דרשות ואגדות חז"ל

[מוח שליט]

אפגעטיילט פון דא.

בנוגע חז"ל, קען איך זאגען אז ווען איך לערן א דרש זעה איך טיפע אין זיסע נואנסעס nuances וואס מען קען ממש צושפרינגען ווי שיין זיי האבען אפגעטייטשט א פסוק.
במחילה מכבודך, איך זעה דא ווייטער א כלליותדיגער נקודה.
מען האט געלערנט א אידישקייט בדרגת כיתה א', רוב מענטשען בלייבען ביי דעם לעוועל, אין וועגן דעם איז דאס די סטענדערד לעוועל. די מיעוט וואס טראכטען אמתדיגער אין טיפער, ד. ה. די וואס האבען נישט קיין מורא צו פרעגן אויף זאכען וואס שטימען נישט, זעהן די טעות פין די כיתה א' לעוועל. יעצט האט מען די ברירה צו טראכטען לעוועל 2 אדער 3 אין 4 אין אזוי ווייטער. אדער קען מען זיך אפשטעלן אין גיסן פעך אין שוועבל אויף כיתה א' לעוועל. אמת, דער וואס גיסט פעך אין שוועבל אויף כתה א' לעוועל איז גערעכט, אבער אנשטאט זיך רעגן, קענסטו דאך פשוט זיך ארויפריקען א לעוועל צוויי.
פארוואס ביי סתם פאעטרי פארשטייט אז מען קען זיך מעמיק זיין וואס דער פאעט האט געמיינט מיטן שטעלן די געוויסע ווערטער צוזאמען א.א.וו., אבער ביי די תוה"ק וואס יעדע ווארט איז הערליכע פאעטרי, דארט מוז מען דווקא לערנען פשוט פשט?
ביסט אוודאי מסכים אז איינער מיט אביסל א פאעטישער שפראך אין וועט וועלן דערציילען אז די קעניג האט אנגעהויבען נייע גזירות אין האט פארגעסן פין זיין פריינט יוסף, וועט אוודאי נישט זאגען די פשוטע וועג אז והמלך גזר גזירות חדשות ושכח מידידו יוסף. ער וועט דוקא זאגען ויקם מלך חדש על מצרים אשר לא ידע את יוסף.
איך ווייס נישט, וואס טראכסטו?

אגב, איך טראכט יעצט אז די שיינקייט פין פאעטרי איז טאקע דאס אז מען כאפט וואס איז די נקודה essence פין די ווערטער. ד.ה. א מלך חדש ממש איז בנוגע לענינינו דאס זעלבע ווי א מלך שנתחדשו גזירותיו. מען איז נישט סטאק אין די טריוויאליטי triviality פין די ווערטער, נאר מען כאפט די נקודה. ווען מען וויל זאגען אז א מענטש האט זיך אינגאנצען געטוישט קען מען עס זאגען פשוט. דער מענטש האט זיך אינגאנצען געטוישט. אבער מען קען עס אויך זאגען דער איז געווארען א נייע מענטש. דאס איז סאך שענער ווייל מען האט אפגעטייטשט אז די נקודה פין א נייע מענטש איז דאס אז ער האט גאנץ אנדערע תכונות ווי דער אלטער מענטש.

[kliger]

דאס איז זיכער אז זיי האבן עס אליינס געדרשנט,זעהסט דאך עס איז דא 1000ער מדרשים און יעדע מעשה איז דא זייער אסאך דיטעילס וואס פון איין ווארט דרשנט מען אסאך אינטרעסאנטע זאכן.
זעהסט דאך אז אמוראים קריגן זיך צווישן זיך.סא דער וואס קריגט האלט אז דער אנדערער איז בכלל נישט גערעכט

אפילו אין א משנה איז זייער אסאך מאל דא 3 וועגן וואס יעדע וועג איז ממש פארקערט פון די פשטות המשנה
מען זעהט כלך אצל אגדה..
דעמאלס אליינס איז געווען אסאך גרופעס צדוקים וכו' וואס יוחנן כהן גדול איז נאך 80 יאר געווארן

[מוח שליט]

עס איז כדאי די זאלסט ליינען אביסל די בוך פין Sherlock Holmes. די וועסט זעהן וויפעל זאכען ער האט אפגעטייטשט פין פינעף ווערטער וואס איינער האט ארויסגערעדט.
נעם דיינע ווערטער וואס די האסט געשריבען. וויפעל זאכען קען איך וויסען פין דעם? לאין שיעור. איך ווייס אז די האסט געלערנט גמרות אין מדרשים, איך ווייס אז די טראכסט טיף, אז די האסט נישט מורא צו טראכטען אנדערש ווי די עסטעבלישמענט. איך בין משער אז די האסט צו טון מיט אסאך פין דיינע ארומיגע דערוועגן. איך ווייס אז די האסט אינטערנעט.

אין יעצט פאר די דזשואק אוף איט, גיי איך זאגען אז איך ווייס אויך אז די שרייבסט שנעל. ווייל די האסט פרובירט צו ברענגן א ראי' פינעם פאקט אז אמוראים קריגען זיך. וויאזוי איז דאס א ראי' אויף עניטינג? אויב למשל צוויי פיסכאלגען האבען א מיינונגס פארשידענהייט וויאזוי צו פארטייטשין א געוויסע אקט פין א מענטש, זאגט דאס אז די גאנצע מהלך פין פארטייטשען איז נישט ריכטיג?

בקיצור מען קען זען אין כאפן גאר אסאך דקותדיג הרגשים פין יעדע ווארט וואס סתם א מענטש רעדט, ק"ו פין א טיפע מענטש, ק"ו ווען א טיפע מענטש שרייבט פאעטרי, ק"ו בן בנו של ק"ו ווען עס איז דבר ה'.

ביי די ענין פין משנה איז גאר אן אנדערע זאך. מען האט געהאט אן עסטאבלישט גירסא, אין מענטשען האבען זיך אזוי איינגעחזר'ט. מען האט זיך איינגעחזר'ט די ווערטער ווי א טעיפ רעקרדאר. אזוי מען לערנט אפי' היינט קינדער צו קענען פין אויסענווייניג "מיט'ן לשון". עס איז אוממעגליך אז עס זאלען זיך נישט אריינכאפען גאר אסאך טעותים. קוק וויפעל מאל מען דארף איבערגיין א ספר תורה וואס א סופר קאפיעט דאך פין א טעקסט, ק"ו ווען אלעס איז פין זכרון. מען קען נישט ארומשיקען אימעילס אז מען דארף טוישען די לשון. מען מיז לאזען דעם טעקסט אין זאגען פשטל'ך אינעם אנגענומענע טעקסט.

איך ווייס נישט פונקטליך וואס די טענות פין די צדוקים זענען געווען. צו זאגען אז לא תבערו אש בכל מושבותיכם מיינט אז עס טאר נישט ברענען א פייער איז פשוט נגד השכל. עס איז א סאך מער מסתבר אז מען רעדט פין טון עפעס א קריעטיוו מלאכה, אין נישט אז א פייער טאר נישט ברענען.
מצד שני די ענין פין ממחרת השבת קוקט אויס גאנץ א גיטע טענה. איך מיין אז די כוזרי שרייבט אז מצד די פשט אין פסוק איז נוטה ווי זיי. אבער חז"ל האבען געהאלטען מסברא חיצונית אז די תורה מיינט אוודאי צו געבן פיפציג טעג צייט צווישען בכורי קציר שעורים ביז קציר חטים, אין די תורה האט פשוט אויסגעשמועסט דאס ציילען מיטן אנהייבען פין אנהייב וואך. ממילא האבען זיי אזוי אריינגעלערנט.

ספר הכוזרי מאמר ג אות מא

ואמור שלא נחלוק עם הקראים במה שהם טוענים עלינו מן המובן ממלת ממחרת השבת ועד ממחרת השבת שהוא מיום ראשון, ואחר כן נאמר שאחד מן הכהנים או השופטים או המלכים, הרצוים עם דעת הסנהדרין וכל החכמים ראה כי הכונה מן המספר ההוא לשום חמשים יום בין בכורי קציר שעורים ובכורי קציר חטים, ושמירת שבעה שבועות שהם שבע שבתות תמימות, ונתן לנו דמיון בתחלת יום מהשבוע, לומר אם תהיה ההתחלה מהחל חרמש בקמה מיום ראשון תגיעו עד יום הראשון, להקיש ממנו שאם תהיה ההתחלה מיום שני נגיע עד יום שני. והחל חרמש מונח אלינו בכל עת שנראה שהוא ראוי נתחיל בו ונספר ממנו. וקבעו אותו שיהיה יום שני של פסח, ולא יהיה בזה סתירה לתורה

זעענדיג יעצט נאכאמאל דעם כוזרי מיין איך אז ער זאגט ממש הערליך.
טראכט אריין, מאכט עס סענס אז מען פאנגט אהן צו ציילען פין סתם א שבת? איז דען נישט טויזענט מאל מער מסתבר אז מען געט די טיפיקעל נאמבער פין פופציג טעג [וואס דאס איז געבויט אויף די אוביקיוטיס (ubiquitous)נאמבער פין זיבען] צו ציילען צווישען די חטים ביז שעורים. ווען דו מאכסט ווען אזא סעט אפ, וויאזוי וואלסטו עס אויסגעשטעלט? מיט פופציג טעג ציילען פין א פלעינע שבת אדער מיט פופציג טעג אונטערשיד פין חטים ביז שעורים?

[יאיר]

קען זיין ער לייקנט אין חז"ל......אין תורה שבכתב שטייט נישט עולם הבא מיט תחיית המתים.
אפשר לערנט ער וימת פרעה אז ער איז ממש געשטארבן.........אשר לא ידע את יוסף ער האט טאקע נישט געקענט....

מען פארקריכט דא פונ'ם ענין, אבער לאמיר נאר אזויפיל זאגן, ביטע מישט נישט אויס דברי אגדה מיט דברי הלכה. אמת אז אויב איינער זאגט אז לא תבערו אש מיינט מען טאר נישט לאזן א פייער ברענען איז אן אפיקורס, אבער אויב איינער האלט אז וימת פרעה מיינט אז ער איז טאקע געשטארבן אדער אז קטורה און הגר זענען געווען צוויי באזונדערע פרויען איז דאס נישט קיין שום פראבלעם. דברי אגדה איז נישט מחייב קיינעם, כמבואר בכמה מקומות בדברי הראשונים.

[berlbalaguleh]

סליפקין, שפירא און סאקס זענען ארטאדאקסישע מענטשן

איך האב קיינמאל נישט געוואלט האלטן דין ביי עפעס מער ווי אמונה בשם....אין עני שעיפ אר פארם...ליין צוריק העסטו זעהן

ליצנות איז פיין

מיין פוינט איז אז דין איז נישט מודה צו דיין הנחה, מילא איז דיין קשיא נישט קיין קשיא.
שוין, איך מיין אז דין מעג מיר שוין צאלן פאר'ן ארבעטן אזוי שווער אלס זיין לויער. אזוי לאנג ווי איך זע נישט קיין טשעק איז דער ויכוח געשלאסן פון מיין זייט.

ווען ס'ועט איהם שטערן אז מענטשן האלטן איהם נישט פאר איינעם פון די ל"ו צדיקים וועט ער זיך פארבונדן מיט דיר.

[kliger]

קען זיין ער לייקנט אין חז"ל......אין תורה שבכתב שטייט נישט עולם הבא מיט תחיית המתים.
אפשר לערנט ער וימת פרעה אז ער איז ממש געשטארבן.........אשר לא ידע את יוסף ער האט טאקע נישט געקענט....

מען פארקריכט דא פונ'ם ענין, אבער לאמיר נאר אזויפיל זאגן, ביטע מישט נישט אויס דברי אגדה מיט דברי הלכה. אמת אז אויב איינער זאגט אז לא תבערו אש מיינט מען טאר נישט לאזן א פייער ברענען איז אן אפיקורס, אבער אויב איינער האלט אז וימת פרעה מיינט אז ער איז טאקע געשטארבן אדער אז קטורה און הגר זענען געווען צוויי באזונדערע פרויען איז דאס נישט קיין שום פראבלעם. דברי אגדה איז נישט מחייב קיינעם, כמבואר בכמה מקומות בדברי הראשונים.

מען רעדט אפילו פון הלכה, גאנצעטע הלכות וואס מען לערנט ארויס פון ק"ו, גזירה שוה,מה מצינו,וכו'.
100ער פסוקים און אפילו משניות (און אפילו גמ') וואס מען דרשנ'ט אז עס מיינט בכלל נישט דאס וואס שטייט און עס איז דא מחלוקת פון אפאר וועגן וויאזוי מען זאגט.
עס איז קלאר אז זיי האבן אליינס געדרשנט אסאך (אודאי איז אויך דא וואס עס איז געווען מקובל)
איך בין מאמין 1000 פראצענט און דברי חז"ל,איך זאג נאר אז עס איז אויך דא די סארט מענטשן.

[נולד מאוחר]

פון די וועג ווי די גמ' שטעלט כאולי' א מחלוקה חד אמר מלך חדש חד אמר .... זעט מען אז סאיז נישט ריכטיג מוח שליט'ס מהלך פון poetry. פארוואס קריגען זיי זיך ארום ? איז זייער מחלוקה און הלכות פאעטרי?
עט ליסט די עורכים פון די גמ' האבן זיכער נישט געהאלטן ווי מוח שליט.

[מוח שליט]

די ווייסט וויפיל מענטשען עס קריגן זיך פשט אין א שטיקל שייקספיר?
אמאל געליינט אז א פראפעסאר האט געגעבן א טעסט אז מען האט געדארפט מסביר זיין א שטיקל פאעטרי. א סטודענט וואס האט באקומען אן X אויף זיין הסבר האט זיך נישט געפוילט אין געשריבן א בריוו צום פייטן בכבודו ובעצמו [משמע אז מען לערנט אין קאלעדזש לעבעדיגע פייטנים'ס ווערק]. דער פייטן האט געגעבן גערעכט פארן סטודענט. דער פראפעסאר האט זיך נישט גערירט. טענעהדיג אז קען זיין דער פייטן האט טאקע געוואלט זאגען דאס. אבער מיין הבנה איז אז די משמעות איז אנדערש.
נו, שוין איינמאל א מחלוקה אין הלכות פאעטרי.
כהמעשה הידוע "איי ר' משה, ניט אזעי לערענט מען אפעט א רמב"ם"

פארשטייטסעך ס'איז נישט קיין נפק"מ די אמיתות הסיפור. דאס איז סתם צו ווייזען אז מען פארהערט אויף ביאורים אין פאעטרי אין מען קריגט זיך אין פשט.

[מוח שליט]

קליגער,
איך פארשטיי נישט וואס די טענה'סט. אוודאי דרשנען זיי אליינס. איך זאג בכלל נישט אז עס איז בקבלה. איך זאג אז זיי ארבעטן אויף צו דערשפירען די דינע nuances אין הרגשים פין די פאר ווערטער. אין לפי זה פארשטיין זיי וואס עס איז דא מרמז.
א יעדע שרייבער רעכנט אויס וואסערע ווערטער צו ניצען ווי. וואס די זאלסט שפירען אפי' בלא יודעים. אין אסאך מאל וויל ער ניצען די זעלבע ווארט אפאר מאל אזוי אז עס זאל ערוועקן די הרגשים וואס ער האט דיך געמאכט פילן ביים ערשטע מאל וואס ער האט געניצט דעם ווארט. [דאס איז בערך די הבנה פין גזרה שוה].
אוודאי בויט מען פין דעם הלכות. וואט'ס די פראבלעם?

[יאיר]

מח שליט, איך זע נישט וואס דו טוסט אויף. למעשה זענען דא הונדערטער הכא במאי עסקינן'ס אין גמרא וואס פארדרייען לגמרי פשט אין א משנה אדער א פסוק בלויז ווייל מען האט א סתירה צווישן צוויי משניות/פסוקים און מען קען דאך נישט זאגן אז איינס איז נישט ריכטיג. ביי שעיקספעירס איז די מחלוקת וואס איז דער פשוט'ער פשט, אבער קיינער וועט נישט אריינלייגן עטליכע שורות אדער פארדרייען אינגאנצן דעם פשוט'ן פשט בלויז ווייל שעיקספעיר אדער אן אנדער שרייבער פון די זעלבע תקופה שרייבט אויף אן אנדער פלאץ פארקערט און ביידע מוזן שטימען.

[מוח שליט]

יאיר,
דע פאעטרי ענין רעד איך סטריקטלי פין דרשות אויף די תורה.
קוק וואס איך האב געשריבען אביסל פריער וועגן משניות

ביי די ענין פין משנה איז גאר אן אנדערע זאך. מען האט געהאט אן עסטאבלישט גירסא, אין מענטשען האבען זיך אזוי איינגעחזר'ט. מען האט זיך איינגעחזר'ט די ווערטער ווי א טעיפ רעקרדאר. אזוי מען לערנט אפי' היינט קינדער צו קענען פין אויסענווייניג "מיט'ן לשון". עס איז אוממעגליך אז עס זאלען זיך נישט אריינכאפען גאר אסאך טעותים. קוק וויפעל מאל מען דארף איבערגיין א ספר תורה וואס א סופר קאפיעט דאך פין א טעקסט, ק"ו ווען אלעס איז פין זכרון. מען קען נישט ארומשיקען אימעילס אז מען דארף טוישען די לשון. מען מיז לאזען דעם טעקסט אין זאגען פשטל'ך אינעם אנגענומענע טעקסט.

אגב אז די קוקסט שוין אויף מיין פרירעדיגע פאוסט. פליז זיי מגיב וועגן דעם כוזרי פין ממחרת השבת. איך זאג דיר דעם אמת איך האב קיינמאל נישט עומד געווען אויף די שיינקייט פין זיין פשט. איט'ס ע בעיוטי

[יאיר]

דרשות אויף די תורה איז פונקט אזוי. למשל די סתירה פון ארבע מאות שנה ישבו במצרים - ארבע מאות ושלשים ווען מען איז באמת נאר געווען 210. אין אן אנדערע היסטארישע בוך להבדיל וואלט מען געזאגט ס'איז א טעות, און די תורה שניתנה למשה מפי הגבורה וועלן מיר חלילה אודאי נישט זאגן אזא זאך.

[מוח שליט]

די רמב"ן זאגט טאקע אז מען האט פארשפראכען פיר הונדרעט אבער ס'האט זיך פארלענגערט פשוטו כמשמעו. ער מאכט נישט קיין דריידליך.
אבער ביזט גערעכט איך רעד נישט פין אזעלעכע סתירות. איך רעד פין די יעדען טאגעדיגע דרשות חז"ל.
אויף דיין ציור איז עס מסתם די זעלבע ווי די ענין ביי משניות. איך דארף לויפען יעצט, אבער כ'וועל מערצשעם נאכקוקען א ירושלמי וואס רעדט וועגן די טעות וואס די נביא האט געמאכט בנוגע די זמן פינעם חורבן. ועוד חזון.

[יאיר]

די יעדע טאגעדיגע דרשות חז"ל מיינסטו די דברי אגדה ווי למשל אז די יוצאי מצרים זענען געווען אינס פון זעקס הונדערט טויזנט און די איבריגע ביליאנען זענען געשטארבן בחושך ימי אפילה, אדער אזעלכע דרשות ווי ריבויים פון א ו'. אויב דו מייסנט די צווייטע, אדרבה, טרעף מיר סיי וועלכער פראפעסאר פון פאעזיע וועלכער איז מרבה פון די ריבוי פון "ענד" ראמעא אז ראמעא און דזשוליעט זענען געווען איין מענטש.

[מוח שליט]

הא הא הא ביזט גוט. gotta run now. let me think about it.

[יאיר]

די רמב"ן זאגט טאקע אז מען האט פארשפראכען פיר הונדרעט אבער ס'האט זיך פארלענגערט פשוטו כמשמעו. ער מאכט נישט קיין דריידליך.
אבער ביזט גערעכט איך רעד נישט פין אזעלעכע סתירות. איך רעד פין די יעדען טאגעדיגע דרשות חז"ל.
אויף דיין ציור איז עס מסתם די זעלבע ווי די ענין ביי משניות. איך דארף לויפען יעצט, אבער כ'וועל מערצשעם נאכקוקען א ירושלמי וואס רעדט וועגן די טעות וואס די נביא האט געמאכט בנוגע די זמן פינעם חורבן. ועוד חזון.

דער ירושלמי וועגן עשרה בטבת רעדט נאר פון א נביא, קיינער וועט זיך נישט וואגן צו זאגן דאס זעלבע אויף די תורה. און דער ענין פון משניות אז מ'האט עס גע'חזר'ט אויסנווייניג לאנגע יארן פאר מ'האט עס אראפגעשריבן זע איך נישט ווי ס'קומט דא אריין לגבי די תורה שנכתבה אש שחורה על גבי אש לבנה מפי הקב"ה.

[נולד מאוחר]

די ווייסט וויפיל מענטשען עס קריגן זיך פשט אין א שטיקל שייקספיר?
אמאל געליינט אז א פראפעסאר האט געגעבן א טעסט אז מען האט געדארפט מסביר זיין א שטיקל פאעטרי. א סטודענט וואס האט באקומען אן X אויף זיין הסבר האט זיך נישט געפוילט אין געשריבן א בריוו צום פייטן בכבודו ובעצמו [משמע אז מען לערנט אין קאלעדזש לעבעדיגע פייטנים'ס ווערק]. דער פייטן האט געגעבן גערעכט פארן סטודענט. דער פראפעסאר האט זיך נישט גערירט. טענעהדיג אז קען זיין דער פייטן האט טאקע געוואלט זאגען דאס. אבער מיין הבנה איז אז די משמעות איז אנדערש.
נו, שוין איינמאל א מחלוקה אין הלכות פאעטרי.
כהמעשה הידוע "איי ר' משה, ניט אזעי לערענט מען אפעט א רמב"ם"

פארשטייטסעך ס'איז נישט קיין נפק"מ די אמיתות הסיפור. דאס איז סתם צו ווייזען אז מען פארהערט אויף ביאורים אין פאעטרי אין מען קריגט זיך אין פשט.

אבער דא קריגן מען זיך נישט פשט אונעם פאעט. פאעטס קריגן זיך יעדער שרייט זיין שטיקל איז בעסער.

[יאיר]

נולד מאוחר, ביידע מפרשים - רב ושמואל - קריגן זיך וואסי פשט אין די פאעט - תורה (ועתה כתבו לכם את השירה הזאת).
וואס איז דער חילוק צווישן דעם און צוויי פראפעסארן וואס קריגן זיך איבער א שטיקל שעיקספעירס?

[נולד מאוחר]

נולד מאוחר, ביידע מפרשים - רב ושמואל - קריגן זיך וואסי פשט אין די פאעט - תורה (ועתה כתבו לכם את השירה הזאת).
וואס איז דער חילוק צווישן דעם און צוויי פראפעסארן וואס קריגן זיך איבער א שטיקל שעיקספעירס?

איך האב פארשטאנען די מהלך אנדרש ווי די זאגסט. אז חז''ל האבן געוויסט די אמתע פשט און האבן נישט געמיינט זייערע דרשות מיט גאנצן ערענץקייט נאר זיי האבן עס געזאגט באופן צי שיין מאכן די תורה , שמועסן אין תורה. וכו. דאס האב איך פארשטאנן אז זיי זענען די פויעטס נישט די משה רבינו אדער גאט. די שטיקלעך פויעט און תורה איז קלאר שירת הזינו שירת ים סוף.

[יאיר]

נולד מאוחר, ביידע מפרשים - רב ושמואל - קריגן זיך וואסי פשט אין די פאעט - תורה (ועתה כתבו לכם את השירה הזאת).
וואס איז דער חילוק צווישן דעם און צוויי פראפעסארן וואס קריגן זיך איבער א שטיקל שעיקספעירס?

איך האב פארשטאנען די מהלך אנדרש ווי די זאגסט. אז חז''ל האבן געוויסט די אמתע פשט און האבן נישט געמיינט זייערע דרשות מיט גאנצן ערענץקייט נאר זיי האבן עס געזאגט באופן צי שיין מאכן די תורה , שמועסן אין תורה. וכו. דאס האב איך פארשטאנן אז זיי זענען די פויעטס נישט די משה רבינו אדער גאט. די שטיקלעך פויעט און תורה איז קלאר שירת הזינו שירת ים סוף.

דאס האב איך געשריבן אויבן בנוגע דברי אגדה וועלכע זענען געזאגט געווארן פאר די שיינקייט פון די זאך, אבער מח שליט רעדט לגבי די דרשות חז"ל להלכה.
יעצט, דו פרעגסט ווי אזוי איז שייך זיך צו קריגן אין דברי אגדה ווען אלעס איז בלויזע פאעזיע? אויף דעם מיין איך איז דער ענטפער אז יעדער אמורא האט געהאט אן אייגענע אייגנארטיגע מהלך פון דרש, און מען האט אלעס צוזאמגענומען אין מדרשים אדער אין גמרא, עס איז לאו דוקא א ביטערע מחלוקת וואו מען רייסט זיך ארום הענט און פוס. ועי' בויכוח הרמב"ן ובאגרת לרבינו אברהם בן הרמב"ם שהסבירו היטב ענין דברי אגדה.

[נולד מאוחר]

נולד מאוחר, ביידע מפרשים - רב ושמואל - קריגן זיך וואסי פשט אין די פאעט - תורה (ועתה כתבו לכם את השירה הזאת).
וואס איז דער חילוק צווישן דעם און צוויי פראפעסארן וואס קריגן זיך איבער א שטיקל שעיקספעירס?

איך האב פארשטאנען די מהלך אנדרש ווי די זאגסט. אז חז''ל האבן געוויסט די אמתע פשט און האבן נישט געמיינט זייערע דרשות מיט גאנצן ערענץקייט נאר זיי האבן עס געזאגט באופן צי שיין מאכן די תורה , שמועסן אין תורה. וכו. דאס האב איך פארשטאנן אז זיי זענען די פויעטס נישט די משה רבינו אדער גאט. די שטיקלעך פויעט און תורה איז קלאר שירת הזינו שירת ים סוף.

דאס האב איך געשריבן אויבן בנוגע דברי אגדה וועלכע זענען געזאגט געווארן פאר די שיינקייט פון די זאך, אבער מח שליט רעדט לגבי די דרשות חז"ל להלכה.
יעצט, דו פרעגסט ווי אזוי איז שייך זיך צו קריגן אין דברי אגדה ווען אלעס איז בלויזע פאעזיע? אויף דעם מיין איך איז דער ענטפער אז יעדער אמורא האט געהאט אן אייגענע אייגנארטיגע מהלך פון דרש, און מען האט אלעס צוזאמגענומען אין מדרשים אדער אין גמרא, עס איז לאו דוקא א ביטערע מחלוקת וואו מען רייסט זיך ארום הענט און פוס. ועי' בויכוח הרמב"ן ובאגרת לרבינו אברהם בן הרמב"ם שהסבירו היטב ענין דברי אגדה.

סקען זיין אז די תנאים ואמורים האבן זיך נישט אורמגעריסן אבער די עורכים האבן עס גענומען מטי גאנצן ערענסקייט. אגאנצע בלאט אהון און ציריק ואידך ואידך ביז וואוו לא דריש.
דרך אגב דאס אפטיילן הלכה דרוש פון אגדא דרוש איז נישט פשוט .
כהאב מיך שוין אנגעשטויסען כמה פעמים ווי די גמ ' פראבירט ארויס לערנען אן הלכה און די גמ 'ברענגט א ראי' פון א רבה בר חנה גמ'.

[kliger]

למעשה זייער אסאך עיקרי היסוד זענען מדברי חז"ל
לדוגמא: עולם הבא,גוף ונשמה,תחיית המתים,מז"ל,און נאך הונדערטער ואכה"ל

די תורה רעדט אייביג נאר פון שכר אויף עולם הזה,ונתתי עשב בשדך,

די ענין האב איך געברענגט,ווייל אויבן איז איינער געשפרינגען אדער אידישקייט אדער להבדיל קריסטיעניטי און איסלאם.

[יאיר]

אויב דאס איז דער פראבלעם האט דאך שלום דין געקענט ווערן א צדוקי...