וואס/ווער איז דער מקור ראשון?

[דעתי הענייה]

גאר אסאך מנהגים, ענינים, סגולות, בחינות, וכדומה, וואס זענען היינט צוטאגס אנגענומען ביי גאנץ כלל ישראל, ווערן נישט דערמאנט אין חז''ל) איך מיין תלמוד בבלי) און אין די שפעטערע יארן, צומאל אין שולחן ערוך, אדער אין די שפעטערע אחרונים, ווערט עס שוין דערמאנט אלס 'א מנהג', דהיינו, עס איז שוין געווען איינגעפירט דאן, שטעלט זיך די שאלה, מהיכן ירק זה חי, פון וואו, פון וועם, און מה טעם יש בה?
צומאל איז עס גאר א מדרש, צומאל א תשובת הגאונים, צומאל מכח א גזירה, און יא, צומאל א טעות.
וואו איך פארשטיי, געפונען זיך דא בינינו א סאך וואס וועלן וויסן צו ענטפערן דערויף, ויהא חלקם בין מזכי הרבים.
און, די ציהל דא איז נישט וואס דער מקור איז, וואס דאס מיינט נארמאל, די מקור פון אונזערע אנגענומענע פוסקים, וואס פון דארטן ווערט עס אנגענומען צווישען אונז, דא וויל איך וויסן, וואס איז דער "מקור ראשון'', כנ''ל.

אזוי ווי מיר שטייען בימי החנוכה, וואלט איך אנגעהויבן מיטן מנהג פון עסן מיליכיגס, אויב איינער קען צו ווייזען די מקור ראשון.

[יידל]

קודם כל אז מ'רעדט פון מקור ראשון מוז מען צוצייכענען וואס הציץ ונפגע האט געשריבן דא איבער די מקור ראשון פון דריידלעך.

איבער מילכיגס שרייבט דער רמ"א אין סי' תר"ע אז דער ר"ן על הרי"ף (שבת י, א מדפי הרי"ף) דערמאנט עס. איז דא א פריערע מקור?

[מוח שליט]

פין ווי נעמט זיך דאס וואס מיר שאקלען זיך ביים לערנען אין ביים דאווענען?

אין פרשת וירא ברענגט ער די מדרש אין בראשית רבה אז ביז יצחק איז געבוירן זענען אלע קינדער געבוירן געווארן גרויס. יצחק איז געווען דער ערשטער צו ווערן געבוירן קליין, און ער איז טאקע געווען דאס ערשטער קינד צו ליגן אין א קינדער בעטל. ער ברענגט אבער א אנדערע פשט אין די מדרש פון ספר קרן אור פני משה ווי פאלגענד: אין זוהר שטייט אז דעריבער שאקלען זיך אידן ביים לערנען אבער גויים נישט, ווייל אידן האבן דאך א נשמה, און אויף די נשמה שטייט "נר ה' נשמת אדם", אז די נשמה איז ווי א ליכט, און פונקט ווי א ליכט צאנקעט, שאקלט זיך די נשמה, און דערפאר שאקלט מען זיך ווען מ'לערנט. און אין מסילת ישרים שטייט אז דערפאר שאקלט מען זיך ווייל די אויסערליכע תנועה טוט משפיע זיין אויף די פנימיות. לויט דעם זאגט דער בעל קרן אור פני משה אז פשט אין מדרש איז, אז אברהם אבינו האט ערפינדן א שאקעלדיגע קינדער בעטל און יצחק איז געווען דער ערשטער קינד צו ליגן אין אזא בעטל. די סיבה דערצו איז ווייל אברהם האט געוואלט מחנך זיין יצחק פון זיין יוגנט צו דעם יסוד פון התנועה החיצונית מעורר את הפנימית. לויט דעם וויל ער זאגן אז די גאנצע זאך פון שאקלען קינדער ווען זיי וויינען קומט בעצם פון די אידן, און די אידן האבן דאס געטון ווייל זיי האבן געוואלט מחנך זיין זייער קינדער כנ"ל, און ווען די גויים האבן געזען די אידן שאקלען די קינדער האבן זיי נאכגעמאכט, און די גויים האבן געמיינט אז די אידן טוען דאס צו בארואיגן די קינדער, און צוליב די קישוי הגלות האבן די אידן פארגעסן דעם אריגינעלן טעם, און זיי שאקלען שוין אויך צוליב די טעות'דיגע סיבה וואס די גויים האבן זיך איינגערעדט. כהנה וכהנה איז דער ספר מלא וגדוש מיט אזעלכע סארט תורה'לעך, חידושים און מדרשים.

די שאלה האט שוין די מלך כוזר געפרעגט פין חכם יהודי. קוק וואס ער האט אים גענטפערט.

ספר הכוזרי מאמר ב
[עט]. אמר הכוזרי: אשאל אותך התדע למה מתנועעים היהודים בקריאת העברית.
[פ]. אמר החבר: אמרו, כי בעבור העיר החום הטבעי, ואינני סבור שהוא אלא מצד הענין שאנחנו בו, כי מפני שיכולים לקרוא רבים מהם פה אחד היה אפשר שיתקבצו עשרה מהם או יותר על ספר אחד, ובעבור זה היו ספרינו גדולים, ויצטרך כל אחד מהעשרה שיטה עם העתים לעיין התיבה, וישוב, והוא נוטה ושב תמיד מפני שהספר בארץ, והיה זה הסבה הראשונה, ואחר כן שב מנהג מפני ההסתכלות והראיה ולהדמות כאשר הוא טבע בני אדם. וזולתנו קורא כל אחד בספרו ומקרבו אל עיניו או יקרב הוא אליו כפי רצונו, מבלי שיצר עליו חבירו, ואיננו צריך שיטה וישוב.

מערקווידיג אז ר' יהודה הלוי איז מסביר דא וויאזוי מנהגים דעוועלאפען זיך. מתחלה איז דא עפעס א סיבה, אין דערנאך מאכט שוין איינער נאך דעם צווייטען אפי' ווען די סיבה איז שוין נישט דא.

[יידל]

פארשטייט זיך אז עס קען זיך דעוועלאפן פונקט פארקערט. קודם טוט איינער נאך דעם צווייטן און דערנאך טרעפט מען שוין א סיבה דערויף.

[מוח שליט]

פארשטייט זיך אז עס קען זיך דעוועלאפן פונקט פארקערט. קודם טוט איינער נאך דעם צווייטן און דערנאך טרעפט מען שוין א סיבה דערויף.

דו מיינסט צו זאגען אז עס פאנגט זיך אהן מיט א סיבה, דערנאך טוהן עס שוין מענטשען אהן א סיבה כלשון הכוזרי "מפני ההסתכלות והראיה ולהדמות, כאשר הוא טבע בני אדם", אדער כלשון המדינה Monkey see, Monkey do. דערנאך פרובירט מען מסביר זיין פארוואס מען טוט עס, דורך אויסטרעפען עפעס א סיבה.

[יידל]

ניין, ניין. דאס האסטו דאך געמיינט צו זאגן. איך האב צוגעלייגט א פארקערטע פאל וואו א מנהג הייבט זיך אן אן קיין סיבה, איינער עסט צימעס פרייטאג צו נאכטס ווייל ער גלייכט עס, זיין שכן בארגט זיין רעסעפי, און זייערע קינדער עסן וואס די טאטע האט געגעסן און ביז צוויי דריי דורות האסטו א מנהג. גיב עס נאך צוויי דורות און ס'הייבן אן וואקסן סיבות. א גוטע דוגמא ווי פון א מנהג וואס האט זיך אנגעהויבן אן קיין סיבה און איז זיך שפעטער צואוואקסן צו א פושלטענדיגער מנהג באגלייט מיט טעמים איז דער דריידל שפיל אין חנוכה.

[מוח שליט]

ניין, ניין. דאס האסטו דאך געמיינט צו זאגן. איך האב צוגעלייגט א פארקערטע פאל וואו א מנהג הייבט זיך אן אן קיין סיבה, איינער עסט צימעס פרייטאג צו נאכטס ווייל ער גלייכט עס, זיין שכן בארגט זיין רעסעפי, און זייערע קינדער עסן וואס די טאטע האט געגעסן און ביז צוויי דריי דורות האסטו א מנהג. גיב עס נאך צוויי דורות און ס'הייבן אן וואקסן סיבות. א גוטע דוגמא ווי פון א מנהג וואס האט זיך אנגעהויבן אן קיין סיבה און איז זיך שפעטער צואוואקסן צו א פושלטענדיגער מנהג באגלייט מיט טעמים איז דער דריידל שפיל אין חנוכה.

אוי וויי עס ווערט שוין דא א גאנצע סוגיא ללא שום סיבה.
כ'פארשטיי נישט וואס דו זאגסט אנדערש ווי איך זאג אז דו זאגסט.
פארוואס זאגסטו אז דאס וואס איך זאג אז דו זאגסט איז גאר וואס איך זאג?
איז דען עסן עפעס [צימעס] ווייל מען האט עס ליב נישט קיין סיבה?

[יידל]

אמת, גערעכט. כ'האב זיך טועה געווען אין דיינע ווערטער. איך האב געמיינט אז ווען דו זאגסט אז עס הייבט זיך אן צוליב א "סיבה", מיינסטו דערמיט אן ערנסטער סיבה (וואס די ספרים רופן "א טעם").

[יאיר]

איך בין שוין פון לאנג חושד אז דער כוזרי האט געשריבן זאכן אין זיין ספר וואס ער האט באמת נישט געהאלטן, נאר צו שענער מאכן די אידישע רעליגיע אזוי ווי די היינטיגע אפאלאגעטיקס.
וועגן זיך שאקלען ביים לערנען און דאווענען זעט אין שולחן ערוך ונו"כ. אגב, אסאך מאל אינמיטן ליינען א בוך טרעף איך זיך שאקלען אזוי ווי ביים לערנען. איז דאס אויך א ראיה אויף די אידישע נשמה וואס ליגט באהאלטן כידוע המעשה מהבעש"ט?

[סקעפטיקער]

מילכיגס שבועות
https://schechter.ac.il/article/dairy-shavuot/

[[NAMELESS]]

אינטערעסאנט

[סקעפטיקער]

מילכיגס שבועות
https://schechter.ac.il/article/dairy-shavuot/

פון אן אנדערן פרעספעקטיוו
https://www.thetorah.com/article/beyond ... of-shavuot