איז א בקי אן הבנה א תלמיד חכם?

[הדד בן בדד]

איך וויל דא ארויסברענגען לשבח גאר שטארק צוויי שרייבער אין דעם אשכול. קאווע טרינקער און שרייבער (לויט דעם סדר).

ס'ערשטע דארף מען דן זיין דעם גדר תלמיד חכם. צו רעדט זיך נאר פון איינער וואס קען לערנען גאר אסאך (וואס כמה רופן אן א חמור נושא ספרים) אבער זיין הנהגה פאסט אינגאנצן נישט פאר א תלמיד חכם, אדער רעדט מיט נאר פון איינעם וואס זיין הנהגה איז צוגעפאסט פאר א תלמיד חכם ובן תורה, און זיין קענטעניס אין תורה (דהיינו, וויפיל פונט ספרים ער פארמאגט אין זיין מחשבה מוח) איז נישט אזוי נוגע.

נאר פאר דעם אשכול רעדט מען דאך בעיקר פון זיין קענטעניס אין לערנען. איז דא איז וויכטיג ארויסצוברעגען די נקודה: עס זענען דא צענדליגער און אפשר הונדערטער מהלכים אין וויאזוי צו לערנען, ווי טיעף צו לערנען ווי גרונטליך, טאקע צו מער בעיון אדער מער בלעטער. ווידער בקיאות אן הבנה איז טאקע נישט דא אזא מין זאך. פיין, קענסט זאגן אז געוויסע מענטשן לערנען אפ א זאך טיפער ווי א צווייטער, מער גרונטליך, אבער אז איינער האט בקיאות אין אן ענין האט ער א געוויסע הבנה אויך דערין. זיין הבנה וועט זיין - פארשטייט זיך - לויט זיינע כשרונות און מהלך הלימוד.

איך קען א רב אין ברוקלין, וועלכער קען ד' חלקי שולחן ערוך. כמעט וואס מען קען אים נישט כאפן ביי א סעיף קטן. אבער ער קען עס נישט מיט אן עמקות. וואס ער לערנט, לערנט ער אויבערפלעכליך, אבער ער איז א גרויסער מתמיד און לערנט גאר גאר אסאך, און קען טאקע גאר גאר אסאך, פיין קען זיין ער קען טאקע נישט צונעמען א שווערע לומדות'דיגע סוגיא, אבער ער איז נאך פאר דעם נישט קיין עם הארץ. ווייל איך קען דיר ווייזן כמה אידן וועלכע קענען יא מסביר זיין גאר גרונטליך מיט א קלארקייט א מחלוקה צווישן ר' חיים מיט ווייסעכווער אין הלכות קרקעות צו חזקות, אבער רוב שולחן ערוך קענען זיי נישט, און וואס יא איז נאר אין אורח חיים, און גאר גאר ווייניג אין יורה דעה. נו, ווער איז א גרעסערער תלמיד חכם, א איד וואס האט ערנסטע בקיאות אין כמעט גאנץ ש"ס און אין ד' חלקי שולחן ערוך אן א עמקות, אדער א איד וואס קען גאר גוט די לומדות'דיגע סוגיות פון ש"ס און פארשטייט גוט ר' חיים'ס, גרנ"ט'ס, ר' שמעון'ס, וגו' וכו'. אבער אין שולחן ערוך, און אין אנדערע מקומות אין ש"ס האט ער גאנץ קנאפע ידיעות.

דער וויענער רב זצ"ל פלעגט זאגן אז ער קען אסאך אידן וועלכע זענען אפשר א תלמיד חכם דרבנן אבער אן עם הארץ מדאורייתא, ווייל קיין חומש רש"י קענען זיי נישט, און אן דעם קען מען קיין איד נישט זיין.

היוצא לנו מכל זה, א איד ווי מהר"א, וועלכע האט א שטארקע בקיאות אין יעדע (אקעי, אפשר נאר כמעט יעדע) מקצוע בתורה, און איז א מתמיד עצום, און האט געקאווערט טויזענטער בלעטער ספרים וועלכע זענען שמור בזכרונו, און צו דעם א שטארקע קענטעניס אין ספרי חסידות און מוסר, אזא איד קען בשום אופן נישט ווערן אנגערופן אן עם הארץ. אזוי ווי איינער האט שוין ערווענט דא, קענסט דן זיין וואספארא סארט תלמיד חכם ער איז, און צו דאס איז צו דיין טעיסט אדער נישט.

איי עס זענען דאך דא אידן וועלכע שרייען אז ער איז אן עם הארץ? נו, עס זענען דא אידן וועלכע שרייען אז ר' מענדעלע וויזניצ'ער איז א ת"ח און בעל מידות און קדוש מרחם, און אז זיין טאטע איז געווען א גרויסער פיקח (איינער האט מיר אמאל געוויזן אין א ספר אז ווער עס האט אזא פימפל העכער די אויגן, אזוי ווי ר' משה'לע האט געהאט, איז דאס א סימן אויף חכמה) און אז פאפא רבי איז א גאון וחכם, וגו' וכו'. כ'מיין פון דעם ברענגסטו א ראי'?

[גאלד]

אויב מעג איך פרעגן פארוואס נעמט עפעס פונקט מהר"א אויפן צימבל,

מהיכי תיתי דער myth

איך מיין, פארוואס האט מען נישט גענומען...איך ווייס....חוסטער רב...צו בורשטינער רבי...איך מיין גארנישט ספעציעל

[קרעקער]

אין איינער וואס קען אפלערנען א תוספת אין יבמות איז יא א תלמיד חכם?
אפלערנען א בלאט גמרא אדער מגן אברהם אזוי ווי רז"ל פילעף מאכט נישט א מענטש פאר א תלמיד חכם

א תליד חכם מיינט איינער וואס קען רוב סוגיות על בוריים נישט סתם איינער וואס האט א ידיעה דערין און קען שיסן ידיעות ווי למשל אז ר' חיים רדעט דערפין וכו' וכו' - און ממוז שוין אמאל האבען דורכגעלערענט רוב שס עם ראשונים ושלחן ערוך מיט קצות פרמ"ג וחות דעת

[היסטאריקער]

ווי באקאנט ווען מהר״א פארט אויף וואקאציע לאזט ער איבער א קשיא פאר די בחורים.

די וואך ווען ער איז אוועקגעפארן האט ער איבערגעלאזט א קשיא, נא טרעף צו, אויף א קצות

להוציא מלבן

[signout]

די קענסט נישט פארגלייכן א ליטווישען ת''ח צו א חסידישע, ווען מען זאל קוקען אויף התמדה איז מהר''א פין די שטערקטע רבי'ס ווען מען רעדט פין ת''ח ווענד זיך וואס די ריפסט ת''ח איך האב נאכנישט געזעהן אז איינער זאל מיט אים אנהייבן א סוגיא אין ער זאל נישט זיין 'היימיש' , די טיטול ת''ח האט ער נישט באקומען ווען ער איז געווארען רב אדער רבי

[signout]

שרייבער פיין ארויס געברענגט, האסט מיר אויסגעכאפט.

ווי אזוי האט מיר א קליגער איד אמאל געזאגט, קען זיין ער איז נישט קיין ת"ח, אבער ער פאפט גוט אויס אלע גדולי ישראל רבנים וראשי ישבות וואס קומען מיט אים שייכות זיי מיינען אז ער איז א ת"ח, נאר זיינע שונאים ווייסן אז נישט.

בד"וו די תשובה אין אגרות משה איז אין אבן העזר ח"ד סי' צ"ט
http://www.hebrewbooks.org/pdfpager.asp ... 980020f3d7

מיר ליגט אין קאפ א תשובה ווי ר' משה שרייבט, ויפה הור' ר' אהרן טייטלבוים, איך קען מיך נישט דערמאנען ווי דאס איז

[איחוד פעלד]

איך וואלט געזאגט אז ער איז א גרעסערע תלמיד חכם פין רבי זי"ע.

[לעיקוואד]

איך וואלט געזאגט אז ער איז א גרעסערע תלמיד חכם פין רבי זי"ע.

?

[יידל]

כדי צו פראווען א פוינט, וויאזוי קען איך טרעפן די "משלחן מלכים" פון 4 אדער 5 יאר צוריק ווי עס איז רעקארדירט א שמועס צווישן כ"ק מהר"א און הרב משה מנחם ווייס, דומ"ץ פאפא בארא פארק?

[שמעקעדיג]

הדד, איך מיין אז דיין לאנגע תגובה קען מען מסכם זיין מיט איין שורה פון די גמרא:
סיני ועוקר הרים, איזה מהן עדיף?
האב איך עס ארויס, אדער איך פארשטיי נישט?

[יידל]

שרייבער פיין ארויס געברענגט, האסט מיר אויסגעכאפט.

ווי אזוי האט מיר א קליגער איד אמאל געזאגט, קען זיין ער איז נישט קיין ת"ח, אבער ער פאפט גוט אויס אלע גדולי ישראל רבנים וראשי ישבות וואס קומען מיט אים שייכות זיי מיינען אז ער איז א ת"ח, נאר זיינע שונאים ווייסן אז נישט.

בד"וו די תשובה אין אגרות משה איז אין אבן העזר ח"ד סי' צ"ט
http://www.hebrewbooks.org/pdfpager.asp ... 980020f3d7

מיר ליגט אין קאפ א תשובה ווי ר' משה שרייבט, ויפה הור' ר' אהרן טייטלבוים, איך קען מיך נישט דערמאנען ווי דאס איז

[center]אופן כתיבת שם סטעטן איילענד[/center]

י"ז סיון תשל"ו מע"כ ידידי הרה"ג מוהר"ר צבי הלוי פאלאק שליט"א.

הנה כבר דברנו בדבר השם לכתוב כשיזדמן לסדר גט בסטעטן איילענד דהחקירה ודרישה של כתר"ה היה אל נכון, שלכן הגט שנסדר ע"י כתר"ה וע"י שני רבנים מוהר"ר יחזקאל ראט אשר הוא דומ"ץ בקהל סאטמאר אשר בבארא פארק וע"י מוהר"ר אהרן טייטעלבוים אשר הוא הרב בקהל עצי חיים בוויליאמסבורג שצירף כתר"ה, הוא כשר בלא פקפוק וכך יש לכתוב בגיטין שיסדרו שם כפי שנכתב בגט זה אחר החו"ד לכתוב כל סטעטן איילענד בשם אחד, בסטעטן איילענד מתא דיתבא על נהר ארטור קיל.

וכתר"ה עצמו הא יש לו ידיעה גדולה בגיטין והרבה שימוש היה לכתר"ה גם אצלי וראוי לסדר גיטין אבל טוב לצרף עוד שיהיו שלשה ב"ד.

וע"ז באתי עה"ח ידידו, משה פיינשטיין.

[signout]

דאס האב איך געזעהן, איך זיך ווי ער שרייבט די לשון ויפה הור'.

[smartinof]

מיר דאכט אז דער שמועס וואס עס איז וויכטיגער הבנה אדער בקיאות, איז צו א חשוב'ר, אז הר"ר אהרן ט"ב זאל זיין דער דמות אויף איינע פון די צדדים, ער טראגט נישט מיט זיך קיין שום פערזענטליכקייט, לאמיר נעמען א דוגמא ווי הגר"ח קניבסקי [וואס אויף אים איז א קשיא פון וואו ער האט זיך אפירגעקראצט אזא מין מהלך הלימוד, ביי זיין פעטער האט ער דאס נישט געזען... ואכמ"ל], הגר"ע יוסף, אבער וואס עס איז זיכער אז נאך דעם גרויסען 'אור' פון הגר"ח סולובייצי'ק, אדער מיט די מהלך הלימוד פון מורינו החזו"א, קען מען גונז זיין רוב פריערדיגע תשובה ספרים...

[יידל]

און דאס אליינס אז מען איז נישט גונז די אלעס תשובה ספרים, אדער בעסער געזאגט, דאס אליינס אז די אלע תשובה ספרים זענען געשריבן געווארן און אנגענומען געווארן איז גענוג ראיה אז די "אור" איז נישט בכוח צו גונז זיין די פריערדיגע תשובה ספרים.

[smartinof]

און דאס אליינס אז מען איז נישט גונז די אלעס תשובה ספרים, אדער בעסער געזאגט, דאס אליינס אז די אלע תשובה ספרים זענען געשריבן געווארן און אנגענומען געווארן איז גענוג ראיה אז די "אור" איז נישט בכוח צו גונז זיין די פריערדיגע תשובה ספרים.

יא בכח נישט בכח, און מציאות, אנשטאט גיין האקען צען ראיות, און אפפרעגן פינף, און דערנאך ברענגען אכצען ראיות אז די פירכות זענען נישט קיין פירכות, און אזוי ווייטער און ווייטער... צונעמט די זאך פונעם יסוד און אזוי בויעט מען אויס א פשט וכו', אבער מיין עיקר כוונה איז געווען, אז מיט רבי חיים, אדער אפי' די חזו"א, קען מען אפפרעגן רוב ראיות וואס די 'בעלי השו"ת' ברענגען צו זייער זייט

[יידל]

און מהיכי תיתי אז די זאך פארמאגט א יסוד? אפשר איז די אויסגעבויעטע פשט געבויעט אויף א יסוד וואס עקזעסטירט בכלל נישט? (איך רעד פון הגרח"ס' מהלך, חזו"א איז אן אנדערע מעשה שאכמ"ל).

[מאראנצןזאפט]

א "תלמיד חכם" ווערט קליפ און קלאר פארגעשטעלט אין רמ"א יו"ד סי' רמ"ג ס"ב וז"ל: "שיודע לישא וליתן בתורה ומבין מדעתו ברוב מקומות התלמוד ופירושיו ובפסקי הגאונים", (יעוי' אמו"ב פ"ג אות כ"ג).

[איחוד פעלד]

א "תלמיד חכם" ווערט קליפ און קלאר פארגעשטעלט אין רמ"א יו"ד סי' רמ"ג ס"ב וז"ל: "שיודע לישא וליתן בתורה ומבין מדעתו ברוב מקומות התלמוד ופירושיו ובפסקי הגאונים", (יעוי' אמו"ב פ"ג אות כ"ג).

דער פסק איז נישט גילטיג היינטיגע צייטען, ווייל די פסקי הגאונים זענען שוין נישט להלכה, און עס האט נישט קיין שום זינען צו קענען פסקי הגאונים.

מען קען עס טוישען אויף פסקי השו"ע, און עס איז כמעט נישטא בנמצא היינט איינער וואס קען רוב מקומות הש"ס, מיט די פסקי השו"ע און די נושאי כלים פארשטייטסעך. אפשר ר' חיים קאנייעבסקי. היינט איז די תורה איינגעטיילט אין אסאך טיילען, צוליב די ריבוי התורה וואס איז נתרבה געווארען במשך הדורות.

עס איז דא מוצי"ם וואס קענען יו"ד הל' נדה, און אורח חיים ח"ב ח"ג. ווידער איז דא ידענים וואס קענען או"ח ח"א. הכשר געבערס וואס קענען יו"ד ח"א און אנהייב ח"ב. מוצי"ם וואס בנוסף צו וואס שטייט פריער קענען זיי אויך הל' ריבית (אסאך ווייסען נאר אפאר פסקים, נישט קיין דיטעיל שווערע הלכות). דיינים בוררים וואס קענען חושן משפט, איינער מער איינער ווייניגער. מסדרי גיטין וואס קענען הלכות גירושין. און לאמיר נישט פארגעסען די רעביס, וואס קענען הלכות קדושין. הלכות עגונות קען כמעט קיינער נישט, אזוי אז ביי די מעשה פין ניין עלעווען איז נישט געוועהן ווער עס זאל פסק'נן, חוץ ר' פישל הערשקאוויטש מיט ר' יחזקאל ראטה. מגידים וואס קענען אגדה, גוטע אידען וואס קענען חסידות, און מקובלים וואס קענען קבלה. איינער וואס אביסעל פין אלעס איז דא אסאך, אבער איינער וואס קען אלעס פין אלעס, איז באמת נישטא.

און אז מען רעדט שוין, ר' יחזקאל ראטה איז באמת היינט דער גרעסטער תלמוד חכם דא אין חו"ל, וויפיל מענטשען האבען נישט ליב זיין רבי זילעבראכה קרעכצען, איז ער פארט דער איינציגסטער וואס קען ד' חלקי שולחן ערוך און קען אויך ספרי קבלה וחסידות און ספרי דרוש.

[הדד בן בדד]

הדד, איך מיין אז דיין לאנגע תגובה קען מען מסכם זיין מיט איין שורה פון די גמרא:
סיני ועוקר הרים, איזה מהן עדיף?
האב איך עס ארויס, אדער איך פארשטיי נישט?

מער ווייניגער

[boxcover]

איך וואלט געזאגט אז ער איז א גרעסערע תלמיד חכם פין רבי זי"ע.

מיין ענטפער צו אייך איז ... שוין עמער ווארטן ביז עס גייט אריין אין צימעס...

[signout]

איך וואלט געזאגט אז ער איז א גרעסערע תלמיד חכם פין רבי זי"ע.

איך גלייב נישט האסט זיי פארהערט, אבער פין ויואל משה זעהט מען אז דער סאטמאר רבי זי''ע איז געווען א געוואלדיגער גאון אין אלע מקצועות