נייעס איבער ארכעאלאגישע אנטדעקונגען

[ברזלי הגלעדי]

לויט ווי איך געדענק האבן די ארכעאלאגן שטענדיג קלאר פינאנדערגעשיידט די אידישע באוואוינונג פון די כנעני'שע באוואוינונג אין אור אלטן ישראל, דורכ'ן זען לויט די איבערבלייבענישן פון די בהמות, ווייל נאר אין די אידישע וואוינערטער טרעפט מען נישט קיין חזיר.

כנענים מלעגן מקריב זיין חזר?(געגעסן יא)

אמאליגע הקרבות איז געגאנגען צוזאמען מיט'ן עסן, עס איז נישט געווען צוויי באזונדערע זאכן. ארכעאלאגן האלטן אז איז דער עיקר פוינט פון מקריב זיין קרבנות פאר די אפגעטער אין די אור אלטע צייטן איז לכתחילה געווען כדי צו בארעכטיגן דאס הרג'ענען בהמות און זיי אויפעסן, עס איז געווען אזא אופן פון פארגיטיגן די געטער פאר די עולה פון עסן פלייש.[/

ר יאיר א לינק צו א שטודיע אויף די טאפיק וואלט געווען העלפפול

[ברזלי הגלעדי]

מיר איז דער עיקר חידוש דער גרויסקייט פון דעם טעמפל און דער נאנטקייט צום מקום המקדש. דאס ווייזט אז עס איז נישט סתם געווען צואווארפן במות אין עקן פון ארץ ישראל, א שטייגער ווי די די עגלים וואס ירבעם האט אויפגעשטעלט דירעקט צו אפהאלטן די בני ישראל זיך צו שלעפן קיין ירושלים, נאר ביים מקום המקדש זענען געווען נאך מקדשים, און כלל ישראל האט דאס נישט געזען פאר א סתירה. ווייל וואס פעלט אויס א במה ווען דו קענסט גיין עטליכע מינוט ווייטער און האבן דעם צענטראלן פראכטפול בית המקדש פון שלמה?

אמת אז די גרויסקייט איז א חידוש אבער די תקופה איז אסאך וויכטיגער. אויב עס איז געווען בימי שלמה קומט אויס אז ציון אין די בהמק זענען קיינמאל נישט געווען אנגענימען ביי גאנץ עם ישראל

[יאיר]

לויט ווי איך געדענק האבן די ארכעאלאגן שטענדיג קלאר פינאנדערגעשיידט די אידישע באוואוינונג פון די כנעני'שע באוואוינונג אין אור אלטן ישראל, דורכ'ן זען לויט די איבערבלייבענישן פון די בהמות, ווייל נאר אין די אידישע וואוינערטער טרעפט מען נישט קיין חזיר.

כנענים מלעגן מקריב זיין חזר?(געגעסן יא)

אמאליגע הקרבות איז געגאנגען צוזאמען מיט'ן עסן, עס איז נישט געווען צוויי באזונדערע זאכן. ארכעאלאגן האלטן אז איז דער עיקר פוינט פון מקריב זיין קרבנות פאר די אפגעטער אין די אור אלטע צייטן איז לכתחילה געווען כדי צו בארעכטיגן דאס הרג'ענען בהמות און זיי אויפעסן, עס איז געווען אזא אופן פון פארגיטיגן די געטער פאר די עולה פון עסן פלייש.[/

ר יאיר א לינק צו א שטודיע אויף די טאפיק וואלט געווען העלפפול

אנטשולדיגט, איך האב זיך פארגעשטעלט אז ברזילי הגלעדי וועט אליין געדענקען, יעצט כאפ איך זיך אז אויפ'ן מזבח אין גלעד האט מען נישט מקריב געווען קיין קרבנות (יהושע כב) און און איר זענט נייגעריג ווי אזוי ס'איז צוגעגאנגען ביי אייערע ברידער אין יהודה .
http://www.biblicalarchaeology.org/dail ... nt-israel/

[ברזלי הגלעדי]

היא הנותנת אז איר זענט געגאנגען אין מלחמה מן הסתם האט מען ביי אייך אין ארץ ישראל נאר מקריב געווען אין שילה איך בין דאך געווען פארנומען מיט אנדערע זאכן כמבואר בחזל

[לעיקוואד]

איז וואס איז למסקנה, אז מדארף שוין נישט זיין מיצר ודואג אויפן חורבן בית המקדש ווארום אונזערע זיידעס האבען אויך בשעת בנינו זיך נישט צופיל צוטון געמאכט דערפון?

[יאיר]

איז וואס איז למסקנה, אז מדארף שוין נישט זיין מיצר ודואג אויפן חורבן בית המקדש ווארום אונזערע זיידעס האבען אויך בשעת בנינו זיך נישט צופיל צוטון געמאכט דערפון?

אויב מיר וועלן ציען מסקנות פון ארכעאלאגישע אנטדעקונגען, שיין וועלן מיר אויסזען...

[יאיר]

היא הנותנת אז איר זענט געגאנגען אין מלחמה מן הסתם האט מען ביי אייך אין ארץ ישראל נאר מקריב געווען אין שילה איך בין דאך געווען פארנומען מיט אנדערע זאכן כמבואר בחזל

איך בין געווען פארנומען בויען מיינע חוות יאיר, געדענקסט נישט? מיר זענען דאך געווען שכנים אינדערהיים אין גלעד.

[ברזלי הגלעדי]

היא הנותנת אז איר זענט געגאנגען אין מלחמה מן הסתם האט מען ביי אייך אין ארץ ישראל נאר מקריב געווען אין שילה איך בין דאך געווען פארנומען מיט אנדערע זאכן כמבואר בחזל

איך בין געווען פארנומען בויען מיינע חוות יאיר, געדענקסט נישט? מיר זענען דאך געווען שכנים אינדערהיים אין גלעד.

נאאא איך בין דאך ערשט געווען אין די צייטן פין דוד המלך ליידער בין איך שוין געווען אלט דעמאלס (קענסט דע ווארט פין פייוויש שוורץ מיט די רבי׳ס). כא כא

[לעיקוואד]

איז וואס איז למסקנה, אז מדארף שוין נישט זיין מיצר ודואג אויפן חורבן בית המקדש ווארום אונזערע זיידעס האבען אויך בשעת בנינו זיך נישט צופיל צוטון געמאכט דערפון?

אויב מיר וועלן ציען מסקנות פון ארכעאלאגישע אנטדעקונגען, שיין וועלן מיר אויסזען...

און וואס איז מיט דער מציאות אז אויך היינט קימערט זיך כמעט קיננער נישט עכט מיט'ן בית המקדש?
שוין, איז דאך דער היינטיגע מציאות שוין גלייך צו דער ארכיאלאגישע מציאות.
אלזא, זאג קלאר, אז מיר וועלן ציען מסקנות פון דער מציאות, שיין וועלן מיר אויסזעהן..
די מסורת איז שוין לאנג לאנג אז פון מציאות מאכען מיר זיך נישט צו טוהן, נאר מזאגט ליידער ליידער מהאלט נישט דערביי, כאז כן היום.
ובעומק אולי ההבנה שהמציאות עצמה היא חטא. ודוק היטב כי עמוק הוא.

[יאיר]

וועלכער מציאות איז א חטא, דער מציאות אז מען מאכט זיך נישט צו טאן פונ'ם מציאות, אדער אז דער מציאות האלט שוין ליידער אזוי ווייט אז מען קען זיך שוין נישט צו טון מאכן פון עס?

[לעיקוואד]

דאס גופא אז עס איז דא אזא זאך ווי מציאות איז א חטא. וווארום דער אמת איז דאך מעטאפיזיש און איז נישט א חלק פונ'ם פשוטן מציאות.

(כמובן שלדבריהם קאמר וליה לא סבירא ליה הכי)

[יידל]

ארכעאלאגישע אנטדעקונגען אין די דרעינס פון רוימישע באדע הייזער צייגן אז א מרחץ איז נישט בלויז געווען א פלאץ זיך אפצואוואשן נאר אויך א פלאץ ווי מ'האט סאציאלאזירט און אנגענעם פארברענגט מיט חבירים. http://www.livescience.com/26202-drain- ... baths.html

[יאיר]

ארכעאלאגן האבן אנטדעקט עטליכע דריי טויזנט יעריגע ערדענע כלים אין עגיפטן, וואו מען האט באהאלטן איברים פון רייכע מענטשן אדער שרים (נאר זיי האבן זיך עס געקענט ערלויבן) מיט'ן חלום אז ווען זיי וועלן אויפשטיין תחיית המתים וועלן זיי קענען נוצן זייערע איברים. אויף די כלים זענען אויסגעשניצט בילדער פון זייערע אפגעטער.

[יאיר]

דאס איז נישט קיין ממש נייע אנטדעקונג. ארכעאלאגן האבן אנטדעקט א האלב יאר צוריק א זיגל ממש ביים הר הבית פון די צייטן פון דעם ערשטן בית המקדש, צירקע 2,700 יאר צוריק. דער זיגל איז א טייערער שטיין וואס איז אויפגעקריצט אויף זיך דעם נאמען "מתניהו בן ה..." דאס איבריגע איז אומליינבאר. מען פלעגט נוצן די זיגלען צו איינקריצן אין ווייכע ליים ביים פארזיגלען א דאקומענט, און ווען דער ליים האט זיך פארהארטעוועט האט מען נישט געקענט עפענען דעם דאקומענט, אזוי האט מען געוואוסט אז קיינער האט עס נישט גערירט.

[ברזלי הגלעדי]

ארכעאלאגן האבן אנטדעקט עטליכע דריי טויזנט יעריגע ערדענע כלים אין עגיפטן, וואו מען האט באהאלטן איברים פון רייכע מענטשן אדער שרים (נאר זיי האבן זיך עס געקענט ערלויבן) מיט'ן חלום אז ווען זיי וועלן אויפשטיין תחיית המתים וועלן זיי קענען נוצן זייערע איברים. אויף די כלים זענען אויסגעשניצט בילדער פון זייערע אפגעטער.

ווי אזוי קען מען וויסען אז זיי האבען געגלייבט און תחיית המתים.אפשר האבען זיי סתם נישט געוואלט די רימה ותולעה זאל שולט זייו (אן פאסטען שובבים)

[יאיר]

דער גלויבן אין א נייע לעבן נאכ'ן טויט אדער תחיית המתים איז געווען איינע פון די סאמע יסודות פון די עגיפטישע רעליגיעס, דערפאר האבן זיי געמאכט חניטה און פרעזערווד זייערע קערפערס און אברים.

[יאיר]

אין משכן שילה האט די שכינה גערוט פאר 363 יאר, ביז עס איז געווען א מלחמה מיט די פלשתים און די אידן האבן עס איבערגעלאזט. אין נ"ך שטייט נישט קלאר אויב מען האט עס חרוב געמאכט, אבער פון געוויסע פסוקים איז יא משמע אזוי, ווי אין תהלים וואו עס שטייט ויטוש משכן שילה, און אין ירמיהו פרק ז': ועשיתי לבית הזה אשר נקרא שמי עליו אשר אתם בוטחים בו ולמקום אשר נתתי לכם ולאבותיכם כאשר עשיתי לשילו. און אין פרק כ"ו, מדוע נבית בשם ה׳ לאמר כשלו יהיה הבית הזה והעיר הזאת תחרב מאין יושב. פון די גמרא (יומא ט') מפני מה חרב שילה, איז אויך משמע אז עס איז חרוב געווארן, אבער דער חזון איש (קדשים קמא סי' מ"א ס"ק יח) שרייבט: והנה לא מצינו בכתוב שחרבה שילה אלא נראה שאחר מיתת עלי הועתק המשכן משילה עכ״ל.
לעצטנס האבן ארכעאלאגן אנטדעקט אן איבערבלייבעניש ביים תל שילה וואס קען ווארפן א ליכט איבער די מיסטעריע, קודם האבן זיי געטראפן איבערבלייבענישן פון א געביידע, וואס דער בארימטער ארכעאלאג ישראל פינקלשטיין האלט אז דאס איז דער משכן שילה. און ערשט לעצטנס האט מען געטראפן אויף יענעם פלאץ א וואזע, דער וואזע איז דאטירט געווארן פונקטליך צום דאטום פון די אנגעבליכע חורבן משכן שילה, און אינעווייניג האט מען געטראפן אש, וואס קען זיין א דירעקטע איבערבלייבעניש פון חורבן שילה!
יעצט איז געקומען די שלעכטע בשורה אז דער וואזע איז גע'גנב'ט געווארן פון דעם סייט. עס איז נישט צום געפינען. מען איז חושד אז די חזונאיש'ניקעס האבן געהערט אז מען גייט מעגליך אויפווייזן אז דער חזון איש איז נישט געווען גערעכט און עס איז יא חרוב געווארן, דעריבער האבן זיי אפגעטראגן דערמיט.

א בילד פון די וואזע

[ברזלי הגלעדי]

אין משכן שילה האט די שכינה גערוט פאר 363 יאר, ביז עס איז געווען א מלחמה מיט די פלשתים און די אידן האבן עס איבערגעלאזט. אין נ"ך שטייט נישט קלאר אויב מען האט עס חרוב געמאכט, אבער פון געוויסע פסוקים איז יא משמע אזוי, ווי אין תהלים וואו עס שטייט ויטוש משכן שילה, און אין ירמיהו פרק ז': ועשיתי לבית הזה אשר נקרא שמי עליו אשר אתם בוטחים בו ולמקום אשר נתתי לכם ולאבותיכם כאשר עשיתי לשילו. און אין פרק כ"ו, מדוע נבית בשם ה׳ לאמר כשלו יהיה הבית הזה והעיר הזאת תחרב מאין יושב. פון די גמרא (יומא ט') מפני מה חרב שילה, איז אויך משמע אז עס איז חרוב געווארן, אבער דער חזון איש (קדשים קמא סי' מ"א ס"ק יח) שרייבט: והנה לא מצינו בכתוב שחרבה שילה אלא נראה שאחר מיתת עלי הועתק המשכן משילה עכ״ל.
לעצטנס האבן ארכעאלאגן אנטדעקט אן איבערבלייבעניש ביים תל שילה וואס קען ווארפן א ליכט איבער די מיסטעריע, קודם האבן זיי געטראפן איבערבלייבענישן פון א געביידע, וואס דער בארימטער ארכעאלאג ישראל פינקלשטיין האלט אז דאס איז דער משכן שילה. און ערשט לעצטנס האט מען געטראפן אויף יענעם פלאץ א וואזע, דער וואזע איז דאטירט געווארן פונקטליך צום דאטום פון די אנגעבליכע חורבן משכן שילה, און אינעווייניג האט מען געטראפן אש, וואס קען זיין א דירעקטע איבערבלייבעניש פון חורבן שילה!
יעצט איז געקומען די שלעכטע בשורה אז דער וואזע איז גע'גנב'ט געווארן פון דעם סייט. עס איז נישט צום געפינען. מען איז חושד אז די חזונאיש'ניקעס האבן געהערט אז מען גייט מעגליך אויפווייזן אז דער חזון איש איז נישט געווען גערעכט און עס איז יא חרוב געווארן, דעריבער האבן זיי אפגעטראגן דערמיט.

א בילד פון די וואזע

[ברזלי הגלעדי]

אין משכן שילה האט די שכינה גערוט פאר 363 יאר, ביז עס איז געווען א מלחמה מיט די פלשתים און די אידן האבן עס איבערגעלאזט. אין נ"ך שטייט נישט קלאר אויב מען האט עס חרוב געמאכט, אבער פון געוויסע פסוקים איז יא משמע אזוי, ווי אין תהלים וואו עס שטייט ויטוש משכן שילה, און אין ירמיהו פרק ז': ועשיתי לבית הזה אשר נקרא שמי עליו אשר אתם בוטחים בו ולמקום אשר נתתי לכם ולאבותיכם כאשר עשיתי לשילו. און אין פרק כ"ו, מדוע נבית בשם ה׳ לאמר כשלו יהיה הבית הזה והעיר הזאת תחרב מאין יושב. פון די גמרא (יומא ט') מפני מה חרב שילה, איז אויך משמע אז עס איז חרוב געווארן, אבער דער חזון איש (קדשים קמא סי' מ"א ס"ק יח) שרייבט: והנה לא מצינו בכתוב שחרבה שילה אלא נראה שאחר מיתת עלי הועתק המשכן משילה עכ״ל.
לעצטנס האבן ארכעאלאגן אנטדעקט אן איבערבלייבעניש ביים תל שילה וואס קען ווארפן א ליכט איבער די מיסטעריע, קודם האבן זיי געטראפן איבערבלייבענישן פון א געביידע, וואס דער בארימטער ארכעאלאג ישראל פינקלשטיין האלט אז דאס איז דער משכן שילה. און ערשט לעצטנס האט מען געטראפן אויף יענעם פלאץ א וואזע, דער וואזע איז דאטירט געווארן פונקטליך צום דאטום פון די אנגעבליכע חורבן משכן שילה, און אינעווייניג האט מען געטראפן אש, וואס קען זיין א דירעקטע איבערבלייבעניש פון חורבן שילה!
יעצט איז געקומען די שלעכטע בשורה אז דער וואזע איז גע'גנב'ט געווארן פון דעם סייט. עס איז נישט צום געפינען. מען איז חושד אז די חזונאיש'ניקעס האבן געהערט אז מען גייט מעגליך אויפווייזן אז דער חזון איש איז נישט געווען גערעכט און עס איז יא חרוב געווארן, דעריבער האבן זיי אפגעטראגן דערמיט.

א בילד פון די וואזע

אין פסוק שטייט דאך אז עלי איז אראפגעפאלען ווען ער האט געהערט אז די פלישתים האבען געפאנגען די ארון איז דאך משמע זיי האבען עס איינגענומען, און די גמרא זאגט דאך אז צווישען שילה און גבעון איז א במה מותר אויב האט מען נאר אריבער געפלאנצט די מקדש ווען איז די במה געווען מותר

[יאיר]

עס שטייט טאקע אז זיי האבן גע'גנב'ט די ארון, אבער עס שטייט נישט אז זיי האבן חרוב געמאכט די משכן. אין תשו' חתם סופר (או"ח סי' לב) שטייט אז וויבאלד די פלשתים האבן עס מחלל געווען האבן די אידן עס אליין געמעגט צונעמען. אבער פון דעם געפינס איז משמע אז די פלשתים האבן עס חרוב געמאכט, ווייל די אידן וואלטן עס דאך נישט פארברענט.
אין גמרא שטייט אז צווישן שילה און בית ראשון איז במות געווען מותר, נישט צווישן שילה און נוב וגבעון.

[ונבנתה העיר]

אין פסוק שטייט דאך אז עלי איז אראפגעפאלען ווען ער האט געהערט אז די פלישתים האבען געפאנגען די ארון איז דאך משמע זיי האבען עס איינגענומען,

מען האט ארויסגענומען דעם ארון למלחמה, דארט האבן זיי דאס פארכאפט.

[ברזלי הגלעדי]

עס שטייט טאקע אז זיי האבן גע'גנב'ט די ארון, אבער עס שטייט נישט אז זיי האבן חרוב געמאכט די משכן. אין תשו' חתם סופר (או"ח סי' לב) שטייט אז וויבאלד די פלשתים האבן עס מחלל געווען האבן די אידן עס אליין געמעגט צונעמען. אבער פון דעם געפינס איז משמע אז די פלשתים האבן עס חרוב געמאכט, ווייל די אידן וואלטן עס דאך נישט פארברענט.
אין גמרא שטייט אז צווישן שילה און בית ראשון איז במות געווען מותר, נישט צווישן שילה און נוב וגבעון.

סליחה, עס איז שוין צייט פאר חזרה מקרא מלא היא אז די יודען האבען ארויסגעטראגען די ארון צים פראנט
מיין צווייטע נקודה איז געווען אז אויב שילו איז נישט חרוב געווארען נאר עס האט געמובט פארוואס זענען במות מותר געווארען(עס איז דאך געווען א משכן די גאנצע צייט) אין ירושלמי איז אבער מבואר אז וויבאלד די ארון איז נישט געווען על מקומו זענען במות מותרת

[ברזלי הגלעדי]

אין פסוק שטייט דאך אז עלי איז אראפגעפאלען ווען ער האט געהערט אז די פלישתים האבען געפאנגען די ארון איז דאך משמע זיי האבען עס איינגענומען,

מען האט ארויסגענומען דעם ארון למלחמה, דארט האבן זיי דאס פארכאפט.

נכון, ומקרא מלא היא. סליחה