דרשות ואגדות חז"ל

[יידל]

זאגסט שיין אבער מ'דארף האבן א דמיון מפותח צו טראכטן אין די דירעקציע פון שוין בקולן. ווען נישט דו ווייסט ווען די דרש פון ר' יהודה וואלסטו לכאורה נישט צוגעקומען צו אזא מסקנא. והא ראיה, דו קומסט יעצט נישט צו צו אן אייגענער מסקנא נאר צו די זעלבע מסקנה צו וועלכע ר' יהודה איז צוגעקומען. אין אנדערע ווערטער, דו האסט די סטארטינג פוניט (לשון הפסוק) און די ענד (ר' יהודה מימרא), דו פרובירסט נאר נאכצוטרעיסן די וועג פונעם אנפאנג ביזן סוף. און איך באוואונדער וואס פאר א הערליכע דזשאב דו טוסט אין דעם. אבער צו זאגן אז די סטארטינג פוינט פירט בהכרח אין דעם דירעקציע אדער אפילו נישט בהכרח נאר ווארשיינליך אין דעם דירעקציע? דאס איז זיכער נישט אמת. א שטארקע ראיה צו מיינע ווערטער איז די פאקט אז אין צענדליגע הונדערטע אדער אפשר גאר טויזענטע דרשות זענען חלוקים זה על זה. ביידע מאן דאמרין נוצן די זעלבע סטארטינג פוינט און דאך קומען זיי אן צו גאר אנדערע דעסטינאציעס.

[מוח שליט]

מיר דארפען זיך קאנצעטרירען אויף דעם איינעם דרוש. מיר קענען נישט עקספלעינן אלע דרשות אין אלע מחלוקתן מיטן זעלבען ווארט. עס איז דאך נישט מתן תורה ווי אלע ווערטער זענען געזאגט געווארן אין איין קול
די עקספערימענט איז נישט אז איך זאל פילען אז עס מיז זיין אזוי ווי דער דרוש. מיר ווילע זען צו מיר קענען הערן פין ווי ער קומט. פארשטייטסעך אז עס טאר נישט זיין געפאפט. עס דארף זיין אויף די לעוועל אז ווען איך הער מיין חבר [נישט אן אויטאריטי, נישט ר' יהודה] זאגט מיר די גאנצע תורה זאג איך אים אז עס קען זיין ער איז גערעכט. וועלן מיר אנקומען צו דעי פוינט? איך ווייס נישט. אבער איך געב עס אן אונעסט טריי. אין איך דארף ענקער העלפ דא.

[יידל]

נאכאמאל, ווען מיר האבן שוין דעם סטארטינג פוינט און די ענד פוינט, און מיר זוכן די וועג וויאזוי אנצוקומען פון פוינט עי צו פוינט בי וועסטו כמעט אייביג טרעפן א מהלך וויאזוי דאס צו טון, א מהלך וואס וועט נישט זיין געפאפט. וואס איז אלזא די פוינט פון דיין עקספערימענט?

[מוח שליט]

כ'פארשטיי נישט וואס דו זאגסט.
די האלטסט אז עס איז פשוט צו פארשטיין אלע דרשות חז"ל. אין אז דיין חבר קומט דיר מארגען זאגען אויף דעם חומרבי בוך אזעלכע מינע דרשות, ווארפסטו אים נישט ארויס צוזאמען מיטן בוך?
אונזער עקספערימענט דא איז צו זעהן אויב ווען מיר זענען זיך גיט מעמיק אינעם ענין וועלן מיר צוריק אריינלאזען דעם ארויס געווארפענעם חבר דיינעם. ד.ה. מיר וועלן זאגען אז עס קען זיין אמת וואס ער זאגט.

[יידל]

גיב א קוק, איך וואלט נישט ארויסגעווארפן מיין חבר אן הערן זיינע ראיות אז חמורבי איז טאקע געווען א "גאר גאר א טיפער פילוסוף אין ווי אויך האט ער גשריבען מיט געקיצלטע רמזים." דאס הייסט, אויב האב איך א פשוט'ע פשט אין חמורבי'ס ווערטער, און ס'שטימט מיט אלעס וואס כ'ווייס איבער חמורבי'ס צייטן און כ'טרעף ענליכס אין ספרים פון די תקופה און די געגנט פון חמורבי, דאן נעם איך אן במושכל ראשון אז חמורבי האט געמיינט פשוט פשט. ווען מיין חבר וועט קומען מיט דרשות וועל איך אים נישט פרעגן צו די דרשות מאכן סענס צו נישט. איך וועל זיך גלייך פארשטעלן אז מסתמא איז דא פון וואו ארויסצודרינגן די דרשות. וואס איך וועל אים יא פרעגן, איז וואס זענען זיינע הנחות וואס שטופן אים צו מאכן דרשות במקום לערנען פשוט פשט.

אין אנדערע ווערטער, איך דארף נישט קיין הסבר *וויאזוי* די חכמים האבן געמאכט די דרשות. איך דארף א הסבר אויף די הנחות (אם תרצה, די assumptions) וואס די חכמים האבן געהאט, וואס האט זיי געמאכט זוכן די דרש ווי איידער די פשוט פשט.

[יידל]

און צו ענטעפרן דיין פראגע "וועלן מיר קענען זאגן אז עס איז אמת"? יא, מיר וועלן קענען זאגן אז עס איז אמת, אבער נאר אויב מיר ווייזן אויף אז פשוט פשט שטימט נישט דא (אזוי ווי דער אבן עזרא שרייבט אז ווען פסוקים זענען זיך סותר איינע מיטן צווייטן, אדער אויב זיי זענען זיך סותר מיט common sense', אדער מיט די מסורה דאן ווייסן מיר אז ס'ליגט עפעס טיפערס).

[מוח שליט]

גיב א קוק, איך וואלט נישט ארויסגעווארפן מיין חבר אן הערן זיינע ראיות אז חמורבי איז טאקע געווען א "גאר גאר א טיפער פילוסוף אין ווי אויך האט ער גשריבען מיט געקיצלטע רמזים." דאס הייסט, אויב האב איך א פשוט'ע פשט אין חמורבי'ס ווערטער, און ס'שטימט מיט אלעס וואס כ'ווייס איבער חמורבי'ס צייטן און כ'טרעף ענליכס אין ספרים פון די תקופה און די געגנט פון חמורבי, דאן נעם איך אן במושכל ראשון אז חמורבי האט געמיינט פשוט פשט. ווען מיין חבר וועט קומען מיט דרשות וועל איך אים נישט פרעגן צו די דרשות מאכן סענס צו נישט. איך וועל זיך גלייך פארשטעלן אז מסתמא איז דא פון וואו ארויסצודרינגן די דרשות. וואס איך וועל אים יא פרעגן, איז וואס זענען זיינע הנחות וואס שטופן אים צו מאכן דרשות במקום לערנען פשוט פשט.

אין אנדערע ווערטער, איך דארף נישט קיין הסבר *וויאזוי* די חכמים האבן געמאכט די דרשות. איך דארף א הסבר אויף די הנחות (אם תרצה, די assumptions) וואס די חכמים האבן געהאט, וואס האט זיי געמאכט זוכן די דרש ווי איידער די פשוט פשט.

אויף דעם האב איך שוין מאריך געווען אויבן. אז כו"ע מודי אז דא מאכט נישט קיין סענס די פשוט פשט.
ר' שמעון מאכט אוועק די גאנצע מציאות וועגן דעם אליינס אז עס קען אזא זאך נישט זיין. ר' יוסי הגלילי האט אויך א פראבלעם פארוואס דאס קומט זיך. אין איך די אין דיין גיטע חבר וואס בעט זיך ביים טיר, זעמיר אויך אלע מסכים אז די פשוט פשט איז פרעטטי רידיקולאס.
סייד נאוט. פליז בלייב געפאוקעסט אויף דעם ספעסיפיק דרש.

[מוח שליט]

....המשך פין אויבען

יעצט דארפען מיר נאר באטראכטען אויב זאלען מיר זאגען אז דער פילוסוף/שרייבער האט טאקע מרמז געווען אז עס דארף זיין איין קול ממש, שטעלט זיך די פראגע פין נולד מאוחר. אז די מיינסט נישט וואס די זאגסט דעמאלטס זאג עס נישט. פארוואס מאכסטו מיר א גאנצע מעשה פין בן סורר ומורה אויב עס וועט קיינמאל נישט געשען?

אולי יש לומר בזה. לאמיר זיך פארשטעלן א פילוסוף אין וואשינגטאן מאכט געזעצן כהיום. ער שפעקולירט וויאזוי אויסצושטעלן א גיטע ליגעל סיסטעם. פין איין זייט איז ער איז זייער עגענסט קעפיטעל פאנישמענט, אבער מצד שני אויב וועט נישט זיין אזא עונש וועט זיין הפקר וועלט. איז ער אויפגעקומען מיט אן המצאה. כ'וועל אריינלייגען קעפיטעל פאנישמענט אבער כ'וועל עס מאכן אזוי שווער אזוי אז עס זאל זיין ווירטואלי אוממעגליך אז עס עס זאל קומען לידי גמר. [כידוע אז עס נעמט רוב מאל פופצען צוואנציג יאר צוצוקימען אויסצופירן קעפיטעל פאנישמענט]

אין יעצט צוריק צו אונזער גערטער קעניג חמורבי.
בימי חמורבי איז נישט אריינגעקומען אזא שאלה בכלל. מען האט געהארגעט at the drop of a hat. אבער דער פילוסוף בימי חמורבי האט זיך אויך אנגעשטויסען מיט א כעין זה'דיגער שאלה.
די סטראקטור פין די קאמיונטי ביי חמורבי איז געווען גאר אסאך געבויט אויף קינדער/עלטערען אוטאריטי. וויאזוי קען איך מאכען אז די קינד זאל באמת באמת ציטערן פינעם טאטען אין מאמען. ער זאל פאלגן וואס זיי הייסן? נו, סדני דארעא חד, בבל, וואשינגטאן, אלעס איינס. ער קומט אויך אויפן זעלבער המצאה ווי דער וואשינגטאנער גוי. ער וועט שרייבען קלאר אז א טאטע אין מאמע קענען שלעפן א קינד צום תלי' פשוט פארן נישט פאלגען. אבער, ער וועט עס מאכן אזוי טריקי אז עס זאל קיינמאל למעשה נישט קענען געשען. געוואלדיג. דאס קינד אין אפי' די טאטע וועט דאך נישט וויסן פין די שלייף לעכער, ממילא וועט די טאטע האבען די אוטאריטי אין די קינד וועט ציטערן. אבער מיטן עכטען למעשה האט דאס נישט קיין שייכות. "לא היה, ולא עתיד להיות".

דער פילאזאף בבית חמורבי איז דיין חבר, ער פרעגט דיך וואס די האלטסט, גייט דאס ארבעטן? וועלן זיין גענוג חכמים וואס וועלן כאפען מיינע רמזים? אין מאכן זיכער אז עס זאל קיינמאל נישט געשען?
וואס זאגסטו?

[יאיר]

מח שליט, אויב דו ווילסט אריינגיין אין א פראפעסיע, פאלג מיין עצה און ווער נישט קיין פראפעסאר אוו ענטשעינט ניער איסטערן רעליגיעס. איך וואלט דיר ענדערש געראטן צו ווערן א לויער, ווייל מיט דיין חוש ההסברה און ברייטע פאנטאזיע דארף איך זיך ציפן די הענט זיך צו דערמאנען אז דו ביסט נישט גערעכט...

[מוח שליט]

מח שליט, אויב דו ווילסט אריינגיין אין א פראפעסיע, פאלג מיין עצה און ווער נישט קיין פראפעסאר אוו ענטשעינט ניער איסטערן רעליגיעס. איך וואלט דיר ענדערש געראטן צו ווערן א לויער, ווייל מיט דיין חוש ההסברה און ברייטע פאנטאזיע דארף איך זיך ציפן די הענט זיך צו דערמאנען אז דו ביסט נישט גערעכט...

אין דו ווער נישט קיין סייענטיסט. ווייל דארטן קען מען נישט ארויסלויפען אויב די עקספערימענט גייט נישט לויט דיין פריקאנסיוועד טעאריעס.

[יידל]

גיב א קוק, איך וואלט נישט ארויסגעווארפן מיין חבר אן הערן זיינע ראיות אז חמורבי איז טאקע געווען א "גאר גאר א טיפער פילוסוף אין ווי אויך האט ער גשריבען מיט געקיצלטע רמזים." דאס הייסט, אויב האב איך א פשוט'ע פשט אין חמורבי'ס ווערטער, און ס'שטימט מיט אלעס וואס כ'ווייס איבער חמורבי'ס צייטן און כ'טרעף ענליכס אין ספרים פון די תקופה און די געגנט פון חמורבי, דאן נעם איך אן במושכל ראשון אז חמורבי האט געמיינט פשוט פשט. ווען מיין חבר וועט קומען מיט דרשות וועל איך אים נישט פרעגן צו די דרשות מאכן סענס צו נישט. איך וועל זיך גלייך פארשטעלן אז מסתמא איז דא פון וואו ארויסצודרינגן די דרשות. וואס איך וועל אים יא פרעגן, איז וואס זענען זיינע הנחות וואס שטופן אים צו מאכן דרשות במקום לערנען פשוט פשט.

אין אנדערע ווערטער, איך דארף נישט קיין הסבר *וויאזוי* די חכמים האבן געמאכט די דרשות. איך דארף א הסבר אויף די הנחות (אם תרצה, די assumptions) וואס די חכמים האבן געהאט, וואס האט זיי געמאכט זוכן די דרש ווי איידער די פשוט פשט.

אויף דעם האב איך שוין מאריך געווען אויבן. אז כו"ע מודי אז דא מאכט נישט קיין סענס די פשוט פשט.
ר' שמעון מאכט אוועק די גאנצע מציאות וועגן דעם אליינס אז עס קען אזא זאך נישט זיין. ר' יוסי הגלילי האט אויך א פראבלעם פארוואס דאס קומט זיך. אין איך די אין דיין גיטע חבר וואס בעט זיך ביים טיר, זעמיר אויך אלע מסכים אז די פשוט פשט איז פרעטטי רידיקולאס.
סייד נאוט. פליז בלייב געפאוקעסט אויף דעם ספעסיפיק דרש.

אופס, כ'האב נישט געזען דעם תגובה. ווילסט מוחל זיין ביטע מיר צוצייכענען דעם תגובה, כ'וועל דיר מכיר טובה זיין.

אבער דו האסט מיר געפארסט דא אין א קארנער נאר צו פאוקעסן אויף דעם דרש. ווען מיין חבר קומט צו מיר מיט א פעקל דרשות וועל איך נישט דן זיין אויף יעדע דרשה בפני עצמו, נאר אויך אין קאנטעקסט פון אלע אנדערע דרשות. ווען מיר קוקן אן דעם דרשה אליינס וועלן מיר אפשר זיין אז דא איז כו"ע מודי אז פשוט פשט איז רידיקולעס (כ'ווייס נישט פארוואס, אבער דערווייל גלייב איך דיך אויפן ווארט אז דו האסט שוין אויבן איבערצייגט אזוי). למעשה זענען דא צענדליגע אנדערע פלעצער ווי פשוט פשט זענען בכלל נישט רידיקולעס, נאר אדרבא, אוועקצומאכן פשוט פשט איז היבש.... רידיקולעס, אויב מ'מעג אזוי זאגן. דערפאר ווען דו קומסט מיט א בוך פון דרשות וועל איך נישט נאר קוקן אויף אינווידואלע דרשות נאר אויף אלע דרשות אינאיינעם, און זען וואס זענען די אסומפציעס און הנחות וואס דו האסט, וואס די הנחות שטופן דיר צו איבערלאזן פשוט פשט אין גיין צו דרשות.

[מוח שליט]

יידל,
גי צוריק צו פעידזש 3, אין פאנג אן פינעם זעקסטן תגובה דארט. ד"ה: אלזא ר' יאיר. קוק דארט מיין גאנצע גיוו ענד טעיק מיט ר' יאיר'ן.

איך פעינט דיך נישט אין א קארנער. מיר דארפען אבער גיין איינס אויף א מאל. דאס איז מיין גאנצע עקספערימענט דא. אוודאי איז אונזער הנחה קדומה אז די דרשות זענען עפעס גאר מאדנע. וויפיל מלמדים אדער אפי' מגידי שיעור גייען אריין אינעם טיפקייט פין א יעדען דרוש. ממילא ווערט דאס שוין באן אונז פשוט אז עס איז אזוי נו. אבער כדי פעסטצושטעלן אויב מיר קענען טאקע נישט פארשטיין די מהלך הדרוש, דארפען מיר נעמען א געוויסע מספר פין רענדאם סעמפלינגס אין אדורך גיין יעדעס איינס מיט טיפקייט (נאר בתנאי אז מיר האבען פאן אין די פראסעסס), אין זען וויפעל פין די סעמפלינגס זענען מיר אנגעקומען צו א אונעסט פארשטאנד אינעם דרוש. איז דאס נישט א פעיר וועג?
ווען מיר דיעלן מיט א יעדע דרש באזונדער זאלען מיר נישט ניצען אונזער פריקאנסיוועד איידייעס אפצווענדען די הבנה. מיר דארפען צוגיין מיט א קלין סלעיט.

[יאיר]

מח שליט, אויב דו ווילסט אריינגיין אין א פראפעסיע, פאלג מיין עצה און ווער נישט קיין פראפעסאר אוו ענטשעינט ניער איסטערן רעליגיעס. איך וואלט דיר ענדערש געראטן צו ווערן א לויער, ווייל מיט דיין חוש ההסברה און ברייטע פאנטאזיע דארף איך זיך ציפן די הענט זיך צו דערמאנען אז דו ביסט נישט גערעכט...

אין דו ווער נישט קיין סייענטיסט. ווייל דארטן קען מען נישט ארויסלויפען אויב די עקספערימענט גייט נישט לויט דיין פריקאנסיוועד טעאריעס.

דו מיינסט אודאי צו זאגן, ווען א פילאזאף קומט אין א סייענטיפישע לאבראטאריע מאכן 'עקספערימענטן' דורך פילאזאפישע סברות.

[מוח שליט]

ר' יאיר,
דאס איז עס? מיר גייען ווערן בעיביס דא?

[יידל]

יידל,
גי צוריק צו פעידזש 3, אין פאנג אן פינעם זעקסטן תגובה דארט. ד"ה: אלזא ר' יאיר. קוק דארט מיין גאנצע גיוו ענד טעיק מיט ר' יאיר'ן.

איך פעינט דיך נישט אין א קארנער. מיר דארפען אבער גיין איינס אויף א מאל. דאס איז מיין גאנצע עקספערימענט דא. אוודאי איז אונזער הנחה קדומה אז די דרשות זענען עפעס גאר מאדנע. וויפיל מלמדים אדער אפי' מגידי שיעור גייען אריין אינעם טיפקייט פין א יעדען דרוש. ממילא ווערט דאס שוין באן אונז פשוט אז עס איז אזוי נו. אבער כדי פעסטצושטעלן אויב מיר קענען טאקע נישט פארשטיין די מהלך הדרוש, דארפען מיר נעמען א געוויסע מספר פין רענדאם סעמפלינגס אין אדורך גיין יעדעס איינס מיט טיפקייט (נאר בתנאי אז מיר האבען פאן אין די פראסעסס), אין זען וויפעל פין די סעמפלינגס זענען מיר אנגעקומען צו א אונעסט פארשטאנד אינעם דרוש. איז דאס נישט א פעיר וועג?
ווען מיר דיעלן מיט א יעדע דרש באזונדער זאלען מיר נישט ניצען אונזער פריקאנסיוועד איידייעס אפצווענדען די הבנה. מיר דארפען צוגיין מיט א קלין סלעיט.

עס איז ערב שבת און די צייט איז קורץ, כ'וועל מער מעיין זיין אין דיינע ווערטער אויפן דריטן בלאט מוצאי שבת אי"ה. יעצט אויפן מינוט וויל איך נאר מעיר זיין אז דו האסט נישט געענטפערט מיין קושיא. אודאי זענען דרשות במשוכל ראשון מאדנע. איך טענה אבער אז די סיבות דערצו זענען נישט אז די דרשות אליינס זענען מאדנע, נאר די הנחות וואס דו האסט וואס צוליב זיי מאכסטו דרשות, זענען מאדנע. איינמאל דו איבערצייגסט מיר אז ס'קען נישט זיין אז חמורבי האט געשריבן פשוט פשט און ס'דא א סיבה פארוואס דו מוזט איבעראל זוכן א טיפערע און באהאלטענע הבנה, דארף איך שוין נישט קיין הסבר אין קיין דרשות, איך וועל גלייך פארשטיין אז חמורבי האט מיר מרמז געווען "קולני" בלשון יחיד וכו'. ווען דו ברענגסט א דרשה אלץ דוגמא, ווייז מיר נישט וויאזוי די דרשה גייט פון פוינט A (די פסוק) צו פוינט B (די דרשה), נאר ווייז מיר וועלכע הנחה האט געהייסן נעמען דעם וועג פון פוינט A צו פוינט B. אויב טענה'סטו אז אין דעם פאל פון בן סורר ומורה איז די הנחה א "לאקאלער" הנחה, דאס הייסט אז בן סוור ומורה איז עפעס וואס כו"ע מודי אז עס קען נישט מיינען כפשוטו און דערפאר דארף מען דרש'ענען, דאן איז דאס א שלעכטע סעמפל, וויבאלד מיר דארפן סעמפלס וואס די הנחות זענען לא ללמד על עצמן יצאו אלא ללמד על הכלל כולו יצאו. כ'האף אז כ'האב מיך גענוג קלאר ארויסגעברענגט.

[יאיר]

ר' יאיר,
דאס איז עס? מיר גייען ווערן בעיביס דא?

היות ס'איז ערב שבת און איך האב נישט קיין צייט פאר לאנגע הסברים, האב איך זיך געמוזט באגנוגן מיט קורצע ליצנות'דיגע הערות פור עי טשעינזש. ס'איז געזונט זיך צו אויסלופטערן אינמיטן א שווערער קאורט קעיס מיט א ווערטל...
גראדע ליגט עפעס ערנסטקייט אין מיינע תגובות. דער עפראוטש וואס דו נוצט פאר דיין עקספערימענט איז בכלל נישט פאסיג פאר דער נידון, עס איז נישטא קיין איין טאבלעט אדער פאפירוס וואס די פראפעסארן לערנען אזעלכע מאדנע פשטים בלויז צוליב א דקדוק פון קולינו, אדער ווייל עס שטימט נישט מיט אונזערע מאראלישע געדאנקעגאנג, נישט קיין חילוק וואספארא גרויסער פילאזאף האט עס געשריבן. ולעת עתה אסתגר בזה, דורכאויס שבת וועל איך מער אריינטראכטן אין דעם.

[kliger]

אז איינער גלייבט נישט אז "פרי עץ הדר" מיינט: טעם עצו ופריו שוה, איז ער אפיקורוס? איך בין נישט זיכער. און וואס געשעהט אויב מ'איז טועם דער עץ און מען זעהט אז לא קרב פריו לעצו, איינס איז ביטער און די אנדערע איז זיס, וועט מען אויפהערן צו נעמען אן אתרוג? (פארשטייט זיך אז "זיי", די סייענטיסט הייבן נישט אן צו פארשטיין וואס א "טעם" איז בכלל, ע"כ איז פשוט נישטא קיין מקום אפילו חושש צו זיין לדבריהם. - אהא, א בלוט-טעסט מעג מען נעמען שבת במקום סכנה, ווייל די סייענטיסט האבן אויסגעטראפן אז מ'קען דורך דעם עומד זיין אויך דער חולה'ס מצב. איי ס'איז דאך א מלאכה ממש?! ווען טויגן זיי יא, און ווען נישט?) - עכ"פ מ'וועט זיכער נישט אויפהערן צו נעמען אן אתרוג. פארוואס? ווייל איך נעם נישט קיין אתרוג צוליב דעם "דרש" פונעם פסוק.

פארוואס ווען די גמ' פרעגט "ואימא פלפלין"
ענפערט די גמ'
משום דלא אפשר היכי נעביד ננקוט חדא לא מינכרא לקיחתה ננקוט תרי או תלתא אחד אמר רחמנא ולא שנים ושלשה פירות הלכך לא אפשר
פארוואס ענפערט נישט די גמ' דיין פשוט'ע תירץ אז דאס איז אייביג אזוי געווען און יעדער ווייס דאס מדור דור?

[יאיר]

יידל, איך שטעל זיך פאר אז מח שליט קלערט אז אין אנדערע דרשות קען מען אויך טרעפן הנחות וואס האבן געשטיפט חז"ל להוציא המקראות מידי פשוטן, אדער אנדערע סיבות פארוואס די דרשות פעלן אויס, ממילא איז דאס יא א גוטער סעמפל.

[יידל]

אפשר האט מען שוין גערעדט דערפון דא (כ'האב נישט מיטגעהאלטן די אשכול ווען ס'נאך געווען בגו גלותא במשובה הקודמת אינעם וועבערמאן אשכול), כ'וועל זעך דאך דערוואגן צו פרעגן: איז דא א טעאלאגישן פראבלעם צו זאגן אז חז"ל זענען אליינס אויפגעקומען מיט די דרשות און מיר זענען מחוייב זיי אויסצופאלגן נישט משום מסורה נאר משום ועשית ככל אשר יורוך? איך ווייס אז דער רמב"ם איז זייער שארף קעגן אזא מהלך, איך ווייס אבער נישט פארוואס.
----

יידל, איך שטעל זיך פאר אז מח שליט קלערט אז אין אנדערע דרשות קען מען אויך טרעפן הנחות וואס האבן געשטיפט חז"ל להוציא המקראות מידי פשוטן, אדער אנדערע סיבות פארוואס די דרשות פעלן אויס, ממילא איז דאס יא א גוטער סעמפל.

דאס מיינט אז איבעראל וואו חז"ל האבן א דרשה, וועלן מיר זוכן לאקאלע הנחות וואס שטופן צו דרש, און ווי חז"ל האבן נישט געהאט קיין דרשה דארט וועלן מיר נישט זוכן לאקאלע הנחות כאטש ס'גאנץ מעגליך דא? דאס איז זייער סוביעקטיוו און וועט קיינעם נישט איבערצייגן חוץ דער וואס איז שוין איבערצייגט פון פאראויס.

[מוח שליט]

יידל,
הייסט עס, אויב וועסטו ווערן איבערצייגט אז אונזער חמורבשיער בוך דא איז דוקא געשריבען געווארען געקיצלט און געקינצלט מיט רמזימ'לעך אין נואנסען, מיטן ציל אז דער חכם זאל עס כאפען אין דרשנען הלכות דערפין, דעמאלטס שטימט דיר אלעס? ד.ה. אויב וועסטו האבען א אויטענטישער דאקומענט [קארבאן פערצען דעיטעד] פינעם פילוסוף/שרייבער בחצר בית המלך הגדול חמורבי, אז ער שרייבט געקינצלט מיט רמזים כדי מיר זאלן פארשטיין זאכן דערפין, איז האסטו נישט קיין שום פארבלעם מיט די מבנה הדרשות?

[נולד מאוחר]

ועשית ככל אשר יורוך מיינט נישט אביי און רבא. סמיינט סנהדרין.

[kliger]

אפשר האט מען שוין גערעדט דערפון דא (כ'האב נישט מיטגעהאלטן די אשכול ווען ס'נאך געווען בגו גלותא במשובה הקודמת אינעם וועבערמאן אשכול), כ'וועל זעך דאך דערוואגן צו פרעגן: איז דא א טעאלאגישן פראבלעם צו זאגן אז חז"ל זענען אליינס אויפגעקומען מיט די דרשות און מיר זענען מחוייב זיי אויסצופאלגן נישט משום מסורה נאר משום ועשית ככל אשר יורוך? איך ווייס אז דער רמב"ם איז זייער שארף קעגן אזא מהלך, איך ווייס אבער נישט פארוואס.
----

ווייל די צדוקים האבן געהאלטן אז "זיי" זענען די ועשית ככל אשר יורוך ח"ו

[יידל]

ניין, צדוקים האבן געהאלטן אז פשוט פשט אווערריידס ועשית.