יאנקעל,
איך זעה אין דיר א מענטש וואס טראכט אביעקטיוו וויל איך אביסעל אויסשמועסען מיין טעיק דא.
די געווענליכער מהלך פין געבן תפיסה אדער סיי וואסערע פאנישמענט איז אינגאנצען נישט מובן פאר מיר. דהיינו, אז מיר זאלען אים צוריקטין אין אפטון ווייל ער איז געווען שלעכט. דאס איז דאך די מדה מגונה פין נקמה. וואס איז די שכל דערפין? זאגען מיר דען נישט פאר אונזערע קינדער אז זיי זאלען נישט צוריקשלאגען ווייל זיי האבען גארנישט דערפין?
אפי' בנוגע די מדה פין נקמה פינעם אייבערשטען שטייט אין אסאך ספרים אז עס איז א שם המושאל. אוודאי איז נישט דא די נארישע אין שלעכטע מדה פין נקמה. קוק למשל דא
נפש החיים - שער א - פרק יב
ולכן ארז"ל (ב"ק נ' ע"א) כל האומר הקב"ה וותרן הוא יותרו חייו כו'. וכ"ה בירושלמי פ"ה דשקלים ובב"ר פס"ז ובתנחומא פ' תשא ובש"ט תהלים. ולכאורה יפלא. הלא אפי' אדם איש חסד מתנהג במדת ותרנות, אמנם הוא כמש"ל. שאינו על דרך העונש ונקימה ח"ו.רק חטאים תרדף רעה שהחטא עצמו הוא עונשו
ד.ה. אז אוודאי איז דאס א שלעכטע מדה. די גאנצע ענין פין עונשים אין די תורה, איז פשוט אזוי ווי לייגען די הענט אין פייער. די תורה איז דיר פשוט מגלה אז אויב די ביסט נישט דבוק בה' גייסטו ליידן עיי"ש בדבריו הנחמדים. (כעין די עקידה המובא בספר ויואל משה).
א לאגישער ענין פין עונש איז א deterrent אויף ווייטער אדער א deterrent פאר דעם מענטש זעלבסט פאר ער טוט די עוולה. מען זעהט אין די תורה אז מען דארף מתרה זיין אן עובר עבירה אין ער דארף ענטפערען אעפ"כ. [איך גיי נישט אריין בענין אז א תלמיד חכם אין צריך התראה] פין דעם איז משמע אז א גרויסע ענין פינעם עונש איז כדאי מיר זאלען אים צוריקהאלטען בשעת מעשה. אויב א מענטש ווייסט אז עס איז א מוראדיגער עבירה אבער ער ווייסט נישט דעם עונש, קומט דאך אויס אז דער עונש איז נישט קיין deterrent פאר אים, ווייל ער ווייסט דאך נישט דערפין, איז טאקע די הלכה אז מען שטראפט אים נישט.
פארשטייט זיך אז איינמאל מיר האבען אים מתרה געווען, וועלן מיר אים שטראפען פונקט לויט וואס מיר האבען אים געווארענט. מיר קענען זיך נישט סותר זיין אין זאגען אז יעצט איז שוין לאחר המעשה, סאו וואטס דע פוינט. מיר מיזען האלטען ווארט [אע"פ אז דאס איז מיר אויך אביסעל פארנעפלט]
אויך איז דא די ענין פין למען ישמעו ויראו. דארף מען אבער דן זיין מיט וואסערע רעכט געט מען א מוסר שמועס פארן עולם אויף זיין חשבון. ועוד חזון.
אויך קען זיין אז מען דארף איינשפארען א מענטש ער זאל עס פשוט נישט טון נאכאמאל.
אויב איז עס טאקע אלץ א deterrent, איז די שאלה וואס מעג מען אלץ טון ווען מיר זעהן א מענטש וויל יעצט מאלעסטען א מיידעל? וואסארא עונש מעגן מיר אים סטראשען? [פארשטייט זיך אז מיר וועלען עס טאקע איינהאלטען אין נישט סתם מאכען א דזאוק]
דאס איז מיין שאלה מצד קאלטע שכל, אין איך האב נישט קיין קלארקייט אויף דעם. מיין הארץ זאגט מיר דאך אז מען קען נישט אין מען טאר נישט אוועקנעמן דעם זכות קיום פין א מענטש אין אים איינזעצען לעולם ועד אין תפיסה. עס קען זיין אז נאכדעם וואס איך וועל גיט פארשטיין ווי וויכטיג עס איז צו האבען א גרויסע deterrent, וועל איך אנדערש טראכטען.
עס איז אבער דא איין אישו וואס לאזט מיך נישט האבען דעם פולען רחמנות אויף נ.וו. דאס אז מיט זיין נישט מודה זיין איז ער גורם אז זיין וויקטים אין איר משפחה זאלען ווייטער זיין מוראדיג גערודפט. איך פיל עפעס ווי נישט נאר איז מען באגאנגען א עוולה נוראה מאד מאד, נאר דעי עוולה ממש ציסטו ווייטער. נישט נאר מען פרובירט נישט צו פארמינערן די צער פין די אלטע מעשה, ער איז גורם אז די מעשה עוולה זעלבסט זאל נמשך אין מוסיף זיין מער אין מער צער.
איך גיי לויט די וואס האלטען [ואני בתוכם] אז ער האט דאס ווארשיינליך געטוהן. ביטע נישט ענטפערען אז עס איז נישט אמת די גאנצע מעשה. איך האלט נישט אז עס איז יושר פאר נ.וו. אז איך זאל יעצט פרובירען אויפווייזען זיין שולד. ער ליידט שוין גענוג אין מער ווי גענוג. אבער איך פרעג נאר צו די פארשטייסט פארוואס איך האב דאך נישט דעם געהעריגען רחמנות אויף אים.
קען זיין אז מען דארף באטראכטען די אומדערטרעגליכע בושות פאר אים אין זיין משפחה אויב איז ער מודה. אין מען קען עס פשוט נישט פארלאנגען פין א בשר ודם. אויך קען זיין אז ער עפענט זיך אויף פאר נאך צען מענטשען וואס האבען ביז יעצט מורא. אפשר דארף מען זעהן דעי זייט. אדרבה זאג מיר ווי איך בין אומגערעכט.
