הרב מרדכי נויגרשל

[נח געציל]

הרב מרדכי נויגרשל איז א ליטווישער רב אין ירושלים, וועלכער איז עוסק אין עניני מדע ואמונה. ער האט שוין ארויסגעגעבן עטליכע חיבורים, בעיקר אויף די דערמאנטע נושאים, און ער פירט אויך אן אן ארגאניזאציע אויף דעם געביט וועלכע רופט זיך "יהדות מזוית שונה" (Judaism from a different angle). רוב פון זיינע שיעורים זענען אין עברית, אבער ער רעדט אויך אין ענגליש.

הרב נויגרשל טרעט אויף ביי פארשידענע ארגאנאזאציעס, און ווערט אויך גענוצט מזמן לזמן דורך אלגעמיינע איזראעלי פרעסע לייט.

דא קען מען זען אן אינטערעסאנטער וויכוח צווישן הרב נויגרשל און א חילוני איבער "ידיעת הבורא", און בעיקר ווערט דעבאטירט די טענה פון אסאך כופרים אז זיי ווילן נישט גלייבן נאר אין א מציאות וואס מען קען "זען אדער אנכאפן".

דא קען מען אויך הערן פארשידענע פראגעס און ענטפערס איבער די אויבנדערמאנטע און אויך אנדערע יהדות ענינים.

איך האב קיינמאל נישט באגעגנט הרב נויגרשל, איך האב אים נאר געזען אויף די אינטערנעט, און איך ווייס אויך נישט מער פרטים איבער אים אדער זיין עבר.

[קאווע טרינקער]

איך האב זיינע ספרים
והשבת אל לבבך
גלות ישמעאל

[גלות יוד]

איך האב מסע אל עמקי ההויה און מסע אל פסגת הר סיני זייער אינטרעסאנט ער איז א ריזיגע קאפ איך האב אסאך טעיפס געהערט פון אים

[יידל]

ער גיט אויך א שיעור א יעדן מיטוואך אויף ראדיא קול חי ("ענין של השקפה"), ווי רופערס קענען אריינרופן מיט שאלות אין אמונה, השקפה אין אקטואליה. ער האט אויך ארויסגעגעבן א שיינעם פירוש אויף ספר הכוזרי און ממש לעצטנס אויף ספר העיקרים. כ'פארמאג זיינע ספרים אינדערהיים און כ'האב זיך שוין אויך געטראפן מיט אים פערזענליך. מען טאר נישט פארגעסן אז למעשה איז ער עוסק אין קירוב לשם קירוב (ס'הייסט נישט ווייל ער איז א בעל השקפה אדער א טעאלאג) און ביי קירוב לשם קירוב איז דא א שטיקל שיטה פון המטרה מקדשת את האמצעים. למעשה, פנים אל פנים איז ער פיל מעסיגער כלפי עניני פנים-חרדיים ווי ישיבה, גיין ארבעטן, כוללים וכו'. אבער אין זיינע ספרים פרובירט צו דיפענדן די זאך עד הסוף.

[טעפל]

בשונה פון ר' אמנון יצחק ענטפערט ער גוטע תשובות און שיסט נישט סתם צוריק.

[קאווע טרינקער]

[justify]איך וועל דא טיילן מיט אייך וואס כ'האב זיך געבליצט-בריוו מיט אים, בערך 2 יאר צוריק.
- כ'האב משנה געווען איינצעלע ווערטער צו היטן מיין כבוד, אבער גארנישט Major צוגעלייגט.
און ווי איך האב שוין מגלה געווען דא עטליכע מאל, אלץ וואס איך שרייב איז משקף מיין גוסטע פון יענע מינוט בלבד. ס'איז עלול זיך צו טוישן לפי גורמים רבים.
אינעם ערשטען שאלה זעהט איר ווי איך בין שטארק נוטה לזכות האמונה בבחירה, אביסעל אנדערשט ווי איך שרייב אין דעם אשכול

שאלה א

לכבוד הרב מ. ד. נויגרשל שליט"א
רכשתי ספרך "והשבות על לבבך", ואע"פ שאינני חוזר בשאלה או בתשובה, כי אם אברך חסידי מבטן ומלידה, נולד ונתחנך בין ד' הכותלים הסגורים ללא חרכים לאפשר הצצה לחוץ, בכל זאת ראיתי עניין בספרך, מאחר שאני כן מציץ – בחשכת ליל – בספרים שלא נדפסו "על התורה" דוקא, ובאותיות רש"י, ועל דרך דרוש... (בחוג שלי נחשבים ספרי מחשבה – אפילו כשרים – כדבר חורג)
אינני יודע מיהו מעלת-כבודך, ולאיזה חוג הוא שייך, אבל אקוה שהנו מבין "בין השורות" אלו, מה עובר בראש ובמוח אלו שרוצים לדעת (לאו דוקא כ"תשובה" על שאלה, אלא סתם לדעת...) ואין מי שיספק מאווים.
ועל של עתה באתי בשאלה, שאין מי שיפתור אותו. – שאלה זו נוקרת במוחי זה הרבה זמן, די והותר, אלא שלאחרונה התחיל שאלה זו להעיק עלי לאמר "קום ועשה".
שאלתי: יש ה' אחד, תורה אחד, - האם יש "ישראל" אחד? – כי גם בתוך שומרי תורה ומצות יש – כנראה – מדרגות, שהרי לי יהיה נחשב לעבירה גדולה אם אגלח זקני ואגדל בלורית ואלבש מכנסים לאו-דוקא-שחור, וכתונת לאו-דוקא לבן, ואאכול מצה-שרויה (מה שסבא שלי נהג עד שהיגר לארה"ב וקבע דירתו בין חסידים, גם זקנו התחיל לגדל רק עפ"י בקשת אדמו"ר מפורסם אחד) ואסיר את ה"שטריימיל" הרובץ על ראשי ("רחיים על צוארי"), וכל זאת כי נתגדלתי בבית-חסידי, ונשאתי אשה-חסידי, ואילו אצל קרובים שלי, מאותו סבא, שנשלחו בישיבות ליטאות או אמריקאי, להם מותר ליהנות מעולם הזה, בד בבד עם קיום תורה ומצוות כמוני ממש, (ואולי עוד יותר).
הא תינח באופן שיש אותות להתרופפת ביהדות אצלם, ואילו אצל האדוקים החיים בדמיון של "אני ואפסי" היו לו ליהדות מבצר חזק, אז אצטרך להודות על כרחך, שהדבר מעל להשגתי, ואהיה נאלץ להאמין שכך הוא הדרך, אבל אני יודע האמת, כי אני חסיד וחבירים שלי חסידים, ואני יודע בדיון עמדת כולם ביהדות...
ואם יהיה התירוץ לכל אלו, שאין-הכי-נמי, אין דברים אלו אלא סטייל ואופנה, ובאמת אין לו קשר ליהדות, אז הדבר מוכרח לומר שה' הושיב את האדם במסגרת – נגד רצון האדם – אשר לא יוכל לבחור דרך אחר אם לא יתרגש מאשתו ויתפרד מכל משפחתו וחוגו, ואע"פ שאין זה נוגד הבחירה (כמו שביאר זאת היטב במכתב מאליהו, שבחירה קאי על ה"רצון" ולא על ה"מעשה"), מ"מ רצוני לדעת מה טובה צומח מלחיות בכזב ובשקר, דהיינו להתלבש אחיד כמו כולם, אבל הרצון התשוקה יהיה במקום רחוק הרבה מאוד?
אני צעיר לימים (בן 28), האמנם חובה עלי לחיות בהילוך-מחשבה זו עד 120?
---------
ובכן, יש למעלת כבודך משהו לומר למעני?
אהיה אסור תודה מעומק הלב.
הרוצה בעילום שם
חסיד/כזב אחד מברוקלין נ.י.

תשובה א

ב"ה

קראתי מכתבך הכתוב בדם הלב והמעלה שאלה אמתית וראויה להשאל.
אני, באופן אישי, גדלתי בבית האמון על "חוג חתם סופר" ולמדתי בישיבת חברון, לימדתי בכמה וכמה ישיבות וביניהן גם ישיבה של חסידי בעלז, עם זאת לבוש אני בלבוש קצר ומגלח את זקני... בצורתי זאת מופיע אני בפני כל חוגי היהדות החרדית ומדבר בענייני השקפה ומחשבה החל מהישיבות הליטאיות וכלה בקהל חסידי מגוון.
מבין אני כמובן ללבך, והתשובה היא הלבוש והתפאורה החיצונית הינן מסגרת שנועדה לשמור וליצור גדר, באיזו מידה היא מצליחה – אתה יודע טוב ממני ומרמז על כך

יחד עם זאת איני יודע במה הלבוש הקצר והפנים המגולחות מאפשרים להנות יותר מהחיים או למה שנקרא "להנות מהחיים" (במידה שמתכוננים להקפיד על קלה כחמורה בלא קשר להופעה החיצונית או להשתייכות קבוצתית). אפשר לעשות הכל עם הלבוש ולהמנע מהכל בלעדיו, הכל תלוי באדם אלא שתמיד נראה שהדשא בצד השני ירוק יותר...
ואמנם יתכן שבדברים מסוימים נח יותר אצל קבוצה זו אך תמיד יש לכך מחיר ויש לבדוק את כל המכלול.
במיוחד חייב אדם לעשות חשבון מה תהיה ההתיחסות של אשתו ומשפחתו ועד כמה הדבר חשוב לו.
כמו כן עליו לחשב את ההשפעה על ילדיו (בין אם ישנם כאלה ובין אם יהיו כאלה בעתיד) והיכן רואה הוא שיתחנכו נאה יותר.

מכל מקום לגופו של ענין כל ענין הבגדים והמנהגים הקבוצתיים בדרך כלל אינם גופי תורה עצמם, והראיה – שאחרים היראים לא פחות והמדקדקים במצוות לא פחות נוהגים אחרת, אבל יש להם חשיבות גדולה משל עצמם ובהרבה מהמקרים גם חביבות גדולה אצל רבים הנוהגים בהם, למי שהדברים נחשבים כעול פתוחים שלשה דרכים: 1. להסתגל, 2. להתנער מהם, 3. להתרגל לחשוב על הדברים חשיבה חיובית, להיות גאה בהם ולהנות מהם. בכל אחד מהדרכים עליו לעשות חשבון של רוח כלעומת הפסד.

בברכה
מרדכי דוד נויגרשל

תגובה על התשובה

לכבוד הרב שליט"א
הנני בזה מביע תודתי וברכתי על המענה.
אכן, כדי שדבריו יתקבלו על הלב, אני "חייב להאמין" שגם כאן קיים האימרה "העשב ירוק יותר שם.." – אלא שעדיין לא ראינו מי – מחוג ההוא וכדומה - שיתאווה דוקא לאמץ לבוש החסידי והזקן-המסובך, - זולת נמוכי-שכל ותמימי-לב, והראיה שגם מע"כ טעם קצת מריח בעלז, ובכל זאת לא התרשם מהם עד כדי למעשה, וזאת מפני שיש למע"כ מוח בקדקדו.
מש"כ: "במיוחד חייב אדם לעשות חשבון מה תהיה ההתיחסות של אשתו ומשפחתו ועד כמה הדבר חשוב לו. כמו כן עליו לחשב את ההשפעה על ילדיו" – אמנם זהו הבעיה, לולי הורי ואשתי וילדי, לא הייתי נשאר כאן בחבלי ברזל, נגד רצוני. – ברם, עיקר שאלתי הוא, מאחר שאני מכיר באמת, שאין לי תועלת והשפעה לטובה מן הלבוש החיצוני, ובכל זאת חייב אני לחיות כך, מפני הדורות שלמעלה ושלמטה, אם כן, הרי אלו יסורים הבאים מן השמים, כמו כל חולי ומדוה ר"ל.
זו מה שרציתי לאשר, כלומר, קיים ענין כזה, שהאדם יוולד אצל חוג מסוים, למרות שנשמתו מתאווה להיות דוקא בחוג אחרת, וא"א לו להגשים חזיונו, אי מפני התחייבות למשפחה או סיבת אחרות, והקב"ה עושה כן מאותו טעם שהוא מביא על האדם שאר עגמת נפש, וכשם שיסורים באים על האדם לאיזה תכלית, כך גם שרעפי לב, ולחץ חברתי, הם יסורים הבאים על האדם, מפני סיבה שהקב"ה יודע.
האמנם כן?
ואם "כן", אז לא צריך "להאמין" שהעשב ירוק יותר שם, כשם שחולה יודע ומכיר שלהבריאים טוב יותר.
יסלח לי על שאני מטרידו, יאמין לי אדוני, שאין דבריו לבטלה.
מבקש לדעת

מענה על התגובה

ב"ה

א. לא "טעמתי מריח בעלז" אלא לימדתי שם בישיבה, מעולם לא היתה לי הו"א כלשהי לשנות את צורתי ובמסגרתה יכולתי לכבד כל חוג באשר הוא ולקבל ממנו את מה שניתן.
ב. ברמה העקרונית אין ספק כי הקב"ה שולח כל נשמה למקום שלה שם תוכל להתמודד בדרך הטובה ביותר לתיקונה. גם בימים בהם היתה חלוקה לשבטים לכל שבט היה תפקיד ודגל ("משורר ששיער חייב מיתה") וכל מי שנולד לשבט מסוים ידע כי לשם שייכת נשמתו.
בברכה
מרדכי דוד נויגרשל[/justify]

איך האב נאך שו"ת פון אים. ס'איז אינטערסאנט צו ברענגען?

[שמעקעדיג]

קאווע, קענסט עפענען א באזונדער אשכול אויף די שו"ת אליינס, ס'איז דא אזויפיל וואס צו אויסשמועסן דערין.
אדער קען עס אריינגיין אינעם אשכול "מעג מען טוישן און אנטון וועלכע הוט מיר שמעקט?"..

למעשה זענען דיינע שאלות פיל שטארקער און טיפער ווי די אויבערפלעכליכע תשובות..
איך גלייב אז ס'איז נישט פאראן קיין אמת'ע קלארע תשובות אויף דיינע שאלות. ועל זה דוה לבנו.

אגב, דיין שפראך, פעדער, שריפט, צום הונדערסטן מאל, איז צום באוואונדערן. אזוי גוט ארויסצוברענגען א זאך, בפרט אין לשה"ק, איז א זעלטנהייט צווישן אונזער עולם.
איך וואלט געגעבן נאך 10 לייקס ווען איך קען...

[יתרו]

פרוביר א מינוט צוטראכטן וואס איז אריבערגעפלויגן פאר הרב נויגרשל אין קאפ בשעת ליינען קאווע טרינקער'ס בריוו.
איך שטעל זיך פאר בערך אזוי:
נעבעך שעפעלע, איי וויש איי קאוד העלפ יוא,
אדער אפשר האט ער געטראכט צו זיך:
איך אין קאווע טרינקער'ס פלאץ וואלט נישט געווען ווייניגער צובראכן.
בכל אופן קאווע טרינקער שעיר מיט אונז די אנדערע בריוון

[לעיקוואד]

למעשה זענען דיינע שאלות פיל שטארקער און טיפער ווי די אויבערפלעכליכע תשובות..

ג"א מצטרף. די זעלבע קלער איך אויף זיינע ספרים בכלל.

[דעתי הענייה]

למעשה זענען דיינע שאלות פיל שטארקער און טיפער ווי די אויבערפלעכליכע תשובות..

ג"א מצטרף. די זעלבע קלער איך אויף זיינע ספרים בכלל.

נישט נאר זיינע אלע ספרי חקירה, ובפרט פון די וואס האבן געשריבען מיט א פארטיגע מיינוג, איז אזוי.
און עס איז גאר פשוט פארוואס, אחרי ככלות הכל, איז דער בורא עולם א בלתי ממשי, און - בפרט מיט די היינטיגע סייענס,איז סאך גרינגער צו זאגן ניין אויף גא-ט ווי יא (אדרבה טראכט אליין, היינט, נאכען וויסען הסברים אויף 90% פון די זאכען וואס גייען פאר אויף די וועלט, און דו ווייסט ווען נישט פון אזא מושג ווי א באשעפער, וואלסטו אליין אזוי געטראכט?).
ועיין שיחות הר"ן אות מ'.

[לעיקוואד]

נו פיר אויס, אז די תשובות זענען אלעמאל אסאך שוואכער פון די שאלות, איז דער לאגישער מסקנה אז....




(דאס אז בורא עולם איז נישט קיין ממשי העלפט גארנישט אויף שאלות פון היסטאריע למשל וואס האבען גארנישט צוטון מיט גדלות הבורא)

(פארשטייט זיך לדבריך זאג איך, איך קלער בכלל נישט אז די תשובות מוזען בהכרח זיין אויבערפלעכליך, עס ווענט זיך נאר וואסארא ווערזיע פון יידושקייט מאיז פארפליכטעט צו דעפענדען. וד"ל.)

[נח געציל]

למעשה זענען דיינע שאלות פיל שטארקער און טיפער ווי די אויבערפלעכליכע תשובות..

ג"א מצטרף. די זעלבע קלער איך אויף זיינע ספרים בכלל.

די שאלה וואס איז געפרעגט געווארן איז נישט אזוי טיף, און באמת איז עס נישט עכט קיין שאלה, ס'איז א פראבלעם אויף וואס ער רעדט זיך אפ. די איינציגע שאלה איז געווען צו לבוש האט מיט די תורה, אויף וואס ער האט געענטפערט אז נישט.

לגבי זיינע ספרים ווייס איך נישט, אבער די ווידיאו און שו"ת וואס ווערט צוגעברענגט אויבן איז נישט אויבערפלעכליך, עטליעסט אין מיינע אויגן.

למעשה זענען דיינע שאלות פיל שטארקער און טיפער ווי די אויבערפלעכליכע תשובות..

ג"א מצטרף. די זעלבע קלער איך אויף זיינע ספרים בכלל.

נישט נאר זיינע אלע ספרי חקירה, ובפרט פון די וואס האבן געשריבען מיט א פארטיגע מיינוג, איז אזוי.

איך האלט נישט אז "אלע ספרי חקירה" גיבן אויבערפלעכליכע תשובות, אבער איך שטעל זיך אפ אויף דיין סברה פארוואס ס'איז -לשיטתך- אזוי.

און עס איז גאר פשוט פארוואס, אחרי ככלות הכל, איז דער בורא עולם א בלתי ממשי, און - בפרט מיט די היינטיגע סייענס,איז סאך גרינגער צו זאגן ניין אויף גא-ט ווי יא (אדרבה טראכט אליין, היינט, נאכען וויסען הסברים אויף 90% פון די זאכען וואס גייען פאר אויף די וועלט, און דו ווייסט ווען נישט פון אזא מושג ווי א באשעפער, וואלסטו אליין אזוי געטראכט?).

און וואס טוט זיך ווען דו ווייסט ווען נישט פון אזא מושג ווי סייענס, וואס וואלסטו אליינס געטראכט?

ס'איז שווער זיך אריינצושטעלן אין א פאזיציע פון איינער וועלכע ווייסט נישט פון קיין שום מושג, אבער איך וואלט פארשטאנען אז קאמאן סענס וואלט דייקא יא געזאגט פאר א מענטש אין אזא פאזיציע צו טראכטן אז איינער האט די אלע זאכן געמאכט.

[יאיר]

ג"א מצטרף צו די וואס זאגן אז זיינע תשובות בעניני מדע ואמונה זענען היבש אויבערפלעכליך, למשל אויף גיל העולם ענטפערט ער אז דער באשעפער האט באשאפן א פערטיגע וועלט וואס זעט אויס אלט. די תשובות בעניני השקפה צו די פרייע, צו פארענטפערן די פרומע זענען בעסער, אבער עס איז ניכר אז ער ווייסט אליין אז נישט אייביג איז זיין תשובה אזוי אויסגעהאלטן ווי ער לייגט עס אראפ. כ'האב אמאל געזען נאכברענגען בשמו אז די טעיפ וואס ער רעדט בעניני גיוס בני הישיבות איז די שוואכסטע, ווען מען האט אים געפרעגט פארוואס האט ער געענטפערט"ווייל איך בין אליין נישט איבערצייגט דערין..."

(פארשטייט זיך לדבריך זאג איך, איך קלער בכלל נישט אז די תשובות מוזען בהכרח זיין אויבערפלעכליך, עס ווענט זיך נאר וואסארא ווערזיע פון יידושקייט מאיז פארפליכטעט צו דעפענדען. וד"ל.)

,
עס ווענדט זיך מער אין וואספארא גאט מען פרובירט צו דעפענדען.

די שאלה וואס איז געפרעגט געווארן איז נישט אזוי טיף, און באמת איז עס נישט עכט קיין שאלה, ס'איז א פראבלעם אויף וואס ער רעדט זיך אפ. די איינציגע שאלה איז געווען צו לבוש האט מיט די תורה, אויף וואס ער האט געענטפערט אז נישט.

איך פארשטיי אויך נישט די עמקות פון די שאלה וואס קאווע טרינקער האט געפרעגט, האט ער באמת געמיינט אז דער שטריימל איז א מצות עשה מדאורייתא, און אויב יא, האט אים טאקע הרב נויגרשל באוויזן צו פושט זיין די איבעיא?

[יידל]

די סיבה פארוואס זיין ספר "והשבות" זעט אויס אויבערפלעכליך איז ווייל עס איז טאקע אויבערפלעכליך. דהיינו, ער פרובירט אריינצושטופן קאמפלעצירטע תירוצים אין געציילטע זאצן.

[יאיר]

איך האב נישט געליינט זיין והשבות. אפשר קענסטו מיטטיילן וואס די קאמפליצירטע תירוצים זענען?

[יידל]

לדוגמא דארט ווי ער פרובירט מסביר צו זיין פארוואס פרויען ארבעטן בעת די אינגעלייט לערנען אין כולל, וכהנה. כ'האב יעצט נישט די ספר פאר מיך, ווען כ'וועל האבן דעם ספר און צייט וועל איך געבן דוגמאות.

[קאווע טרינקער]

בכל אופן קאווע טרינקער שעיר מיט אונז די אנדערע בריוון

here

[אךשמח]

איך האב יארן צוריק געליינט זיינע ספרים מסע אל עמקי ההוה און זיין המשכ'דיגער ספר. שפעטער האב איך אויך זיינע אנדערע ספרים איינגעהאנדלט, ווי זיין פירוש אויפן כוזרי און והשבות אל לבבך. מיין מיינונג איבער אים איז אז די פשוטע המון עם דארף זיי יא לערנען, ווייל זיי זענען געווענליך פשוטע יסודות וואס איז נאך פאר מען נעמט זיך צו דערגרונטעווען אביסל טיפער.

איך האב אויך געהאט די מעגליכקייט אים צו טרעפן עטליכע יאר צוריק און אביסל פארברענגט מיט אים. ער איז אן איינגענעמער מענטש מיט א רואיגער שמייכל אויף זיין געזיכט, און א ווילן צו העלפן אנדערע איז אויף אים אויסגעשפרייט.

[[NAMELESS]]

איך זע אז דער עולם דא האלט אים פאר אן אויבערפלעכליכער, מעגליך אז זיינע ספרים/דרשות וואס זענען געאייגנט פאר געווענליכע בעלי תשובות זענען אויבערפלעכליך כפי המקבל. אבער עס איז פארהאן דעם ספר הכוזרי החדש פון הרב יצחק ברויער וואס איז איבערגעטייטשט געווארען און געדרוקט געווארן בערך צוויי יאר צוריק, עס איז א טיפער פילאזאפישער ספר און איז זייער אינטרעסאנט, און דער הרב נויגרשל איז געווען דער מגיה (דאס הייסט די שטודירטע יו"ח פון הרב ברויער האבן געפונען פאר וויכטיג גאר איהם צו דינגען) און געשריבן אן הקדמה צום ספר, ווייסט אויס ער קען עפעס מער.

[פשוט-קאמפליצירט]

זייער שיין, קאוועניו. דיין לשון קודש איז כמעט אזוי שיין ווי דיין אידיש -- וואס איז בעצם שענער ווי שיין.

[קאווע טרינקער]

זייער שיין, קאוועניו. דיין לשון קודש איז כמעט אזוי שיין ווי דיין אידיש -- וואס איז בעצם שענער ווי שיין.

צו קאפליצירט, רעדט מער פשוט: וואס איז שענער? לא"ל
עניוועי, ייש"כ.

[משכיל]

איך זעה דא איין טעות, מען פילט אז די אלע איינגעפירטע זאכען ביי פרומע אידן האט איינער אויסגעפלאנט , עס איז א טעות גדול , די אלע מנהגים און מלבושים וכו' האבען זיך דיוועלאפט פון דעם המון צוביסליך אהן קיין פלענינג בארד סא שולדיג איז יעדער איינער פון אונץ

למשל די לאנגע געקראזעלטע פיאות האבען מענטשען אנגעהויבען אין די גאנצע וועלט ווייל עס איז שיין,י

מצוה טאנץ איז אויך זייער א שיינע זאך יעדע האט עס ליעב [איך נישט]י

זיצען אין כולל נאך די חתונה איז א מאל געווען א אפגעלאכטע זאך, אבער די לעידיס וויילען עס ווייל עס מאכט זיי אויסזעהן חשוב און ספעשיל,י

ועוד ועוד,

די רבנים מנהיגים זיינען נישט שולדיג אין די זאכען

[קאווע טרינקער]

אבער, אפיציעל האבן זיי דאך די כוח פון מתקן זיין. ע"כ אפילו זיי זענען נישט שולדיג, זאלן זיין כאטש העלפען.