וויאזוי מאכט מען א זיסע אידישקייט???

[חאצקל]

וויאזוי מ'מאכט זיס אידישקייט?
כ'מיין אז באבוב אין די צייטן פון ר' שלמב'לע ז"ל האט געהאט די ריכטיגע רעסעפי וויאזוי צו מאכן זיס אידישקייט
נעמט א ליסטע פון ערליכע שטעט און קהילות, און לאמיר מאכן א סטאטיסטיק אין וועלעכער קרייז עס זענען דא די גרעסטע פראצענט וואס פילן א זיסן טעם אין ידישקייט (אן דעם וואס ס'זאל זיין דארט א גרויסע פראצענט אפגעפארענע)

[יאיר]

איך ווייס אז נישט יעדער דא גלייכט די "מעלות" זייער שטארק, אבער די חודש (תמוז תשע"ב) איז דא אן ארטיקל וועלכע האט מיר געמאכט שפרינגען, און כ'האב עס עטליכע מאל איבערגעליינט. און עס קען זיין א שטיקל תירוץ אויף ווי אזוי אריינצוברענגען א געשמאק אין אידישקייט.

כ'האב שוין געליינט אסאך וועגן דעם ענין, אבער אזא ארטיקל, א מועט המחזיק את המרובה, געשריבן אזוי צום פינטל, געדענק איך נישט אין די פארגאנגענהייט.

איך רעקאמענדיר יעדן איינעם צו צאלן די 6 דאלער פאר די מעלות, און לייענט דעם ארטיקל "שירו לה' שיר חדש".

איך בין מסכים צו לכה"פ 90% פון דעם ארטיקל, אפאר הערות וקשיות האב איך נאך, ועוד חזון בל"נ.

שוין געלייענט. צום באדויערן, פארהוילן זיי דעם עצם פאקט אז נישט נאר ״מ׳האט אונז איבערגעגעבן אידישקייט אויף אן אויסגעטרעטענעם וועג״ כלשונם, נאר מען האט אונז געגעבן זייער א קרומע וועג... און מיר האבן אסאך צו ארבעטן צו קענען פארריכטן וואס אונזערע עלטערן האבן אפגעטון...

אבער זיי האבן עטליכע געוואלדיגע נקודות. איך בין מודה... בכלל איז מיר די חודש היבש געפאלן דער גאנצער אויסגאבע

איך מוז זאגן א הארציגער ייש"כ פאר הרב שמעקעדיגער. כאטש איך קויף יא די מעלות, ליין איך בלויז די תורה און ידיעות ארטיקלען, און ס'איבריגע לאז איך פאר די בני בית און קינדערלעך. יעצט האב איך געליינט דעם ארטיקל בעיון. עס ליגט אין דעם א וועלט פון אמת, געשריבן אויף א גאר בכבוד'יגן אופן פון אלע זייטן. באמת צום באוואונדערן.

און צום טעלעפאן, הממ.... הערסט? איך וועל האלטן נענטער דעם טרייבל. יעצט איז גוט? פיין. ווען מען שרייבט אן ארטיקל אין אזא דעליקאטע סוגיא, איז נישט מעגליך צו שרייבן אפן און גראב, מען מוז פארשטיין וואס עס איז געשריבן ברמיזה, צווישן די שורות, ביים ערשטן דרעפט, און וואס ביים שרייבער איז געלעגן אויפ'ן צונג צו זאגן נאר ער האט זיך געמוזט איינהאלטן ווייל ער וויל נישט אז מארגן זאלן ארויסקומען דרייסיג רבנים אסר'ן אלע מאגאזינען ומעלות וכדו' כל שם וחניכא דאית ליה, והשמר והזהר. והמבין יבין.

אויסער דעם איז נישט יעדער ארטיקל גענוי צוגעפאסט פאר יעדן מיינונג, דער שרייבער מעג זיך קריגן אין פרטים מיט דיר. דער עיקר איז אז עס ענטפערט, לכה"פ א חלק פון די שאלה וואס דער פותח האשכול האט געפרעגט.

אין דעם עצם הענין קען מען נאך פיל מאריך זיין. ועוד חזון.

[טעלעפאן]

שוין. גערעכט. מסכים.

[שמעקעדיג]

אויף די שאלה פון די קעפל ענטפער איך קורץ:

אידישקייט איז זיס, מען זאל עס נאר נישט ביטער מאכן

אקעי, לאמיר אביסל צונעמען דעם נושא:

אידישקייט איז זיס? אמת, ס'האט זיסע חלקים אין זיך, ברוחניות ובגשמיות, אבער... עס איז פאראן א גרויסער "אבער"!

אידישע קינדער זענען אראפגעקומען אויף דער וועלט צו ארבעטן שווער, זיך פלאגן, אדם לעמל יולד, אויב איז ער זוכה איז עס נאר בתורה און אין אנדערע רוחניות ענינים; און אויב נישט, איז עס אויף גשמיות, וועלכע איז אויך חשוב, און יעדער באקומט דאדורך זיין תיקון.

יעדער פון אונז באקומט א גרויסן ריזיגן יצה"ר וואס איז כמעט אוממעגליך איבערצוקומען, און אלמלא הקב"ה עוזרו לא יכול לו, די תאוות און די נסיונות שטעכן אויס די אויגן טאג טעגליך, בכל יום ובכל עת ובכל שעה, און דער גיהנם איז באהאלטן אין ראשית חכמה, תורה איז די איינציגסטע מיטל, ווי חז"ל זאגן בראתי יצה"ר ובראתי לו תרה תבלין, אבער לערנען תורה איז אויך ביטער שווער, די גוטע טעם קומט ערשט נאך אסאך זיך פלאגן, דער קאמארנער שרייבט אז ער האט געפילט "אלף פעמים טעם מיתה" ווען ער האט געלערנט, און מיר קענען אלע מעיד זיין דערויף אז אפט מאל איז אונז גרינגער צו קייען שטרוי ווי צו לערנען א שורה גמרא אדער זאגן א קאפיטל תהלים, און דאס איז אייגענטליך אונזער תפקיד און ציל אויף דער וועלט, זיך צו פלאגן און אדורכגיין די שווערע נסיונות, ווארום מלאכים האט דער רבש"ע גענוג אין הימל... די אלע זאכן זענען ידוע ומפורסםם לכל און ס'האט נישט קיין זין צו מאריך זיין דערין.

אידישקייט האט אסאך מצוות לא תעשה. עס שטייט אין מדרש אז ווען די אידן זענען באפוילן געווארן מיט די מצות ל"ת פון עריות האבן זיי געוויינט, ס'איז זיי געווען זייער שווער זיך אפצושיידן. מען וויינט נאך דערויף עד היום הזה. א איד קען נישט קוקן וואס מען וויל, ליינען וואס מען וויל, הערן, רעדן, עסן, און נאך צענדליגער זאכן. מען באקומט א מתנה שבת און יו"ט, הערליכע מתנות, אבער צוזאמען דערמיט קומט מיט א סעט פון שווערע רולס, וואס טאמער טוסטו עס נישט פאלואען, דאן אך און וויי איז צו דיר. ווילסט אנצינדען דעם עירקאנדישאן אויב ס'איז דיר הייס? די סטיעם אויב ס'קאלט? דיין קאר אינדרויסן ווען דו ווילסט גיין צו דיין פעטער'ס קידוש אין אנדערן עק שטאט? מאכן דיינע פיאות? כאפן א שויער? ארויסנעמען א ביינדל פון די פיש אדער אפשניידן א שטיקל פארברענטע חלה? ניין, טארסט נישט!

נא, ס'עט שוין מיטגיין. אבער עס איז דא נאך שווערערע הלכות, וואס די נסיון דערויף איז געפערליך. אויב - גאט באהיט - דיין הויז הייבט אן ברענען שבת, טארסטו גארנישט ראטעווען, נאר מזון לב' אדער ג' סעודות! דו דארפסט צוקוקן ווי דיין האב און גוטס, טעיפס און בילדער וועלכע זענען אומערזעצבאר, גייט ארויף אין רויך, גארנישט! ווייניג מענטשן קענען ביישטיין אזא נסיון. מען דארף האבן א אבנארמאלע מאס אהבת ה', יראת ה', קוראזש, שטארקקייט און הייליגע רצון דאס מקיים צו זיין.

יעדע יו"ט, ווי שיין עס זאל נישט זיין, האט עס שוועריגקייטן און אומבאקוועמליכקייטן ארום. פסח דער איסור פון חמץ; שבועות אויפזיין א גאנצע נאכט; סוכות קענסטו נישט עסן און שלאפן נאר אין סוכה; ר"ה און יוכ"פ דארף מען אפילו נישט מסביר זיין.

ווילסט גיין וואקאציע? ווילסט זיך גוט אויסשלאפן פון דיין פארנומענעם סדר היום און צופלויגענע פארפלאגטע לעבן? ניין, וועסט מוחל זיין אויפשטיין צו זמן קר"ש. און דאווענען יעדן טאג. נישט איינמאל, נאר 3 מאל! און לכתחילה מיט מנין און א מקוה. דאס איז א וואקעישאן?

איך קען שרייבן נאך 10 מאל לענגער, אבער כ'האב נישט יעצט קיין צייט און קיין כח. איך וויל צוקומען צום פוינט.

ווי אזוי קענסטו זאגן אז "אידישקייט איז זיס", מאך עס נאר נישט ביטער? פון וואו זאל איך, אדער מיינע קינדער, נעמען די כוחות און קוראזש צו בלייבן אן ערליכער איד און מקיים זיין די אלע מצוות עשה און לא תעשה? און נאך דערצו מרצוני הטוב?

(און מיר נידריגע מענטשן טרייסטן זיך כאטש אז ס'איז דא א גרויסן שכר אויף די אלע שוועריגקייטן, אבער פון די העכערע פארלאנגט מען גאר אז מען זאל זיין "כעבדים המשמשין את הרב שלא ע"מ לקבל פרס". ממש אומפארשטענדליך לפי השגתינו.)

מיר זענען באקוועמע פוילע מענטשן. נרפים אתם נרפים. היינטיגע דור וויל מען אלעס אינסטענטלי מיט א קוועטש אויפן קנעפל. מען זאל דרוקן DELETE אויפן קיבארד און אלע עבירות זאלן זיך אויסמעקן. זאגן אמן הויך און באקומען א קענדי און אריינגיין אין א גורל צו פליען אויף ארץ ישראל. אז נישט האט מען נישט קיין געדולד. יעדן טאג קומען אין שול פאר כמעט 2 שעה? נישט רעדן? נישט סעלפאנ'ס? אוי מיין גאט, עס איז שווער! איך דאווען און איך בעהט און איך זעה נישט קיין רעזולטאטן (כאטש איך גלייב). וואס זאל מיר געבן דעם שטופ צום דאווענען?

קען איינער עקספלעינען וואס מיינט עטץ צו זאגן "אידישקייט איז זיס"?


נ.ב. איבער דעם ענין פון שווערע אידישקייט און שכר ועונש האב איך נאך וואס צו שרייבן און פרעגן, און איך פלאן בעז"ה בקרוב צו עפענען דערויף א נייע אשכול.

[נולד מאוחר]

אמת אידישקייט איז נישט ספעציעל זיס אפשר גאר ביטער. עטליעסט די אידישקייט וואס מיר פארמאגען היינט.

[געפילטע פיש]

און לכתחילה מיט מנין און א מקוה.

מהיכי תיתא? מקוה מאן דכר שמיה ע"פ הלכה, מנין אם אין שם בית הכנסת שיעור הילוך מיל (כשמונה עשר דקות הליכה) אין שום חיוב להתפלל במנין.

[שמעקעדיג]

דעריבער האב איך געשריבן "לכתחילה".
און אז דו ווילסט דוקא, נעם ארויס די שורה, איך וועל עס ריפלעיסן מיט 20 אנדערע... בעסער?

[געפילטע פיש]

סאך בעסער!

[שמעקעדיג]

נ.ב. איבער דעם ענין פון שווערע אידישקייט און שכר ועונש האב איך נאך וואס צו שרייבן און פרעגן, און איך פלאן בעז"ה בקרוב צו עפענען דערויף א נייע אשכול.

איך האב געעפנט שוין א צייט צוריק:

viewtopic.php?f=24&t=2072

[ברסלבער]

איך בין דא אנגעקומען ווען שמעקעדיג האט מיר צוגעוויזן דעם וועג אהער, אויב איך האב עפעס דא צוצולייגן.

איך וועל מקדים זיין אז איך בין נישט דער בעסטער שרייבער, איך וועל פרובירן ארויסצוברענגן אויפ'ן פאפיר (סקרין) וואס איך טראכט, איך האף אז דער עולם וועט פארשטיין מיין נקודה, און אויב נישט אדרבה פרעגט.

דרכי' דרכי נועם וכל נתיבותי' שלום.
די תורה זאגט אז די תורה-וועג איז א זיסע און געשמאקע וועג.
שטעלט זיך א שווערע קשיא:

אקעי, לאמיר אביסל צונעמען דעם נושא:
אידישקייט איז זיס? אמת, ס'האט זיסע חלקים אין זיך, ברוחניות ובגשמיות, אבער... עס איז פאראן א גרויסער "אבער"!
אידישע קינדער זענען אראפגעקומען אויף דער וועלט צו ארבעטן שווער, זיך פלאגן, אדם לעמל יולד, אויב איז ער זוכה איז עס נאר בתורה און אין אנדערע רוחניות ענינים; און אויב נישט, איז עס אויף גשמיות, וועלכע איז אויך חשוב, און יעדער באקומט דאדורך זיין תיקון.
יעדער פון אונז באקומט א גרויסן ריזיגן יצה"ר וואס איז כמעט אוממעגליך איבערצוקומען, און אלמלא הקב"ה עוזרו לא יכול לו, די תאוות און די נסיונות שטעכן אויס די אויגן טאג טעגליך, בכל יום ובכל עת ובכל שעה, און דער גיהנם איז באהאלטן אין ראשית חכמה, תורה איז די איינציגסטע מיטל, ווי חז"ל זאגן בראתי יצה"ר ובראתי לו תרה תבלין, אבער לערנען תורה איז אויך ביטער שווער, די גוטע טעם קומט ערשט נאך אסאך זיך פלאגן, דער קאמארנער שרייבט אז ער האט געפילט "אלף פעמים טעם מיתה" ווען ער האט געלערנט, און מיר קענען אלע מעיד זיין דערויף אז אפט מאל איז אונז גרינגער צו קייען שטרוי ווי צו לערנען א שורה גמרא אדער זאגן א קאפיטל תהלים, און דאס איז אייגענטליך אונזער תפקיד און ציל אויף דער וועלט, זיך צו פלאגן און אדורכגיין די שווערע נסיונות, ווארום מלאכים האט דער רבש"ע גענוג אין הימל... די אלע זאכן זענען ידוע ומפורסםם לכל און ס'האט נישט קיין זין צו מאריך זיין דערין.
אידישקייט האט אסאך מצוות לא תעשה. עס שטייט אין מדרש אז ווען די אידן זענען באפוילן געווארן מיט די מצות ל"ת פון עריות האבן זיי געוויינט, ס'איז זיי געווען זייער שווער זיך אפצושיידן. מען וויינט נאך דערויף עד היום הזה. א איד קען נישט קוקן וואס מען וויל, ליינען וואס מען וויל, הערן, רעדן, עסן, און נאך צענדליגער זאכן. מען באקומט א מתנה שבת און יו"ט, הערליכע מתנות, אבער צוזאמען דערמיט קומט מיט א סעט פון שווערע רולס, וואס טאמער טוסטו עס נישט פאלואען, דאן אך און וויי איז צו דיר. ווילסט אנצינדען דעם עירקאנדישאן אויב ס'איז דיר הייס? די סטיעם אויב ס'קאלט? דיין קאר אינדרויסן ווען דו ווילסט גיין צו דיין פעטער'ס קידוש אין אנדערן עק שטאט? מאכן דיינע פיאות? כאפן א שויער? ארויסנעמען א ביינדל פון די פיש אדער אפשניידן א שטיקל פארברענטע חלה? ניין, טארסט נישט!
נא, ס'עט שוין מיטגיין. אבער עס איז דא נאך שווערערע הלכות, וואס די נסיון דערויף איז געפערליך. אויב - גאט באהיט - דיין הויז הייבט אן ברענען שבת, טארסטו גארנישט ראטעווען, נאר מזון לב' אדער ג' סעודות! דו דארפסט צוקוקן ווי דיין האב און גוטס, טעיפס און בילדער וועלכע זענען אומערזעצבאר, גייט ארויף אין רויך, גארנישט! ווייניג מענטשן קענען ביישטיין אזא נסיון. מען דארף האבן א אבנארמאלע מאס אהבת ה', יראת ה', קוראזש, שטארקקייט און הייליגע רצון דאס מקיים צו זיין.
יעדע יו"ט, ווי שיין עס זאל נישט זיין, האט עס שוועריגקייטן און אומבאקוועמליכקייטן ארום. פסח דער איסור פון חמץ; שבועות אויפזיין א גאנצע נאכט; סוכות קענסטו נישט עסן און שלאפן נאר אין סוכה; ר"ה און יוכ"פ דארף מען אפילו נישט מסביר זיין.
ווילסט גיין וואקאציע? ווילסט זיך גוט אויסשלאפן פון דיין פארנומענעם סדר היום און צופלויגענע פארפלאגטע לעבן? ניין, וועסט מוחל זיין אויפשטיין צו זמן קר"ש. און דאווענען יעדן טאג. נישט איינמאל, נאר 3 מאל! און לכתחילה מיט מנין און א מקוה. דאס איז א וואקעישאן?
איך קען שרייבן נאך 10 מאל לענגער, אבער כ'האב נישט יעצט קיין צייט און קיין כח. איך וויל צוקומען צום פוינט.
ווי אזוי קענסטו זאגן אז "אידישקייט איז זיס", מאך עס נאר נישט ביטער? פון וואו זאל איך, אדער מיינע קינדער, נעמען די כוחות און קוראזש צו בלייבן אן ערליכער איד און מקיים זיין די אלע מצוות עשה און לא תעשה? און נאך דערצו מרצוני הטוב?
(און מיר נידריגע מענטשן טרייסטן זיך כאטש אז ס'איז דא א גרויסן שכר אויף די אלע שוועריגקייטן, אבער פון די העכערע פארלאנגט מען גאר אז מען זאל זיין "כעבדים המשמשין את הרב שלא ע"מ לקבל פרס". ממש אומפארשטענדליך לפי השגתינו.)
מיר זענען באקוועמע פוילע מענטשן. נרפים אתם נרפים. היינטיגע דור וויל מען אלעס אינסטענטלי מיט א קוועטש אויפן קנעפל. מען זאל דרוקן DELETE אויפן קיבארד און אלע עבירות זאלן זיך אויסמעקן. זאגן אמן הויך און באקומען א קענדי און אריינגיין אין א גורל צו פליען אויף ארץ ישראל. אז נישט האט מען נישט קיין געדולד. יעדן טאג קומען אין שול פאר כמעט 2 שעה? נישט רעדן? נישט סעלפאנ'ס? אוי מיין גאט, עס איז שווער! איך דאווען און איך בעהט און איך זעה נישט קיין רעזולטאטן (כאטש איך גלייב). וואס זאל מיר געבן דעם שטופ צום דאווענען?
קען איינער עקספלעינען וואס מיינט עטץ צו זאגן "אידישקייט איז זיס"?

וועל איך דיר ענטפערן (נישט צו די תורה איז די ריכטיגע וועג, נאר צו לעבן מיט די תורה-וועג איז זיס און געשמאק).

ווי אזוי ווערט א מענטש פרייליך? דער אייבערשטער האט באשאפן דעם מענטש מיט געפילן, און כדי א מענטש זאל ווערן פרייליך מוז ער פילן אז ער איז עפעס ווערט, ער טוט עפעס אויף דער וועלט, ער איז נישט נאך עפעס אן איבריג שרויפל אין דעם גרויסן מאשין.

יעדער מענטש מוז האבן סיפוק פון עפעס, מען נעמט די סיפוק פון אסאך זאכן, פון די ביזנעס/ארבעט וואס ער טוט דארט אויף, פון אויפשטעלן א שיינע משפחה, און פון שרייבן גוט אויפ'ן קאווע שטובל, און פון וואס נישט? א טונקעלער רוימער אין שוהל האט זיך אמאל אויפגעטוהן פאר מיר ווי גוט ער קען קערן, ער ווייסט פונקטליך ווי מען דארף אנהייבן און ווי ענדיגן און ער איז געווען זייער פּראוד מיט דעם.

יעצט צו זאגן אז א לעבן אן קיין שום גבולים איז א געשמאקע לעבן איז 100% נישט ריכטיג, ווייל אזא לעבן האט נישט קיין שום סיפוק אין זיך, די תאוות האבן א גוטן טעם עס איז זיס, אבער עס ברענגט נישט קיין סיפוק, אבסעלוט.

מיר לערנען אין די איצטיגע סדרות ווי די אידן האבן געארבעט אין מצרים זייער שוווער, עס איז באקאנט די מעשה פונעם וואסער טרעגער וואס האט זיך אפגערעדט פארן רב פארוואס ער דארף ארבעטן שווער און דער רב זיצט זיך און לערנט אין א באקוועמע צימער על מי מנוחות, און דער רב האט אים געזאגט: "קום אריין ביי מיר אין שטוב איך געב דיר א צימער ווי דו קענסט זיצן און זאגן תהלים און איך וועל דיר צאלן אויף די שעה" דער וואסער-טרעגער האט מיט פרייד אנגענומען דעם אנבאט, אבער נאך א שעה צוויי, קומט ער ארויס פון צימער און זאגט פארן רב אז ער קען נישט מער, און כל הכבוד פארן רב וואס קען זיצן א גאנצן טאג און לערנען.

און דער רב האט אים מסביר געווען אז דאס האבן די אידן געארבעט שווער אין מצרים, ווי דער מדרש זאגט אז ווען זיי האבן שוין געענדיגט עפעס בויען, האבן עס די מצריים צוווארפן און געהייסן איבערבויען, ווייל אפילו ווען מען ארבעט זייער שווער און עס איז בכלל נישט געשמאק, אויב אבער זעהט מען נאכדעם די פירות וואס מען האט אויפגעטוהן, באקומט מען סיפוק, און מען ווערט פרייליך, אבער ווען מען ווארפט עס נאכדעם איין, מען זעהט נישט אז מען האט עפעס אויפגעטוהן, דאס איז ביטער.

וואס איז די נקודה? סיפוק, צופרידענקייט, שמחה, באקומט מען נאר ווען מען פילט אז מען האט עפעס אויפגעטוהן, נישט ווען מען געבט זיך נאך א תאווה, אפילו ווען אויף די מינוט פילט עס גוט, אבער עס ברענגט נישט קיין סיפוק און צופרידענהייט, וואס די תוצאה דערפון איז שמחה.
ממילא לפי זה קומט אויס אז אפילו אידישקייט האט אסאך גבולים, קען עס נאך אלץ זיין זיס אויב עס ברענגט די ריכטיגע סיפוק.

ווען א איד טוט די מצות מיט געשמאק, ער פילט אז דאס איז זיין ציהל אין לעבן, און ער טוט עפעס אויף מיט דעם, ברענגט אים דאס שמחה און צופרידענקייט, אפילו ער דארף דערפאר באצאלן צו דאווענען, לערנען, נישט עסן חמץ וכו' וכו' כנ"ל

יעצט נעקסט סטעפ.

דער אייבערשטער האט אונז געגעבן די תורה מיט 613 מצוות/גבולים, ווייל ער האט באשאפן דעם מענטש און ער קען גוט זיינע שטארקייטן און שוואכקייטן, און ער ווייסט גוט וואס עס מאכט דעם מענטש פרייליך/טרויעריג, און ער האט פארשטאנען אז ווען א מענטש וועט איינהאלטן די 613 מצות, וועט דאס אים ברענגן שמחה און צופרידענקייט, און ער וועט זיין א פרייליכער צופרידענער מענטש אויף די וועלט.

די שכר ועונש פון יענע וועלט איז שוין אזוי ווי די פעטש/פרייזעס וואס די מאמע געבט אז דער קינד זאל נישט גיין אויפ'ן גאדער און נישט אנכאפן קיין מעסער, און ווען ער וועט עלטער/קלוגער ווערן וועט ער שוין אליינ'ס פארשטיין אז עס איז נישט גוט פאר אים.

דער מציאות איז אז ווען א מענטש היט אפ תורה ומצות כמות שהוא איז ער א פרייליכער מענטש און ער האט גוד-טיים דא אויף די וועלט, איך מיין אז דאס האבן די אוף-די-דרך'ניקעס נאכנישט אויספרובירט.

לאמיר גיין ווייטער:

לאמיר אהער ברענגן א שיינער משל וואס איך האב געשריבן ערגעץ אנדערש, איינער האט געהאט א זאק פאטעטעס וואס עס גייט אריין אין דעם נאר הונדערט פאטעטעס, אבער ער האט פרובירט אריינצושטופן מער, און ווען ער האט געזעהן אז עס גייט א מחי' האט ער אריינגעשטופט דערין גאנצע טויזנט פאטעטעס, אבער ער האט נישט געכאפט אז פון אונטן האט זיך געעפנט א ברייטע לאך און עס האלט אין איין ארויסרינען פון אינטן און נאר דערפאר קען ער אריינשטופן אזוי פיל.

עס איז אויפגעשטאנען א נייער דור, א פרומער דור, וואס זיי פארשטייען בעסער פונעם אייבערשטן, זיי פארשטייען בעסער דעם מענטש'ס תכונת הנפש, זיי פארשטייען אז מען קען צולייגן צו די תורה אייגענע זאכן, איז וואס איז יעצט געשעהן? דער טאטע האט זיך אנגעשטרענגט צו טוהן די אלע אייגענע חומרות אפילו עס איז ביטער און שווער, דער זוהן האט נאך נאכגעמאכט דעם טאטן, אבער דער אייניקל האט שוין אלעס אפגעלאזט, ווייל די תורה איז ביטער שווער.

אבער ווען ער זאל נעמען די תורה כמות שהוא, וואלט עס געווען זייער געשמאק.

נאך א נקודה:

דער אייבערשטער איז נישט קיין באגי-מען!

נאך א פאלשע זאך וואס איז געווארן איינגעגעסן במשך די יארן, אז דער אייבערשטער איז עפעס א שרעקעדיגע זאך, ער באהאלט זיך ערגעץ אין הימל און ער קוקט ארויס פון א שפאלטן-לאך, און ווארט צו כאפן דעם מענטש ביי אן עבירה, (אזוי דער פאליס אויפ'ן פאליסעיד'ס) און גלייך ווען ער כאפט דעם מענטש ביי אן עבירה געבט ער טאנץ ארויס און הרג'ט אים אן די ביינער.

ניין, ניין, ניין!

אויב וואלט עס געווען אמת וואלט ער נישט געגעבן די מצוה פון תשובה, אז מען קען אזוי גרינג תשובה טוהן.

גרינג תשובה טוהן? יא!

מיין טאכטער האט געלערנט אין סקול פאר ראש השנה אז תשובה האט פינף תנאים עזיבת החטא, חרטה, וידוי, קבלה על העתיד, כ'געדענקט שוין נישט די פינפטע.

האט איך איר געפרעגט: "ווי אזוי עסט מען סיריעל מיט מילך?" זי קוקט מיר אן מיט גרויסע אויגן, און איך בין איר מסביר: "עס איז דא בערך 50 תנאים צו קענען עסן סיריעל מיט מילך, 1. גיין אין סטאר 2. קויפן סיריעל 3. קויפן מילך 4. עס אהיימטראגן 5.נעמען א טעלער 6. 7. 8. פיר אליינ'ס אויס.

וואס מאכסטו מיר משוגע? מען עסט סיריעל און מילך און פארטיג.

וואס מאכטסו מיר משוגע? מען טוט תשובה אין פארטיג.

יא אזוי ווי דו הערסט, איך וועל דיר זאגן אין איין שורה די אלע תנאים: "באשעפער זיי מיר מוחל, איך האב חרטה אויף וואס איך האב געטוהן, און איך וועל עס מער נישט טוהן", דעט'ס איט.

דער אייבערשטער וויל מיר זאלן האבן א גוט לעבן, ער האט באשאפן די וועלט להטיב לבריאותיו נישט נאר אויף יענע וועלט נאר אויך אויף די וועלט, און ווער עס היט תורה ומצות אזוי ווי דער אייבערשטער האט געהייסן, אזוי ווי עס שטייט אין שלחן ערוך, האט א צופרידענע לעבן אויף די וועלט, און צופרידענקייט און סיפוק ברענגט שמחה, אפילו ווען מען דארף אויף דעם ארבעטן שווער, און ער פארשטייט אויך אז מען קען דורכפאלן מיט עבירות, און דערפאר זאגט ער, אדרבה ביזט דורך געפאלן לויף נישט אוועק יעצט, דו וועסט אין ערגעץ נישט אנקומען, דו וועסט נישט באקומען ערגעץ אנדערש צופרידענקייט, קום צוריק, טו תשובה, עס איז זייער גרינג, און דו וועסט האבן א גליקליך לעבן.

לסיכום: דער אייבערשטער איז א גוטער, און ער האט געגעבן די תורה ווייל ער וויל גוטס טוהן, און ער ווייסט אז מיט די תורה וועט מען האבן א גוט לעבן אויף די וועלט און אויך אויף יענע וועלט, נאר לייג מיר נישט צו קיין נייע תורות, וועט אלעס זיין גוט.

יותר ממה שקראתי לפניכם האב איך נאך אין בויך, אבער איך מיין אז עס איז שוין טא-מאטש אויף איין מאל, וועל איך דא ענדיגן און צוריק קומען שפעטער לויט די רעאקציע פונעם עולם.

[atmybest]

ווי אזוי מאכט מען זיס פעפער?

[ברסלבער]

ווי אזוי מאכט מען זיס פעפער?

ווען איינער וועט דיר זאגן אז צוקער איז ביטער, ווי אזוי וועסטו אים מסביר זיין אז עס איז יא זיס?
אדער האט ער נאך קיינמאל נישט פארזיכט קיין צוקער, אדער האט אים איינער אריינגעמישט פעפער אין זיין צוקער.

[atmybest]

און אז איינער האט עס פרובירט און עס איז יא ביטער?

[קאווע טרינקער]

און אז איינער האט עס פרובירט און עס איז יא ביטער?

איז א סימן אז דאס איז נישט אידישקייט

[atmybest]

און אז איינער האט עס פרובירט און עס איז יא ביטער?

איז א סימן אז דאס איז נישט אידישקייט

הממ...

[קאווע טרינקער]

איך ווייס נישט וואס מ'האט אייך געלערנט.
אבער ס'שטארק מעגליך, אז דיין א.ג. מלמד/רבי האט דיר קיין אידישקייט נישט געלערנט.
ס'איז זייער גרינג צו זיין איד.
מ'קען מיט די האנט אפציילען וויפיל מצוות זענען נוגע טעגליך.

[atmybest]

די ווייסט וויפיל גרינגער עס צו זיין א קריסט?

[קאווע טרינקער]

דאס איז אייער צווייטע OPTION?

[ברסלבער]

די ווייסט וויפיל גרינגער עס צו זיין א קריסט?

דו דארפסט נאכאמאל איבערלערנען מיין תגובה, און צולייגן מער קאפ.
עס קען זיין אז עס גרינגער צו זיין א קריסט, אבער פרייליכער און צופרידענער, דאס נישט.
וואס איך ברענג ארויס איז אז אפילו עס איז שווער, אבער די הנאה און צופרידענקייט וואס דאס ברענגט איז ווערט די געלט.

כ'מיין אז דו דארפסט בעסער ארויס ברענגן וואס עס קוועטשט דיר

[שמעקעדיג]

ס'איז נישט קיין סתירה.

לויט ברסלב'ערס ווערטער, איז טאקע אידישקייט פעפער! און אקוראט צו דעם האב איך געוואלט צוקומען!

אידישקייט איז א "עול מלכות שמים", ס'איז קלאר נישט קיין גרינגע זאך, עס איז פעפער, און נאך ציפעדיגער ווי פעפער! אבער פאר דעם תכלית זענען מיר אראפגעקומען אויף דעם עולם, נישט צו לעקן האניג. און פון דעם האט הקב"ה א נחת רוח. טאקע ווייל עס איז שווער.

נאר ווי ברסלב'ער האט שוין מאריך געווען בדברות קדשו, נאכן עסן די ציפעדיגע פעפער שפירט מען זיך גאר גוט. עס גיט א סיפוק.

יישר כח ברסלב פאר דיינע דברים כדרבונות, שפתיים יישק. ס'איז נישט קיין גרויסע נייעס דיינע ווערטער, אבער עס איז קלאר אראפגעשריבן און צוזאמענגענומען, און פארשטענדליך!

ומעכשיו, וועט מען מוזן אויסמעקן די ווערטער פון דיקשאנערי "אידישקייט איז זיס". ניין, עס איז נישט! בכלל נישט! עס איז ביטער שווער! און עס טוישן פארן אויסדרוק "אידישקייט מאכט זיס" דאס לעבן.

[atmybest]

דאס איז אייער צווייטע OPTION?

ניין. איך געב דיר נאר א משל.

[atmybest]

די ווייסט וויפיל גרינגער עס צו זיין א קריסט?

דו דארפסט נאכאמאל איבערלערנען מיין תגובה, און צולייגן מער קאפ.
עס קען זיין אז עס גרינגער צו זיין א קריסט, אבער פרייליכער און צופרידענער, דאס נישט.
וואס איך ברענג ארויס איז אז אפילו עס איז שווער, אבער די הנאה און צופרידענקייט וואס דאס ברענגט איז ווערט די געלט.

כ'מיין אז דו דארפסט בעסער ארויס ברענגן וואס עס קוועטשט דיר

די אמת איז, ווי אזוי קען מען דאס וויסן אויב מען האט קיינמאל נישט פארזוכט די אנדערע?

[ברסלבער]

יישר כח ברסלב פאר דיינע דברים כדרבונות, שפתיים יישק. ס'איז נישט קיין גרויסע נייעס דיינע ווערטער, אבער עס איז קלאר אראפגעשריבן און צוזאמענגענומען, און פארשטענדליך!

ומעכשיו, וועט מען מוזן אויסמעקן די ווערטער פון דיקשאנערי "אידישקייט איז זיס". ניין, עס איז נישט! בכלל נישט! עס איז ביטער שווער! און עס טוישן פארן אויסדרוק "אידישקייט מאכט זיס" דאס לעבן.

זייער גוט ארויסגברענגט, איך האב טאקע גארנישט מחדש געווען, נאר אזוי ווי איך האב געזעהן ווי דער עולם איז אביסל צומישט אין דעם נושא, האב איך עס פרובירט קלאר צו שטעלן
איך דארף נאך צולייגן אביסל, כ'האב נישט יעצט די איבריגע צייט דערפאר, ועוד חזון למועד.