איז א בקי אן הבנה א תלמיד חכם?

[אוהב דעת]

לדוגמא, מהר"א ט"ב מ'סאטמאר, וועלכע סארט ת"ח איז ער? ווענט זיך וועם די פרעגסט.... די שאלה איז וואס מיינט א תלמוד חכם? איך וואלט געזאגט אז יעדער מעסט עס אנדערשט , די וואס האלטען פון ר אהרן איז ווייל זיי ווערן נתפעל פון זיין גאונות און כח הדורש
אנדערע האלטען אז טאקע, ער האט א גוטא קאפ, אפשר אפי׳ א אייזענע קאפ, א שארפע קאפ, א גוטע זכרון, ער פלעגט טאקע לערנען, און פלייסיג געלערנט אסאך יארען , ער איז זייער שטארק אין דרוש ער האט ידועות אין אסאך עניינים נאכדערצו אין רבנישע ענינים.
אבער דאס אלעס מאכט עם נישט פאר א ת״ח, למעשה פארשטייט ער נישט קיין לערנען , ער קען א גמ׳ תוספות אין מס׳ יבמות נישט אליינס אפלערנען , א רע״א אדער א שטיקעל חזו״א זיכער נישט, ער האט נישט קיין קלארע קאפ, ס״ה וואס ער קען איז,  ער קען צוזאם דרייען און מאכען פשעטלעך אין זאכען וואס ער האט ידועות

און אויב מזאל אננעמען אז ער קען נישט, מיט וואס האלטען אסאך זאליס אז מהרז״ל קען יא לערנען, וואס איז ער בעסער?? 

וואס מיך ווינדערט זייער וויאזוי עס זענען דא ערענסטע תלמידי חכמים מערסטענס ביי די ליטווישע קרייזען וואס ווערן זייער איבערגענומען פון עם , איז דאס פון זייער תממות? אדער ווייל זיי האבען מיט  דעם איד קיינמאל נישט געלערנט,  און מיטן שמוסען מיט עם פון תורהדיגע ענינים ( און אביסעל מארקעטינג און דער זייט) ווערען זיי אינגאנצען עקסיידעד אז סאיז דא א חסידישע רבי וואס קען לערנען און זאגען א מיינונג אויף עם?  

וואס האלט דע דער עולם???

קען איינער ברענגען טעיפס פון זיינע שעורים וואס ער פלעגט פארלערנען אין ישיבה (ברענג מיר נישט קיין שבבי״ם טעפס ווי ער מאכט מענטשען וויינען , נישט דאס האב איך געבעטן) ניתי ספר ונחזה


 
 ( ביטע נישט דעס מאכען פאר א צימעס אשכול)

[יאיר]

אבער דאס אלעס מאכט עם נישט פאר א ת״ח, למעשה קען ער נישט און פארשטייט נישט קיין לערנען , ער קען א גמ׳ תוספות אין מס׳ יבמות נישט אליינס אפלערנען , א רע״א אדער א שטיקעל חזו״א זיכער נישט, ער האט נישט קיין קלארע קאפ, ס״ה וואס ער קען איז, ער קען צוזאם דרייען און מאכען פשעטלעך אין זאכען וואס ער האט ידועות

אבי געשאסן סטעיטמענטס אין די וועלט אריין.

[אוהב דעת]

אבער דאס אלעס מאכט עם נישט פאר א ת״ח, למעשה קען ער נישט און פארשטייט נישט קיין לערנען , ער קען א גמ׳ תוספות אין מס׳ יבמות נישט אליינס אפלערנען , א רע״א אדער א שטיקעל חזו״א זיכער נישט, ער האט נישט קיין קלארע קאפ, ס״ה וואס ער קען איז, ער קען צוזאם דרייען און מאכען פשעטלעך אין זאכען וואס ער האט ידועות

אבי געשאסן סטעיטמענטס אין די וועלט אריין.

וואס געשאסען ??? ער קען דאס יא, דעמאלס ברענג מיר א טיעפ ווי ער לערענט פאר,
אדער דאס פעלט נישט אויס צו קענען ? דעמאלס הער איך וואס די זאגסט און קענסט שוין זיין שטול , מהאמער שוין געהערט דיין מיינונג

[יאיר]

אבער דאס אלעס מאכט עם נישט פאר א ת״ח, למעשה קען ער נישט און פארשטייט נישט קיין לערנען , ער קען א גמ׳ תוספות אין מס׳ יבמות נישט אליינס אפלערנען , א רע״א אדער א שטיקעל חזו״א זיכער נישט, ער האט נישט קיין קלארע קאפ, ס״ה וואס ער קען איז, ער קען צוזאם דרייען און מאכען פשעטלעך אין זאכען וואס ער האט ידועות

אבי געשאסן סטעיטמענטס אין די וועלט אריין.

וואס געשאסען ??? ער קען דאס יא, דעמאלס ברענג מיר א טיעפ ווי ער לערענט פאר,

ברענג מיר א טעיפ וואו ער פרובירט עס צו פארלערנען און ער קען נישט.

[יתרו]

איך וואלט מכריע געווען צווישען יאיר און אוהב דעת, מיין מיינוג [וואס איז "קיין" מיינוג], איז אז א שטיקעל תוס' אין יבמות קען ער יא לערנען אליינס, אויכעד קען ער לערנען א ר' עקיבא אייגער וואס איז בלויז חשבון, אבער לומדות, חזון איש, קצות נתיבות, פאנגט ער נישט אן צו קענען,
פון דער אנדערע זייט וואס ווילסטו פון עם, זיין פעטער ז"ל האט דאס אויך נישט צו גוט געקענט,
אפשר אין אסוקי שמעתתא אליבא דהילכתא איז יא דא א חילוק צווישען עם און זיין פעטער, בשעת די דברי יואל האט שיין געקענט צאם קלייבן אן ענין אין מסיק זיין היכתא לדינא איז ר' אהרן א קנאפע ידען דערין

[יונגערמאנטשיק]

נו, נאך איינער האט א מיינונג? צום ערשטן מאל, צווייטן מאל, און צום דריטן מאל! נמנו וגמרו, מהר"א ט"ב איז נישט קיין גאון. גיב מיר נאך איין מינוט, איך גיי דאס שוין פראטאקאלירן....

ווילאנג איינער ברענגט נישט קיין טעיפ ווי מהר"א לערענט פאר מסכת יבמות מיט תוס', איז מוכרח אז ער איז קען נישט לערנען, פראטאקאלירט!

[יואליש]

די נאמען פון דעם אשכול איז צו ער איז א ת"ח אדער עם הארץ. כ'גלייב אז ביידע צדדים וואס ווערן דא אויסגעשמועסט מאכן קלאר אז קיין עם הארץ איז ער נישט. די פראגע איז "וואספארא סארט תלמוד חכם איז מהר"א מ'סאטמאר?" פילייכט מעג מען טוישן די קעפעל ס'זאל זיין ווייניגער צימעס'דיג.

[אוהב דעת]

די נאמען פון דעם אשכול איז צו ער איז א ת"ח אדער עם הארץ. כ'גלייב אז ביידע צדדים וואס ווערן דא אויסגעשמועסט מאכן קלאר אז קיין עם הארץ איז ער נישט. די פראגע איז "וואספארא סארט תלמוד חכם איז מהר"א מ'סאטמאר?" פילייכט מעג מען טוישן די קעפעל ס'זאל זיין ווייניגער צימעס'דיג.

למעשה איז דא אידען וואס שרייען אז ער איז ע״ה , איז די אידען וואס האבען געלערנט אין לומדישע ישובות קען איך פארשטיין פארוואס זיי האלטען אזוי, אבער די אנדערע אידען ובעיקור די זאליס וויל איך פרעגען זיין פעטער האט אויך נאר אזוי געלערנט , אפשא קען ער ווייניגער פון עם אבער ער גייט דאך אויפן זעלבע דרך, ניין?

[יאיר]

זיין פעטער איז נישט געגאנגען אזוי ווייט אויף דעם פורימ'דיגן מהלך פון בויען לשיטתיה על גבי לשיטתיה גג על גג, ביז עס ווערט א מרפסין איגרא און אלע דעכער פאלן צוזאם. אבער למען האמת, רבים וגדולים ממנו האבן געבויט חידושים אויף דעם מהלך, א שטייגער ווי דער אסטראווצער, ואין פוצה פה ומצפצף.

[smart]

איך מיין אז דער קעפל שרייט צו שטארק צומעס

די שמועס קען זיך האלטען נאמאל ווילאנג די קעפל איז נישט אזוי אז די אלע וואס קומען וועגן צימעס וועלן דא אריינפאלען

למשל אפשר שרייבען די קעפל: איז בקיאות התורה אן הבנה הייסט א תלמיד חכם? וכו' וכו'

גלייבטס מיר קיינער וועט נישט אריינקומען דא מיט א צימעסדיגע בליק

[איך אויך]

פארוואס איז די חאזעריי נישט אין צימעס? (אויב עס איז בכלל ערלויבט דא)

[Java]

ביטע זיך האלטן צו די הויכע ניווא פון תורה ודעת, כדי מיר זאלן נישט דארפן אריבערפירן דעם אשכול קיין צימעס.

[אוהב דעת]

ישר כח פארן צוריק עפענען די אשכול,
מיין שאלה איז אויך לערנען אלע חסידישע רבנים ( אונגערישע) די זעלבע? איז דא א נפק״מ וויאזוי איין רב וועט בויען א פסק הלכה אנדערשט ווי א צווייטע?
מקען הערן ווי חסידישע אידען וועלן זאגען אז די ליטווישע זענען נישט גוט אויף צו פסקענען ( והא ראיה סאיז דא ווייניג דיינים צעווישען זיי) לעומת זה הער איך ווי די ליטווישע רעדן זיך אפ אויף די חסידישי דיינים אז זיי טוען נישט קלאר דורך א נושא, און יעדער צווייטע אינגערמאן ווערט מיר א מו״ץ, מיין שאלה איז ווי ליגט די אמת וויאזוי איז געווען אמאל (ווען אמאל??) וואס איז די ריכטיגע מהלך as a ganeral , ?
ווען איך זע א מחלוקה למשל, צעווישען סאטמער רב און ר׳ משה, איז עס מער ווי אזוי צו לערנען , אפצולערנען , נישט די השקפה דווקא

[קאווע טרינקער]

לדוגמא, מהר"א ט"ב מ'סאטמאר, וועלכע סארט ת"ח איז ער?
 
 ( ביטע נישט דעס מאכען פאר א צימעס אשכול)

פארוואס נישט?

[שרייבער]

די נאמען פון דעם אשכול איז צו ער איז א ת"ח אדער עם הארץ. כ'גלייב אז ביידע צדדים וואס ווערן דא אויסגעשמועסט מאכן קלאר אז קיין עם הארץ איז ער נישט. די פראגע איז "וואספארא סארט תלמוד חכם איז מהר"א מ'סאטמאר?" פילייכט מעג מען טוישן די קעפעל ס'זאל זיין ווייניגער צימעס'דיג.

למעשה איז דא אידען וואס שרייען אז ער איז ע״ה , איז די אידען וואס האבען געלערנט אין לומדישע ישובות קען איך פארשטיין פארוואס זיי האלטען אזוי, אבער די אנדערע אידען ובעיקור די זאליס וויל איך פרעגען זיין פעטער האט אויך נאר אזוי געלערנט , אפשא קען ער ווייניגער פון עם אבער ער גייט דאך אויפן זעלבע דרך, ניין?

ברענג מיר איין תלמיד חכם וואס באלאנגט נישט צו קיין איין סאטמארע פראקציע וואס זאגט אז ער איז א ע"ה, אבי גערעדט, די עצם סטעיטמענט צו זאגן אויף אים ע"ה האט פאסירט אין די יארן פון פארמעגליך ווען די זאליס האבן זיך געשפירט געקארנערט.

יעצט צום נושא, צו ער קען אפלערנען א בלאט אין מס' יבמות? לכאורה יא, מען דארף נישט זיין דער גרעסטער ת"ח צו קענען לערנען אליין א בלאט אין יבמות

א שטיקל חזון איש? קען ער מן הסתם אויך לערנען, אבער במציאות גלייב איך אז ער האט קיינמאל נישט אריינגעקוקט דערין, און זיין פעטער מן הסתם אויך נישט.

ער איז זיכער א גרויסער ת"ח, נישט סתם פון פשטל'עך, נאר פשוט א איד וואס איז א תופס ישיבה קרוב צו פערציג יאר, ווי גרויסער ע"ה קען ער שוין זיין.

דאס איז אלעס וואס איך קלער

יעצט וועל איך זאגן וואס איך ווייס במציאות

במציאות לערנט ער זייער קלאר אפ א בלאט גמרא, איך האב עס כמ"פ מיטגעהאלטן, איך געדענק די פארהערן אין ישיבה, ער האט געוואוסט ווי צו פארהערן, און ווען מען האט נישט גגעקענט האט נישט געמוזט זיין אז מען האט פארזען א מהרש"א, נאר א פשוטע רש"י.

יתרו למשל מאכט א הכרעה אז קצות נתיבות הייבט ער נישט אן צו קענען, זאג נאר דו האסט אמאל געלערנט ביי דעם איד? האסט אנגעכאפט אזא ראונג משל אז ס'קען נישט זיין ראונגער, קצות נתיבות איז פון די ספרים וואס ער איז זיך משתעשע דערין

און די זעלבע מיט לאסוקי שמעתתא אליבא דהלכתא, דער איד איז געווען א מורה הוראה פון תשל"א ביז תשמ"ה ועד בכלל, ווען ער איז געווארן רב אין קרית יואל האט ער אויפגעהערט מער ווייניגער צו פסק'נען שאלות אלס כבודו פונעם דיין, דער איד איז געזעסן ביי דין תורות יארן לאנג, עד היום ליגט נאך ביי אים אין שטוב פסקים פון דין תורות, איך האב עס אמאל געזען ווען מען האט פסח'דיג געמאכט, דער איד האט מסדר געווען גיטין, ער איז דערמאנט ערגעץ אין ר' משה פיינשטיינ'ס ספרים

כאמור דאס איז אלעס א מציאות וואס איז געווען, שאל אביך ויגדך זקינך ויאמרו לך

איין זאך וואס איך קען אפשר אנרופן שוואכקייט, ער איז אפשר נישט אזוי אויסגעקאכט אין אלע ספרי אחרוני זמנינו, נישט אז ער ווייסט נישט וואס טוט זיך דארט, איך האב אים כמ"פ געהערט רעדן און נאכזאגן מנחת יצחק'ס ביים פארהערן שו"ע, אבער לענ"ד איז עס מן הסתם נאר אין נושאים וואס ער האט שטארק געטון דערין, ווידער נושאי הלכה בכלליות איז עס מן הסתם נאר ספרים ביז די מלחמה


כל זה נאמר לאלו הרוצים לדעת המציאות, אבל אלו האוהבים צימעס יכולים לבא ולחלוק

[צדיקל]

שרייבער פיין ארויס געברענגט, האסט מיר אויסגעכאפט.

ווי אזוי האט מיר א קליגער איד אמאל געזאגט, קען זיין ער איז נישט קיין ת"ח, אבער ער פאפט גוט אויס אלע גדולי ישראל רבנים וראשי ישבות וואס קומען מיט אים שייכות זיי מיינען אז ער איז א ת"ח, נאר זיינע שונאים ווייסן אז נישט.

בד"וו די תשובה אין אגרות משה איז אין אבן העזר ח"ד סי' צ"ט
http://www.hebrewbooks.org/pdfpager.asp ... 980020f3d7

[שרייבער]

און דרך אגב, דערציילט ר' ע. וו. אז ר' ש. מ. בערקאוויטש האט זיך געגרויסט אמאל, אז דער רבי דער דברי יואל האט געוואלט ממנה זיין מהר"א פאר דיין אין קרית יואל, און ער האט ערלעדיגט אז ס'זאל נישט ארויסקומען מכח אל הפועל (אלס חיבה יתירה.... בשליחות ה"שטוב")

יעצט איך נעם נישט ארויס פון דעם די נקודה זיין שייכות מיטן רבין, נאר דער געדאנק אז ער איז אויך געווען פון די קאנדידאטן צו זיין דיין אין די ל' יארן, זעסטו שוין ווי מען האלט

[לעיקוואד]

די טענה "ער איז טאקע א בקי אבער ער פארשטייט נישט", איז פון די סארט טענות וואס מקען בדרך כלל טענה'ן אויף יעדער איינער און עס איז נישטא קיין וועג עס אפצווענדען. וויבאלד "הבנה" איז נישט א זאך וואס מען קען קלאר מגדיר זיין אדער מכמת זיין, איז דאס די גרינגסטע וועג אוועקצומאכען איינער וואס מזעהט קלאר אז ער איז א תלמיד חכם אז דאך איז ער אן עם הארץ.

[גאלד]

איך האב א פארקערטע פראגע,

לאמיר זאגן, א פאגרעבטע מענטשט, מיט א לויזער ביליגער מויל, וואס האט מער ווייניגער פאברענגט זיין יוגנט לייידיג גיין, טרייבן לצנות, צאמפלעטשקען כלערעליי שטותים שונים ומשונים, ספארט, אקטיורן, פילם'ס, אמעריקאנער פאליטיק, צייטונגען, סקען דורך גיין וואכן אן עפענען א אידיש ספר, האט נישט צופיל ידיעות פון טעגליכע הלכות ומנהגים, וכהנה, וכהנה,

אבער דער זעלבער מענטש האט די כשרונות צו אפלערנען א בלאט מס' יבמות מיט א טיפע הבנה,

איז אזא איינער פארעכענט א תלמיד חכם?

[שרייבער]

ערשט יעצט נאכן ליינען די לעצטערע תגובות כאפ איך דעם קעפל

ליהוי ידוע דו ווייסט נישט וואס מיינט א בקי
א בקי אן הבנה דאס איז א קאמפיוטער, א מענטש מיט שכל אויב איז ער בקי האט ער הבנה אויך, וואס הייסט בקיאות אן הבנה? לענינינו אויב ווילסטו אנרופן מהר"א אלס בקי אן הבנה, דיר קוקט אויס די משלחן מלכים אז ער רעדט אן הבנה? זיינע דרשות קוקן אויס אן הבנה?

למשל איך בין א גרויסע בקי, אבער נישט קיין ת"ח, בכלל נישט, איך קען אבער אסאך, מיינט עס איז איך בין א בקי אן הבנה? יעדע זאך וואס איך קען, וואס איך ווייס דערפון קען איך דיר מסביר זיין

ממילא איך פארשטיי עפעס נישט דעם אויסדרוק בקיאות אן הבנה

[קאווע טרינקער]

איך קען באמת נישט פארשטיין, וויאזוי ידידים דא שטיבל זאלן פארגיסען טינט לבטלה.
אז דו ווילסט צולייגן א מענטש, למשל אדמו"ר מהר"א (לאמיר זאגן ער איז א בן יחיד, לאמיר אים נישט מעסטן לעומת א ברודער וכדומה) צו ער איז יא אדער נישט קיין תלמוד חכם. בעהט איך פון דיר איין זאך, זיידשזע מסביר וואס מיינט א תלמוד חכם טא-ביגין-וויט.
די מושג "תלמוד חכם" איז כולל כמעט א האלבע וועלט, פון א גאון אין בני ברק ביז א ראש הכולל אין מאנטריאל, און נאך אסאך כולל אינגעלייט אינדערמיט, און -יא-נאו-וואט, איך אליינס בין אויך א תלמוד חכם. יא יא. וואס? איך קען וואס פרופ' הבלין קען? קניבסקי? ר' דוב לאנדא? ר' פישעלע? ניין, עפר אני תחת רגליהם, אבער אן עם הארץ בין איך נישט. איך קען גוט די סוגיא פון בר פדא; די קשיא פון אמרי משה סימן ח'; די לאנגע סדרי טהרה בנוגע שיעור וסת; די סוגיא פון חנ"ן לויט רבינו אפרים און נאך און נאך.
ווען דו וועסט מיר מסביר זיין די פונקטליכע גדרים וואס מ'דארף קענען צו זיין א תלמוד חכם, דאן וועלן מיר מוזן דן זיין בכובד ראש בנוגע דעם אדמו"ר וואס דו ווילסט דא מרבה כבוד זיין.

כדי שלא ישאר התגובה חלק. דו דארפסט פארשטיין איין זאך: א יעדע מענטש מיט א קאפ אויף די פלייצע, אפשר נישט "יעדע" מענטש, אבער עכ"פ מענטשען מיט קעפ, קען פארשטיין יעדע שטיקל חזון איש, קצות, ברכת שמואל, רעק"א, מאירי, און יעדע תוספות אין יבמות. ס'איז א טפשות צו זאגן אויף א ת"ח אז ער פארשטייט נישט א חזון איש. יא, ס'איז אבער יא שייך אז זיין דרך הלימוד איז אן אופן וואס דברי החזון איש זענען נישט מתיישב על לבו, צוליב דעם ווייל אין יעדע שטיקל גמרא זעהט ער, - דער וואס איז צוגעוואוינט צו א געוויסע דרך הלימוד, למשל דרוש ופלפול, - גלייך עפעס א לשיטתיה וכו'. ע"כ טרעפט ער נישט דעם חזון איש רעדן צו אים.
יעדער למדן האט זיך זיין מהלך המחשבה. מיין חברותא למשל, יעדעס מאל ס'ווערט דערמאנט א נאמען פון אן תנא/אמורא טראכט ער גלייך, און זאגט ארויס בפה, ווען און וואו דער בעל המימרא האט געלעבט, פון וועם ער איז א תלמיד וכדומה. איינער זעהט גלייך א וועלט-מחלוקה. א דריטער כאפט אויף דוקא די המשך הסוגיא, און שטעלט זיך אפ טראכטען וואס איז די המשך פון די צוויי סוגיות וכו'. איינער כאפט אויף דעם נוסח, אין סמאקעווט זיך מיט די ארבעט פון עוז והדר וואס האט צוגעברענגט אלטע טעותים וואס שוין פאראכטען געווארן אין אלע גמרות געדרוקט פון 90 יאהר צוריק און ווייטער.

דו קענסט דן זיין א יחיד'ס דרך הלימוד. וואט-עווער דיין מסקנה איז, איז דאס נישט קיין הוכחה אז עפעס אנדערשט פארשטייט ער נישט.

נאך איין נקודה, מהר"א איז נישט מיין רבי. און נישט מיין רבי'ס שוואגער (נאך געבליבען עפעס אנדערשט?)

[שרייבער]

איך האב מיך געמוזט איינשרייבן דיך צו לייקן

[יתרו]

א יעדע מענטש מיט א קאפ אויף די פלייצע, אפשר נישט "יעדע" מענטש, אבער עכ"פ מענטשען מיט קעפ, קען פארשטיין יעדע שטיקל חזון איש, קצות, ברכת שמואל, רעק"א, מאירי, און יעדע תוספות אין יבמות. ס'איז א טפשות צו זאגן אויף א ת"ח אז ער פארשטייט נישט א חזון איש. יא, ס'איז אבער יא שייך אז זיין דרך הלימוד איז אן אופן וואס דברי החזון איש זענען נישט מתיישב על לבו, צוליב דעם ווייל אין יעדע שטיקל גמרא זעהט ער, - דער וואס איז צוגעוואוינט צו א געוויסע דרך הלימוד, למשל דרוש ופלפול, - גלייך עפעס א לשיטתיה וכו'. ע"כ טרעפט ער נישט דעם חזון איש רעדן צו אים. (נאך געבליבען עפעס אנדערשט?)

איך בין טאטאל מחולק מיט דיר, [אין איך מיין אז א יעדע דורכשניטליכער למדן וועט מסכים זיין צו מיר]
אין פארשטיין א חזון איש איז דא אסאך דרגות, אפשר קען א יעדער פארשטיין "בערך" וואס ער זאגט , אבער פארשטיין גענוי דעם לומדות די דקות פונעם חילוק, דערהערן דעם קניטטש, דארף מען "קענען" לערנען,
איך וואלט ווען געוואלט זעהן ר' אהרן מסביר זיין א מחלוקה פין ר' חיים אין חזון איש אין הלכות שיעבוד קרקעות, א מחלוקת אין א דקותדיגע סברה, דאכט זיך זיינע ציינער וואלטן ארויסגעפאלן פאר ער וואלט צוגעקומן צום ווארט,