קענען די תלמידים ומנהיגים וואס הרבי מסאטמאר האט פראדוצירט

[בונעס איירעס]

מיסטער משכיל איר גייט מיר אביסל אויף די אייער שאלעכטץ.. מיט אייערע אומבחנטע איינזייטיגע העסליכע צילען
אייער מטרה איז וואויל באקאנט און שטארק מעקבאר, ביטע הייבט אויף אייער אונטערשטען אין גייט אריבער צו צומעס מיר וועלן אייך דאנקבאר זיין, און מיר וועלן אפי' שמוסען געמיטלעך מיט אייך דארט אויך, צום ווידער זעין!!

פאר די וואס פרעגן איבער מיין וויסענשאפט אינדרויסן פון סאטמאר, אגב דאווען איך נישט און קיין סאטמארע שול ווי לאנג די יאר איז, איך האב געלערנט אין פילע פרעמדע ישיבות איבער די וועלט, און מיינע קינדער לערנען אויך נישט און סאטמאר.

יידיל היקר איך וועל אייך פארטרויען א גאר גרויסען סוד.. איך פערזענליך ניץ נישט קיין איינעם פון די אויבענדערמאנטע, נישט מיין שמאטע דיין איז א סאטמארער, און נישט מיין נפשיותדיגען הונגער פיטער איך מיט איינעם פון זיי, אבער איך ווייס זיי צו שעצען פאר וואס זיי זענען. דאס אלעס!

[יידל]

אודאי שעץ איך זיי פאר וואס זיי זענען. אבער איך מיין אז נישט דאס איז געווען דיין כוונה מיט דעם אשכול.

[בונעס איירעס]

אודאי שעץ איך זיי פאר וואס זיי זענען. אבער איך מיין אז נישט דאס איז געווען דיין כוונה מיט דעם אשכול.

יא יא אט דאס איז געווען מיין כוונה, קוק אויפן קריאת שם האשכול "קענען" ווי זוי פארשטייט איר דאס?

[יידל]

אלץ קעפל זענט איר טאקע גערעכט.

[atmybest]

מיסטער משכיל איר גייט מיר אביסל אויף די אייער שאלעכטץ.. מיט אייערע אומבחנטע איינזייטיגע העסליכע צילען
אייער מטרה איז וואויל באקאנט און שטארק מעקבאר, ביטע הייבט אויף אייער אונטערשטען אין גייט אריבער צו צומעס מיר וועלן אייך דאנקבאר זיין, און מיר וועלן אפי' שמוסען געמיטלעך מיט אייך דארט אויך, צום ווידער זעין!!

פאר די וואס פרעגן איבער מיין וויסענשאפט אינדרויסן פון סאטמאר, אגב דאווען איך נישט און קיין סאטמארע שול ווי לאנג די יאר איז, איך האב געלערנט אין פילע פרעמדע ישיבות איבער די וועלט, און מיינע קינדער לערנען אויך נישט און סאטמאר.

יידיל היקר איך וועל אייך פארטרויען א גאר גרויסען סוד.. איך פערזענליך ניץ נישט קיין איינעם פון די אויבענדערמאנטע, נישט מיין שמאטע דיין איז א סאטמארער, און נישט מיין נפשיותדיגען הונגער פיטער איך מיט איינעם פון זיי, אבער איך ווייס זיי צו שעצען פאר וואס זיי זענען. דאס אלעס!

בארואיג זיך בונעס. ער זאגט פשוט וואס יעדער נארמאלע מענטש האלט.

אונז, יודן זענען אויפגעוואקסן מיט א באשעפער. אונז ווייסן אז מען מסר'ט נישט אא'וו.

סאטמאר איז די נידריגסטע זאך וואס די וועלט האלט אין זיך...

[יאיר]

איך בין א דורכגעווייקטער קרעטשניפער חסיד מבטן אמי, גלמי ראו עיניך, נאך איידער איך בין געבוירן האב איך שוין געזען מיט מיין ספעציעלן ליכט אויפ'ן קאפ אז קרעטשניף שיינט אין אלע עולמות. נאכדעם ווען איך בין געבוירן, איך האב געטרינקען מיין מאמע'ס מילך, האב איך זיך דאס איבערצייגט נאכאמאל, אז אזוינע מילך קען מען נאר זייגן ביי אן עכטע קרעטשניפע חסידית'טע, איך פלעג קוקן מיט רחמנות אויף די בעיביס וואס דארפן זייגן פשוט'ע מילך פון א סאטמארע פרוי. איך בין געווארן אביסל עלטער, האב איך געזען די פייערלענדזשערס פון קרעטשניף, מיינע אויגן זענען ארויסגעשפרינגען פון די לעכער, אזעלכע לייטס און סייערינס וועט איר נישט טרעפן אין ערגעץ, אפילו נישט אין סאטמאר.

נאכדעם האב איך באקומען די הייסע קוגל, אוי די קוגל. דער טעם גן עדן פון די קוגל וואס איז געווארן אנגעהייצט אין גיהנום אליין קען מען גארנישט מסביר זיין, עס איז מעין עולם הבא, דער געוואלדיגער קדושה וואס ליגט אין די קוגל. ווער רעדט נאך ווען איך האב קענענגעלערנט דעם קרעטשניפער רבי אליין און זיינע הייליגע תלמידים, איך זאג אייך אזעלכע צדיקים נסתרים האט ער נאך נישט געזען אין אייער לעבן. איך רעד שוין נישט פון די גדולי התורה וואס געפינען זיך אין די גאנצע וועלט און האבן געטרינקען פון די קרעטשניפער קוואל, נאר אפילו די פשוט'ע חסידים זענען וואויל באקאנט אלס דורכגעווייקט מיט תורה אמונה חסידות וואס דו ווילסט נאר. איך ווייס אז פאר די סאטמארע וועט דאס נישט שמעקן, זיי וועלן אפילו נישט פארשטיין וואס איך זאג, אבער קרעטשניף איז די שענסטע, די בעסטע, די מעכטיגסטע, הייליגסטע, וואוילסטע, ליכטיגסטע חסידות. עס איז אידישקייט אליין געגעבן געווארן אויפ'ן בארג סיני.

פאקטיש איז קרעטשניף בכלל נישט קיין חסידות, עס איז א וועלטס אימפעריע! עטס קענטס ענק באגראבן פאר בושה!

קרעטשניף, קרעטשניף! קומטס אויף מיין זייט! ווער ס'איז אויף די קרעטשניפע זייט זאל זיך אנרופן, און מיר וועלן גיין אין א מלחמת חרמה קעגן די וואס גנב'ענען צו די טיטל פון וועלטס אימפעריע און זענען מועל בהקדש פאר זייער אייגענע געברויכן!

[משכיל]

איך וואלט עקספעקטעט פון אזא וועלטליכען מענשט ווי די צו ענטפערען צום ענין, י

[גוטע פינטעלך]

און נאך א סוד העל איך אייך אנפארטרויען דאס איז די סוד פון זייער די סאטמארערס הצלחה, די חכמה פון נישט מאכן באגרעניצט דאס פלאץ פון נאר איין מין תכונות הנפש וואס דאס איז די רבי, אנשטאט דעם איז געווען די מהלך פון הרבי מסאטמאר צו לאזען יעדן תכונת הנפש טרעפן דאס זייניגע מיטן דערלאזען אנדער גוטע אידן אינעם קרייז אליינס פראווענען זייער רעביסטעוועלע, אזוי האט יעדער געטראפן איינעם וואס ער גלייכט, אזוי האט דאס געהאט א מקום צו וואקסען אנע באגרעניצונגען, פארשטייט זיך אז ביי אונז איז אויך די רבי די גרעסטער מיט די פאויער און הנהגה, אבער מ'טיילט צו פאר חשובע רבנים אויך א גרויס חלק. (איר וועט דאס קיינמאל סיי ווי נישט פארשטיין)

בונעס דער סוד איז נישט ריכטיג, און סאטמאר ביז תשל"ט האט מען זייער באגרענציט דאס פלאץ, הן כפשוטו מען האט געארבעט צו פארשיקען פון זייער פלאץ - וומס"ב - יעדן רב אפילו פון די עלטרע רבנים ואכמ"ל, דאס איז געקומען בעיקר פון די פאליטשע פירערשאפט ווי למשל ר' ל"פ, און אויך האט מען באגרענציט בכל מין אופן אלע יונגע (לייט און בחורים) זיי זאלען זיך נישט אליינס מפענח זיין, עס איז באקאנט אז דער רבי ז"ל האט נישט געהאלטען פון מאכען קובצים אדער אפילו חיבורים מען האט אלעס אנגעקוקט ווי גאוה, איך ווייס נישט אויב דאס איז געקומען פון רבי'ן אליין אדער פון רנ"י מייזעלס, ווייל ער האט געמאכט אזא ווינט.
און נאך תשל"ט האט זיך אביסל אויפגהערט די אלע אונטערדרוקענישען פון יחידים הרוצים להתעלות בתורה, אבער די רבני ואדמור"י הקהלות מיינעך אז מען האט ווייטער אונטערדריקט.
יעצט מיט די ביידע סאטמער'ס אהה ממש אמחיה יעדער אינגערמאן האט פרייהייט סיי באמת און שטייגן און מחבר זיין ספרים וכו', און סיי זיך דערקלערן רב רבי וכו' וכו'. ביי די זאליס אביסעל מער פריי און ביי די ארונים אביסל ווייניגער וויבאלד עס איז דא א גרויסע רבי.

און בד"וו מיין איך אז די האסט פארגעסען איינע פון די גרעסטע מפורסמים בעולם התורה הכללי וואס ברענגעט די מערסטע כבוד פאר סאטמער, ה"ה הרב הגאון רבי שמעי' גרינבוים שליט"א, אוי מיר געדענקען נאך די גוטע צייטען און די מ' יארען ווען ער האט פארגעלערנט חומש רש"י און גרויסען ביהמ"ד ראדני אויפ'ן ארון הקודש און דאס גאנצע דעמאלטס'דיגע ביהמ"ד איז געווען מלא זקנים ונערים זיך געקאכט פשט און פסוק חומש ורש"י, און ער האט דאן געפענט פאר די וועלט די פסוקי התורה מיט רש"י.

[לעמיל]

און וואס איז מיט ר יוסף חיים גרינואלד? אויך א תלמיד ?

[berlbalaguleh]

און וואס איז מיט ר יוסף חיים גרינואלד? אויך א תלמיד ?

אזוי זאגט בונעס. נאר די וועלט האלט אנדערש. למשל ר' יושע העשיל ביק איז אפילו נישט געגאנגען קיין שטריימל ביז א פאר יאר צוריק. ס'איז דא א באקאנטע מעשה ווי ער האט אנגעשריגן א יידענע וואס האט געפיהרט א בעיבי קערידזש מיט'ן עירוב. האט זי איהם צוריקגעענטפערט אז אלטע בחורים טארן נישט רעדן צו פרויען.

[לעמיל]

און וואס איז מיט ר יוסף חיים גרינואלד? אויך א תלמיד ?

אזוי זאגט בונעס. נאר די וועלט האלט אנדערש. למשל ר' יושע העשיל ביק איז אפילו נישט געגאנגען קיין שטריימל ביז א פאר יאר צוריק. ס'איז דא א באקאנטע מעשה ווי ער האט אנגעשריגן א יידענע וואס האט געפיהרט א בעיבי קערידזש מיט'ן עירוב. האט זי איהם צוריקגעענטפערט אז אלטע בחורים טארן נישט רעדן צו פרויען.

רעדן טאר מען נישט, שרייען יא

[בונעס איירעס]

און נאך א סוד העל איך אייך אנפארטרויען דאס איז די סוד פון זייער די סאטמארערס הצלחה, די חכמה פון נישט מאכן באגרעניצט דאס פלאץ פון נאר איין מין תכונות הנפש וואס דאס איז די רבי, אנשטאט דעם איז געווען די מהלך פון הרבי מסאטמאר צו לאזען יעדן תכונת הנפש טרעפן דאס זייניגע מיטן דערלאזען אנדער גוטע אידן אינעם קרייז אליינס פראווענען זייער רעביסטעוועלע, אזוי האט יעדער געטראפן איינעם וואס ער גלייכט, אזוי האט דאס געהאט א מקום צו וואקסען אנע באגרעניצונגען, פארשטייט זיך אז ביי אונז איז אויך די רבי די גרעסטער מיט די פאויער און הנהגה, אבער מ'טיילט צו פאר חשובע רבנים אויך א גרויס חלק. (איר וועט דאס קיינמאל סיי ווי נישט פארשטיין)

בונעס דער סוד איז נישט ריכטיג, און סאטמאר ביז תשל"ט האט מען זייער באגרענציט דאס פלאץ, הן כפשוטו מען האט געארבעט צו פארשיקען פון זייער פלאץ - וומס"ב - יעדן רב אפילו פון די עלטרע רבנים ואכמ"ל, דאס איז געקומען בעיקר פון די פאליטשע פירערשאפט ווי למשל ר' ל"פ, און אויך האט מען באגרענציט בכל מין אופן אלע יונגע (לייט און בחורים) זיי זאלען זיך נישט אליינס מפענח זיין, עס איז באקאנט אז דער רבי ז"ל האט נישט געהאלטען פון מאכען קובצים אדער אפילו חיבורים מען האט אלעס אנגעקוקט ווי גאוה, איך ווייס נישט אויב דאס איז געקומען פון רבי'ן אליין אדער פון רנ"י מייזעלס, ווייל ער האט געמאכט אזא ווינט.
און נאך תשל"ט האט זיך אביסל אויפגהערט די אלע אונטערדרוקענישען פון יחידים הרוצים להתעלות בתורה, אבער די רבני ואדמור"י הקהלות מיינעך אז מען האט ווייטער אונטערדריקט.
יעצט מיט די ביידע סאטמער'ס אהה ממש אמחיה יעדער אינגערמאן האט פרייהייט סיי באמת און שטייגן און מחבר זיין ספרים וכו', און סיי זיך דערקלערן רב רבי וכו' וכו'. ביי די זאליס אביסעל מער פריי און ביי די ארונים אביסל ווייניגער וויבאלד עס איז דא א גרויסע רבי.

און בד"וו מיין איך אז די האסט פארגעסען איינע פון די גרעסטע מפורסמים בעולם התורה הכללי וואס ברענגעט די מערסטע כבוד פאר סאטמער, ה"ה הרב הגאון רבי שמעי' גרינבוים שליט"א, אוי מיר געדענקען נאך די גוטע צייטען און די מ' יארען ווען ער האט פארגעלערנט חומש רש"י און גרויסען ביהמ"ד ראדני אויפ'ן ארון הקודש און דאס גאנצע דעמאלטס'דיגע ביהמ"ד איז געווען מלא זקנים ונערים זיך געקאכט פשט און פסוק חומש ורש"י, און ער האט דאן געפענט פאר די וועלט די פסוקי התורה מיט רש"י.

קודם שלום עליכם איך מוז אייך זאגען איר זענט דער ערשטער ווי איך זעי האט איר ארויס מיין נקודה בכלל, וואס מיין ציל איז דא אין דעם אשכול, די אלע תגובות ביז אהער מיין איך האט קיינער נישט געכאפט וואס איך ציל בכלל, איבער דעם וואס איר זאגט בנוגע ביז תשל"ט, איז אין די תש"מ און תש"נ יארן געווען פיל ארגער.. אין בכלל דיסקוטירן דעם נושא וויל איך נישט דא, אבער ס'איז זיכער איר האט א נקודה וואס מקען דיסקוטירן, די תי' באופן שטחי איז פשוט, יא מען האט זיך געדארפט צושטעלן אין ווער עס האט זיך צוגעשטעלט האט מען געלאזט גרויס ווערן, און איז נאך היינט אזוי ביי ביידע, אדער ביי אלע דריי פראקציעס אין סאטמאר.

יעצט איבער הגאון רבי שמעי' גרינבוים שליט"א אהה זענט איר גערעכט!!! טאקע א גרויס כבוד פאר אונז אזא איד... אזא גאון מופלג, איך ווייס נישט ווי עס איז מיר ארויסגעפלויגען פון קאפ זיין באליבטען נאמען, ווען איך אליינס הער אים כמעט יעדע וואך, זיין חומש רש"י אויפן אייפאד, איך באלעק מיר די פינגער, וואו ער טוט דאס גאנצע שווערע ארבייט פאר מיר, איך לערן יעדע וואך דעם חומש רש"י אין ס'איז נאך גרינג אויך, און ווי יעדעס ווארט שטימט מיט עפעס א מין קלארקייט אינעם פסוק, מיט זיין אבנארמאלען קלארען מהלך ווי ער שטימט אריין יעדעס אות אויף זיין פלאץ, עס זאל זיין אויסגעהאלטען מיט אלע ראשונים, מפרשי התורה,

אהההה ווי געשמאק איז דאס צו הערן רבי שמעי' מיט א טעלער טשולענט ליל שישי, און צוגיין צום שבת קודש קענענדיג די סדרה פון די וואך, עס איז באמת א גוט געפיל,
און איך בין אים טאקע דאנקבאר פאר דעם יעדע וואך עקסטער. 

געהערט האב איך אויך אז דער וויזניצער רבי שליט"א ממונסי זייט ער איז אביסל פארעלטערט און די ראיה איז אים שוואך לערנט ער דורך דעם חומש מיט רש"י יעדע וואך טאקע מיט רבי שמעי'ס שיעורים, איך גלויב אויב ער האט געמאכט דעם אויסוואל איז דאס טאקע דער בעסטער אויסוואהל פאר א אינגערמאן וואס וויל קענען חומש מיט רש"י וואס איז גאר א געשמאקער לימוד אפי' פאר למדנים!

[משה געציל]

נאר איר ברויכט אין קענטעניס נעמען איין פונדאמענטואלע חילוק איז פארהאנען צווישן "אלע חסידותן" און "סאטמאר" וואס איר ווילט נישט כאפען אדער נישט דערהערן..
(וואס דאס איז א גרויס חלק צוליב דעם וואס מיר גייען רעדן אין דעם אשכול, די רבנים שיינע אידן אין סאטמאר גופא נישט די סאטמארע רביים) אז היות "אלע" חסידותן'ען סיי וועלכע פו די גרעסטע ביז די קלענסטע, זענען בסך הכל א "חסידות", א מקום, א קרייז, מיט איר מספר מענטשען מיט א גבול, "סאטמאר" איז נישט קיין "חסידות בכלל" דאס איז א "אידישע וועלטס אימפעריע" גאר אן אנדער באגריף אינגאנצן, און פארדעם ווערט איר שרעקליך פרוסטרירט ווען איר זוכט אייער חסידות נאנטצושטעלן צו סאטמאר און עס גייט נישט, איר קענט בשום אופן נישט נאנט קומען צו זייערע נומבערס און זייער פאפולערן וואוקס קע"ה (איך רעד פוו סאטמאר אלגעמיין) ווען איר טוט דאס שטעלט איר זיך נישט צו צו א זאך וואס איז אויף איין באגריף בכלל מיט אייערס, ממילא בעט איך אייך ווערט נישט גערעגט, אין גיסט נישט אומציענדע באגריסונגען, וואס קומט נישט פון רעאליטעט. (די קנאה געפילן לאזט און אנדערע אשכולות, אויב מעגליך ביי צימעס'ן אין קאווע שטיבל).

אנטשולדיגט מיר ר׳ בונעס איירעס, אז מען פאנגט אן דעם שמועס אויף אזא מהלך קען מען זיך נישט רעזעווירן די רעכטן אז נאר איך מעג זאגן און בעטן פון יעדעם זיך צוהאלטען דערצו.
מיין בליק איבער די חילוק פון סאטמאר און אנדערע חסידות׳ן איז גענוי וואס דו האסט דא געשריבען; שטעל מיך נישט אריין אינעם זעלבן קאטעגאריע ווי דיך ווייל איך בין אסאך גרעסער, פרומער, הייליגער, וכו׳. בנוסח בעלזא ״הישן״.

[בדחן]

ה

און נאך א סוד העל איך אייך אנפארטרויען דאס איז די סוד פון זייער די סאטמארערס הצלחה, די חכמה פון נישט מאכן באגרעניצט דאס פלאץ פון נאר איין מין תכונות הנפש וואס דאס איז די רבי, אנשטאט דעם איז געווען די מהלך פון הרבי מסאטמאר צו לאזען יעדן תכונת הנפש טרעפן דאס זייניגע מיטן דערלאזען אנדער גוטע אידן אינעם קרייז אליינס פראווענען זייער רעביסטעוועלע, אזוי האט יעדער געטראפן איינעם וואס ער גלייכט, אזוי האט דאס געהאט א מקום צו וואקסען אנע באגרעניצונגען, פארשטייט זיך אז ביי אונז איז אויך די רבי די גרעסטער מיט די פאויער און הנהגה, אבער מ'טיילט צו פאר חשובע רבנים אויך א גרויס חלק. (איר וועט דאס קיינמאל סיי ווי נישט פארשטיין)

בונעס דער סוד איז נישט ריכטיג, און סאטמאר ביז תשל"ט האט מען זייער באגרענציט דאס פלאץ, הן כפשוטו מען האט געארבעט צו פארשיקען פון זייער פלאץ - וומס"ב - יעדן רב אפילו פון די עלטרע רבנים ואכמ"ל, דאס איז געקומען בעיקר פון די פאליטשע פירערשאפט ווי למשל ר' ל"פ, און אויך האט מען באגרענציט בכל מין אופן אלע יונגע (לייט און בחורים) זיי זאלען זיך נישט אליינס מפענח זיין, עס איז באקאנט אז דער רבי ז"ל האט נישט געהאלטען פון מאכען קובצים אדער אפילו חיבורים מען האט אלעס אנגעקוקט ווי גאוה, איך ווייס נישט אויב דאס איז געקומען פון רבי'ן אליין אדער פון רנ"י מייזעלס, ווייל ער האט געמאכט אזא ווינט.
און נאך תשל"ט האט זיך אביסל אויפגהערט די אלע אונטערדרוקענישען פון יחידים הרוצים להתעלות בתורה, אבער די רבני ואדמור"י הקהלות מיינעך אז מען האט ווייטער אונטערדריקט.
יעצט מיט די ביידע סאטמער'ס אהה ממש אמחיה יעדער אינגערמאן האט פרייהייט סיי באמת און שטייגן און מחבר זיין ספרים וכו', און סיי זיך דערקלערן רב רבי וכו' וכו'. ביי די זאליס אביסעל מער פריי און ביי די ארונים אביסל ווייניגער וויבאלד עס איז דא א גרויסע רבי.

און בד"וו מיין איך אז די האסט פארגעסען איינע פון די גרעסטע מפורסמים בעולם התורה הכללי וואס ברענגעט די מערסטע כבוד פאר סאטמער, ה"ה הרב הגאון רבי שמעי' גרינבוים שליט"א, אוי מיר געדענקען נאך די גוטע צייטען און די מ' יארען ווען ער האט פארגעלערנט חומש רש"י און גרויסען ביהמ"ד ראדני אויפ'ן ארון הקודש און דאס גאנצע דעמאלטס'דיגע ביהמ"ד איז געווען מלא זקנים ונערים זיך געקאכט פשט און פסוק חומש ורש"י, און ער האט דאן געפענט פאר די וועלט די פסוקי התורה מיט רש"י.

קודם שלום עליכם איך מוז אייך זאגען איר זענט דער ערשטער ווי איך זעי האט איר ארויס מיין נקודה בכלל, וואס מיין ציל איז דא אין דעם אשכול, די אלע תגובות ביז אהער מיין איך האט קיינער נישט געכאפט וואס איך ציל בכלל, איבער דעם וואס איר זאגט בנוגע ביז תשל"ט, איז אין די תש"מ און תש"נ יארן געווען פיל ארגער.. אין בכלל דיסקוטירן דעם נושא וויל איך נישט דא, אבער ס'איז זיכער איר האט א נקודה וואס מקען דיסקוטירן, די תי' באופן שטחי איז פשוט, יא מען האט זיך געדארפט צושטעלן אין ווער עס האט זיך צוגעשטעלט האט מען געלאזט גרויס ווערן, און איז נאך היינט אזוי ביי ביידע, אדער ביי אלע דריי פראקציעס אין סאטמאר.

איך האב דיר דאס שוין געשריבען אינעם ערשטען תגובה פינעם אשכול - נאך בעפאר דו האסט געטוישט די קעפל פינעם אשכול אינאיינעם מיט די גאנג פינעם אשכול - איך האב געקוואט די זעלבע שטיקעל, און דיר געזאגט אז ווי עס זעט אויס ביסטע פון די יונגע משה׳ליך און דו ווייסט נישט ווי אזוי סאטמער האט אויסגעזען דעמלאטס ( ששש.. מעגליך אויך נישט היינט..)

[משכיל]

ווי מער מען שרייבט דא ווערט סאטמאר מעהר מבוזה, האט שכל דא איז נישט קיין סאטמארער בית המדרש,י

[בונעס איירעס]

איך האב דיר דאס שוין געשריבען אינעם ערשטען תגובה פינעם אשכול - נאך בעפאר דו האסט געטוישט די קעפל פינעם אשכול אינאיינעם מיט די גאנג פינעם אשכול - איך האב געקוואט די זעלבע שטיקעל, און דיר געזאגט אז ווי עס זעט אויס ביסטע פון די יונגע משה׳ליך און דו ווייסט נישט ווי אזוי סאטמער האט אויסגעזען דעמלאטס ( ששש.. מעגליך אויך נישט היינט..)

ווער ווייסט דען נישט? ווער עס וויל פרעגט זיך נאך ביי די עלטערע? נאכען אנפרעגן א מספר ווייסט מען אלעס! פארדעם שרייב איך עס איז א דיסקוסיע אבער נישט דא

טוישען פון וואס רעד איר? אין איך האב געבעטן דענסמאל איר ווייסט היטוריה פון פאר מיין מוטער האט מיך געקענט פארוואס שווייגט איר?

[גוטע פינטעלך]

הוספה צום ליסט:

הגאון הרב שלמה יעקב יאזעפאוויטש שליט"א, וואס וואוינט היינט און מאנסי און איז רב אין עפעס א געגנט.

ער איז נישט אזוי באקאנט אבער איך מיין אז ער איז פון די גרעסטע בקיאים בכל התורה ממש דהיינו נגלה ונסתר, פרד"ס, ער האט מייסד געווען די ש"ס כולל 'ים התלמוד' און וומס"ב. ווי אויך איז ער שטארק בקי בכל חכמות העולם, און האט א ברייטען מהלך המחשבה. אבער איך מיין אז זיין חכמה איז נישט פראדוצירט געוווארען אין סאטמאר, נאר אפילו ער האט געלערנט אין סאטמאר איז ער אזוי אויפגעוואקסען.

[ער איז געווען א שטארקער ידיד מיט הגאון ר' עמרם מלכיאל ווייס ז"ל פון ק"י, (וואס וואלט אויך ראוי געווען אויך די ליסט) וואס האט אויך געהאט א גרויסע ידיעה בחכמות העולם. תנצב"ה.].

[און אז משרייבט שוין פון ר' עמרם מלכיאל דערמאנט זיך פון זיין שכן און בית עולם הגאון ר' זעליג שפילמאן ז"ל, מי שלא ראה התמדתו ביחד עם ענוותנותו לא ראה התמדה מידיו. אבל לדאבונינו אין עוד איתנו.

מחבר געווען ספר 'פתורא דשבתא' וואס דאס ווייזט לכאורה נישט אויף זיין גדלות, עיקר גדלותו זיין זכירה בעל פה שולחן ערוך וכל הנו"כ, לא מחמת הגוטע קאפ שלו אלא מחמת התמדתו. תנצב"ה].

[קאווע טרינקער]

הגאון הרב שלמה יעקב יאזעפאוויטש שליט"א, וואס וואוינט היינט און מאנסי און איז רב אין עפעס א געגנט.

ער איז נישט אזוי באקאנט אבער איך מיין אז ער איז פון די גרעסטע בקיאים בכל התורה ממש דהיינו נגלה ונסתר, פרד"ס, ער האט מייסד געווען די ש"ס כולל 'ים התלמוד' און וומס"ב.

צווישען די אויבענדערמאנטע ליסט, פארשטייט זיך

[בונעס איירעס]

הוספה צום ליסט:

הגאון הרב שלמה יעקב יאזעפאוויטש שליט"א, וואס וואוינט היינט און מאנסי און איז רב אין עפעס א געגנט.

ער איז נישט אזוי באקאנט אבער איך מיין אז ער איז פון די גרעסטע בקיאים בכל התורה ממש דהיינו נגלה ונסתר, פרד"ס, ער האט מייסד געווען די ש"ס כולל 'ים התלמוד' און וומס"ב. ווי אויך איז ער שטארק בקי בכל חכמות העולם, און האט א ברייטען מהלך המחשבה. אבער איך מיין אז זיין חכמה איז נישט פראדוצירט געוווארען אין סאטמאר, נאר אפילו ער האט געלערנט אין סאטמאר איז ער אזוי אויפגעוואקסען.

[ער איז געווען א שטארקער ידיד מיט הגאון ר' עמרם מלכיאל ווייס ז"ל פון ק"י, (וואס וואלט אויך ראוי געווען אויך די ליסט) וואס האט אויך געהאט א גרויסע ידיעה בחכמות העולם. תנצב"ה.].

[און אז משרייבט שוין פון ר' עמרם מלכיאל דערמאנט זיך פון זיין שכן און בית עולם הגאון ר' זעליג שפילמאן ז"ל, מי שלא ראה התמדתו ביחד עם ענוותנותו לא ראה התמדה מידיו. אבל לדאבונינו אין עוד איתנו.

מחבר געווען ספר 'פתורא דשבתא' וואס דאס ווייזט לכאורה נישט אויף זיין גדלות, עיקר גדלותו זיין זכירה בעל פה שולחן ערוך וכל הנו"כ, לא מחמת הגוטע קאפ שלו אלא מחמת התמדתו. תנצב"ה].

איר קענט דאך יא די ליסטע נאא האלט אייך נישט צוריק...

רבי זעליג זכרונו לברכה... אהה... מען דערמאנט זיך די קורצע תקופה לערנעדיג אין די ישיבה ה"ק בק"י טאקע א תלמוד חכם עצום ומופלג בעל מכמני התורה ממש, און אלעס מיט אזא רואיגן פשטות עצומה, אן א שום צובלאזעניש... זיין אצילות'דיגען שפאציר דורך דעם לאנגען ביהמ"ד מיטן אלטן הוט אויף די שטערן, מיט די רויטליכע קאלטענעס בארד, גארנישט הא טאים נישט אינטערסריט א חוץ אביסל תורה ויראה, סהאט יעדער געקוקט מיט א שעצונג אט דא גייט א יוד וואס זיין קאפ איז איבערגעפליט מיט כל התורה.

איך דענק מע זעמיר אריין זיך פארהערן בשר וחלב האט ער פארהערט גאנצעטע סימנים מיט די נושא כלים, און האט ניטאמאל געפענט דעם שולחן ערוך כאטש זיין קאנצערטראציע איז געווען אויף הלכות שבת, אין אויף וואס דער ספרים זיינע איז געשטעלט!!

געווען א געשליפענער בריליאנט וואס מיען טרעפט גאר ווינציג אויף דער אלגעמיינער גאס

אויף אזעלכע תלמידי חכמים ויראי השם שרייען מיר אלע חבל על דאבדין ולא משתכחין... (משתכחין האט צוויי טיישטען די צוויטע איז אז מען פארגעסט זיי נישט אזוי שנעל)

רבי עמרם מלכיאל ז"ל א ריכטיגע דמות פון א סאטמארן שוין בעל הבית, נישט קיין רב און נישט קיין דיין, אבער א תלמיד חכם, ויר"ש, והצנע לכת, וואס גרויסע לייט האבן זיך פאר אים געקענט פארשטעקען און באדע צימער!!

[דעתי הענייה]

הגאון הרב שלמה יעקב יאזעפאוויטש שליט"א, וואס וואוינט היינט און מאנסי און איז רב אין עפעס א געגנט.

ער איז נישט אזוי באקאנט אבער איך מיין אז ער איז פון די גרעסטע בקיאים בכל התורה ממש דהיינו נגלה ונסתר, פרד"ס, ער האט מייסד געווען די ש"ס כולל 'ים התלמוד' און וומס"ב.

צווישען די אויבענדערמאנטע ליסט, פארשטייט זיך

איך בין מחולק!!!!
נישט נאר אויף די ליסטע, נאר אין די וועלט!!!!
איך האב שוין גערעדט מיט אסאך תלמידי חכמים, אבער אזוינס צו גאט און צו לייט, א בקי אין יעדער מקצוע אין די תורה, און בד בבד, א בקי אין השקפה, אבער מיט א להפליא'דיגע קלארקייט און אפענקייט, א בקי אין אלה חכמות העולם, אלע רעליגיעס, און נאך דעם אלעם א גאלדען הארץ וואס איז נישט בנמצא.
איך בין נישט מגזם אויב רוף איך אים א קליינער ר' שמעונלע זעליחובער.

אבער, ער קען נישט אנגערופן ווערן סאטמאר....

[גוטע פינטעלך]

דעתי הענייה יעצט האסט די ריכטיג עובר געווען אויף 'גילוי אריות' הטרם תדע אז עס איז אסאך ערגער פון גילוי ע', איך האב געשריבען ברמיזה און די ביסט מגלה.

[קאווע טרינקער]

מחולק אויף וואס?
וואס דו ביסט מגלה דא האב איך שוין געוואוסט. - (יתכן אז כ'האב עס געהערט פון דיר וכו').
זייענדיג א סאטמאר'ע מיט ידיעות מחוץ לד' אמות מאכט אים נאך נישט פאר "די גרעסטע בקי"!
וואס יא?
אזויווי כ'האב געשריבן, אז "צווישען תלמידי רבינו" קען ער מיט רעכט ווערן פארעכענט פאר די גרעסטע בקי אין "סוגיות" וואס זענען נישט געלערענט געווארן אין "סענסט סטריט". ושנינו לדבר אחד נתכוונו.

בד"וו, לויט די כתבה אין משפחה (ענגליש) די וואך איבער די מלכות-סאטמאר-בעדפאורד, קען מען צולייגן אויף די ליסטע דא, צווישען די תלמידים וואס רבינו הק' האט מסמיך געווען להוראה, הרב חיים דוד כץ. - אזוי שרייבט ער, על אף וואס די יארן שטימען נישט.

[לשוא הכיתי]

הגאון הרב שלמה יעקב יאזעפאוויטש שליט"א, וואס וואוינט היינט און מאנסי און איז רב אין עפעס א געגנט.

ער איז נישט אזוי באקאנט אבער איך מיין אז ער איז פון די גרעסטע בקיאים בכל התורה ממש דהיינו נגלה ונסתר, פרד"ס, ער האט מייסד געווען די ש"ס כולל 'ים התלמוד' און וומס"ב.

צווישען די אויבענדערמאנטע ליסט, פארשטייט זיך

איך בין מחולק!!!!
נישט נאר אויף די ליסטע, נאר אין די וועלט!!!!
איך האב שוין גערעדט מיט אסאך תלמידי חכמים, אבער אזוינס צו גאט און צו לייט, א בקי אין יעדער מקצוע אין די תורה, און בד בבד, א בקי אין השקפה, אבער מיט א להפליא'דיגע קלארקייט און אפענקייט, א בקי אין אלה חכמות העולם, אלע רעליגיעס, און נאך דעם אלעם א גאלדען הארץ וואס איז נישט בנמצא.
איך בין נישט מגזם אויב רוף איך אים א קליינער ר' שמעונלע זעליחובער.

אבער, ער קען נישט אנגערופן ווערן סאטמאר....

ער האט פיינט סאטמאר! מיטן "אלטן רבי'ן" כלשונו

טאקע א ידען, אבער היבש איינגערעדט אין זיך זעלבסט.