מענטשן וואס זענען OTD און זייערע מאטיוון

[מוח שליט]

וואס פאלט דיר ביי אז איך ווייס עס פון די תורה? איך ווייס עס פון מיין טאטע, און ער פון זיין טאטע וכו'.

ובלשונו של געפילטע:

פאר די דור המדבר וואסטו דאך נישט געקענט איינרעדן א יאר נאך די אנגעבליכע מתן תורה אז ו' סיון פאריאר איז געווען א מעמד פון שישם ריבוא איש, סא ווען האט זיך די לעגענדע אנגעהויבן?

די מעין פאינט איז: אויב ווען מען פארט ארויף די דורות ענדיגט זיך די לעגענדע ביי 600 טויזנט מענטשן, קען עס נישט זיין א לעגענדע.

די גמרא וואס שטייט אז הכניס יהושע דעם גאנצען כלל ישראל, אלע 600,000 פין זיי,בין שני בדי הארון, ווייסטו אויך פין דיין טאטע? דו אין אלע אידן וואס גלייבען דעם מדרש האבען דאס געהערט פין זייער טאטע? אדער מיר גלייבן עס בתמימות? פארוואס איז דאס אנדערש ווי מתן תורה? פינקט ווי די גלייבסט דעס אהן קיין טאטען מיט זיידען, אזוי האסטו אין די אידן אין א"י געגלייבט אז עס איז געווען מתן תורה אפי' זיי וואלטען עס נישט געהערט פין זייער טאטען.
אמונה בתמימות!!!

[ונבנתה העיר]

ווייס איך נישט פונקט וואס איהר ווילט.

א איד האט געשריבן:

קיינער פון אונז האט דאך נישט געזען דעם באשעפער און קיינער פון אונז געדענקט נישט די מעמד הר סיני. נאר וואס דען? מען גלייבט! דער טאטע האט עס איבערעגעגבן פארן זון ביז עס איז אנגעקומען צו מיר און איך האב באשלאסן צו גלייבן אז יא, די מעמד מתן תורה איז ווירקלעך פארגעקומען.

האב איך איהם געזאגט אז מען דארף נישט באשליסן צו גלייבן עפעס וואס איך האב נישט געזעהן און עס איז אדער יא אדער נישט אמת, נאר עס איז פשוט קאממען סענס אז עס איז געווען.

שטימט?

[געפילטע פיש]

נישט, איך ווייס דאס נישט פון די תורה, און דאס איז אמנון יצחק יא גוט מסביר, ער פרעגט דעם שואל, תגיד, שנה שעברה היה חג שבועות?
כן בודאי.
נו, וואס איז שבועות?
די דוסים זאגן אז פאר דריי אהאלב טויזענט יאר צוריק האט גאט זיך באוויזן צו זיי אין א בארג אין מדבר און זיי געגעבן צוויי טאבלעטן.
נו איז גוט, זאג נאר, צוויי יאר צוריק איז אויך געווען א יום טוב שבועות?
יא
און וואס איז מיט דריי יאר צוריק?
אויך
פיר?
יא
פינף?
זאג? מה אתה משגע?
חכה, סבלנות, לפני עשר שנים חגגו שבועות?
כן
עשרים? חמישים?..
און אזוי גייט ער ווייטער און דרייעט עם אראפ דעם קאפ, (ער איז דאך באלעבאס אויפן מייק) און גייט ווייטער, און ער פרעגט עם ווען האט זיך די יום טוב שבועות אנגעהויבן? קען דען זיין אז פון איין יאר צום צווייטען האט אין מענטש אדער א גרופע מענטשען אייגערעדט א גאנצע פאלק א מעשה פון א מעמד הר סיני ווי די פאלקס זיידעס זענען געווען דארט? אלא מאי, מוז זיין אז די מעשה האט זיך אנגעהויבן טאקע ביי א מעמד פון שישים רבוא.


---

די עולם האקט, מוח, די מדרש איז נישט קיין פארגלייך, ווייל מיר פארשטייען אז ס'איז א גוזמא, און חוץ מזה דארפן מיר נישט אננעמען יעדע מדרש כנתינתן מסיני (פאן אינטענדעד), משא"כ מעמד הר סיני איז דאך פון די עקרי אמונה, און דאס שטייט קלאר אין די תורה.

[מורינו הרב]

איך זעה אז מענטשן רעדן דא מחוסר ידיעה, אמעראצעס אנגעקליידעט מיט שפיציגע חכמה...

איך וויל דא פרעגן עטליכע קושיות, אבער איך שטעל קלאר אז איך פרעג עס לשבר את האוזן - עס איז דא תירוצים דערויף. איך וויל נאר זען וואס די גרויסע חכמים דא וועלן ענטפערן.

א. צי ווייסט איר אז די נוצרים שרייען אז ווען מען האט אויפגעהאנגען דעם יוזל, האט זיך אראפגעלאזט א פינסטערניש אויף די וועלט פאר דריי מעת לעת? - זיי טענה'ען אז די גאנצע וועלט האט דאס געקענט זען און מיטגעהאלטן. עס איז געווען אפענע זאכן. אויך אז עס איז פארגעקומען אין ארץ-ישראל דעמאלס א מעכטיגע ערד-ציטערניש וואס יעדער האט געזען. דארט האט זיך די מסורה אויך אנגעהויבן מיט א גרויסע עולם - לשיטתם.

ב. צי ווייסט איר אז פאר די צייטן פון חזקיהו המלך, האט געהערשט פילע גלויבונגען און רעליגיעס אין ארץ-ישראל (ליידער צווישן אידן), וואו מען האט מקריב געווען פאר אלע סארט עבודה זרה'ס, ביז חזקיהו המלך איז געקומען און האט ארויפגעצווינגען לימוד התורה אויף גאנץ כלל ישראל, און ווער עס האט נישט געוואלט לערנען און גלויבן וואס דארט שטייט, האט מען צושטאכן מיט א שווערד? - אזוי האט מען אריינגעצווינגען כלל ישראל צו גלויבן אין די תורה.

איך האב נאך פראגעס, אבער קודם לאמיר הערן פון די גרויסע חכמים תשובות דערויף.
ג.

[מוח שליט]

די מעין פאינט איז: אויב ווען מען פארט ארויף די דורות ענדיגט זיך די לעגענדע ביי 600 טויזנט מענטשן, קען עס נישט זיין א לעגענדע.

פארוואס קען זיך א סיפור פין א נס פין 600,000 נישט אנהייבען פין איין ספר וואס מען טרעפט הונדרעטער יארן נאך וואס די מאורע האט געזאלט געשען?
אויב וועט מען מארגען טרעפן אין א גניזה א מדרש וואס שטייט א נס כעין הכניס יהושע בין שני בדי הארון דעם גאנצען כלל ישראל, האלסטו אז עס וועט זיך טוהן א שערוריה אין אלע מקוואות צו מען זאל דאס גלייבען? פשוט ווייל ווי קען זיין אז אונזער טאטע האט עס נישט דערציילט. אוודאי נישט, מען וועט עס אננעמען בפשיטות ובתמימות. נו דא האט זיך באשאפען א סיפור פין 600,000 פשוט ווייל אזוי שטייט אין א ספר. נישט ווייל מיין טאטע האט מיר דאס דערציילט.

[מוח שליט]

איך זעה אז מענטשן רעדן דא מחוסר ידיעה, אמעראצעס אנגעקליידעט מיט שפיציגע חכמה...

איך וויל דא פרעגן עטליכע קושיות, אבער איך שטעל קלאר אז איך פרעג עס לשבר את האוזן - עס איז דא תירוצים דערויף. איך וויל נאר זען וואס די גרויסע חכמים דא וועלן ענטפערן.

א. צי ווייסט איר אז די נוצרים שרייען אז ווען מען האט אויפגעהאנגען דעם יוזל, האט זיך אראפגעלאזט א פינסטערניש אויף די וועלט פאר דריי מעת לעת? - זיי טענה'ען אז די גאנצע וועלט האט דאס געקענט זען און מיטגעהאלטן. עס איז געווען אפענע זאכן. אויך אז עס איז פארגעקומען אין ארץ-ישראל דעמאלס א מעכטיגע ערד-ציטערניש וואס יעדער האט געזען. דארט האט זיך די מסורה אויך אנגעהויבן מיט א גרויסע עולם - לשיטתם.

די געווענליכע תירוץ איז אז עס איז דא א חילוק ווען מען דערציילט אז "א מעכטיגע עולם" האט דאס געזעהן, צו ווען מען זאגט דיר אויסדריקלעך איז דיין טאטע אין זיידע האבען דאס געזעהן

ב. צי ווייסט איר אז פאר די צייטן פון חזקיהו המלך, האט געהערשט פילע גלויבונגען און רעליגיעס אין ארץ-ישראל (ליידער צווישן אידן), וואו מען האט מקריב געווען פאר אלע סארט עבודה זרה'ס, ביז חזקיהו המלך איז געקומען און האט ארויפגעצווינגען לימוד התורה אויף גאנץ כלל ישראל, און ווער עס האט נישט געוואלט לערנען און גלויבן וואס דארט שטייט, האט מען צושטאכן מיט א שווערד? - אזוי האט מען אריינגעצווינגען כלל ישראל צו גלויבן אין די תורה.

דעס ווייסטו נאר פין די מוסרי התורה. נו, הם אמרו והם אמרו. אז די גלייבסט זיי אויף דעי מעשה גלייב זיי אויך אויף קבלת התורה.

[מורינו הרב]

סא, דו גייסט מיט א סברה פון 'אדער אלעס אדער גארנישט'.

מאן יאמר?
פארוואס זאל נישט זיין א סברה פאר א מענטש צו זאגן, למעשה איז דא א תורה, פון ערגעץ איז עס געקומען. אין נ"ך געפינען מיר א געשיכטע אז עזרא הסופר האט געברענגט א ספר תורה, וואס קיינער האט נישט געוויסט דערפון - אזוי שטייט דאך בפירוש אין נ"ך. סא, ווער זאגט אז נישט ער האט מחדש געווען די תורה?

[מוח שליט]

מוח, די מדרש איז נישט קיין פארגלייך, ווייל מיר פארשטייען אז ס'איז א גוזמא, און חוץ מזה דארפן מיר נישט אננעמען יעדע מדרש כנתינתן מסיני (פאן אינטענדעד), משא"כ מעמד הר סיני איז דאך פון די עקרי אמונה, און דאס שטייט קלאר אין די תורה.

כ'פארשטיי נישט? די האלטסט אז ווען עס שטייט קלאר אין דעם מדרש אז עס איז נישט קיין גוזמא, וועט מען עס נישט גלייבען?
וואס מיינסטו מיט דעם אז מען דארף נישט גלייבען קיין מדרשים? פארקערט דאס מאכט מיך נאך שטערקער. חאטשיק מען דארף עס נישט גלייבען וועלן רוב מנין ובנין פין כלל ישראל עס גלייבען ווייל זיי לערנען נישט קיין ספר הוויכוח להרמב"ן אין זיי ליינען נישט קאווע שיטבעל. זעהט מען אז א מעשה קען זיך אנהויבען פין איין ספר וואס איז אפי' נישט מוסמך.
לענ"ד די אמת איז אז די תורה דארף זיין אזוי זיס אין גיט [נישט פול מיט שארפקייט אין סיגופים] אז מיר ווילען בלייבען מיט איר. אהן קיין האלב געבאקענע קירוב הוכחות.
אן עושר זיכט קיינמאל נישט קיין הוכחות צי קאפיטאליזם איז א גיטע סיסטעם. נאר פארוועם עס גייט נישט גיט אינעם סיסטעם פאנגט אהן מיט קשיות. לאמיר האבען א זיסע אין גיטע תורה אין מיר דארפען זיך נישט באדערען מיט האלב ליגנערישע הוכחות.

[ונבנתה העיר]

וועליך פראבירן נאך איין מאל.

מען קען איינרעדן פאר א מענטש אז זיין טאטע האט איהם עפעס געזאגט ווען באמת האט ער איהם נישט געזאגט? ניין.

ממילא, אז עס זענען דא מיליאנען מענטשן וואס זאגן אז זייער טאטע האט זיי געזאגט אז זייערע טאטע'ס האבן זיי געזאגט וכו' וכו' וכו' ביז דער טאטע וואס איז געווען איינער פון די 600 טויזענט וואס האבן דאס אליין געזעהן, איז ביי וועלכע שלב האט מען געקענט אריינרוקען דעם שקר?

עס האט געקענט איין שיינעם טאג אויפשטיין א איד און איינרעדן דעם עולם אז זייער טאטע האט זיי עפעס געזאגט?

איך ווייס נישט וואס די נוצרים זאגן, און לע"ע בין איך נישט אינטערעסירט צו וויסן, אבער איך גלייב נישט אז מיליאנען נוצרים האבן א שלשלת א טאטע פון א טאטע פון א טאטע ביז דער טאטע וואס האט עס אליינס געזעהן - 'געזעהן' נישט 'געהערט' פונעם גלח.

[מוח שליט]

עס האט געקענט איין שיינעם טאג אויפשטיין א איד און איינרעדן דעם עולם אז זייער טאטע האט זיי עפעס געזאגט?

יא אין נאכאמאל יא. נישט אז זייער טאטע האט זיי געזאגט, אבער אז זייער עלטער עלטער זיידע האט דאס געזאגט פאר זייערע קינדער. אויב דער איד קומט מיט א ספר ישן נושן אין די האנט אין ער דרוקט דאס. ביז פופציג יאר ווערט דאס א חלק פין די קאלעקשאן פין מדרשים. עס קען רואיג זיין אז דער איד האט דאס אויגעזויגען פין פינגער. אדער ער האט טאקע געטראפען אן אלטען ספר אבער דער וואס האט דאס געשריבען פאר הונדערט יאר צוריק האט דאס אויסגעזויגען פין פינגער. דו וועסט אויב אזוי האבען א לעגענדע וואס זאגט אז 600,000 האבען דאס געזעהן. ניין?

אבער באמת איך זיך נאר צו ווייזען אז די עכטע וועג איז מיט תמימות בצירוף א זיסע תורה. אז די האלטסט אז די האסט א ראי' איז תבא עליך ברכה.

[יאיר]

אמר ר' יאיר, בא וראה כמה גדלה כחה של סומטכא, שחיציה הולכות עד למרחוק, והן מתפצלין לכמה פצלות, שכל אחד מהן קורם עור גידין ובשר עד שנעשה לחתיכה הראויה להתכבד, כי סומטכא היא כפטיש מפוצץ סלע. דרש רב קפא דמן חדרה, חביבין סומטיכין לפני הקב"ה, שאלמלא הן לא נשתייר משונאיהן של ישראל שריד ופליט, שכן ישראל אין כחן אלא בפלפול חבירים וריתחא דאורייתא, ומה יפה סומטכא לזה. ולכן, עד שלא שקעה שמשו של אורג-איש, זרחה שמשו של גברים על דרך לא דרך, עד שלא שקעה שמשו של דרך לא דרך, זרחה שמשה של דרשינן קרא, עד שלא שקעה שמשה של דרשינן קרא, זרחה שמשו של הרב הכוזרי. רבי חנניא בן עקשיא אומר, רצה הקב"ה לזכות את ישראל לפיכך הרבה להן סומטיכין.

[שמעקעדיג]

יאיר, דו ביסט פיינע נייעס!

איך וויל נאר פרעגן הרב ונבנתה און די אנדערע דא (איך מיין נישט צו אנהייבן א נייע סומאטאכע) איבער די חיי נ-צ-ח ווי דו רופסט עס. איז עס טאקע אזוי נ-צ-ח ווי מען מאכט עס? אדער סך הכל נאר אלף השביעי, וואס וועט טאקע זיין לענערע טעג ווי היינט, כדי לקיים שמחינו כימות עניתנו, כידוע מפי ספרים וסופרים, אבער נאך אלץ, נישט נ-צ-ח ס-ל-ה ו-ע-ד. צי בין איך זיך טועה?

[berlbalaguleh]

ונבנתה פארוואס איז דאס וואס שטייט און די תורה אז איז געווען א מעמד הר סיני און גאט האט אינדז געגעבן די תורה, א שוואכרע ריאה ווי דאס וואס שטייט און די תורה אז 60000 מענטשען האבן פארציילט פאר זייער קונדער.

ווי געפילטע, איך האב נישט געזאגט אז אין די תורה שטייט אז וכו', נאר איך זאג אז בפועל האבן 600 טויזנט מענטשן אזוי פארציילט, און ווי אויבן געשריבן איז נישט שייך אנצוהייבן א שקר מיט 600 טויזנט מענטשן.

די האסט נישט געכאפט זיין טענה, דאס גופא זאגט ער. אז די ווייסט נאר פין 600,000 דורך די תורה. ממילא גייט אלעס צוריק ווייל די גלייבסט די תורה. אמונה בתמימות.

דעם "רואים את הקולות" און אנוכי ולא יהי' לך האבן די ערשטע דורות פארציילט פאר זייערע קינדער און אייניקלעך פון אייגענע עקספיריענס. אודאי איז געווען א פאר סקעפטיקער און אפיקורסים צווישן זיי. פון וועמען די היינטיגע אפיקורסים שטאמען טאקע. אבער רוב עולם האט געגלייבט. מיינע זיידעס אויך, ב"ה. אנישט וואלט איך געהאט א פנים ווי ש. גראסמאן.

[בדחן]

די מעין פאינט איז: אויב ווען מען פארט ארויף די דורות ענדיגט זיך די לעגענדע ביי 600 טויזנט מענטשן, קען עס נישט זיין א לעגענדע.

פארוואס קען זיך א סיפור פין א נס פין 600,000 נישט אנהייבען פין איין ספר וואס מען טרעפט הונדרעטער יארן נאך וואס די מאורע האט געזאלט געשען?
אויב וועט מען מארגען טרעפן אין א גניזה א מדרש וואס שטייט א נס כעין הכניס יהושע בין שני בדי הארון דעם גאנצען כלל ישראל, האלסטו אז עס וועט זיך טוהן א שערוריה אין אלע מקוואות צו מען זאל דאס גלייבען? פשוט ווייל ווי קען זיין אז אונזער טאטע האט עס נישט דערציילט. אוודאי נישט, מען וועט עס אננעמען בפשיטות ובתמימות. נו דא האט זיך באשאפען א סיפור פין 600,000 פשוט ווייל אזוי שטייט אין א ספר. נישט ווייל מיין טאטע האט מיר דאס דערציילט.

יא אין נאכאמאל יא. נישט אז זייער טאטע האט זיי געזאגט, אבער אז זייער עלטער עלטער זיידע האט דאס געזאגט פאר זייערע קינדער. אויב דער איד קומט מיט א ספר ישן נושן אין די האנט אין ער דרוקט דאס. ביז פופציג יאר ווערט דאס א חלק פין די קאלעקשאן פין מדרשים. עס קען רואיג זיין אז דער איד האט דאס אויגעזויגען פין פינגער. אדער ער האט טאקע געטראפען אן אלטען ספר אבער דער וואס האט דאס געשריבען פאר הונדערט יאר צוריק האט דאס אויסגעזויגען פין פינגער. דו וועסט אויב אזוי האבען א לעגענדע וואס זאגט אז 600,000 האבען דאס געזעהן. ניין?
אבער באמת איך זיך נאר צו ווייזען אז די עכטע וועג איז מיט תמימות בצירוף א זיסע תורה. אז די האלטסט אז די האסט א ראי' איז תבא

100% גערעכט, פאר איינעם וואס איז נישט מזרע ישראל, און האט נישט די מסורה מדור דור אז זיינע זיידעס און עלטער זיידעס האבן זיך געלאזט מוסר נפש זיין פאר דאס וואס זייערע זיידעס האבן זיי געזאגט,

אזוי אויך 100% גערעכט פאר איינע וואס איז נישט מזרע ישראל, און די שמע ישראל איז נישט אריבער געגאנגען פון די מאמעס און באבעס ארויף און ארויף און העכער און נאך העכער ביז.....

אבער פאר איינעם וואס איז מזרע ישראל און גלייבט וואס זיינע עלטערן האבן געהערט פון זיינע עלטערן און ארויף פון זיינע עלטערן און אזוי ארויף ווייטער, איז די שאלה נישט רעליווענט ניטאמאל בתורת הייפעטעריקל, און כ"ש וכ"ש אז עס איז נישט דברים של טעם, ווייל ווי איז דען שייך אוועק צו גיין פון א מציאות כדי צו פרעגן א שאלה און דערמיט אפלייקענענן די מציאות פון וואס מען איז יעצט אוועק געגאנגען..?!

[berlbalaguleh]

סא, דו גייסט מיט א סברה פון 'אדער אלעס אדער גארנישט'.

מאן יאמר?
פארוואס זאל נישט זיין א סברה פאר א מענטש צו זאגן, למעשה איז דא א תורה, פון ערגעץ איז עס געקומען. אין נ"ך געפינען מיר א געשיכטע אז עזרא הסופר האט געברענגט א ספר תורה, וואס קיינער האט נישט געוויסט דערפון - אזוי שטייט דאך בפירוש אין נ"ך. סא, ווער זאגט אז נישט ער האט מחדש געווען די תורה?

אזוי ווי ס'פאראן א מעשה (געברענגט פון חיים גראדע אין איינע פון זיינע מעשיות) מיט א סקולפטאר (א שניצער. אדער איינער וואס האט זיך איינגערעדט אז ר'איז א שניצער) . וואס האט אויסגעשניצט די לוחות מיט צוויי לייבן פון אויבן און ער האט דאס געוואלט פארקויפן פאר א שול. דער גבאי, וואס איז געווען א גרויסער לץ האט איהם געפרעגט מיט שפאט. דעם נאמען וואס דו האסט צוגעשריבן אונטן מיינט אז דו האסט געגעבן די תורה. האסטו טאקע געגעבן די תורה? האט ער זיך פארשעמט און איז אוועקגעגאנגען.

[ונבנתה העיר]

יאיר, דו ביסט פיינע נייעס!

איך וויל נאר פרעגן הרב ונבנתה און די אנדערע דא (איך מיין נישט צו אנהייבן א נייע סומאטאכע) איבער די חיי נ-צ-ח ווי דו רופסט עס. איז עס טאקע אזוי נ-צ-ח ווי מען מאכט עס? אדער סך הכל נאר אלף השביעי, וואס וועט טאקע זיין לענערע טעג ווי היינט, כדי לקיים שמחינו כימות עניתנו, כידוע מפי ספרים וסופרים, אבער נאך אלץ, נישט נ-צ-ח ס-ל-ה ו-ע-ד. צי בין איך זיך טועה?

אודאי נצח, א נשמה לעבט חיים נצחיים, די גאנצע שמועס פון זיבן אלפים איז אויף די בריאה, דערנאך וועט די נשמה ממשיך זיין מיט וואטעווער פלענס דער אייבערשטער האט אויף ווייטער, עס איז נישט דא א זמן ווען די נשמה וועט פלוצלינג ווערן העדר.

און ארויסצוברענגן דעם מושג פון נצח בלשונו פונעם בעל התניא אין פרק מ"ח:

כנודע פי' מלת ערך במספרים, שאחד במספר יש לו ערך לגבי מספר אלף אלפים - שהוא חלק אחד מני אלף אלפים, אבל לגבי דבר שהוא בבחי' בלי גבול ומספר כלל אין כנגדו שום ערך במספרים, שאפי' אלף אלפי אלפים וריבוא רבבות אינן אפי' כערך מספר אחד לגבי אלף אלפי אלפים ורבוא רבבות, אלא כלא ממש חשיבי, עכ"ל.

שמעקעדיג, לערען דורך להשכילך בינה - סימן י"א אין אגרת הקודש פון תניא.

[יאיר]

עס האט געקענט איין שיינעם טאג אויפשטיין א איד און איינרעדן דעם עולם אז זייער טאטע האט זיי עפעס געזאגט?

יא אין נאכאמאל יא. נישט אז זייער טאטע האט זיי געזאגט, אבער אז זייער עלטער עלטער זיידע האט דאס געזאגט פאר זייערע קינדער. אויב דער איד קומט מיט א ספר ישן נושן אין די האנט אין ער דרוקט דאס. ביז פופציג יאר ווערט דאס א חלק פין די קאלעקשאן פין מדרשים. עס קען רואיג זיין אז דער איד האט דאס אויגעזויגען פין פינגער. אדער ער האט טאקע געטראפען אן אלטען ספר אבער דער וואס האט דאס געשריבען פאר הונדערט יאר צוריק האט דאס אויסגעזויגען פין פינגער. דו וועסט אויב אזוי האבען א לעגענדע וואס זאגט אז 600,000 האבען דאס געזעהן. ניין?

אבער באמת איך זיך נאר צו ווייזען אז די עכטע וועג איז מיט תמימות בצירוף א זיסע תורה. אז די האלטסט אז די האסט א ראי' איז תבא עליך ברכה.

די סיבה פארוואס מיר גלייבן אין די מדרשים איז ווייל מיר קומען שוין מיט די הנחה אז קריעת ים סוף און אלע אנדערע ניסים האבן פאסירט, ממילא פארוואס קען נישט זיין אז ס'איז געשען נאך ניסים, אזוי ווי דער כוזרי האט אויך געגלייבט אין די ניסים פון די נביאים כאטש עס איז נישט געווען במעמד שש מאות אלף, ווייל די נביאים בויען אויף די תורה וואס איז געבויט אויף שש מאות אלף. פרוביר נאר צו געבן פאר א גוי אזא מדרש, און ער וועט דיר שיקן אין משוגעים הויז. אויב איז די תורה נישט אמת, וואלטן דאס געווען די זעלבע רעאקציע פון די ערשטע מענטשן וואס האבן באקומען די תורה וואו עס שטייט "מן-השמיים השמיעך את-קולו, לייסרך; ועל-הארץ, הראך את-אישו הגדולה, ודבריו שמעת, מתוך האש." אין אנדערע ווערטער, עט סאם פוינט אין היסטאריע איז געווען א פאלק וואס האט אנגענומען א תורה וואו עס שטייט אז ענק אלע (די וואס האבן עס באקומען) האבן געזען מעמד הר סיני, וועלכער טיפש וואלט אנגענומען אזא שקר אויב עס איז נישט אמת? נאכדערצו אז עס קומט נאך מיט 613 מצוות, פארוואס אין דער וועלט זאלן זיי עס מקבל זיין?
עס איז זייער א חשוב'ע זאך צו זיין איבערצייגט אז די תורה איז זיס, און תמימות איז אויך א גוטע מידה, אבער אויב דאס זענען די איינציגסטע סיבות פארוואס מען דארף היטן די תורה, דעמאלט איז ארטאדאקסיע אויף געהאקטע צרות.

סא, דו גייסט מיט א סברה פון 'אדער אלעס אדער גארנישט'.

מאן יאמר?
פארוואס זאל נישט זיין א סברה פאר א מענטש צו זאגן, למעשה איז דא א תורה, פון ערגעץ איז עס געקומען. אין נ"ך געפינען מיר א געשיכטע אז עזרא הסופר האט געברענגט א ספר תורה, וואס קיינער האט נישט געוויסט דערפון - אזוי שטייט דאך בפירוש אין נ"ך. סא, ווער זאגט אז נישט ער האט מחדש געווען די תורה?

עס שטייט נישט אין ערגעץ אז עזרא איז געקומען מיט א ספר תורה, נאר אז ער האט אויסגעלערנט די אידן די מצוה פון סוכה וואס דער המון עם האט פארגעסן דורך אלע צרות פון גלות בבל. דו מיינסט מסתם די ספר תורה וואס חלקיהו האט געטראפן אין בית המקדש. די מפרשים זענען שוין מסביר דארט אז ער האט געטראפן די ספר תורה פון משה רבינו אויפגעמישט צו די תוכחה, און וועגן דעם איז ער געווארן דערציטערט.

[chaims]

ונבנתה פארוואס איז דאס וואס שטייט און די תורה אז איז געווען א מעמד הר סיני און גאט האט אינדז געגעבן די תורה, א שוואכרע ריאה ווי דאס וואס שטייט און די תורה אז 60000 מענטשען האבן פארציילט פאר זייער קונדער.

ווי געפילטע, איך האב נישט געזאגט אז אין די תורה שטייט אז וכו', נאר איך זאג אז בפועל האבן 600 טויזנט מענטשן אזוי פארציילט, און ווי אויבן געשריבן איז נישט שייך אנצוהייבן א שקר מיט 600 טויזנט מענטשן.

מיר באדערט שוין לאנג א קשיא
לאמיר זאגן אז עס ווערט היינט באוואוסט אז עס איז דא א געוויסע שבט אין אינדיע וואס האבן געהאט א מעמד כעין מתן תורה פאר צוויי יאר צוריק און איך הער עס פערזענליך פון א אינדעיאנער גוי וואס איז דארט געווען בשעת מעשה וועל איך עס לכאורה אננעמען אלטס א דמיון אדער שקר און ערגסטן פאל אדער אלטס ספק און בעסטן פאל
איז פארוואס ווען די מעשה איז געשעהן מיט מיינהע עלטערען פאר 3300 יאר צוריק וואס זענען לכאורה געווען אזוי פרימיטיו ווי די אינדיאנער אדער מער נעם איך אהן אז דאס איז אמת לאמיתו?
(איך גיי נישט דא אריין אין די עצם מסורה פון יארן לאנג צו עס איז פארלעסליך מען רעדט אויפן צד אז עס איז פארלעסליך)
איך האב שוין געפרעגט געוויסע די קשיא עס איז דא וואס טענה,ן אז אויב זיי וועלן הערן אזא זאך וועלן זיי גלייבן אין יענע רעליגיע איז זיי פארשטיי איך(הגם לויט דעם דארף מען גיין מברר זיין צו עס איז נישטא עפעס אזא סיפור)אבער איך פאר מיר וואס איך וואלט דאס נישט געגלייבט בלייב מיט א שטיקל קשיא

[יאיר]

אויב די אידן האבן אליין צוזאמענגעשטעלט די תורה האבן זיי געמוזט זיין גאר קלוג. די תורה האט שוין אינספירירט ביליאנען מענטשן, און די גרעסטע חכמים שטודירן די תורה זייער גאנץ לעבן און קענען זיך נישט אנזעטיגן. די תורה איז די מערסטע פאפולערע בוך אין היסטאריע, עס איז געווארן פובליצירט די מערסטע, און פארגעס נישט אז דא רעדט מען פון טויזנטער יארן צוריק, ווען רוב מענטש האבן אפילו נישט געקענט ליינען אדער שרייבן. דאס אליין איז אפשר א ראיה אויף די געטליכקייט פון די תורה.

[דעתי הענייה]

יא!!! עס איז דא א אנדיאנער שבט, דא אין אמעריקע, וואס צייגן אהן אויף א פלאץ אין קאליפארניע, ממש אזוי מעשה ווי מתן תורה.
פאר מער, און נאך אין דעם נושא (שוואכע מאמינים, קוקט עס נישט, אבער א מאמין וואס קען הערן אנדערע זאכן, ובפרט נאר ארויסנעמען די פאקטן, איז עס א גוטע קליפ, עס איז 10 חלקים, די מעשה מיין איך זאגט ער אין חלק 3) זעה דא

[דעתי הענייה]

דאכט זיך אז דאס איז א כוזרי, אז ווען האט זיך אנגעהויבן דאס גלייבן אין מתן תורה, פאר די דור המדבר וואסטו דאך נישט געקענט איינרעדן א יאר נאך די אנגעבליכע מתן תורה אז ו' סיון פאריאר איז געווען א מעמד פון שישם ריבוא איש, סא ווען האט זיך די לעגענדע אנגעהויבן? (שטייט זיך איך זאג אנגעבליך און לעגענדע אלץ דעווילס אדוואקאט, אויב גלייבסטו נישט אין מתן תורה) פאר די קינדער פונעם דור המדבר? די פונקט איז אז דו קענסט איינרעדן דעם עולם אז ישו האט געוואקט אויף וואסער און אפאר געציילטע תלמידים און צוקוקער האבן געזען, אבער קענסט נישט איינרעדן א פאלק אז עפעס איז געשען במעמד זעכציג טויזענט מענטשען ווען ס'איז נישט געשאויגן און נישט געפלויגן.
איך האף אז איך בין גענוג קלאר.

קענסט ביטע ארויסלאזן דעם כוזרי?
עס איז 2 מאל אפגעפרעגט מיט פשוטע מעשיות אין תנ''ך, ביי יאשיהו המלך, וואו מען זעהט קלאר אז די אידן האבן גאר ווייניג געוואוסט פון אידישקייט צו זאגן (די ענטפער דערויף, אז זיי האבן נאכאלץ געוואוסט זיי זענען עם הנבחר, איז גאר שוואך, ווייל דאס מיינט אז חוץ דעם האט מען זיי געקענט איינרעדן וואס מען וויל) און די צווייטע בימי עזרא, ווי חוץ די ק''כ זקנים, האבן די אידן פון גארנישט געוואוסט צו זאגן, און די זקנים האבן געקענט זאגן וואס זיי האבן געוואלט, און דזעימס קאגעל אין זיין בוך how to read the Bible וויל אפילו זאגן אז עזרא איז דער מסדר המקרא.

אגב, פאר די וואס עס שטערט זיי די אלע קשיות און אמונה, ובפרט די חלק פון ביקורת המקרא, איז די אויבנדערמאנטע בוך גאר גוט, ער לייגט אראפ א מורא'דיגער מהלך, און לעצטען פרק ווי אזוי די אלע זאכן זענען בכלל נישט קיין סתירות צו אחדות הבורא און צו אידישקייט, פאר מער ליינט דא, אויף זיין וועבסייט, אגב, ער איז א אמתער מאמין, און א שומר תורה ומצוות, ממילא טראסט איך אים מער ווי אנדערע אין די ענינים.

וועסטו פרעגן וואס יא?
מיר איז גענוג א מסורה פון צוויי טויזענט יאר, דור אחר דור בלי הפסק, אפילו אויב מען קען מיר נישט אויפווייזען, און אפילו עס זאל זיין שטארקע קשיות דערויף פון פריער.

[יאיר]

אגב, פאר די וואס עס שטערט זיי די אלע קשיות און אמונה, ובפרט די חלק פון ביקורת המקרא, איז די אויבנדערמאנטע בוך גאר גוט, ער לייגט אראפ א מורא'דיגער מהלך, און לעצטען פרק ווי אזוי די אלע זאכן זענען בכלל נישט קיין סתירות צו אחדות הבורא און צו אידישקייט, פאר מער ליינט דא, אויף זיין וועבסייט, אגב, ער איז א אמתער מאמין, און א שומר תורה ומצוות, ממילא טראסט איך אים מער ווי אנדערע אין די ענינים.

וואס מיינסטו צו זאגן אז ער איז א מאמין, ער גלייבט אז די תורה וואס מיר האבן איז געשריבן געווארן דורך משה רבינו וואס האט עס מקבל געווען מפי הקב"ה אויפ'ן בארג סיני?

[יאיר]

דעתי הענייה,
לגבי דיינע אנדערע הערות, זע וואס איך האב פריער געשריבן:

עס שטייט נישט אין ערגעץ אז עזרא איז געקומען מיט א נייע ספר תורה אין די האנט, נאר אז ער האט אויסגעלערנט די אידן די מצוה פון סוכה וואס דער המון עם האט פארגעסן דורך אלע צרות פון גלות בבל. דו מיינסט מסתם די ספר תורה וואס חלקיהו האט געטראפן אין בית המקדש. די מפרשים זענען שוין מסביר דארט אז ער האט געטראפן די ספר תורה פון משה רבינו אויפגעמישט צו די תוכחה, און וועגן דעם איז ער געווארן דערציטערט.

דו קענסט טענה'ן אז דו האסט א בעסערע פשט אין די מעשה פון חלקיהו, אבער היות דער כוזרי איז אפריורי איבערצייגט אין זיין ראיה, איז פאר אים מער מסתבר צו לערנען אנדערש פשט, אזוי ווי די מפרשים זאגן. אויב עס געפעלט דיר נישט צו לערנען אזוי, דעמאלט מוזטו זאגן ווי אזוי דו וועסט זיך אן עצה געבן מיט דעם כוזרי'ס ראיה.