, איך האב עס נישט אויפגעפאסט. בלייבט מיר נאר איבער צו חקר זיין אויב אזעלכע געהויבענע מאמענטן פון קדושה און דביקות קענען איבערצייגן אז עס איז טאקע פארהאן עפעס טיפער, אדער דאס קען זיין בלויז אן אילוזיע. (נישט אין ספעציפישע פעלער, נאר אויף דעם גאנצן ענין בכלליות).

ער האט אמאל געשריבן אויף זיין בלאג דערוועגן. כ'וועל לאזן שלום'ען אליין לינקן, אדער גאר מסביר זיין אין אידיש זיין מיינונג. (דרך אגב, ער האט גאר א געשמאקע אידיש.)

[לעמאן דזשוס]

כבוד הרב, די נושא איז נישט געבונדן צו אורח חיים הק׳ פון הרב עטר, עס איז נאר א דוגמא

[לעמאן דזשוס]

דער נושא איז זייער א ברייטער און רירט אן יסודות פון פיליזאפיע און פסיכאלאגיע אינאיינעם

די עיקר אינטערעסאנטקייט פון די שאלה איז צו די הרגש בשעת דעם געשמאקן חסידיש ספר איז עפעס העכער אדער א פשוטע גשמיות׳דיגע באפרידיגונג

דאס איז דאך ידוע דאס וואס מען זאגט נאך פון גוטע יודן אז ׳יענע וועלט ווייסט מען נישט, אבער עולם הזה האט זעכער נאר א עהרליכע יוד׳ אפצוטייטשן די ווערטער איז אן אריכות, אבער אויב עס איז אמת איז די שאלה צו דאס איז מכח דעם ספיריטואלן געפיל וואס באפרידיגט שטערקער און בעסער ווי וועלכע סארט מאטריאליסטישע נאכגיבונג פארן פליישיגן געביין

דהיינו, ווי די אלטע פיליזאפן ווי אריסטאטעל און זיינע חבירים פלעגן פאסטן און לעבן בידודות אין די וועלדער מכח כמה סיבות. ערשטענס, נישט צו ווערן אראפגעשלעפט צו פליישיגע געברויכן און דערונטער פארלירן דעם קלארקייט אין קאפ אויף טיפע דערטראכטונגען, פשוט ווייל אז דאס גוף איז נישט באפרידיגט נאר מיט ערדישע געברויכן ווערט די דראנג אין קאפ אויף שכליות אפגעשוואכט

צווייטענס, זיי האבן פשוט פאר׳מיאוס׳ט אין די מאטריאלע געברויכן אלס רעזולטאט פון זייער חכמה און טיפע איינזעהעניש אז די אלע געברויכן זענען צייטווייליג און גיבט נישט דעם זעהל גארנישט, עס איז שטארבעדיג און דערפאר האט עס קיין שום ווערדע אפילו בשעת די הנאה, ווייל מיט טיפע פארשטאנד איז צייטווייליג גארניש בלויז אומענדליכקייטן וואס רירט אן דאס נפש וואס איז אומשטארבעדיג דארף ווערן צופרידן דורך גרעסער ווערן, און גרעסער ווערט דער נפש נאר דורך עסן רוחניות-דהיינו דעת, און דעת אלקית איז אין הויפט אבער לאט דוקא נאר מיט יעדע פארשטאנד וואקסט דער שכל, אבער דער עיקר איז אז עס איז א זאך וואס בויעט דאס אינערליכקייט, דאס וועזן פונעם מענטש נישט די פלייש און בלוט

יעצט צוריקקומענדיג צום שטארקן געפיל וואס אינעם פרייען וועלט איז נישטא צום אוה״ח הק׳ לאזט זיך דערפאר שטארק דעבאטירן צו די כוונה איז כלפי די געבוי פונעם נפש וואס דערשפורט זיך אזוי שטארק בשעת׳ן עוסק זיין אין א שטיקל תורה וואס איז נצחי, און למעשה אין ׳יענע גוטע צייטן׳ האט ער געשפירט דעם טעם מחמת זיין דאמאלסדיגע אבערגלויבן וואס האט אים געפיטערט מיטן געפיל אז ער איז עוסק אין סאמען דבר וואס דערפירט אים צו הויכע שטופעס אין נפש ונשמה, ממילא כאטש אז איצט איז אנדערש די גלויבונג, דאך זוכט און גארט אט יענע געפילן צו דערשפירן דעם שפורינג אז מען קריכט אויף א הויכן לייטער צו אייביגקייט איז לכאורה קען זיך דאך אינעם פרייען וועלט אויך מאכן דעם הייליגן רגש בשעת מען איז עוסק אין בלויזע חכמה, אפגעזעהן וואסארא סארט לערנונג דאס איז, איז עס עפעס וואס טראגט דעם מענטש צו א גוט פלאץ ממילא קען מען נעמען חכמה ביכער, אדער אפילו תורה אויב פעלט עס אויס

אדער, די בענקשאפט איז צו די שיינע, ריינע, איידעלע, גליקליכע וועלט אין וואס יעדעס יידיש יונגעלע ווערט אויפגעצויגן און ביז מען זוכט נישט אויף די דרויסענדע וועלט לעבט דער מענטש אין אזא סארט עולם הבא, אנדערע וועלן עס רופן א קינדערישע געפיל וואס איז בעיקר געבויט אויף איגנאראנס און שטארקע תמימות וואס וויל נישט פארלירן דאס אינאנסענטסי. דער געפיל וואס מען זעהט אפט ביי קינדער פון צעהן יאר וואס שאקלען זיך שרעקלעך שטארק פרייטאג צו נאכט אין מזמור שיר ליום השבת אריין און אסאך (גליקליכע) וואקסן קיינמאל נישט ארויס דערפון

ויש מקום להאריך

[BAL TSHIVA]

Me lemon juice sorry but I guess you don't know.the history from Aristotle that you can make such a statement check out what he answered when asked how come went so low as to do mishkav z

[געפילטע פיש]

לאמיר זאגן א פארקערטע משל, א קריסט האט זיך מגייר געווען, געווארן א מדקדק בקלה כבחמורה, א פארברענטע חאניאקישע חסידישע איד מיט אלע פיטשיווקעס. כאפ איך א שמועס מיט עם, זאגט ער אז די גוטע פילינג פון גיין צום גלח זיך מתודה זיין אויף די עבירות, און ארויסוואקן מיט א מחול לך מחול לך מחול לך, כתינוק שנולד, אן קיין חטא, דאס האט ער נישט געטראפן ביי אונז. מיינט דאס אז ער וויל צוריק לויפן ווערן א קריסט נאר ער האט מורא? ער קען נישט זאגן ניין? חלילה! סך הכל איין זאך בענקט ער זיך, אבער די פעקעדזש דיל איז עם אוודאי בעסער צו פאסטן בה"ב און זיך אויסוויינען שובבי"ם אויף זיין חטאת נעורים.
די זעלבע זאך דא.

[יואליש]

Me lemon juice sorry but I guess you don't know.the history from Aristotle that you can make such a statement check out what he answered when asked how come went so low as to do mishkav z

משכב זכר אין גריכישע קולטור איז געווען א נארמאלע ערשיינונג.

[יאיר]

געפילטע פיש מיט אור החיים הק'. וואס קען זיין בעסער.

[יואליש]

לאמיר זאגן א פארקערטע משל, א קריסט האט זיך מגייר געווען, געווארן א מדקדק בקלה כבחמורה, א פארברענטע חאניאקישע חסידישע איד מיט אלע פיטשיווקעס. כאפ איך א שמועס מיט עם, זאגט ער אז די גוטע פילינג פון גיין צום גלח זיך מתודה זיין אויף די עבירות, און ארויסוואקן מיט א מחול לך מחול לך מחול לך, כתינוק שנולד, אן קיין חטא, דאס האט ער נישט געטראפן ביי אונז. מיינט דאס אז ער וויל צוריק לויפן ווערן א קריסט נאר ער האט מורא? ער קען נישט זאגן ניין? חלילה! סך הכל איין זאך בענקט ער זיך, אבער די פעקעדזש דיל איז עם אוודאי בעסער צו פאסטן בה"ב און זיך אויסוויינען שובבי"ם אויף זיין חטאת נעורים.
די זעלבע זאך דא.

מוצאי יוה"כ נאך מעריב?

[יאיר]

מיין טאטע דערציילט אז דער גוי אין ישיבה פלעגט זאגן אז ער איז גרייט צו ווערן א איד בלויז פאר די תענוג פון אויספאסטן אויף א גלעזל הייסע קאווע מיט קאקאש קעיק.

[יידל]

Me lemon juice sorry but I guess you don't know.the history from Aristotle that you can make such a statement check out what he answered when asked how come went so low as to do mishkav z

די לעגענדע (נישט היסטאריע) פון אריסטו'ס פערזענליכער דורכפאל נעמט נישט אוועק די אמת'דיגקייט פון זיין פילאזאפישע מיינונג (אויף וויפיל עס איז טאקע אמת).

[איחוד פעלד]

אויב איך האב נישט ליב צו לערנען אור החיים הקדוש, מיינט עס אז עס פעלט מיר עפעס?

[יידל]

מיין טאטע דערציילט אז דער גוי אין ישיבה פלעגט זאגן אז ער איז גרייט צו ווערן א איד בלויז פאר די תענוג פון אויספאסטן אויף א גלעזל הייסע קאווע מיט קאקאש קעיק.

אה, וואס ווייסט דען דער גוי איבער אידישע תאוות?

[BAL TSHIVA]

Me lemon juice sorry but I guess you don't know.the history from Aristotle that you can make such a statement check out what he answered when asked how come went so low as to do mishkav z

משכב זכר אין גריכישע קולטור איז געווען א נארמאלע ערשיינונג.

Exactly

[לעמאן דזשוס]

געפילטע פיש דיין צושטעל איז פון איין גלויבן צום צווייטן, דאס איז לכאורה א שווערערע שאלה,

פלאס, דו רעדסט ספעסיפיש פונעם גוטן געפיל אז מען איז פריי פון עוונות, דאס איז נישט אונזער שמועס


אונזער שמועס אין קורצן איז; צו איז די זיסקייט פון אור החיים הק׳ דאנערשטאג נאכט באזירט אויף עפעס וואס מען קען נישט געפונען אין די פרייע גאס, און דעריבער איז דאס א סיבה צו האבן מער גוטס ווי דער פרייער, מוחל זיין פרייקייט אדער נישט

[יידל]

לעמאן דזשוס, פארוואס האסטו אין דיין לעצטע תגובה באשלאסן צו טוישן די נושא האשכול?

אונזער שמועס אין קורצן איז; צו איז די זיסקייט פון אור החיים הק׳ דאנערשטאג נאכט באזירט אויף עפעס וואס מען קען נישט געפונען אין די פרייע גאס, און דעריבער איז דאס א סיבה צו האבן מער גוטס ווי דער פרייער, מוחל זיין פרייקייט אדער נישט

די נושא איז ארויף דא בין שותי ה׳קאווע ווען שלום דין פונעם וועבזייטל אנפייעס האט ערקלערט אז ער האט אינעם פרייען וועלט נישט געפונען דעם געשמאקן אוה״ח הק׳ לימוד וואס ער פלעג אמאל

איז דאס א אנדייטונג אז עס בענקט זיך אים צום גליקליכן אמאל? צום געשמאקן אידישן שטעטל לעבן? ער וויל צוריק לויפן צום טאטענס שויס...

אדער ניין, ער וויל פון דעם נישט הערן און געדענקן, פארט איז ער אויפריכטיג מיט זיך און מיט אונז אז דוקא דעם ספעציפישן טעם טרעפט מען נישט אין די פרייע גאסן, אבער צו קומען אהיים דאס טועם זיין, דאס נישט, ווארום עס קאסט צו טייער

ביזטו צופרידן ווי דו ביזט? אדער זאגסטו אזוי ווייל אזוי לוינט דיר