ווען שכל פירט צו פאנאטיזם

[פשוט-קאמפליצירט]

דורכאויס דער אזויגערופענער "קולטורעלער רעוואלוציע" פון די 60ער און 70ער יארן, האט א ריזיגע צאל פון דעם אמעריקאנישן יוגנט זיך געקערט צו די מזרח טראדיציעס. אנטוישט אין דער פוסטקייט און אויבערפלעכליכקייט פון דעם מערב-וועלט לעבן, האבן יענע יונגעלייט געזוכט ספיריטואלן סיפוק אין די עקזאטישע לערעס און פראקטיקס פון בודאיזם און טאאיזם -- יאגא, מעדיטאציע, ספיריטואלע דערוואכונג, אא"וו.

זייער א סך אידישע יוגנטליכע האבן דעמאלט עקספערימענטירט מיט די מזרח קולטורן. דער לעגענדארער שלמה קארליבאך איז דעמאלט ארומגעפארן באזוכן בודאיסטישע אשראמס און דארט אויסגעזוכט אידישע קינדער, וועמען ער האט צוריקגעברענגט צום שורש. די גורוס פירן זיך אז ווען עמיצער קומט צו זיי ווערן א תלמיד, בייט מען יענעם דעם נאמען. קארליבאך האט אמאל דערציילט אז ווען ער פלעגט אנקומען צו אזא אשראם און פרעגן דעם עולם דארט זייערע נעמען, פלעגט ער באקומען נעמען פון אינדיע און דער קולטור דארט. פלעגט ער פרעגן צי דאס איז דער נאמען וואס זיי האבן באקומען ביים געבורט, אדער שפעטער, פונעם גורו. האט זיך תמיד ארויסגעשטעלט אז א שיינער פראצענט פון די מאנקס דארט "זענען געווען משהלעך און יאנקעלעך..."

די אידישע קינדער וואס האט געזוכט דאס גליק אין בודאיזם זענען בדרך כלל געקומען פון סעקולערע און אסימילירטע משפחות, וועמענס עלטערן אדער אור-עלטערן האבן קומענדיג קיין אמעריקע פון זיך אראפגעווארפן אידישקייט, וואס זיי האבן געזען ווי אפגעשטויבטע, אפגעלעבטע שיריים-איבערבלייבענישן פון אן אבערגלויביגן אמאל. זייערע קינדער, וועלכע זענען אויסגעוואקסן מיט דער אמעריקאנער קולטור, האבן אבער עווענטועל זיך געקערט צו בודאיזם, וואס איז באזירט אויף געדאנקען און מיטאסן וואס שטייגן ווייט איבער די מעשיות פון, להבדיל, דער תורה. אין בודאיזם זענען פאראן געטער מיט צען קעפ, וואס שלאגן זיך מיט געטער וואס פארמאגן פיר פאר הענט, אא"וו. די מלחמות און אקטיוויטעטן פון די בודאיסטישע געטער זענען סך פאנטאסטישער און עזאטעריש ווי די פון מסורת אידישקייט. אין פארגלייך צו בודאיזם, זענען די ניסים וואס דערמאנט אין אונזער תורה ממש ראציאנאלע, טאג-טעגליכע געשעענישן.

ס'איז טשעקאווע ווי די אידן וואס האבן גע'פטר'ט די "אומ'שכל'דיגע" אידישקייט דרך החיים, נאר אז זייערע קינדער זאלן זיך זיך אנטאן מאדנע רויטע קליידער, זיך געבן אינדיאנישע נעמען, זיך אפזאגן פון דער וועלט, און זיצן רוב פונעם מעת לעת מיט די פיס צוזאמגענומען, אויגן פארמאכט, ווארטנדיג אויף א השראה...

זעט אויס אז ספיריטואליסטישע איבערלעבענישן איז עפעס פון וואס די נשמה קען זיך זייער שווער באפרייען, און דער מענטש האט א ברירה אדער צו זוכן דעם "אוצר אונטער'ן אויוון", אדער פארן קיין קראקע און געוואויר ווערן אז ער דארף זיך אומקערן אהיים צו געפינען וואס זיין הארץ זוכט.

[יידל]

א שיינע אבזערוואציע, אבער די קעפל איז נישט ריכטיג. איך זע נישט ווי ס'שטעקט דא שכל וואס פירט צו פאנאטיזם. אויב עפעס וואלט די קעפעל געדארפט זיין "ווען אפילו שכל קען נישט אפהאלטן פאנאטיזם".

[atmybest]

וואספארא קולטור האבן דער מענטשן היינט?

[פשוט-קאמפליצירט]

א שיינע אבזערוואציע, אבער די קעפל איז נישט ריכטיג. איך זע נישט ווי ס'שטעקט דא שכל וואס פירט צו פאנאטיזם. אויב עפעס וואלט די קעפעל געדארפט זיין "ווען אפילו שכל קען נישט אפהאלטן פאנאטיזם".

גערעכט. למען האמת, האבן זיי דען אוועקגעווארפן זייער מסורה מכוח שכל? איך ניץ דעם לשון בני אדם.

וואספארא קולטור האבן דער מענטשן היינט?

ווענדט זיך ווער. קארליבאך האט נישט אוועקגעשטעלט א נייע אידישקייט/קולטור. א סך פון זיי האט ער געשיקט קיין ארץ ישראל. זיין ישוב "מושב מודיעין" איז געגרינדעט געווארן מיט זיי.

כ'שטעל זיך פאר אז יעדער האט געענדיגט אנדערש. פאראן א סך וואס זענען פרום געווארן, אבער "אריינגעברענגט" א סך פון זייערע איבערלעבענישן אין אידישקייט. הרב עקיבא טאץ איז איין אזא גדול וואס גיט זיך אפ מיט מעדיטאציע און ווייזט אן אז מעדיטאציע איז פונקט איז טייל פון יהדות (און אנדערע טראדיציעס) ווי בודאיזם. הרב טאץ איז באזונדערס בארימט פאר זיין בוך, בריוו צו א אידישן בודאיסט.

באקאנט איז אויך הרב ארי' קאפלאן, וועלכער איז געווען א פיאנער מיט זיינע אקאדעמישע ווערק איבער דעם נושא.

[נולד מאוחר]

גערעדט אמאל צי א באדיסט זיי האבן אויך די מרכה וואס אידישקייט האט. אז באדיסים ארגענעל האט נישט קיין געטער און משוגאסן. סאיז פארדרייט געווארן שפעטער ווען די קליינע מוחות זענען געווארן רבי'ס.
באדעה אליינס דאכטזיך האט קיינמאל נישט גערעדט פון גאט, און אלע אנדער זייער סימבאלס און קאלירן.

[פשוט-קאמפליצירט]

גערעדט אמאל צי א באדיסט זיי האבן אויך די מרכה וואס אידישקייט האט. אז באדיסים ארגענעל האט נישט קיין געטער און משוגאסן. סאיז פארדרייט געווארן שפעטער ווען די קליינע מוחות זענען געווארן רבי'ס.
באדעה אליינס דאכטזיך האט קיינמאל נישט גערעדט פון גאט, און אלע אנדער זייער סימבאלס און קאלירן.

פונקט ווי איבעראל, איז אין בודאיזם אויך פאראן מער ווי איין שיטה און אינטערפערטאציע. איך גלייב אז יענער איז געקומען פון איין אזא רעפארמירטער שיטה. בודאיזם האט באשטימט יא "געטער און משוגעת'ן". פאראן אזעלכע וואס פרואווען אריינטייטשן אז די זאכן דארפן גענומען ווערן סימבאליש. אבער אפילו סימבאליש, ווערן די געטער גענומען זייער ערנסט.

בודא האט כמעט נישט גערעדט, בכלל -- נישט פון ג-ט און נישט פון עפעס אנדערש. וואס יא, בודא זעלבסט ווערט באטראכט ווי א פערקערפערונג פון א ג-ט אויף דער וועלט. לויט רוב שיטות לעבט בודא אויף אייביג; ער האלט אין איין אראפקומען אין אנדערע גופים, און ס'איז טייל פון אן ענדלאזער ציקל.

[לעיקוואד]

לאמיר אייך פרעגן:
אויב האלט איר אז עס איז דא עפעס א אמת אין ספיריטואליטי , איז וואס איז א נפקא מינה צו ער טרעפט עס דא אדער דארט און וואסארא נאמען עס (און ער) האט? דאס איז איינע פון מיינע עיקר קשיות אויף עקיבא ט'ץ'ס ביכל, א האלב פון דער ביכל איז פארנומען מוכיח זיין אז די אלע טיפקייטן וואס איז דא אין באדיזם איז דא אויך אין יידושקייט כעין זה אדער על דרך זה. וכאן הבן שואל, נו, אויב די מעלה פון יהדות איז אז עס פארשטייט אויך די טיפזיניגע געדאנקען פון באדעה, איז במה עדיף היהדות על הבודיזם? וואסאר הכרח איז צו טרעפן דער אוצר דווקא אונטער דער אויבן און נישט אין א צוייטער אויווען? מילא א חסידישער יונגערמאן וואס עס ציעט עם אזא געדאנק און ער וויל בלייבן א חסידישע יונגערמאן, פארשטיי איך ער האט א אינטערעס דאס טרעפו אין יהדות, אבער איינער וואס לכתחילה האט מיט יהדות נישט קיין סאך איינגעלייגט, מה לי הכא מה לי התם?

צוייטענס, דער ביכל פון עקיבא טאץ'ן איז אין אסאך וועגן א קלאסישע מערבישע קאפ וואס פארשטייט נישט די רעיונות פון מזרח וואס זיי זאגען, אסאך פון זיינע טענות קעגן זיי איז אזוי נאריש אז עס איז שווער צו גלייבען אז א מענטש ווי עם האלט אזוי, נאר אויב איז עס א געוויסע בלאק פון דער וועסטערן מיינדסעט וואס כאפט נישט וואס מרעדט צו עם ווען מאיז עם מסביר אן אנדערע קוק אויך די וועלט.

ר' פשוט קמאפליצירט, אנטשולדיגטס, אבער איר האט אינגאנצען מסלף געווען דער מהות פון בודיזם.
בודיזם איז אויסדריקליך נישט קיין רעליגע וואס פוקוס'ט אויף גאט בכלל. עס זענען דא בודיסטן עובדי ע"ז וכו' און אסאך סארט, אבער דער עיקר געדאנק פון דער בודהה איז פשוט א וועג וויאזוי א מענטש זאל ארויסגיין פון לעבן פון ייסורים צו א ענלייטענד לעבן דורך מבטל זיין זיינע רצונות וכו'. ער האט אפשר נישט מכחיש געווען געטער, אבער אויך נישט געגעבן קיין שום חשיבות פאר זיי. למעשה איז ער קעגן מחשיב זיין א שום זאך אלץ יש. דאס וואס דו רעסט פון בודדה נעטשור איז נאר דער נקודה זעלבסט, נישט אז איינער דינט בודהה אליינס, נאר דער הכרה אז אלץ איז גארנישט דאס רופן זיי בודהה. אויב זוכט איינער א רוחניותדיגע וועג, איז דווקא בודיזם איינע פון די מערסטע שכלדיגע אופציעס, עס מאכט זיך נישט צוטוהן פון קיין שום מיטעלאגיעס אדער נסים אדער קולות וברקים, און איז געבויט נאר אויף פשוטע אמתע רעיונות וואס עס פאדערט פון יעדער איינער צו אנערקענען אליינס. אן גלייבן קיינער, פשוט עס עקספיריענסען.

[פשוט-קאמפליצירט]

לאמיר אייך פרעגן:
אויב האלט איר אז עס איז דא עפעס א אמת אין ספיריטואליטי , איז וואס איז א נפקא מינה צו ער טרעפט עס דא אדער דארט און וואסארא נאמען עס (און ער) האט? דאס איז איינע פון מיינע עיקר קשיות אויף עקיבא ט'ץ'ס ביכל, א האלב פון דער ביכל איז פארנומען מוכיח זיין אז די אלע טיפקייטן וואס איז דא אין באדיזם איז דא אויך אין יידושקייט כעין זה אדער על דרך זה. וכאן הבן שואל, נו, אויב די מעלה פון יהדות איז אז עס פארשטייט אויך די טיפזיניגע געדאנקען פון באדעה, איז במה עדיף היהדות על הבודיזם? וואסאר הכרח איז צו טרעפן דער אוצר דווקא אונטער דער אויבן און נישט אין א צוייטער אויווען? מילא א חסידישער יונגערמאן וואס עס ציעט עם אזא געדאנק און ער וויל בלייבן א חסידישע יונגערמאן, פארשטיי איך ער האט א אינטערעס דאס טרעפו אין יהדות, אבער איינער וואס לכתחילה האט מיט יהדות נישט קיין סאך איינגעלייגט, מה לי הכא מה לי התם?

מאן יימר אז ספיריטואליזם איז די סיבה פארוואס עמיצער זאל בלייבן ביי אידישקייט? די נקודה דא איז נאר אזויפיל, אז אויב זוכסטו א רוחניותדיגע איבערלעבעניש, מוזטו נישט גיין צום ווייטן מזרח, ווייל מען קען דאס זעלבע געפינען אין אידישקייט. זהו.

צוייטענס, דער ביכל פון עקיבא טאץ'ן איז אין אסאך וועגן א קלאסישע מערבישע קאפ וואס פארשטייט נישט די רעיונות פון מזרח וואס זיי זאגען, אסאך פון זיינע טענות קעגן זיי איז אזוי נאריש אז עס איז שווער צו גלייבען אז א מענטש ווי עם האלט אזוי, נאר אויב איז עס א געוויסע בלאק פון דער וועסטערן מיינדסעט וואס כאפט נישט וואס מרעדט צו עם ווען מאיז עם מסביר אן אנדערע קוק אויך די וועלט.

קענסט ברענגען א דוגמא? אזוי וועט זיין גרינגער צו פארשטיין איבער וואס מיר רעדן דא.

ר' פשוט קמאפליצירט, אנטשולדיגטס, אבער איר האט אינגאנצען מסלף געווען דער מהות פון בודיזם.
בודיזם איז אויסדריקליך נישט קיין רעליגע וואס פוקוס'ט אויף גאט בכלל. עס זענען דא בודיסטן עובדי ע"ז וכו' און אסאך סארט, אבער דער עיקר געדאנק פון דער בודהה איז פשוט א וועג וויאזוי א מענטש זאל ארויסגיין פון לעבן פון ייסורים צו א ענלייטענד לעבן דורך מבטל זיין זיינע רצונות וכו'. ער האט אפשר נישט מכחיש געווען געטער, אבער אויך נישט געגעבן קיין שום חשיבות פאר זיי. למעשה איז ער קעגן מחשיב זיין א שום זאך אלץ יש. דאס וואס דו רעסט פון בודדה נעטשור איז נאר דער נקודה זעלבסט, נישט אז איינער דינט בודהה אליינס, נאר דער הכרה אז אלץ איז גארנישט דאס רופן זיי בודהה. אויב זוכט איינער א רוחניותדיגע וועג, איז דווקא בודיזם איינע פון די מערסטע שכלדיגע אופציעס, עס מאכט זיך נישט צוטוהן פון קיין שום מיטעלאגיעס אדער נסים אדער קולות וברקים, און איז געבויט נאר אויף פשוטע אמתע רעיונות וואס עס פאדערט פון יעדער איינער צו אנערקענען אליינס. אן גלייבן קיינער, פשוט עס עקספיריענסען.

ביזט גערעכט מיט דעם פראקטישן חלק פון בודאיזם. בודאיזם איז אבער כולל מער ווי א מהלך החיים. זי איז א שיטה און זי האט אויך איר אייגענעם אפטייטש פון דער וועלט, דעם מענטש, און דעם באשאף. דא קומען אריין געטער און כוחות. בודאיזם איז קעגן מחשיב זיין "מאטעריאליזם" אלס יש. זי איז זייער, זייער דערפאר אז דער קאסמאס איז א גרויסער, וויכטיגער יש -- אן אמת גמור! ס'איז נאר אז דער אופן ווי דער מענטש באנעמט די בריאה *דא* איז אן אילוזיע און דערפאר טאר עס נישט געגעבן ווערן קיין חשיבות.

פון די סאמע וויכטיגע (אויב נישט ממש וויכטיגסטע) זאכן אין בודאיזם איז "נירוואנא". "ארויסגיין פון יסורים" איז נאר א פרט פון "ענלייטמענט" -- ס'איז פיל מער ווי דעם.

בודאיזם ווי א קולטור מאכט זיך בפירוש יא צוטאן פון מיטאלאגיעס -- און אויף א גרעסערן פארנעם ווי יהדות. ווען עס קומט למעשה, פאדערט בודאיזם אויך פונעם מענטש א סך -- גאר א סך! דער צילפונקט פון בודאיזם, נירוואנא, איז דווקא עפעס וואס האט גארנישט מיט שכל און לאגיק. ס'איז, ווי דו זאגסט, אן עקספיריענס, וואס קען בשום אופן נישט איבערגעגעבן ווערן אין ווערטער. ס'איז עפעס וואס דער מענטש מוז אליין איבערלעבן צו פארשטיין. כדי אנצוקומען אהין, פאדערט בודאיזם גאר א סך. (אפשר בודאיזם אליין פאדערט נישט; למעשה במציאות פאדערן כמעט אלע גורוס גאר א סך פון זייערע תלמידים. עס זענען פאראן געציילטע אויסנאמען -- למשל "אושאו"; אבער אושאו האט זיך טאקע נישט געהאלטן פאר קיין בודאיסט. ער האט זיך אנגעקוקט ווי א בודא וואס איז געקומען מחדש זיין א נייע שיטה.)

[קאווע טרינקער]

זייט מיר מוחל, איר רעדט דא פון פרעמדע הויכע ענינים.
וואס מיינט דאס "ספיריטואליטי", וואס מ'פילט ווען מ'עסט נאך צווויי כזיתים פאר אפיקומן? אדער ווען דער רבי קומט אריין צו סליחות?

[פשוט-קאמפליצירט]

זייט מיר מוחל, איר רעדט דא פון פרעמדע הויכע ענינים.
וואס מיינט דאס "ספיריטואליטי", וואס מ'פילט ווען מ'עסט נאך צווויי כזיתים פאר אפיקומן? אדער ווען דער רבי קומט אריין צו סליחות?

ווי לעיקוואוד האט געשריבן איז ספיריטואליטי אן איבערלעבעניש. ס'איז נישט קיין "זאך" וואס מען קען מגדיר זיין. איך קען דיר זאגן וואס אן איבערלעבעניש איז *נישט*. וואס זי איז יא, קען מען נישט קאמוניקירן דאהי, בעולם העשי'. (בשם בעל הבירה: סארי עבאוט דהעט. ביים נעקסטן שטאפל פון עקזיסטענץ -- נאכ'ן איבערלאזן דעם גוף -- ווערן זאכן אביסל קלארער.)

מען קען פילן ספיריטואליזם נאכ'ן צווייטן כזית אפיקומן. אבער נישט דאס עצם עסן ברענגט עס. יש מקום צו זאגן אז דער ערשטער צוויי-כזיתים-עסער, דער וועמען די נאכקומענדע עסערס מאכן נאך, האט ביים עסן געהאט א ספיריטואלע איבערלעבעניש.

[מוח שליט]

גערעדט אמאל צי א באדיסט זיי האבן אויך די מרכה וואס אידישקייט האט. אז באדיסים ארגענעל האט נישט קיין געטער און משוגאסן. סאיז פארדרייט געווארן שפעטער ווען די קליינע מוחות זענען געווארן רבי'ס.
באדעה אליינס דאכטזיך האט קיינמאל נישט גערעדט פון גאט, און אלע אנדער זייער סימבאלס און קאלירן.

פונקט ווי איבעראל, איז אין בודאיזם אויך פאראן מער ווי איין שיטה און אינטערפערטאציע. איך גלייב אז יענער איז געקומען פון איין אזא רעפארמירטער שיטה. בודאיזם האט באשטימט יא "געטער און משוגעת'ן". פאראן אזעלכע וואס פרואווען אריינטייטשן אז די זאכן דארפן גענומען ווערן סימבאליש. אבער אפילו סימבאליש, ווערן די געטער גענומען זייער ערנסט.

בודא האט כמעט נישט גערעדט, בכלל -- נישט פון ג-ט און נישט פון עפעס אנדערש. וואס יא, בודא זעלבסט ווערט באטראכט ווי א פערקערפערונג פון א ג-ט אויף דער וועלט. לויט רוב שיטות לעבט בודא אויף אייביג; ער האלט אין איין אראפקומען אין אנדערע גופים, און ס'איז טייל פון אן ענדלאזער ציקל.

לויט די בודדיסטישער מסורה איז די פאלי קאנאן פין ר' בודדא אליין. פארשטייט זיך אז די אויפגעקלערטע פארגינען נישט, אין ס'איז דא פארשידענע דיעות צווישען די חוקרים צי עס איז דא עפעס ממש פין אים אליין אין דעם בודדיסטישן קאנאן. עס איז געווארען קאנאנייזד פיר הונדערט לאחר עזיבתו את הארץ. [פארשטייט זיך אז ער איז נישט באמת געשטארבען]

די פאלי קאנאן איז צוטיילט אויף דריי חלקים.
א שנעלע איבערבלוק דא פין איינע פין די חלקים, ווייזט מיר דאס פאלגענדע:
חלק ב' ענף א' מאמר יח' רעדט זיך פין א קעניג וואס איז געווארען א גאט. ער זאגט פאר בודדא אז לכבוד בודדיזם ווערן זייער אסאך מענטשן געטער.
מאמר כ' איז א לאנגע ליסטע פין געטער וואס געבן אפ כבוד פאר בודדא.
מאמר כד' א לאנגע ליסטע פין נסים וואס בודדא האט געטוהן.
מאמר כו' נביאה אז עס וועט זיין תיקון השלם.
מאמר ל' די מעשים פין בודדא אין זיין פריערדיגן גילגול.
מאמר לב' די געטטער געבן א שיר פאר בודדא.

לפי הנ"ל איז משמע אז די מעריב וועלט האט א סאניטייזד ווערזשאן פין די בודדיסטישע לערע. לאמיתו האט בודדיזם מער געטער אין אמונת טפילות ווי אלע מערב רעליגיע'ס קאמבינירט.

[לעיקוואד]

נאכאמאל און נאכאמאל. דער עצם געדאנק פון בודהה, וואס ער פארקויפט, האט בפירוש גארנישט איינגעלייגט מיט א גאט אדער געטער. ער טענה'ט נישט אז וואס ער פארקויפט איז רצון ה', אדער מדארף דאס טוהן. ער רעדט בפירוש קעגן דעם און טענה'ט אז גאט איז נישט רעלעווענט בכלל צו וואס א מענטש דארף טוהן. בסך הכל טענה'ט ער אז דאס איז די וועג וויאזוי ארויסגיין פון די פראבלעמן פון די וועלט איז דורך זיך מבטל זיין די אלע רצונות וכו' און זיין אייניג מיט אלעס, דער תענגו דערפון וואס מרופט נירוואנא. דאס איז אפשר נישט דווקא א לאגישע חשבון, אבער עס איז נישט קיין אמונה אויך נישט. עס פאדערט נישט "גלייב אזוי און אזוי" מיט א גאנצע רשימה פון אני מאמין'ס וואס ממוז גלייבען. אזויווי די דריי מערבדיגע רעליגיעס. סך הכל איז ער מציע אז דיינע פראבלעמען קומען פון כך וכך און דא האסטו א פראקטיק וויאזוי ארויסגיין פון דעם אן ווערן ענלייטענד.

יעצט אמת אז אין דער קולטור ווי ער איז געוואקסען איז דא פיל אמונות טפלות און נארישקייטן, וואס א חלק פון זיי האט בודהה זעלבטס אויך געגלייבט, למשל דער מושג פון דהרמה, און גלגולים, וכו'. און א חלק איז וואס מענטשען וואס האבען אנגענומען בודיזם גלייבן, דארט איז דער מנהג אז ווען מנעמט אן א נייע גלויבען ווארפט מען נישט אוועק די אלטער נאר מלייגט צו, זיי האבען נישט קיין פראבלעם מיט שיתוף.. ממילא קומט אויס אז דער אינדיאנשיע בודיסט גלייבט בדרך כלל די אלע אינדיאנע נראשיקייטן, און דער טיבעטישע בודיסט גלייבט די אלע טיבעטישע נארישקייטן, וכו'.

די אלע זאכען האבען אבער גארנישט מיט דער עצם רעיון אדער "עיקרים" פון בודיזם, וואס גוטאם בודהה האט מחדשש געווען. און ממילא איז נישט לענין די טענות וואס דו האסט אויף די יודען אדער אמעריקאנע ווס ציען זיך צו דעם.

אויך אמת דער מושג פון ענלייטענמענט וכו' איז נישט א לאגישער פילאסאפישער מושג אפשר, אבער עס פראבירט אויך נישט צו זיין. נישט אזויווי אנדערע רעליגעס וואס נעמן ספיריטואל מושגים און פראבירען דיר איינצורעדן אז דאס איז א פילאסאפיע אדער א לאגישע מהלך. זאגט ער דיר קלאר דער אמת אז עס איז נישט קיין פילאסאפיע נאר א פראקטיק וויאזוי אנצוקומען צו א געוויסע הכרה וואס מאכט דיר גוט, נישט אז וועסט באקומען גן עדן אדער גיהנום (הגם בודהה גלייבט יא אז מבאקומט שכר ועונש, נאר דורך גלגולים), נאר עס וועט דיר פשוט זיין גוט. דארפסט גארנישט גלייבען, פראביר און זעה צו סארבעט.

אנדערע פרטים אענה להלן.

[לעיקוואד]

לאמיר אייך פרעגן:
אויב האלט איר אז עס איז דא עפעס א אמת אין ספיריטואליטי , איז וואס איז א נפקא מינה צו ער טרעפט עס דא אדער דארט און וואסארא נאמען עס (און ער) האט? דאס איז איינע פון מיינע עיקר קשיות אויף עקיבא ט'ץ'ס ביכל, א האלב פון דער ביכל איז פארנומען מוכיח זיין אז די אלע טיפקייטן וואס איז דא אין באדיזם איז דא אויך אין יידושקייט כעין זה אדער על דרך זה. וכאן הבן שואל, נו, אויב די מעלה פון יהדות איז אז עס פארשטייט אויך די טיפזיניגע געדאנקען פון באדעה, איז במה עדיף היהדות על הבודיזם? וואסאר הכרח איז צו טרעפן דער אוצר דווקא אונטער דער אויבן און נישט אין א צוייטער אויווען? מילא א חסידישער יונגערמאן וואס עס ציעט עם אזא געדאנק און ער וויל בלייבן א חסידישע יונגערמאן, פארשטיי איך ער האט א אינטערעס דאס טרעפו אין יהדות, אבער איינער וואס לכתחילה האט מיט יהדות נישט קיין סאך איינגעלייגט, מה לי הכא מה לי התם?

מאן יימר אז ספיריטואליזם איז די סיבה פארוואס עמיצער זאל בלייבן ביי אידישקייט? די נקודה דא איז נאר אזויפיל, אז אויב זוכסטו א רוחניותדיגע איבערלעבעניש, מוזטו נישט גיין צום ווייטן מזרח, ווייל מען קען דאס זעלבע געפינען אין אידישקייט. זהו.

שתי תשובות בדבר. איינס, מענטשען ווי עקיבא טאץ און אריה קפלן זאגן אודאי אז דאס איז א סיבה צו בלייבען ביי, אדער אננעמן, יידושקייט. דער ספר פון טאץ למשל איז דאך א ספר פון בריוון צו א בודיסט ער זאל ווערן א בעל תשובה. אפשר איז נישט דאס די איינציגסטע סיבה, עס איז אבער זיכער א חלק פון די סיבה צו זיין א יוד לפי די מענטשען.

צוייטענס, די טענה אז ממוז נישט גיין צום וייטען מזרח איז בכלל נישט קיין טענה, וייל דער וואס זוכט רוחניות זוכט נישט א רעליגיע וואס בתיאוריה האט עס אויך רוחניות, נאר ער זוכט נתעלה ווערן ברוחניות בפועל ממש. און כל זמן עס איז מער די מנהג אין וייטען מזרח עוסק זיין אין דעם און מדריך זיין וויאזוי אנקומען צו דעם, און ביי יודען נישט, מוז מען פארען דארט. (חוץ אויב טאקע די כזיתים מצה אי ביי דיר טאקע די סאמע גרעסטע ספיריטואל עקספיריענס).
למעשה טאץ למשל וויפיל איך וייס איז בכלל נישט מדריך אין רוחניות מדיטעישין וכדו'. ער טענה'ט נאר אז עס איז דא, אבער למעשה? אפילו קפלן, וואס רעדט יא קלאר וועגן דעם, איז קודם כל וויפיל תלמידים האט ער בפועל וואס וועלן מיר דאס לערנען? אפשר איינס און א האלב. און צוייטענס, בפועל די טעכניקען האט ער אויך געגנב'ט פונ'ם מזרח, נאר ער האט ע אריינגעלערנט אין יידושע מקורות, איז דאך שוין בעסער דער מקור?

צוייטענס, דער ביכל פון עקיבא טאץ'ן איז אין אסאך וועגן א קלאסישע מערבישע קאפ וואס פארשטייט נישט די רעיונות פון מזרח וואס זיי זאגען, אסאך פון זיינע טענות קעגן זיי איז אזוי נאריש אז עס איז שווער צו גלייבען אז א מענטש ווי עם האלט אזוי, נאר אויב איז עס א געוויסע בלאק פון דער וועסטערן מיינדסעט וואס כאפט נישט וואס מרעדט צו עם ווען מאיז עם מסביר אן אנדערע קוק אויך די וועלט.

קענסט ברענגען א דוגמא? אזוי וועט זיין גרינגער צו פארשטיין איבער וואס מיר רעדן דא.

לדוגמא דער נקודה וואס איך האב מסביר געווען אויוון, אז בודהה טענה'ט אז גאט איז נישט רעלעווענט, ער זוכט א וועג ווי צו לעבן גוט בפועל. פרעגט אויך דעם טאץ, אז אויב גלייבט ער נישט אין גאט, אפשר, אבער דעמאלטס האט ער א טעות, אויב ווידער גלייבט ער יא, וואס איז שייך צו זאגען אז עס איז נישט רעלעווענט, אין לך רעלעווענט גדול מזה. דער פראבלעם איז נאר אז לא ידע, או עשה עצמו כאילו לא ידע, אז איינע פון די גרעסטע פילאסאפישע פראבלעמן פאר יעדער רעליגיע איז וויאזוי מיישב זיין דאס אז גאט וויל עפעס פון מענטשען וכו' מיט זיין געטליכקייט. און בודהה האט נישט דער גאנצער פראבלעם.
דאס איז אבער סתם א נארישקייט פון טץ, וואס איך מיין צו זאגען איז מער, אז ער שרייט, אז אויב איז די אמונת ישראל אמת, איז ווי איז שייך צו טענה'ן אז עס איז נישט וויכטיג צו וויסען, ער פארשטייט אבער נישט דער יסודישע נקודה אז דער אובייעקטיבישער אמת כביכול איז בכלל נישט אינטרעסאנט, דאס איז אינגאצן א וועסטערן מיינדסעט כאילו עס איז דא עפעס א מוחלטדיגע אובייעקטיבישע מיינדסעט וואס מדארף זיך נאר צושטעלן צו דעם און שוין (אגב די וועלט וייסט שוין אז דאס איז א שטות, און דאס איז די אמתע פלאץ ווי שכל ברענגט טפשות, המכונה פוסטמודרניזם, אבער אכמ"ל). דער בודהה האט שוין טויזענטער יאר צוריק פארשטאנען אז דאס איז גארנישט די נקודה. די נקודה איז וואס איך עקספיריענס די רגע במציאות און וויאזוי איך עקספיריענס עס. עפעס א ווייטע חיצוניתדיגע "אמת" העלפו מיר גארנישט.
איך וייס נישט אויב איך האב ריכטיג ארויסגעברענגט די נקודה, אפשר דארף איך טראכטן מער ווי דאס מסביר זיין.

ר' פשוט קמאפליצירט, אנטשולדיגטס, אבער איר האט אינגאנצען מסלף געווען דער מהות פון בודיזם.
בודיזם איז אויסדריקליך נישט קיין רעליגע וואס פוקוס'ט אויף גאט בכלל. עס זענען דא בודיסטן עובדי ע"ז וכו' און אסאך סארט, אבער דער עיקר געדאנק פון דער בודהה איז פשוט א וועג וויאזוי א מענטש זאל ארויסגיין פון לעבן פון ייסורים צו א ענלייטענד לעבן דורך מבטל זיין זיינע רצונות וכו'. ער האט אפשר נישט מכחיש געווען געטער, אבער אויך נישט געגעבן קיין שום חשיבות פאר זיי. למעשה איז ער קעגן מחשיב זיין א שום זאך אלץ יש. דאס וואס דו רעסט פון בודדה נעטשור איז נאר דער נקודה זעלבסט, נישט אז איינער דינט בודהה אליינס, נאר דער הכרה אז אלץ איז גארנישט דאס רופן זיי בודהה. אויב זוכט איינער א רוחניותדיגע וועג, איז דווקא בודיזם איינע פון די מערסטע שכלדיגע אופציעס, עס מאכט זיך נישט צוטוהן פון קיין שום מיטעלאגיעס אדער נסים אדער קולות וברקים, און איז געבויט נאר אויף פשוטע אמתע רעיונות וואס עס פאדערט פון יעדער איינער צו אנערקענען אליינס. אן גלייבן קיינער, פשוט עס עקספיריענסען.

(אפשר בודאיזם אליין פאדערט נישט; למעשה במציאות פאדערן כמעט אלע גורוס גאר א סך פון זייערע תלמידים. עס זענען פאראן געציילטע אויסנאמען -- למשל "אושאו"; אבער אושאו האט זיך טאקע נישט געהאלטן פאר קיין בודאיסט. ער האט זיך אנגעקוקט ווי א בודא וואס איז געקומען מחדש זיין א נייע שיטה.)

די נושא פון גורוס איז נישט דירעקט מקושר מיט אונזער נושא. מכל מקום, מה לך זעק אז ער פאדערט עפעס. ער האט די גאנצע רעכט צו פאדערן וואס ער וויל. די נקודה איז אז ער פארקויפט עפעס, אן זאגט אז דו ווילסט דאס טו אזוי און אזוי. נישט ער קומט דיר פארקויפען א מעשה אז דאס איז א מסורה איז מפי איש אז ווער עס קומט צום טיש ליל שבת גייט אין גן עדן און ווער נישט אין גיהנום לדראון עולם. נאר ער פארקויפט עפעס און טענה'ט אז דאס איז דער וועג צוצוקומען, עס איז אסאך מער ראציאנאל ווי דאס וואס ידושקייט פאדערט אום דער אופן וואס זי פאדערט עס. (פארשטייט זיך בתנאי עס ארבעט טאקע).

[יאיר]

לעיקוואוד האט גאר גוט ארויס די נושא פון בודהיזם. דער יסוד דערפון איז אז דער מענטש און אלע גשמיות'דיגע זאכן זענען אפהענגיג contingent. און דאס איז וואס ברענגט פאר א מענטש אלע צרות, ווייל ער רעדט זיך איין אז ווען ער וועט האבן געלט אדער כבוד וועט דאס אים ברענגען שמחה און מנוחת הנפש, דער אמת איז אבער פונקט פארקערט, וואס מער א מענטש איז אפהענגיג אין א זאך אלס מער פאלש לעבט ער, ממילא כדי צו קענען דערגרייכן אן אמת'ע רואיגקייט מוז מען משיח דעת זיין פון אלע ערדישע מושגים (התפשטות הגשמיות) און אזוי ווערט דער אינערליכער נפש דערהויבן. דער דערגרייכונג ווערט גערופן נירוואנא.

דער בודהע איז איינער פון די מערסט וואונדערליכע מענטשן וואס האבן נאר אמאל עקזיסטירט, ער איז צוגעקומען צו אזעלכע נאבעלע מאראלישע געדאנקען וואס איז געווען א חידוש אין יענע צייטן און אפילו היינט. ווי למשל דער מושג אז ארויסהעלפן א צווייטן אין א צרה איז איינע פון די גרעסטע אופנים ווי אזוי א מענטש איז מבטל זיין 'יש' און דורך דעם צוקומען צו אן אינערליכע ריינקייט. דערפאר איז בודהיזם (און נאך איסטערן רעליגיעס) די איינציגסטע רעליגיע וואס האט נישט קיין שום היסטאריע פון ווייאלענס, ווייל עס איז אוממעגליך צוצוקומען צו ווייאלענס דורך די לערעהס פונ'ם בודהע, און דערפאר זענען דא פילע אטעאיסטן אדער אגנאסטיקס וואס זענען בודהיסט, עס איז מער א פסיכאלאגיע ווי א רעליגיע. עס איז אמת אז דער בודהע באניצט זיך מיט די מושגים וואס איז דעמאלט געווען אנגענומען אין יענע פלעצער ווי למשל גלגולים (מיט וואס קבלה איז גארנישט אזוי הינטערשטעליג), אבער דאס זענען נישט דוקא זיינע חידושים. ווי מח שליט האט שוין ערגעץ מסביר געווען אן ענליכע געדאנק אויף אידישקייט, אז די תורה באנוצט זיך מיט די דעמאלטדיגע פאפולערע מושגים.

דער בודהע אליין האט פארדאמט די וואס גלייבן זאכן נאר ווייל אן אויטאריטעט זאגט עס. פאלגנד איז איינע פון זיינע לעהרעס, די קאלאמא סוטטא:

Do not go upon what has been acquired by repeated hearing,
nor upon tradition,
nor upon rumor,
nor upon what is in a scripture,
nor upon surmise,
nor upon an axiom,
nor upon specious reasoning,
nor upon a bias towards a notion that has been pondered over,
nor upon another's seeming ability,
nor upon the consideration, "The monk is our teacher."
Kalamas, when you yourselves know: "These things are good; these things are not blamable; these things are praised by the wise; undertaken and observed, these things lead to benefit and happiness," enter on and abide in them.'

[פשוט-קאמפליצירט]

נאכאמאל און נאכאמאל. דער עצם געדאנק פון בודהה, וואס ער פארקויפט, האט בפירוש גארנישט איינגעלייגט מיט א גאט אדער געטער. ער טענה'ט נישט אז וואס ער פארקויפט איז רצון ה', אדער מדארף דאס טוהן. ער רעדט בפירוש קעגן דעם און טענה'ט אז גאט איז נישט רעלעווענט בכלל צו וואס א מענטש דארף טוהן. בסך הכל טענה'ט ער אז דאס איז די וועג וויאזוי ארויסגיין פון די פראבלעמן פון די וועלט איז דורך זיך מבטל זיין די אלע רצונות וכו' און זיין אייניג מיט אלעס, דער תענגו דערפון וואס מרופט נירוואנא. דאס איז אפשר נישט דווקא א לאגישע חשבון, אבער עס איז נישט קיין אמונה אויך נישט. עס פאדערט נישט "גלייב אזוי און אזוי" מיט א גאנצע רשימה פון אני מאמין'ס וואס ממוז גלייבען. אזויווי די דריי מערבדיגע רעליגיעס. סך הכל איז ער מציע אז דיינע פראבלעמען קומען פון כך וכך און דא האסטו א פראקטיק וויאזוי ארויסגיין פון דעם אן ווערן ענלייטענד.

יעצט אמת אז אין דער קולטור ווי ער איז געוואקסען איז דא פיל אמונות טפלות און נארישקייטן, וואס א חלק פון זיי האט בודהה זעלבטס אויך געגלייבט, למשל דער מושג פון דהרמה, און גלגולים, וכו'. און א חלק איז וואס מענטשען וואס האבען אנגענומען בודיזם גלייבן, דארט איז דער מנהג אז ווען מנעמט אן א נייע גלויבען ווארפט מען נישט אוועק די אלטער נאר מלייגט צו, זיי האבען נישט קיין פראבלעם מיט שיתוף.. ממילא קומט אויס אז דער אינדיאנשיע בודיסט גלייבט בדרך כלל די אלע אינדיאנע נראשיקייטן, און דער טיבעטישע בודיסט גלייבט די אלע טיבעטישע נארישקייטן, וכו'.

די אלע זאכען האבען אבער גארנישט מיט דער עצם רעיון אדער "עיקרים" פון בודיזם, וואס גוטאם בודהה האט מחדשש געווען. און ממילא איז נישט לענין די טענות וואס דו האסט אויף די יודען אדער אמעריקאנע ווס ציען זיך צו דעם.

אויך אמת דער מושג פון ענלייטענמענט וכו' איז נישט א לאגישער פילאסאפישער מושג אפשר, אבער עס פראבירט אויך נישט צו זיין. נישט אזויווי אנדערע רעליגעס וואס נעמן ספיריטואל מושגים און פראבירען דיר איינצורעדן אז דאס איז א פילאסאפיע אדער א לאגישע מהלך. זאגט ער דיר קלאר דער אמת אז עס איז נישט קיין פילאסאפיע נאר א פראקטיק וויאזוי אנצוקומען צו א געוויסע הכרה וואס מאכט דיר גוט, נישט אז וועסט באקומען גן עדן אדער גיהנום (הגם בודהה גלייבט יא אז מבאקומט שכר ועונש, נאר דורך גלגולים), נאר עס וועט דיר פשוט זיין גוט. דארפסט גארנישט גלייבען, פראביר און זעה צו סארבעט.

אנדערע פרטים אענה להלן.

איך האב נישט געלייענט די "הייליגע טעקסטן" פון בודאיזם. עס קען זיין אז בודאיזם האט דאגמעס, וואס באשטעטיגן וואס דו זאגסט. איך ווייס אבער וויאזוי בודאיזם ווערט למעשה געלערנט, שטודירט און פראקטיצירט. אין בודאיזם גלייבט מען נאך היינט אין אזעלכע "נארישקייטן" ווי גלגול. ס'איז אן אינטעגראלער טייל פון דער בודאיסטישער קולטור. די געטער, ווידעראמאל, ווערן גענומען זייער ערנסט. פאראן אזעלכע וואס נעמען די געטער אויף סימבאליש, בעת אנדערע נעמען זיי אויף בוכשטעבליך.

דער לויזער קוק אויף בודאיזם, ווי ער פארלאנגט גארנישט פון זיינע גלויביגע, איז מער פארשפרייט אין דער מערב-וועלט ווי אין מזרח, און עס קומט געווענליך פון דעם, וואס די מערב-וועלט בודאיסטן זענען ענדערש "ניו עידזשערס" ווי אמת'ע בודאיסטן. די ניו עידזש באוועגונג האט זייער א סך גענאשט -- און איז אין גרויסן טייל באזירט אויף -- די מזרח'דיגע קולטורן. אבער למעשה, בודאיזם פארלאנגט א סך. די מאנקס פירן אן אסקעטישן מהלך החיים און זאגן זיך אין גרויסן טייל אפ פון דער וועלט.

צו דערגרייכן נירוואנא פאדערט זיך יארן-לאנגע ארבעט, אדער גאר מערערע לעבנס. מען דארף גלייבן די גורוס אז מען קען דערצו אנקומען נאך דער גאנצער הארעוואניע. ס'איז נישט קיין לאגישער חשבון; אן אמת'ער תלמיד פון בודאיזם מוז נעמען דעם "ליפ אוו פעיטה".

לגבי דעם פארגלייך צו יהדות -- איך וואלט ליבערשט געשטעלט בודאיזם נעבן, להבדיל, חסידות אין איר ריינעם פארעם. מען געפינט א סך ענליכע געדאנקען און שטריכן צווישן די צוויי.

[פשוט-קאמפליצירט]

שתי תשובות בדבר. איינס, מענטשען ווי עקיבא טאץ און אריה קפלן זאגן אודאי אז דאס איז א סיבה צו בלייבען ביי, אדער אננעמן, יידושקייט. דער ספר פון טאץ למשל איז דאך א ספר פון בריוון צו א בודיסט ער זאל ווערן א בעל תשובה. אפשר איז נישט דאס די איינציגסטע סיבה, עס איז אבער זיכער א חלק פון די סיבה צו זיין א יוד לפי די מענטשען.

צוייטענס, די טענה אז ממוז נישט גיין צום וייטען מזרח איז בכלל נישט קיין טענה, וייל דער וואס זוכט רוחניות זוכט נישט א רעליגיע וואס בתיאוריה האט עס אויך רוחניות, נאר ער זוכט נתעלה ווערן ברוחניות בפועל ממש. און כל זמן עס איז מער די מנהג אין וייטען מזרח עוסק זיין אין דעם און מדריך זיין וויאזוי אנקומען צו דעם, און ביי יודען נישט, מוז מען פארען דארט. (חוץ אויב טאקע די כזיתים מצה אי ביי דיר טאקע די סאמע גרעסטע ספיריטואל עקספיריענס).
למעשה טאץ למשל וויפיל איך וייס איז בכלל נישט מדריך אין רוחניות מדיטעישין וכדו'. ער טענה'ט נאר אז עס איז דא, אבער למעשה? אפילו קפלן, וואס רעדט יא קלאר וועגן דעם, איז קודם כל וויפיל תלמידים האט ער בפועל וואס וועלן מיר דאס לערנען? אפשר איינס און א האלב. און צוייטענס, בפועל די טעכניקען האט ער אויך געגנב'ט פונ'ם מזרח, נאר ער האט ע אריינגעלערנט אין יידושע מקורות, איז דאך שוין בעסער דער מקור?

דער קאנטעקסט אין וועלכן טאץ, קאפלאן און אנדערע רעדן וועגן דעם נושא איז ווען טויזנטער און טויזנטער אידישע יוגנטליכע זענען געלאפן זוכן רוחניות'דיגן סיפוק אינעם ווייטן מזרח. דער עיקר כוח המושך פונעם מזרח איז געווען דאס געפינען ספיריטואליזם, וואס די מערב וועלט האט נישט צוגעשטעלט. טאץ און קאפלאן האבן געזוכט צוריקצוברענגען די מענטשן צו אידישקייט, און אנגעוויזן אז זיי קענען דא געפינען די זעלבע זאכן ווי דארט.

גערעכט אז טאצ'ס עקספערטיז שטעקט נישט אין מעדיטאציע (הגם ער האט א סך מאל אינטערעסאנטע געדאנקען און אבסערוואציעס דערוועגן, בעיקר ארום קבלה). קאפלאן האט אבער יא. איך קען א מספר תלמידים וואס פראקטיצירן, מיט הצלחה, מעדיטאציע לויט קאפלאנ'ס ביכער. קאפלאן האט ארויסגעגעבן 3 ביכער געווידמעט דער טעמע. 2 דערפון זענען אקאדעמיש, און איינס איז א פראקטישער גייד. ער ווייזט דארט אן אז מעדיטאציע און די מעטאדן אנצוקומען צו רוחניות'דיגער דערוואכונג איז פונקט אזוי טייל פון יהדות מסורה (ווי אויך אנדערע טראדיציעס, נישט נאר אידישע) ווי פונעם מזרח. ער גנב'עט נישט; ער זאגט נאר אז די מעטאדן זענען אוניווערסאל, נישט נאר מזרח'דיג.

קאפלאן זינגט אפשר דעם ניגון: פארוואס מוזטו קריכן ביז אהין ווען דו קענסט דאס זעלבע געפינען דא? אבער די סיבה איז ווייל ער האט דאך געצילט מענטשן וואס האבן זיך געקערט אהין, און ער האט זיי געפרואווט צוריקברענגען אהער.

אן קאפלאן און טאץ, דער פאקט איז אז מעדיטאציע און די מעדיטאטיווע מעטאדן געפינט זיך אפ אין כמעט יעדער אלטער קולטור, וואס איז נישט דורך דעם "שמד" פון דער מערב וועלט (אריינגערעכנט די נעיטיוו אמעריקאנער שבטים).

[פשוט-קאמפליצירט]

לדוגמא דער נקודה וואס איך האב מסביר געווען אויוון, אז בודהה טענה'ט אז גאט איז נישט רעלעווענט, ער זוכט א וועג ווי צו לעבן גוט בפועל. פרעגט אויך דעם טאץ, אז אויב גלייבט ער נישט אין גאט, אפשר, אבער דעמאלטס האט ער א טעות, אויב ווידער גלייבט ער יא, וואס איז שייך צו זאגען אז עס איז נישט רעלעווענט, אין לך רעלעווענט גדול מזה. דער פראבלעם איז נאר אז לא ידע, או עשה עצמו כאילו לא ידע, אז איינע פון די גרעסטע פילאסאפישע פראבלעמן פאר יעדער רעליגיע איז וויאזוי מיישב זיין דאס אז גאט וויל עפעס פון מענטשען וכו' מיט זיין געטליכקייט. און בודהה האט נישט דער גאנצער פראבלעם.
דאס איז אבער סתם א נארישקייט פון טץ, וואס איך מיין צו זאגען איז מער, אז ער שרייט, אז אויב איז די אמונת ישראל אמת, איז ווי איז שייך צו טענה'ן אז עס איז נישט וויכטיג צו וויסען, ער פארשטייט אבער נישט דער יסודישע נקודה אז דער אובייעקטיבישער אמת כביכול איז בכלל נישט אינטרעסאנט, דאס איז אינגאצן א וועסטערן מיינדסעט כאילו עס איז דא עפעס א מוחלטדיגע אובייעקטיבישע מיינדסעט וואס מדארף זיך נאר צושטעלן צו דעם און שוין (אגב די וועלט וייסט שוין אז דאס איז א שטות, און דאס איז די אמתע פלאץ ווי שכל ברענגט טפשות, המכונה פוסטמודרניזם, אבער אכמ"ל). דער בודהה האט שוין טויזענטער יאר צוריק פארשטאנען אז דאס איז גארנישט די נקודה. די נקודה איז וואס איך עקספיריענס די רגע במציאות און וויאזוי איך עקספיריענס עס. עפעס א ווייטע חיצוניתדיגע "אמת" העלפו מיר גארנישט.
איך וייס נישט אויב איך האב ריכטיג ארויסגעברענגט די נקודה, אפשר דארף איך טראכטן מער ווי דאס מסביר זיין.

ווען טאץ און אנדערע רעדן פון מעדיטאציע, מיינען זיי נישט אז דער מושג זאל פארנעמען דעם פלאץ פון רעליגיע (דעם גאנצן פעקעדזש דיעל), נאר אז רעליגיע טאלערירט, און נעמט אריין אין זיך מעדיטאציע אויך. וואס ג-ט וויל פונעם מענטש איז פון דעם פערספעקטיוו א צווייטע נושא אינגאנצן. אויף וויפיל איך האב דערוועגן געלייענט און געהערט, האט קיינער נישט געפרואווט שטעלן מעדיטאציע קעגן רעליגיע. די רעליגיע זאגט וויאזוי דער מענטש זאל זיך פירן; מעדיטאציע זאגט וואס מען זאל טאן בכדי צו *פילן* אלוקית.

אזוי האב איך עס פארשטאנען, והשם ומעדיטאציע הטובים יכפרו בעדי אויב כ'האב עס שלעכט אפגעלערנט.

[פשוט-קאמפליצירט]

די נושא פון גורוס איז נישט דירעקט מקושר מיט אונזער נושא. מכל מקום, מה לך זעק אז ער פאדערט עפעס. ער האט די גאנצע רעכט צו פאדערן וואס ער וויל. די נקודה איז אז ער פארקויפט עפעס, אן זאגט אז דו ווילסט דאס טו אזוי און אזוי. נישט ער קומט דיר פארקויפען א מעשה אז דאס איז א מסורה איז מפי איש אז ווער עס קומט צום טיש ליל שבת גייט אין גן עדן און ווער נישט אין גיהנום לדראון עולם. נאר ער פארקויפט עפעס און טענה'ט אז דאס איז דער וועג צוצוקומען, עס איז אסאך מער ראציאנאל ווי דאס וואס ידושקייט פאדערט אום דער אופן וואס זי פאדערט עס. (פארשטייט זיך בתנאי עס ארבעט טאקע).

ס'טייטש, די גורוס זענען דאך די היינטצייטיגע מר בר רב אשי'ס פון בודאיזם. (ואין לך אלא כהן שבימיך

ער זאגט יא אז ס'איז א מסורה. ער סטראשעט אפשר נישט מיט'ן ראשית חכמה, אבער ער רעדט יא פון צער און פיין. אין בודאיזם זענען נאר די גרעניצן פון "דער וועלט" און "יענע וועלט" זייער צעשווענקט; במילא ניצט מען דארט א שם הכולל פון פיין און ליידן וואס באציט זיך אויף אלע לעבנס פונעם מענטש און נעמט אריין טויזנטער יארן עד אין סוף.

[נשמה יתירה]

בסך הכל טענה'ט ער אז דאס איז די וועג וויאזוי ארויסגיין פון די פראבלעמן פון די וועלט איז דורך זיך מבטל זיין די אלע רצונות וכו' און זיין אייניג מיט אלעס, דער תענגו דערפון וואס מרופט נירוואנא.

אויב מען טוט נישט אזוי וואס וועט געשען? עס וועט נישט זיין גיט, אמת? האלטען מיר ביים זעלבען, ניין? טאמער טוסטו וואס איך בין 'מציע' ונתתי גשמיכם בעתם, וועסטו האבען נירוואנא, אין טאמער נישט והיית משוגע ממראה עיניך, וועסטו האבען צער אין 'דוקקא'.

יעצט אמת אז אין דער קולטור ווי ער איז געוואקסען איז דא פיל אמונות טפלות און נארישקייטן, וואס א חלק פון זיי האט בודהה זעלבטס אויך געגלייבט, למשל דער מושג פון דהרמה, און גלגולים, וכו'.

איז דען נישט 'קארמא' א יסודותדיגע באשטאנדטייל פין תורת הבודהה? מיינט דאס נישט גלגול?

אויך אמת דער מושג פון ענלייטענמענט וכו' איז נישט א לאגישער פילאסאפישער מושג אפשר, אבער עס פראבירט אויך נישט צו זיין. נישט אזויווי אנדערע רעליגעס וואס נעמן ספיריטואל מושגים און פראבירען דיר איינצורעדן אז דאס איז א פילאסאפיע אדער א לאגישע מהלך. זאגט ער דיר קלאר דער אמת אז עס איז נישט קיין פילאסאפיע נאר א פראקטיק וויאזוי אנצוקומען צו א געוויסע הכרה וואס מאכט דיר גוט, נישט אז וועסט באקומען גן עדן אדער גיהנום (הגם בודהה גלייבט יא אז מבאקומט שכר ועונש, נאר דורך גלגולים), נאר עס וועט דיר פשוט זיין גוט. דארפסט גארנישט גלייבען, פראביר און זעה צו סארבעט.

האבען דען נישט רוב פין אונזערע חכמים געהאלטען אז אידישקייט איז דוקא נישט קיין פילאספיע? זאגט דען נישט די אידישע אמונה אז זי איז א וועג וויאזוי עס וועט זיין גוט, והשיג לכם דיש את בציר ואכלתם לחמכם לשובע?

[יאיר]

איך האב נישט געלייענט די "הייליגע טעקסטן" פון בודאיזם. עס קען זיין אז בודאיזם האט דאגמעס, וואס באשטעטיגן וואס דו זאגסט. איך ווייס אבער וויאזוי בודאיזם ווערט למעשה געלערנט, שטודירט און פראקטיצירט. אין בודאיזם גלייבט מען נאך היינט אין אזעלכע "נארישקייטן" ווי גלגול. ס'איז אן אינטעגראלער טייל פון דער בודאיסטישער קולטור.

איך קען נאך פלעצער וואו מען גלייבט די און נאך פילע אנדערע נארישקייטן.

[נשמה יתירה]

איך האב נישט געלייענט די "הייליגע טעקסטן" פון בודאיזם. עס קען זיין אז בודאיזם האט דאגמעס, וואס באשטעטיגן וואס דו זאגסט. איך ווייס אבער וויאזוי בודאיזם ווערט למעשה געלערנט, שטודירט און פראקטיצירט. אין בודאיזם גלייבט מען נאך היינט אין אזעלכע "נארישקייטן" ווי גלגול. ס'איז אן אינטעגראלער טייל פון דער בודאיסטישער קולטור.

איך קען נאך פלעצער וואו מען גלייבט די און נאך פילע אנדערע נארישקייטן.

פארוואס האלטסטו אז גלגול איז נארישקייטן? די שרייבסט אויבען אז "כדי צו קענען דערגרייכן אן אמת'ע רואיגקייט מוז מען משיח דעת זיין פון אלע ערדישע מושגים (התפשטות הגשמיות) און אזוי ווערט דער אינערליכער נפש דערהויבן. דער דערגרייכונג ווערט גערופן נירוואנא." אויב אזוי האלטסטו דאך פין א נפש. אין די האלטסט אז די נפש קען זיין אויסגעטון פין אלע ערדישע מושגים. איז פארוואס טראכסטו אז די מינוט די ערדישע גוף הערט אויף צו פונקציאנירען, ווערט אויך בטל די נשמה? נאך וויל איך וויסען פארוואס די האלטסט אז די געדאנק פין נירוואנע איז נישט קיין דמיון אין נארישקייט? פארוואס איז דאס נישט א העדר החיים? אז מען האט נישט קיין עליות אין ירידות, וויאזוי הייסט דאס געלעבט? איז דען נישט מער שכלדיג וואס די בעש"ט לערנט אונז אז אין ענג בלא נגע? אז תענוג תמידי אינו תענוג?

[נשמה יתירה]

דערפאר איז בודהיזם (און נאך איסטערן רעליגיעס) די איינציגסטע רעליגיע וואס האט נישט קיין שום היסטאריע פון ווייאלענס, ווייל עס איז אוממעגליך צוצוקומען צו ווייאלענס דורך די לערעהס פונ'ם בודהע,

אזוי? האבען נישט די בודדהיסטישער אין אנדערע ווייט מזרחישער רעליגיעזע לענדער געפירט מעכטיגע מלחמות במשך די יארן.

[יאיר]

דערפאר איז בודהיזם (און נאך איסטערן רעליגיעס) די איינציגסטע רעליגיע וואס האט נישט קיין שום היסטאריע פון ווייאלענס, ווייל עס איז אוממעגליך צוצוקומען צו ווייאלענס דורך די לערעהס פונ'ם בודהע,

אזוי? האבען נישט די בודדהיסטישער אין אנדערע ווייט מזרחישער רעליגיעזע לענדער געפירט מעכטיגע מלחמות במשך די יארן.

עס קען זיין אז זיי האבן געפירט מלחמות צווישן זיך, אבער מסתמא נישט אין נאמען פון זייער רעליגיע.
(איך בין גראדע נישט באקאנט איבער די מעכטיגע מלחמות, ביטע שטעל צו א לינק)